• İ l
•
marifet ve öz
konuşmaktır s
ADI Kalitenin
Marshall Luxe Marshall Enamel Marshall Plastik Marshall Coat Marshall Parl<elux« Marshall Z e h i r l i M a r s h a l l Boat V e r n i k M a r s h a l l Flatting V e r n i k Marshall Süper Deniz Verniği Polyesterler Sanayi Boyaları Binder ve Yapıştırıcılar
Marıfıafl
Boya ve. Vernik Sanayii A. Ş
Yazıhane Tel . 453140(3hat) Fabrika Tel. 212271-72
( K İ M Y A I 901
BOR VE BORAKS TEKNOLOJİSİ
B o r b i l e ş i k l e r i t e k n o l o j i s i n d e i l k a ş a m a h a m c e v h e r d e n r a f i n e b o r a k s ve b o r i k a s i t ü r e t i m i o l m a k t a d ı r . Y u r d u m u z d a 1967 y ı l ı n d a ü r e t i m e b a ş l a y a n B a n d ı r m a B o r a k s v e A s i t B o ı i k F a b
P o l o n y a P o l i m e x f i r m a s ı t a r a f ı n d a n h ı m m a d d e o l a r a k k o l e m a n i t i ş l e y e c e k ş e k i l d e d ü z e n l e n m i ş - tir. K o l e m a n i t m i n e r a l y a p ı s ı n d a k a l s i y u m b u i u n d u g u n d a n , b u n u n s o d y u m a d ö n ü ş t ü r ü l e r e k s o d y u m l u b o r t u z u o l a n b o r a k s ü r e t i m i i ç i n ko- l e m a n i t i n s o d y u m l u t u z l a r l a ( N a , C o; l ve N a H C O J r e a k s i y o n a g i r m e s i g e r e k m i ş t i r . R e a k s i y o n s o n u c u o l u ş a n C a C o , ç a m u r u n u n sü- z ü l m e s i y l e , k a l a n a n a ç ö z e l t i k r i s t a l l e n m e y e b ı r a k ı l a r a k b o r a k s ( N a , B , 0;. 10H..0) e l d e edi- lir, k u r u t u l u r ve t o r b a l a n ı r . K o l e m a n i t l e s o d a ve s o d y u m b i k a r b o n a t a r a s ı n d a k i r e a k s i y o n ş ö y l e d i r .
2Ca,Bl.,0lı. 5H..0 -f 2 N a H C 0 , + 19H^)-»- s N a . B ^ O . .
10H
S0
+ 4 C a C O ,1971 y ı l ı n ı n M a r t a y ı n d a ise b o r a k s (tin- k a l ) c e v h e r i y l e y a p ı l a n ü r e t i m d e n e y l e r i o l u m - lu s o n u ç v e r m i ş t i r . C e v h e r i n s o d y u m l u o l m a s ı ve a n c a k k i l d e n a y ı r a b i l m e k i ç i n m i l y o n d a b i r o r a n ı n d a I p p m ) ç ö k t ü r ü c ü ( f l o c c u l a n t ) k u l l a n ı l m a s ı k o l e m a n i t l e o l a n ü r e t i m e k ı y a s l a tin- k a l d e n b o r a k s ü r e t i m i n i n m a l i y e t i n i b ü y ü k öl ç ü d e d ü ş ü r m ü ş t ü r . B ö y l e c e 1971 M a r t ' ı n d a n
s o n r a tesislerde b o r a k s ü r e t i m i i ç i n t i n k a l iş- l e n m e y e b a ş l a m ı ş t ı r .
Bu d u r u m d a , ç ö k t ü r m e t a n k l a r ı n a pom- p a l a n m ı ş o l a n a n a ç ö z e l t i d e k i 10 m m . b ü y ü k - l ü ğ ü n d e k i t i n k a l e n d i r e k t b u h a r l a 95" C ' a ısı- tılır, ve k a r ı ş t ı r ı l a r a k ç ö z d ü r ü l ü r . S o n r a -flor c u l a n t - e k l e n e r e k ç ö k m e y e b ı r a k ı l ı r . B e r r a k sıvı b a s ı n ç l ı f i l t r e y e ve s o ğ u k s u ile s o ğ u t u l a n k r i s t a l i z ö r l e r e p o m p a l a n ı r . K r i s t a l i z ö r l e r d e n a l ı n a n b o r a k s d e k a h i d r a t ü r ü n ü s a n t r i f ü j l e n i p k u r u t u l u r , ve t o r b a l a n ı r (35) (40).
Y u r d u m u z d a k i b o r i k a s i t ü r e t i m i se k o l e ı n a n i t t e n y a p ı l m a k t a d ı r . Ç e n e l i k ı r ı c ı ile 250 i n i n . d e n 35 - 50 m m . y e k ı r ı l a n k o l e m a n i t cev- n e r i ( % 43 B..O.,) ç e k i ç l i d e ğ i r m e n d e 50 m m . d e n
10 m m . ye k a d a r ö ğ ü t ü l e r e k k a l s i n a s / o n f ı r ı n ı n a v e r i l i r , % 44 B:0j'lik k o l e m a n i t e l d e e d i l i r K a l s i n e k o l e m a n i t r e a k t ö r l e r d e % 96 lık sülfü- r i k a s i t l e 100° C ' t a r e a k s i y o n a s o k u l u r .
C a , B , .l01 15 H , 0 -f ö H:0 +- 2 H . S O , - * • 2 ( C a S Ö , + 2H -0) + 6HjB0j
O l u ş a n a l ç ı taşı f i l t r e l e r d e s ü z ü l ü r . S ü z ü n - t ü d e n k r i s t a l i z ö r l e r d e b o r i k a s i t k r i s t a l i e n d i r i l i r , s a n t r i f ü j l e n i p k u r u t u l u r , v e t o r b a l a n ı r .
Y u r d u m u z d a b o r a k s ve b o r i k a s i t ü r e t i m i ş ö y l e d i r (35).
E t l b a n k
B o r a k s ( t o n ) B o r i k A s i t ( t o n ) ÎC. G ö k n u r F i r m a s ı :
B o r a k s ( t o n ) B o r i k A s i t ( t o n )
B i r ç o k b o r b i l e ş i k l e r i n i n b a ş l a n g ı ç m a d d e si o l a r a k n i t e l e n d i r i l e n b o r i k a s i t i n ü r e t i m i i ç l n l i t e r a t ü r d e a ş a ğ ı d a k i y ö n t e m l e r yer a l m a k t a d ı r •
B o r M i n e r a l l e r i n i n K ü k ü r t D i o k s i t ve S ü l f ü r i k A s i t e t k i s i y l e . (41).
B o r m i n e r a l l e r i n e ç ö z e l t i i ç i n d e k ü k ü r t di- o k s i t v e y a s ü l f ü r i k a s i t e k l e n i r , b ö y l e c e mey- d a n a g e l e n b o r i k a s i t g a n g d a n y ü z d ü r m e yo- l u y l a a y r ı l ı r . B u y ö n t e m l e k a l s i n e k o l e m a n i t - ten, y ü z d e 90 d a n f a z l a b o r i k a s i t ü r ü n ü e l d e e- d i i i r . K o l e m a n i t l e s ü l f ü r i k a r a s ı n d a k i r e a k s i y o n ş ö y l e d i r :
2 C a O . 3B.O-, + 2 H , S 04 -f 7 H , 0 2CaSo< + o H j B O j
B o r m i n e r a l l e r i n e k ü k ü r t d i o k s i t ve oksi- jen t a ş ı y a n g a z l a r ı n e t k i s i y l e : (42)
K a l s i y u m o k s i t l i b i r m i n e r a l l e r i n d i s u l u
1 9 6 7 1 9 6 8 1 9 6 9 1 9 7 0
3 7 9 6 . 6 8 2 1 7 , 7 7 7 ( 4 . 4 1 1
3 1 3 1 . 7 6 7 8 . 3 1 2 9 . 4 6 8
4 7 4 4 0 5 4 2 0 3 6 5
4 4 7 3 9 8 4 3 7 3 7 2
s ü s p a n s i y o n l a r ı n d a n k ü k ü r t d i o k s i t v e oksijen- li g a z l a r g e ç i r e r e k b o r i k a s i t e l d e e d i l i r . Bu y ö n t e m d e ç ö k e n t u z l a r ile k r i s t a l i z e o l a n b o r i k a s i t i a y ı r m a k g e r e k i r . K ü k ü r t d i o k s i t ve oksi- j e n l i g a z l a r ı n c e v h e r s ü s p a n s i y o n u i ç i n d e k i da- ğ ı l ı m ı ö y l e o l m a l ı d ı r k i , s ü s p a n s i y o n d a k i 1 k g . c e v h e r i ç i n , s a a t t e 1 m e t r e k ü p g a z g e ç m e l i ve h e r m e t r e k ü p g a z en a z 3000 m- k a b a r c ı k yü- zeyi o l u ş t u r m a l ı d ı r .
B o r m i n e r a l l e r i n e K ü k ü r t D i o k s i t etkisiy- le : (43)
M e t a l i k b o r a t l ı c e v h e r l e r e ( ö r n e ğ i n kole- m a n i t ) b e l i r l i b i r s ı c a k l ı k ve p H k o n t r o l ü al- t ı n d a , ve i ç i n d e b e l i r l i ve u y g u n b i r k o n s a n t - r a s y o n d a b i r t o p r a k a l k a l i m e t a l i n i n s u d a çözü- n ü r b i r t u z u b u l u n a n s ü s p a n s i y o n d a , k ü k ü r t d i o k s i t v e r i l e r e k b o r i k a s i t e l d e e d i l i r .
T o p r a k A l k a l i T u z u n u n g ö r e v i K ü k ü r t di- o k s i t l e b i r s ü l f i t o l u ş t u r m a k , a y n ı za-
29
m a n d a c e v h e r d e k i b o r i k a s i t i y e r d e ğ i ş t i r - m e y o l u y l a a ç ı ğ a ç ı k a r a c a k b i r a s i t o l u ş t u r - m a k , v e s o n u n d a d a i r e s e l b i r p r o s e s h a l i n d e t o p r a k a l k a l i t u z u n a d ö n ü ş m e k t i r .
B u y ö n t e m l e c e v h e r d e k i b o r i k o k o i t , pra- t i k o l a r a k , t ü m ü y l e b o r i k a s i t o l a r a k o l d e edi- l i r .
K o l e m a n i t e N i t r i k A s i t v e F o s f o t l k A s i t E t k i s i y l e (441.
B u y ö n t e m l e ü r e t i l e n b o r i k a s i t s ü l f ü r i k a s i l y ö n t e m i y l e ü r e t i l e n d e n d a h a u c u z d u r , ç ü n - k ü b u r a d a o l u ş a n k a l s i y u m n i t r a t v e k a l s i y u m f o s f a t d e ğ e r l i b i r e r y a n ü r ü n d ü r .
K o l e m a n i t t e n K a r b o n a s y o n y o l u i l e B o r i k A s i t ü r e t i m i (45). (46).
K a l s i n e e d i l m i ş K o l e m a n i t m i n e r a l i n i n su- l u s ü s p a n s i y o n u n d a n , k a r b o n d i o k s i t g a z ı ge- ç i r i l e r e k b o r i k a s i t e l d e e d i l i r . B u y ö n t e m l e il- g i l i a r a ş t ı r m a l a r O . D . T . Ü K i m y a M ü h e n d i s l i ğ i B ö l ü m ü n d e p i l o t tesis ç a p ı n d a y ü r ü t ü l m e k t e d i r .
2 C a o . 3B2O., + 2 C o , + 9HÎO = 2 C a C o , + + OHıBoı
B o r b i l e ş i k l e r i t e k n o l o j i s i n d e k i d i ğ e r ö n e m 11 p r o s e s l e r i n b a z ı l a r ı a ş a ğ ı d a ö z e t l e n m i ş t i r .
B o r a k s t a n A z e o t r o p i k D a m ı t m a Y o l u y l a Su- s u z B o r a k s E l d e E d i l m e s i ı
G r a n ü l h a l d e v e y a ö ğ ü t ü l m ü ş b o r a k s , s u ile k a r ı ş m a y a n u y g u n b i r ç ö z ü c ü i ç i n d e süs- p a n s i y o n h a l i n e g e t i r i l i r . M e k a n i k k a r ı ş t ı r m a y - l a b i r l i k t e s ü s p a n s i y o n , d a ğ ı l ı m o r t a m ı n . n k a y - n a m a n o k t a s ı n a k a d a r ı s ı t ı l ı r . B u h a r ı y o ğ u n - l a ş t ı r ı l a r a k , b o r a k s ı n s u y u a y r ü ı r v e o r g a n i k ç ö z ü c ü t e k r a r d a m ı t m a a y g ı t ı n a v e r i l i r . K a t ı h a l d e k i b o r a k s s a n t r i f ü j d e n g e ç i r i l i r , K a y n a m a n o k t a s ı d ü ş ü k b i r o r g a n i k ç ö z ü c ü İle y ı k a n ı r ve k u r u t u l u r .
Y ü k s e k V a k u m d a S u s u z B o r a k s E l d e Edil- m e s i (48) ı
B o r a k s d e k a h i d r a t , ( N a2B40r 10H.0), d o y m u ş ç ö z e l t i s i n i n 4 0 ° C t a n — 1 0 ° C ' a h ı z l a so- ğ u t u l m a s ı y l a k r i s t a l t z e e d i l i r . K r i s t a l l e r d u y - m u ş N a C l — s ü k r o z ç ö z e l t i s i i l e d e n g e l e n i r .
4 5 " C ' t a P2Os ü z e r i n d e v e 0,1 m m . H g v a k u - m u n d a d e h i d r a s y o n s o n u n d a s u s u z b o r a k s el- d e e d i l i r .
K o l e m a n i t t e n B o r a k s E l d e E d i l m e s i (49):
ö ğ ü t ü l m ü ş k o l e m a n i t c e v h e r i , k a b i n e edi- l e r e k s u y u u ç u r u l u r v e t o z h a l i n e g e t i r i l i r . T o z c e v h e r k o n s a n t r e e d i l i p , s ı c a k s o d y u m k a r b o n a t ile d o y u r u l a r a k b o r a k s a d ö n ü ş t ü r ü l ü r . A y - r ı c a b i r m i k t a r b i k a r b o n a t d a e k l e n e r e k ç ö z e l t i n i n p H ' ı t e t r a b o r a t o l u ş u m u n a u y g u n ha- le g e t i r i l i r . B ö y l e c e s u d a ç ö z ü l m e y e n kole- m a n i t s u d a ç ö z ü l e n b o r a k s a d ö n ü ş m ü ş t ü r .
B o r a k s t a n A m o n y u m P e n t a b o r a t ve B o r i k O k s i t E l d e E d i l m e s i (50) •
B o r a k s v e % 1 0 ' l u k a m o n y u m k l o r ü r çö- z e l t i s i k a r ı ş t ı r ı l a r a k ı s ı t ı l ı r . Ç ö z e l t i d e n 98
1 0 0 ' C ' t a s u v e a m o n y a k d a m ı t ı l ı r . D a m ı t m a , b e y a z k r i s t a l l e r ç ö k e n e k a d a r d e v a m e d e r . Ka- r ı ş ı m s o ğ u t u l u r v e s ü z ü l ü r . K r i s t a l l e r y ı k a n - m a d a n 9 0 ° C k u r u t u l u p a m o n y u m p e n t a b o r a t e l d e e d i l i r . F i l t r e d e n g e ç e n ç ö z e l t i s o n r a kul- l a n ı l m a k ü z e r e s a k l a n ı r .
A m o n y u m p e n t a b o r a t ( t e t r a h i d r a t ) ,
N H ^ B j . O g . 4H..O, 5 0 0 ° C ' t a n 900°C a ı s ı t ı l ı n c a , a m o n y a k v e s u a ç ı ğ a ç ı k a r , k a l a n ç ö k e l e k bo- r i k o k s i t t i r .
P r o s e s i n a k ı m ş e m a s ı ( Ş e k i l — 1) d e veril- m i ş t i r .
B o r i k A s i t t e n K a l s l n a s y o n Y o l u y l a B o r i k O k s i t E l d e E d i l m e s i (51) (52) ı
B o r i k a s i t d i y e b i l i n e n , o r t o b o r i k a s i t , H . , B O j , l 0 0 ° C ' ı n ü z e r i n e ı s ı t ı l d ı ğ ı n d a k r i s t a l su- y u n d a n k a y b e d e r e k m e t a b o r i k a s i t e , H B o . „ d ö n ü ş ü r . M e t a b o r i k a s i t k r i s t a l l e r i , ü ç t i p o l u p , p o l i m o r f i k b i r k a r a k t e r g ö s t e r i r . O r t o b o r i k a s i t 130°C v e y a d a h a d ü ş ü k s ı c a k l ı k t a d e h i d r a s y o - n a u ğ r a d ı ğ ı n d a n k r i s t a l H B O . , (3. t i p k r i s t a l l e r ) v e d ö n ü ş m e m i ş H,B0; | k a r ı ş ı m ı e l d e e d i l i r . De- h i d r a s y o n a b i r s ü r e d a h a d e v a m e d i l i r s e ka- l a n H , B 0 . , ' ü n b i r k ı s m ı d a h a b ü y ü k t a n e l i 2.
t i p HBo., k r i s t a l l e r i n e d ö n ü ş ü r . D e h i d r a s y o n u n , d a h a d a d e v a m ı i ç i n s ı c a k l ı k 1 5 0 ° C ' ı n ü z e r i n d e o l m a l ı d ı r . A n c a k d a h a y ü k s e k s ı c a k l ı k l a r d a s i s t e m d e b i l e ş i m i H B o , v e B..0, a r a s ı n d a , vis- k o z b i r s ı v ı o l u ş u r k i b u s ı v ı ç o ğ u k e z m e t a - b o r i k a s i t i n e n d e n g e l i ş e k l i o l a n I. t i p k r i s t a l - l e r i d e i ç e r i r . (53) ( B a k Ş e k i l — 2)
Y u k a r ı d a a ç ı k l a n a n y ö n t e m i g e l i ş t i r m e k a ç ı s ı n d a n , b o r i k a s i t d e h i d r a s y o n u , s ı c a k h a v a v e y a g a z a k ı m ı n d a h e r b i r i 6 0 ' ş a r d a k i k a l ı k 3 d e v r e d e g e r ç e k l e ş e b i l i r . H e r d e v r e n i n s ı c a k l ı k - l a r ı s ı r a s ı y l a 100 - 120*C, 170 - 1 8 5 ' C , ve 215 - 225°C o l m a l ı d ı r (54).
A y r ı c a p r o s e s i n v e r i m i n i a r t t ı r m a k i ç i n k a l s l n a s y o n v e b u h a r l a ş m a s ı r a s ı n d a k i b o r i k a s i t k a y b ı d a i n c e l e n m i ş t i r . S e y r e l t i k b o r i k a s i t ç ö z e l t i l e r i n e g l i k o z e k l e n d i ğ i n d e b u l ı a r l a ş m a s o n u c u b o r i k a s i t k a y b ı ç o k a z a l ı r . N o O H v e N a j C O ı e k l e n m e s i d a h a a z e t k i l i d i r . Ç ö z e l t i d e a s i t b u l u n m a s ı b o r i k a s i t i n b u h a r l a ş m a sıra- s ı n d a o l d u k ç a k a y b ı n a y o l a ç a r ; florü-- b u l u n - m a s ı h a l i n d e ise b o r i k a s i t k a y b ı ç o k f a z l a d ı r 400 - 600°C a r a s ı n d a k i k a l s i n a s y o n l a r d a b o r i k a s i t k a y b ı f a z l a c a d ı r . B u y ü z d e n a n a l i t i k a m a ç - l a r i ç i n . b o r l u m a d d e l e r i , a l k a l i b u l u n a n o r t a m - d a v e m ü m k ü n o l d u ğ u k a d a r d ü ş ü k s ı c a k l ı k t a k a l s i n e e t m e k g e r e k i r (55).
E l e k t r o l i t i k Ç ö k t ü r m e İ ç i n B o r i k O k s i t E l d e E d i l m e s i (56) t
E l e k t r o l i t i k b o r a n l a ş t ı r m a i ç i n . b o r i k o k s i t , t e k n i k b o r i k a s i t t e n k a v u r m a v e i z a b e y o l u y - l a ü r e t i l i r . B o r i k a s i t , s u k a y b e d e r e k , ö n c e tet- r a b o r i k a s i t e , s o n r a d a b o r i k o k s i t e d ö n ü - ş ü r .
30
W ona ya /mı ı/k devre ıçtn mçthr.
Ş E K İ L - 1 B O R A K S T A N B O R İ K O K S İ T Ü R E T İ M İ N İ N A K I M Ş E M A S I
$£KİL _ Z
31
A4-TÜ
Kalite şart olunca....
MERCK Sanayi kimyevî maddeleri
Kimyevî maddelerde özel hususiyetlerin şart olduğu bütün sahalarda.
Selectipur
Elektroteknik sanayii ve Transistor - Diod imalâtı için özel kimyevî maddeler
Patinal®
Yüksek vakumda buhar kaplaması için buharlaştırma maddeleri
Fotopur®
Film ve foto tekniği için kimyevî maddeler
Suprapur®
Araştırma ve geliştirme için üstün saflıkta kimyevi maddeler
Optipur®
Optik ve elektro — optik sistemlerde kullanılan tek kristallerin imâli için kimyevî maddeler
Iriodin®
Plastik maddeler ve laklar için sedef pigmentleri
Dekoratif kozmatikler için sedef pigmentleri
Müessir maddeler
Eczacılık ve kozmatik sanayii için
Sanayi kimyevî maddeleri
MERCK
E. Merck, Darrastadt
Batı Almanya
Türkiye mümessilliği:
Alfred Paluka ve Şeriki Koli. Şti.
Ekemen Han Kat 1 Kabataş - istanbul Tel. 44 05 58 - 44 15 59
Prospektüslerimizi isteyiniz
(KİMYA ı 117)
Y İ R M İ N C İ Y Ü Z Y I L I N YAKITI !
« B O R A N BİLEŞİKLERİ»
mİ k i n c i D ü n y a S a v a ş ı n ı n s o n y ı l l a r ı n d a k i o l a y l a r d a h a ç o k e n e r j i verebilecek b i r u ç a k y a k ı t ı n ı n g e r e k l i l i ğ i n i o r t a y a k o y d u . B o r bii'j ş i k l e r i n d e b u l u n a n y ü k s e k e n e r j i 1947'de İ n g i lizlerce b i l i n i y o r d u .
1952 y ı l ı n d a A.B.D. S a v u n m a B a k a n l ı ğ ı da h a iyi b i r y a k ı t b u l m a a m a c ı y l a « Z I P P R O J E SİNİ- b a ş l a t t ı . Z I P p r o j e s i n i n g a y e s i J P — 4 ( h i d r o k a r b o n , jet y a k ı t ı ) y a k ı t ı n a b e n z e r özel likleı- g ö s t e r e n , f a k a t d a h a y o ğ u n , a t e ş l e m e h ı z ı d a h a y ü k s e k , d a h a d ü ş ü k b u h a r b a s ı n ç l ı , ve k i l o b a ş ı n a d a h a ç o k e n e r j i verecek b i r yu- k ı t y a p m a k t ı B u p r o j e n i n i k i a n a y ü r ü t ü c ü s ü C a l l e r y C h e m i c a l Co. ile O l i n M a t h i e s o n Che- m i c a l Co. idi. A y r ı c a b i r ç o k ü n i v e r s i t e , a r a ş t ı r m a k u r u l u ş l a r ı , h ü k ü m e t l a b o r a t u v a r l a r ı , ve özel ş i r k e t l e r d e b u k o n u d a y a n a r a ş t ı r m a l a r y a p ı y o r d u . Y ü k s e k e n e r j i y e s a h i p , h a f i f ele- m e n t l e r d i k k a t l i b i r d e ğ e r l e n d i r m e d e n g e ç t i k ten s o n r a b u « ü s t ü n y a k ı t ı n » b o r a n - b a z l ı ol- m a s ı n a k a r a r v e r i l d i . Böylece b o r k i m y a s ı araş- t ı r m a l a r ı d a k o r k u n ç b i r h ı z k a z a n d ı .
Y ü k s e k e n e r j i verebilecek y a k ı t ı n sentez ç a l ı ş m a l a r ı , 1956 y ı l ı n d a iki a n a p r o j e y e ayrıl- dı. A B D . D e n i z K u v v e t l e r i h e s a b ı n a C a l l e r y C h e m i c a l C o . Z I P p r o j e s i n i s ü r d ü r ü r k e n , O l i n - M a t h i e s o n C h e m i c a l Co., A . B . D . H a v a K u v v e t leri a d ı n a H E F ( H i g h E n e r g y F u e l ) p r o j e s i n i y ü r ü t ü y o r d u . (10)
A r a ş t ı r m a c ı l a r ı n d i k k a t i n i ç e k e n en bili- n e n ve e n d e n g e l i ü ç b o r a n , d i b o r a n ( B2H „ ) p e n t a b o r a n (9) (B Hu) ve d e k a b o r a n ' R1 0HW) idi. N o r m a l ş a r t l a r d a d i b o r a n g a z , d e k a b o r a n katı, p e n t a b o r a n (9) ise i s t e n m i y e n ö z e l l i k l e ı i b u l u n a n b i r s ı v ı d ı r . P e n t a b o r a n (9) ç a b u c a k p a r l a y ı p , y a n a r , z e h i r l i d i r , y o ğ u n l u ğ u J ü ş ü k t ü r ve b u h a r b a s ı n c ı f a z l a c a d ı r . F a k a t ( T a b l o - 1) d e g ö r ü l e n y a n m a ısıları b u b o r a n l a r ı olduk- ç a çekici y a p m a k t a ve e n u y g u n yol y a k ı t yapı- m ı n d a b u m o l e k ü l l e r i yeterlice d e ğ i ş t i ı l p , yan- ına ı s ı l a r ı n ı k a y b e t m e d e n , i s t e n i l e n ö z e l l i k l e r i t u t t u r a b i l m e k t i r . (57)
T a b l o - 4) Y a k ı t l a r ı n Y a n m a Isıları :
Y a k ı t P.tu/lb
H i d r o j e n 51,571
D i b o r a n 31,078
P e n t a b o r a n (9) 29,070
D e k a b o r a n 27,850
M e t i l d i b o r a n 26,420
J P — 4 18,400
( T a b l o 4) de g ö r ü l d ü ğ ü g i b i y a n m a ısısı e n f a z l a o l a n h i d r o j e n d i r . B u y ü z d e n « ü s t ü n y a k ı t » bor. m ü m k ü n o l d u ğ u k a d a r ç o k h i d r o j e n ve ö z e l l i k l e r i i s t e n e n d u r u m a getirecek ü ç ü n e u b i r e l e m e n t t e n y a p ı l m a l ı y d ı . Ü ç ü n c ü e l e m e n i o l a r a k d a k a r b o n seçildi. K a r b o n , h i d r o k a r b o n y a k ı t l a r ı n ı n b i r e l e m e n t i o l d u ğ u n d a n b a ş k a , iyi b i l i n e n o r g a n i k k i m y a r e a k s i y o n ve t e k n i k leri d e y a r a r l ı o l a c a k t ı .
A s l ı n d a ( T a b l o — 4) d e g ö r ü l d ü ğ ü g i b i bu
• a n m o l e k ü l ü n ü d e ğ i ş t i r m e k p e k k o l a y ve va r a r l ı o l m a z , ö r n e ğ i n , d i b o r a n m o l e k ü l ü n d e k i b i r h i d r o j e n a t o m u n u e n k ü ç ü k o r g a n i k radi- k a l o l a n m e t i l g r u b u ile d e ğ i ş t i r i p , metlldibo- r a n y a p t ı ğ ı m ı z d a y a n m a ısısı e n a z % 15 b i r a z a l m a gösterir. B o r a n m o l e k ü l ü n ü n y a n m a ı s ı s ı n ı n b u g i b i d e ğ i ş i k l i k l e r e k a r ş ı g ö s t e r d i ğ i d u y a r l ı k « ü s t ü n y a k ı t » a r a ş t ı r m a c ı l a r ı n ı B o r H i d r o j e n - K a r b o n ü ç l ü d i a g r a m ı n ı (tornar>
d i a g r a m ) k u r m a y a y ö n e l t t i . ( Ş e k i l — l>
Ü ç l ü d i y a g r a m d a b i l i n e n h i d r o k a r b o n vo ve b o r a n l a r ı n y a n m a ı s ı l a r ı u y g u n a k s e n l e r d e g ö s t e r i l m i ş t i r . Y ü k s e k e n e r j i a ç ı s ı n d a n y a k ı t k a r ı ş ı m ı n ı n m ü m k ü n o l d u ğ u k a d a r çok hid- r o j e n t a ş ı m a s ı g e r e k t i ğ i n i b e l i r t m i ş t i k . Bu p r e n s i b i d ü ş ü n e r e k ve b o r v e k a r b o n u n d ö r t s p i b a b ı n d a n b i r i n i , b a ğ l a m a için b i r k e n a r a a y ı r a r a k , b o r a n e k s e n i ü z e r i n d e B H3 b i l e ş i m i n i b e l i r l i y e n n o k t a ile h i d r o k a r b o n e k s e n i d e C H ı n o k t a s ı n ı birleştirirsek b i r b a ğ l a n t ı çizgisi (tie ü n e ) elde ederiz. ( S e k i l — l ' e b a k ı n ı z . ) B u çizgi, o l u ş a c a k y a k ı t m o l e k ü l ü n ü n a l a b i l e c e ğ i m a k s i m u m h i d r o j e n m i k t a r ı n ı gösterir. B e n z e r ş e k i l d e d ü ş ü n e r e k , h e r b o r ve k a r b o n ı t o m u n ı ı en a z b i r h i d r o j e n a t o m u b a ğ l a n m a s ı gerekti- ğ i n i d i y a g r a m ü z e r i n d e gösterirsek, b o r - hid- r o j e n e k s e n i n d e k i B H b i l e ş i m i n d e n k a r b o n h i d - r o j e n e k s e n i n d e k i C H n o k t a s ı n a ç i z i l e n i k i n c i b i r b a ğ l a n t ı ç i z g i s i b i z e sentetik y a k ı l ı n mini- m u m h i d r o j e n m i k t a r ı n ı verir. B u n d a n s o n r a y a p ı l a c a k iş d i y a g r a m ü z e r i n d e , b i l i n e n b a z ı o r g a n o b o r a n b i l e ş i k l e r i n i n y a n m a ı s ı l a r ı n ı gös- t e r m e k t i r .
Y a n m a ı ş ı l a n J P — 4'den % 25 ve % 50 f a z l a o l a n o r g a n o b o r a n b i l e ş i k l e r i n i diyag- r a m ü z e r i n d e b i r l e ş t i r d i ğ i m i z d e d e k e s i k ç i z g i l e r l e g ö s t e r i l e n i z o t e r m l e r i e l d e ederiz. İzo t e r m ü z e r i n d e k i b i l e ş i m l e r a y n ı y a n m a ısısını verir. Böylece, i k i p a r a l e l ç i z g i a r a s ı n d a k a l a n a l a n d a k i p a r a l e l o g r a m d a o r g a n o b o r a n b i
33
leşikleri J P — 4 y a k ı t ı n d a n % 25 ile % 50 ara- s ı n d a d a h a çok enerji verirler. İşte Z I P Projesi- n i n gayesi b i l e ş i m l e r i b u a l a n ı n içine d ü ş e n
m o l e k ü l l e r i sentez y o l u y l a y a p m a k o l m u ş t u ı
ŞEK/L- 1 SOR-H/ûtOJEN - KfiHBON İİÇLU
(Şekil—2) de b o r c e v h e r i n d e n y ü k s e k ener- jili y a k ı t elde e t m e k için gerekli prosesle»- özetlenmiştir. B u prosesleri d ö r t a n a bölünru' a y ı r a b i l i r i z . Bor cevherlerini bor h a l o i e n ü r l e r e veya s o d y u m b o r h i d r ü r ' e d ö n ü ş t ü r m e k , bo."
h a l e j e n ü r l e r d e n veya s o d y u m b o r h i d r ü r d e n d i b o r a n elde e t m e k , d l b o r a n d a n d a h a e.ğır b o r a n l a r elde e t m e k , b o r a n l a r ı n a l k i l l e m e y o l u y l a o r g a n o b o r a n l a r a d ö n ü ş m e s i . Ş i m d i b u bölüm- leri kısaca a ç ı k l a y a l ı m .
Bor C e v h e r i n d e n B o r H a l o j e n ü r veya Sod- y u m Bor H l d r ü r Elde E d i l m e s i •
Y a l n ı z c a b o r a k s t a n değil, d i ğ e r b o r cev h e r l e r i n d e n de b e n z e r y ö n t e m l e r l e - ö r n e ğ i n s ü l f ü r i k asit etkisiyle - borik asit üretilebilece- ğ i n i g ö r m ü ş t ü k (a b a s a m a ğ ı ) (Şekil >ı. Borik asit k a l s i n a s y o n y o l u y l a b o r i k oksite dönüştü- r ü l e b i l i r (b). Borik oksit metallerle bor kar- b ü r e d ö n ü ş t ü r ü l ü r (c). B o r ü r l e r k l o r l a m a so- n u n d a bor t r i k l o r ü r o l u r ( d ) , veya h ı d r o l o r i k asit g i b i bir asit etkisiyle b o r a n l a r ı , ö r n e ğ i n t e t r a b o r a n , verirler (e). Bor t r i k l o r ü r karbon- l u o r t u m d a k l o r l a m a s o n u c u b o r i k oksitten do elde edilebilir ( f ) .
Borik asitin m e t a n o l ile esterleşme reaksi y o n u y l a t r i m e t o k s i b o r a n , (CH:.0);,B, h a z ı r l a n ı r (g). S o d y u m b o r h i d r ü r , ( N a B H4) , borik oksite s o d y u m h i d r ü r etkisiyle ( h ) , veya s o d y u m , hid- rojen ve t r i m e t o k s i b o r a n d a n (i) veya s o d y u m h i d r o j e n ve bor t r i f l o r ü r d e n (j) h a z ı r l a n ı r .
Bor t r i f l o r ü r , bor c e v h e r l e r i n d e n ve borıl:
asitten, k o l a y l ı k l a , florlu o r t a m d a s ü l f ü r i k asit etkisiyle, veya h i d r o j e n florürle elde edilir.
Bor H a l o j e n ü r l e r d e n , veya S o d y u m Bor- h i d r ü r d e n D i b o r a n Elde Edilmesi .
A r a m a d d e l e r i n en ö n e m l i s i o l a n d i b o r a n , bor h a l o j e n ü r l e r i n a k t i f m e t a l h i d r ü r l e r l e , a l u m i n o h i d r ü r l e r l e , veya b o r h i d r ö r l e r l e reaksiyo- n u s o n u n d a elde edilir ( m , n, o). Bor t r i k l o r ü r a k t i f bir m e t a l i n (Zn, M g ) k a t a l i z i a l t ı n d u hidrojenlenirse, d i b o r a n d ö n ü ş ü r ( m ) . Bor trif.
l o r ü r d e n Ziegler prosesiyle d i b o r a n elde edilir (o). S o d y u m bor h i d r ü r bir Levvis asiti etkisiy- le d i b o r a n verir ( n ) .
D i b o r a n d a n D a h a A ğ ı r B o r a n l a r Elde Edil- mesi t
51 571 ûTU/tB Hidrojen
31 018 3,HS
29 OTO B} Hg —V , - "
27 850 â/o H/t, ' " f a -
_ cu^ H 500
6Hl MA&ZUH viAeoJt/v, r c2 »6 400
T-—; ——
\B0 '«Jt&y ' t(c">)i ' tt'r ur\ \— JP 'S 400 ' Â / H Ş C J ^ Ş * ( 0 " 5 ) ı \
„ - 'MİNİMUM mbÇOJEN
aoe Kanon
34
A ğ ı r b o r a n l a r d i b o r a n ı n k o n t r o l l ü p i r o l i z i (pyrolysis) s o n u n d a elde e d i l i r .
Boranların Alkilleme Yoluyla Organobo ranlara Dönüşmesi t
U y g u n o l a n b o r a n v e y a b o r a n l a r olkillene- rek istenilen y ü k s e k e n e r j i l i y a k ı t , b i r g r i g ı ı a r d r e a k s i y o n u y l a , v e y a a l k i l h a l o j e n ü r ü n b i r m e t a l l o b o r a n ile, v e y a m e t a l a l k i l i n , h a l o b o r a n ile r e a k s i y o n u y l a elde e d i l e b i l i r . ( Ş e k i l — 2- c'e b o r c e v h e r i n d e n y ü k s e k e n e r j i v e r e n y a k ı t a v a r m a k i ç i n d e ğ i ş i k y o l l a r ı n u y g u l a n a b i l e c e ğ i a ç ı k ç a bellidir. N i t e k i m , O l i n - M a t h i e s o n , k u l
t a n ı t a b i l e c e k b i r y a k ı t ı n b i r a n ö n c e sentez, için u ğ r a ş ı r k e n ; C a l l e r y C h e m i c a l Co. y a k ı t ı n sentezi k a d a r u y g u l a m a n ı n e k o n o m i k o l m a s ı n a d a g a y r e t e t m i ş t i r . B u y ü z d e n g e l i ş t i r i l e n proses- lerde a y r ı c a l ı k b e l i r m i ş t i r . B u a y r ı c a l ı k e n çok i l k a l k i l l e n m i ş b o r a n ı n ü r e t i m i n d e k e n d i n i g ö s t e r m i ş t i r . O l i n - M a t h i e s o n , ö n c e y ü k s e k b o r a n l a r ı , ö z e l l i k l e p e n t a b o r a n (9), ve d e k a b o r a n ı elde edip, s o n r a b u n l a r ı a l k i l l e m e k y o l u n a g i t m i ş , C a l l e r y C h e m i c a l Co. ise, ö n c e dı- b o r a n ı a l k i l l e y i p , d a h a s o n r a p i r o l i z y o l u y l a y ü k s e k a l k i l l i b o r a n l a r ü r e t m e y i t e r c i h etmiş- tir.
35
her tip
S O Ğ U T M A
probleminiz için
A L M l f r
SOĞUTMA SANAYİİ ANONİM ŞİRKETİ
• GENİŞ M Ü H E N D İ S K A D R O S U
• TİTİZ İ M A L Â T I
. Ü S T Ü N KALİTELİ TESİSLERİ VE SAYISIZ REFERANSLARI İLE EN İYİ Ç Ö Z Ü M Ü S U N A C A K K A P A S İ T E D E D İ R .
İRIA LÂ T ÇA LIŞMALARIMIZ:
Her kapasitede,
. "Cold Generator" klinıa ve proses için soğuk su üretici paket cihazlar.
. Molor-Kompresör Komi enser grupları.
. "Comformatic" (air conditiorı) klima cihazları .
. Freorı ve amonyak için su veya salamura soğutucu evaporatörler. (Chiller) . Freon ve amonyak için su
soğutmalı kondenserler.
. Hava soğutmalı kondenserler.
. Lam eli i hava soğutucuları
"Evaporatör" (Freon ve Amonyak için)
. Ara soğutucu, sıvı tankı, drayer ve sair soğutma cihazları aksamı.
N o t : T e s i s l e r i m i z d e T R A N E . S A B R O E . STAL gibi d ü n y a n ı n e n kaliteli k o m p r e s ö r l e r i k u l l a n ı l m a k t a d ı r .
Anahtar teslimi
. Soğuk hava depoları . . Dondurma tünelleri .
. Donmuş muhafaza odaları.
. Buzhaneler ve
. Komple soğutma tesisleri.
(Kimyevi prosesler için)
ALDAĞ SOĞUTMA SANAYİİ A. Ş. Telefon : 23 2125
Topçular Bahçe Yolu No. 10 Rami - İST. 23 25 66
SONUÇ
Dünyadaki bor tuzu yataklarının
% 70 - 80'i Türkiye'de, geri kalanı da sırasıyla A . B . D . , Rusya ve az miktar- da Arjantin, Şili ve Peru'da bulun- maktadır. Dünyanın en büyük bor cev heri rezervlerine sahip olduğum""
7 u~' de, Türkiye 1968 yılına ka
ham cevher halinde koleman mekteydi. Bu tarihten sonrt asit ve rafine boraks dekahidı timiz başlamıştır.
Yine de Avrupa pazarı boraks ihtiyacının t a m a m ı n a j
kısmını Amerika'dan sağlan ..-«u.
Kaliforniya'da bulunan bor cevherletı ya Amerika'nın Atlantik kıyısına kadar karadan taşınıp, Kuzey Avrupa liman- larına yollanmakta, ya da cevher yüklü gemiler P a n a m a Kanalını geçtikten son ra Atlantik okyanusunu aşmaktadır
lar.
Ulaşım açısından büyük avantajla- rımıza rağmen 1969 - 1971 yılları ara- sında ihtiyacımız artmak bir yana azal- m a göstermiştir. Etibank'ın Avrupa'de- ki satış temsilcisinin, tekelci Borax Hol- ding'in bir kolu olan Borax S. A. Şirke- tinin Mr. Aseo isimli bir adamı olduğu- nu belirtirsek azalmanın nedeni kendi- liğinden ortaya çıkar.
7 Ağustos 1972 tarihli Milliyet ga- zetesinde yayınlanan demecinde devrin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Nuri
Kodamanoğlu da şöyle demekte :
«Dünyanın en zengin rezervlerine
sahip olduğumuz halde, boraks ihraç gelirimiz, küspe ihraç gelirimizden da-
ha azdır. Boraksta tekel kuran ecnebi şirket kendi b ü y ü k kazancını sağlamak için Türkiye'deki boraks üretimini ve Türkiye'nin boraks ihraç piyasasını kendi çıkarına göre ayarlamaktadır.
Bizim için problem, çok ve b ü y ü k avan-
tajlar sağladığımız bu madenden dahu çok kazanç sağlamaktır. Bunun çaresi de bu sektöre tamamı ile sahip olup, karşımızdaki tekele karşı daha ciddi daha k " ' — mücadele verip, ihracatımı-
c olabilir.»
Consolidated Limited» dün ı hakim olduğundan Türki
akları sadece «rezerv» ola
»dir. Şirket, zaten satmak aksın fiyatını etkiliyecek
ts arzı yaratmamak içiıı . . . ,
cu e K i kaynakları işletmemiştir.
Elindeki imtiyazdan kaynakları kullan mak için değil, başkalarınca kullanıl- masını önlemek için yararlanmıştır.
Rezerv açısından Türkiye'nin üs- t ü n l ü ğ ü açıktır. Kütahya'nın Emet yö resindeki toplam rezerv 50 milyon ton, Eskişehir'in Kırka yöresindeki toplam rezerv de 400-500 milyon ton olup, ya- kın z a m a n a kadar dünyanın en büyük rezervi olarak bilinen Kaliforniya re zervlerinin yaklaşık olarak 2,5 katıdır.
(«Boron Minerals and Chemicals») M ü m k ü n olabilecek rezervler de hesa- ba katıldığında Türkiye'nin toplam re zervi 1.180.000.000 tona ulaşmaktadır.
Tekelci firmanın elinde bulunan hanı madde alanlarının Avrupa tüketim pa- zarlarına uzaklığı, cevherlerimizin iş- letme ve teknolojik avantajlarıyla. işçi- lik yönünden lehimize olan maliyet un- surları açısından % 40 - 300 kârla satıs yapmamız halinde bile Amerikan ürün- lerinin satış fiyatlarının altında kala bilmemiz olağan görülmektedir
G ü ç l ü d ü n y a tekeli karşısında tu- tunabilmek, ve onun bölücü etkilerin den korunabilmek için bor mineralleri sanayiinin tek elden yönetilmesi zorun- ludur. Y u r d u m u z için büyük bir döviz kaynağı olabilecek bir madenin değer-
37
lendirilmesinde iç rekabetlerle çekişme- lerle zaman kaybedilmemelidir. Böyle bir sanayiin kurulabilmesi için büyük yatırımlar gereklidir. Yalnız ham cev- her değil, rafine boraks, borik asit, bo- rik oksit, sodyum perborat da üretilip satılmalıdır. Bir ton cevherin değeri yaklaşık olarak 30 dolar olduğu halde bir ton rafine boraks 70 dolar, bir ton borik asit 110 dolar etmektedir. Etı- bank'ın hesaplarına göre, bu tür ürün lerin ihracından 1980 - 1982 yıllarında
Cevher İlk aşama bilecel'
( Kernit
Kolemanit Borik Asit Rafine, Boraks
Bütün bu rakamlar Bj0
:tesasına gö ıe hesaplanmıştır. Bu ham madde ve ürünlerin satışlarından sağlanabilecek değerler ise, toplam olarak, ilk aşama- da 530 milyon, 1985'te ise 963 milyon TL.'na erişmektedir. Satış fiyatlarının halen uygulanan fiatlara kıyasla çok düşük alınmış olmasına rağmen, % 60 kâr kabul edildiğinde, yıllık kârın, ver- giden önce sırasıyla, 320 milyon ve 578 milyon TL.'na ulaşacağı hesaplanmak tadır.
Cevher üretimi konusuna jelince yukarıdaki tahminlere göre, ilk aşama
da yılda 490.000 ton B.Oa'e eşdeğeri 490.000 ton kolemanit ve 1.180.000 ton boraks; 1985'te de 910.000 ton B^0»'e eş değer, 960.000 ton kolemanit ve 3.550.000
ton boraks üretimi yapılması gerek- mektedir. Bütün bunlar için gerekli ya- tırım da ilk aşamada 400 milyon TL.'- lık sabit sermaye ile, 70 milyon liralık
işletme sermayesi; 1985 yılında da tev- sii için yine aynı miktarlarda yatırım gerekeceği tahmin edilmektedir.
yılda 80 milyon dolar sağlanabilecektir.
Halen cevher ihracı olarak yılda 8 - 0 milyon dolar sağlanmaktadır. Bunun için Etibank 650 milyon liralık yatırıma
başlamıştır. Şüphesiz ki, Üçüncü Be
7Yıllık Plân döneminde bu miktar arta-
caktır.
Dünya boraks ham madde ve ürün- lerinin tüketim gelişmesi dikkate alın- dığında Türkiyenin satabileceği rniktar-
• ' b i l i r .
'te satılabilecek miktar, (ton)
360.000 326.000
160.000
390.000
Yatırım için gerekli para, her iki aşamadaki kârlarla kıyaslandığında ge- ri ödeme süresinin kısalığı görülmekte- dir.
Ulusal ekonomi yönünden yapılan incelemelerde yaratılacak katma değer- ler, sırasıyla, 341 milyon TL. net, 373 milyon TL. gayri safi ve 618 milyon TL.
net, 674 milyon TL. gayri safi olarak tahmin edilmektedir.
Bütün bunların gerçekleşebilmesi için alınması gereken tedbirler de kısa- ca şunlar olmalıdır.
1. Türkiye'deki boraks yatakları te- kelci yabancı şirketin elinden kur- tarılmalı, cevher millileştirilerek bo- raks ve bor ürünler sanayii dev- let tekeliyle yürütülmelidir. Ancak bu şekilde güçlenerek, örgütlenmiş
«holding» ile mücadele olanağı var- dır.
2. Avrupa'da merkez olarak seçilecek bir limanda satış ve pazarlama işle- rinde uzmanlaşmış dinamik eleman- ların görevlendirileceği bir satış bü-
18'.
167.000 85.000 195.000
58
rosu ve depo açılmalı, talepleri en kısa zamanda karşılamak için depo Türkiye'de sürekli olarak beslenme- li, ham cevher ve bor ürünleri s- tokları yapılmalıdır. Bu konuda
ürünlerimizin tanıtılması için açıla- cak kampanya Ticaret ateşeliklerin- ce yürütülmelidir.
• t j v •
3. Ham madde ve ürün tesislerinin kapasiteleri satılabilecek miktarla) ı verebilecek şekilde saptanmalı tüm alt yapı tesisleri artacak talepleri kar-
şılıyabilmek için hızla tevsii edilebile- cek şekilde planlanmalıdır.
4. Türkiye'de bir Bor Araştırma Ens titüsü kurulmalı, bu konuda söz sa- hibi olan kimseler göreve çağırıl- malıdır. Boraks ve borik asit üre- ten Etibank ile bu konuda araştır- malar yapan üniversitelerimiz ara- sında kurulacak Enstitü yoluyla koordinasyon sağlanmalıdır. Araş- tırma ve uygulama arasındaki boş- luk kapatılmalıdır. Planlı, ihtiyaca
"»vap veren, ileriye dönük araştır
malara hız verilmelidir.
{ M A R L E Y } USA lisansı altında imâl ettiğimiz
s ı ı s o c u ı m n KULELERİ UE s u ş n R i ı n n D m m n TESİSIERİ
YURDUMUZUN DÖRT BİR YANINDA
MUVAFFAKİYETLE ÇALİŞMAKTADİR.
FAZLA BİLGİ İÇİN PROSPEKTÜS İSTEYİNİZ.
Fabrika : Tikveşli Yolu 10, Topçular/Rami - istanbul Tel.: 232120/5 hal Satış Merkezi : Necatibey Cad. No. 84 Karaköy - istanbul Tel.: 4 5 7095/5 hat Ankara Şubesi : Anbarlar Yolu 4/1 Sıhhiye - Ankara- Tel.: 122739-121957 İzmir Şubesi : Gümrük tf Hanı CUm.Meyd. Konak-lzmir Tel.: 32997
K A Y N A K L A R
1) t. K ü ç ü k ö m e r , - D ü z e n i n Y a b a n c ı l a ş m a s ı » , s. 33 — 34
2) T. Ç a v d e r , « O s m a n l ı l a r ı n Y a r ı S ö m ü r g e O l u ş u » , s. 9.
3) M a d e n c i l i k , « N e d e n Boraks-, Ö z e l S a y ı , M a y ı s 1970.
4) Ceride-i H a v a d i s : 10 E y l ü l 1840, T ü r k Zira- a t T a r i h i , s. 107 ( Z i k r e d e n , M . S e n c e r , Os- m a n l ı T o p l u m Y a p ı s ı ) .
5) Terçümen-ı A h v a l : 20 A ğ u s t o s 1861, T ü r k Z i r a a t T a r i h i , s. 109 ( Z i k r e d e n . M . S e n c e r a.g.e. s. 321).
6) M . S e n c e r . a g e . , s. 320.
7) V e d a t E l d e m , « O s m a n l ı İ m p a r a t o r l u ğ u n u n İ k t i s a d i Ş a r t l a r ı H a k k ı n d a Bir Tet- kik.» s. 91.
8) 1. K ü ç ü k ö m e r , a.g.e., s. 32.
9) V. E l d e m , a.g.e., s. 91.
10) V. E l d e m , a . g . e , s. 92.
11) Belgelerle T ü r k T a r i h i D e r g i s i , S a y ı 1, s. 26.
12) Belgelerle T ü r k T a r i h i D e r g i s i , S a y ı 1, s. 27.
13) Belgelerle T ü r k T a r i h i D e r g i s i . S a y ı 1, s. 28.
14) Belgelerle T ü r k T a r i h i D e r g i s i , S a y ı 1, s. 30 — 31.
15) Belgelerle T ü r k T a r i h i D e r g i s i . S a y ı 1, s. 31 — 32.
181 Belgelerle T ü r k T a r i h i D e r g i s i . S a y ı 1 s. 32.
17) Belgelerle T ü r k T a r i h i D e r g i s i , S a y ı 1, s. 34.
18) Belgelerle T ü r k T a r i h i Dergisi, S a y ı 1 S. 34.
19) M a d e n c i l i k , ö z e l S a y ı , M a y ı s 1970 s. 41.
20) C u m h u r i y e t S e n a t o s u Bor M i n e r a l l e r i A- r a ş t ı r m a K o m i s y o n u R a p o r a , s. 12.
21) M a d e n c i l i k , ö z e l S a y ı , M a y ı s 1970, s. 47.
22) İ h s a n T o p a l o ğ l u , C u m h u r i y e t , 5 E y l ü l 1972.
23) M a d e n c i l i k , ö z e l S a y ı , M a y ı s 1970, s 52.
24) M a d e n c i l i k , Ö z e l S a y ı , M a y ı s 1970, s. 49 25) S u a t T ü r k e r , « B o r a k s M ü c a d e l e s i - M i l l i
yel. 2 M a y ı s 1971.
26) M a d e n c i l i k , Ö z e l S a y ı , M a y ı s 1970, s. 52.
27) Madencilik, özel Sayı, Mayıs 1970, s. 58.
28) C u m h u r i y e t S e n a t o s u , B o r M i n e r a l l e r i A- r a ş t ı r m a K o m i s y o n u R a p o r u . C u m h u r i y e t S e n a t o s u T u t a n a k Dergisi C i l t , 53 Toplan- tı 8 s. 368.
29) B e k i ş o ğ l u , K.A., « T ü r k i y e ' d e Bor Y a t a k l a rı ve B u n l a r ı n A r z e t t i ğ i E h e m m i y e t » Ma- d e n Y a r d ı m K o m i s y o n u , A n k a r a , 1962.
30) P a c i f i c C o a s t B o r a x C o . «Story of Pacific C o a s t B o r a x Co.- VVard R i t c h i e Press. Los A n g e i o s , 1951.
31) G a l e , W . A . , - D e v e l o p m e n t a n d Present S t a t u s of Borax I n d u s t r y - , A d v a n c e s i n C h e m i s t r y Series, A m e r i c a n C h e m i c a l Soc W a s h . DjC., 1961.
32) M u t t e r t i e s , E.L., «The C h e m i s t r y of B o r o n a n d ittf C o m p o u n d s » , J o h n W i l e y a n d S o n s Inc., N e w Y o r k , 1967.
33) W e i s h a u q l , F.J., M i n i n g E n g n g . 23, (1) 46, 1971.
31) Ç e ç e n , D., M a d e n c i l i k , 8 (1), 10, 1969.
35) Devlet P l a n l a m a Teşkilatı Y a y ı n l a r ı . 36) T h a u p s o n , R., C h e m . i n B r i t a i n , 7, (4), 140,
1971.
37) B a y s a l , O . . « S a r ı k a y a , K ı r k a , B o r a t Y a t a k l a r ı n d a Y e n i b i r S t r o n s i y u m B o r a t Mine- r a l i » , M.T.A. Enst. D e r g i s i 79 (10), 1972.
38) G ü l e n s o y , H.. T e b e r d a r , T., « T u n e l i t M i n e rali Ü z e r i n e Ç a l ı ş m a l a r - , M . T . A . Enst. Der- gisi, 79 (10), 1972.
39) M u r d o o k , T.G., «The B o r a t e Deposits of T u r k e y » , M i n e r a l T r a d e Notes, 48 (5), 1958
40) Ç a k a l o z , T., « T i n k a l M i n e r a l i n d e n B o r a k s E l d e Edilmesi-, T B T A K , M A G — 235.
41) H o l z m a n n , R.T., « P r o d u c t i o n of B o r a n e s a n d R e l a t e d Research-, A c a d e m i c Press., N e w Y o r k . 1967.
42) T r e i b a c h e r C h e m i s c h e VVerke A . G . , Aust- r i a n P a t e n t , 202971, C . A . 53. 13522. 1959.
41
43) VViseman, J., (to West End Chemical Co.):
U.S. P a t e n t : 2 531 182 (1950), C . A . , 45, 1311 (1951).
44) VVilson, C h a r l e s , I., J r . «Process f o r t h e P r e p a r a t i o n of l o w e r A l k y l Borates», U.S.
P a t e n t , 2 880 227 (1959).
45) K n i c k e r b o c k e r , R . G . , Fox, A.L., Y e r k e s , L.A.,
• P r o d u c t i o n of Boric A c i d f r o m C a l c i u m B o r a t e by C a r b o n i c A c i d L e a c h » , U.S.
B u r e a u of M i n e s , D e p t . of I n v e s t i g a t i o n s 3525, 13 (1940).
46) Ç a k a l o z , T.. - K a l s i n e K o l e m a n i t t e n Y e n i b i r M e t h o d l a B o r i k A s i t Ü r e t i m i » . T B T A K , M A G — 234.
47) B a c c a r e d d i i , M., N e n c e t t i , G . , T a r t a r e l l i R..
- D e h y d r a t i o n of b o r a x to a n h y d r o u s b o r a x by a z e o t r o p i c d i s t i l l a t i o n - Italy 713, 334
(Cl. C o n b . ) Sept. 21, 1966
48) B e z j a k , A.. J e l e n i c , I., M a r i c i c S., M e i c , Z., - P r e p a r a t i o n o f a n h y d r o u s b o r u * u n d e r h i g h v a c u u m . »
Inst. R u d e r Boskovic, Z a g r e p , Y u g o s l a v i a , C r o a t . C h e m . A ç t a 35, 295 - 303, 1963.
49) K i r k , R . A . , O t h m e r , O.F., - E n c y c l o p e d i a of C h e m i c a l T e c h n o l o g y » , N e w Y o r k , 1951.
50) W i l s o n , J r . . C . O . , F a u s t , J.P., M c A r t h u r , R.E., C l a r k , S.L., - P r o d u c t i o n o f A m m o n i - u m P e n t a b o r a t e a n d B o r i c O x l d e f r o m B o r a x » , A d v a n c e s i n C h e m i s t r y Series, 32, A m e r i c a n C h e m i c a l Society, W a s h i n g t o n
D.C., 1961.
51) A d a m s , R . M . , - B o r a n , M e t a l l o - B o r a n C o m p o u n d s a n d B o r a n e s » , I n t e r s c i e n c e P u b l i s hers, J o h n W i l e y a n d S o n s , N . Y . , 1964.
52) Ç a k a l o z , T., « K a l s i n a s y o n y o l u ile Borik A s i t t e n B o r A r i o k s i t ü r e t i m i » T B T A K M A G — 236.
53) K r a c e k , F.G., M o r e y , W . , N e r v i n , H.E., A m e r i c a n J o u r n a l Science 35A, 143, 1938 54) L y k o v , M . F e d y u s h k i n , V., B e r l i n , P.E.,
- P r e p e r a t i o n o f Boric A n h y d r i d e , Samo- ilov S c i e n t i f i c R e s e a r c h I n s t i t u t e .">f Ferti- lizers a n d Insecto f u n g i c i d e s , U.S.S.R., 199 -120 ( Ç l - C o 15) J u l y 13. 1967.
55) S i d o r e n k a , L.V., K o r e n m a n , I.M., L a b o c h e v s k i , N.I., -Losses o f Boric A c i d d u r i n g E v a p o r a t i o n a n d C a l c i n a t i o n » , G o r k i S t a te U n i v . . G o r k i , 2h. A n a l . K h i r ı . 22 (3) 388 - 9 1967.
56) R a g o z i n J . M . , N e g t e v , N . R . , - M a ı ı u f a c t u r e of Boric O x i d e f r o m B o r i c A c i d a n d B o r a n e l e c t r o d e p o s i t i o n t h e r e f r o m » Polytech, lnst.
P e r m , O b r a b o t k a , N o 12, 49 - 50, 1962.
57) M a r t i n , D.R., O l i n - M a t h i e s o n C o m p , A d v a n c e s i n C h e m i s t r y Series 32, \merican C h e m i c a l Society 1961.
58) C a l l e r y C h e m i c a l Co., 85th M . P . R . No. N O a (s) 58 - 454 - d ( H u f f , G.F., - P r e p a r a t i o n a n d E v a l u a t l o n of H i g h E n e r g y Fuels») A u g 1 . 1 9 5 9 .
42
Batı Almanya
Standard Kessel Firmasının lisansı ile.
condor kazanlarını - Türkiyede
desa imâl ediyor
Paket halde, fuel oil yakıtlı alev borulu, 3 geçişli, tam otomatik kumandalı,
yüksek verimli, her basınçta buhar, kaynar su ve teshin kazanları
ÇALIŞMA ve SERVİS GARANTİSİ
BUHAR KAZANLARINDA Saatte 25 tona kadar buhar.
20 Atu'ye kadar tazyik.
ISI KAZANLARINDA
Saatte 15 milyon Kcaiye kadar ist.
20 Atu'ye kadar taıyik.
% 87den %92ye kadar varan yüksek randıman,
Kuvvetli konstrüksiyon.
Kolay ve emniyetli çalışma.
DESA Bir Yasar Holding kuruluşudur
D E M İ R , K A Z A N v ı M A K İ N A S A N A Y İ İ A . Ş . KARTAL DURAĞI GAZİEMİR-İZMİR TEL.70012-71047-71841
BREON VE EPOK LATEKSLERİ . BREON CEMENTLERİ . EPOK VE CELLOBAND REÇİNELERİ • CELLOBAND POLİESTER REÇİNELERİ • BREON PLASTİKLERİ • SOLVENTLER •
PLASTİFİYANLAR • DETERJANLAR • POLYBUTENLER • ORGANİK KİMYEVİ MADDELERİ
kimi/evi
madde ihtiyacınız
BP PETROLLERİ A.Ş.
CUMHURİYET CADDESİ EGE HAN. HARBİYE - İSTANBUL
TELEFON : 46 50 50
Kimyasal Madde Fiyatları
1. Kimya Sanayiimizin planlanmasında yardım- cı olmak ithalat ve ihracat işlemlerine ışık tutmak amacıyla aşağıdaki fiyat listesi ha zırlanmıştır.
2. Y a l n ı z A m e r i k a A l m a n y a ve İngiltere F 0 3 f i y a t l a r ı s e ç i l m i ş o l u p b u f i y a t l a r m o c m u a - mızan y a y ı n l a n d ı ğ ı t a r i h t e g e ç e r l i d i r . 3 Bu m a d d e l e r i n g e n e l l i k l e 10 - 20 t o n l u k par-
tiler h a l i n d e s a t ı l a c a ğ ı k a b u l e d i l m e k l e bera- ber, d a h a k ü ç ü k p a r t i l e r i ç i n b e l i r t i l e n fiyat- l a r v a r s a , b u n l a r d a ilgili s ü t ü n d a v e r i l m i ş t i r 4 F i y a t l a r d a $ 1 = 14 TL. eşdeğeri k a b i l i edil-
m i ş t i r .
F i y a t l a r T L / k g . K i m y a s a l M a d d e U . S . A . A l m a n y a İ n g i l t e r e
A d i p i k A s i t 5.70 8.30 —
A k r i l o n i t r i l 4.00 6.86 4.55
A l u m i n y u m S t e a r a t 14.80 11.42 11.98
A m i l A l k o l 5.46 11.70 9.41
A m i l a s e t a t 4.94 11.85 9.70
A m o n y a k ( % 30) 1.17 1.45 0.40
A m o n y a k p e r s ü l f a t
( % 98) 5.55 4.88 5.07
A m o n y u m s ü l f a t
<% 21
N) 0.385 1.11 0.495
A n i l i n 5.10
A s e t a l d e h i t ( % 99) 2.77 3.76 3.61
Asetik a n h i d r i t 4.31 4.79 3.79
Asetik asit ( b u z l u ) 2.77 3.36 2.94
Asetik asit
( % 80, t e k n i k ) 2.90 2.96 2.54
Asetil salisilik a s i t 19.42 — 20.60
A s e t o n 2.01 2.04 2 07
B a k ı r s ü l f a t
( % 98-100) 7.75 7.55
B e n z e n 1.385 1.63 1.26
B e n z o l k asit ( t e k n i k ) 8.00 7.65 7.60
B r o m 5.23 9.10 5.41
B ü t a n o l 3.40 3.20 3.70
B ü t i l a s e t a t 4.16 3.70 4.22
B u t i r a l d e h i t 8.00 — —
C i v a k l o r ü r 246.00 — 162.00
Ç i n k o o k s i t — 6.59 8.59
Ç i n k o s t e a r a t 15.40 10.60 10.21
Ç i n k o s ü l f a t
(66 % Z n ) 4.00 2.86 3.40
D e t e r j a n A l k i l a t
( y u m u ş . ) 3.49 5.42 —
D e r l e y e n : A f e t B Ö L Ü K B A Ş I K i m y a Y . M ü h . O D T Ü
K i m y a s a l M a d d e U . S . A . A l m a n y a İngiltere D e t e r j a n A l k i l a t
(Sert) — 3.76 —
E t i l e n d l a m i n ( % 100) 8.18 11.60 10.85
Etilen g l i k o l 2.77 3.20 3.40
D i a s e t o n A l k o l 4.16 4.13 4.62
D i b ü t i l f t a l a t 6.79 4.00 5.50
D i e t a n e l a m i n 3.85 5.51 7.14
D i e t i l f t a l a t 6.79 10.80 6.21
Dietilen g l i k o l 2.77 3.05 3.99
D i f e n i l oksit,
( t e k n i k ) — 18.70 —
Di-isobütil k e t o n 4.62 9 2 9 8.23
O - D i k l o r o b e n z e n 5.04 4.86 —
D i k l o r o m e t a n — 3.15 —
D i m e t i l a m i n ( % 100) 4.46 9.01 —
D i m e t i l f t a l a t 6.49 8.62 5.80
D i n o n i l f t a l a t — 5.80 4.63
D i o k t i l f t a l a t 4.31 4.14 6.18
1 - 4 D i o k s a n 11.40 17.00 11.78
D i p r o p i l a m i n — 35.60 26.00
D i p r o p i l e n g l i k o l 3 85 5.05 5.54 D i s i k l o h e k s i l f t a l a t 14.00 13.21 8.62
Eter — — —
Etil a k r i l a t 5.85 11.82 —
Etil a s e t a t 3.70 3.75 3 4 9
Etil-bütil k e t o n 12.30 22.50 17.10
Etil d i g l i k o l eter — 4.25 0.08
Etil eter 3.54 7.60 8.65
Etil g l i k o l eter — 4.52 4.94
EtUen o k s i t 2.54 3.64 3.94
Fenol (sentetik) 3.40 3.42 2.8»
Fenol f o r m a l d e h i t — — 6.72
F t a l i k a n h i d r i t 3.40 4.53 2.34
F o r m a l i n 1.08 1.45
1.11
F o r f o r i k asit
( % 75, g ı d a ) 2.30 4.04 5.20
F ü m e r i k asit 6.61 5.58 —
F u r f u r a l 5.77 7.50 7.70
G l i s e r i n (sentetik,
% 99.5) 7.00 8.79 8.27
G l i o k s a l ( % 40) 6.79 7.50 —
H e k s a m e t l l e n t e t r a m i n
( t e k n i k ) 7.17 5.34 5.81
H e k s a n ( e n d ü s t r i y e l )
1.11
1.54 1.60 H i d r o b r o m i k a s i t( t e k n i k % 48)
10.00
1530 —H i d r o j e n p e r o k s i t
( % 35) 4.23 4.68 4.75
45
Kimyasal Madde U.S.A. A l m a n y a İngiltere Kimyasal Madde U.S.A. A l m a n y a Ingilter >
H i d r o florik asit P a r a f o r m a l d e h i t
( % 70) 6.28 5.99 5.30 ( % 96) 5.43 6.60 5.17
H i d r o k i n o n 35.40 33.00 36.00 P e n t a e r i t ı i t o l ,
H i d r o k l o r i k asit ( t e k n i k ) 7.40 8.71 7.40
(18"Be) 0385 0.584 0.55J P e n t a n o l — — 9.50
İyot 122.00 87.00 102.00 Perkloroetilen 3.15 2.83 —
İ z o b ü t a n o l 2.93 1.76 — Poliester
i z o b ü t i l asetat ( D M C , genel a m a ç ) 9.85 — 11.35
( % 98) 3.61 3.20 3 66 Polietilen (h.d.
İsoforon 5.54 7.84 6.40 i n j n g r a d e ) — 6.33 6.77
İ z o p r o p a n o l ( % 99) 2.30 2.35 2.46 Polietilen (h.d.
İzopropil a m i r i — 10.62 9.80 bottle g r a d e ) 5.53 7.52 6.78
Izopropil asetat 3 55 4.04 3.39 Polietilen (l.d.
K a l s i y u m k a r b ü r f i l m g r a d e ) 4.21 6.48 5.60
( t e k n i k ) — 1.82 — Polietilen (l.d.
K a r b o n s ü l f ü r 1.49 1.94 — i n j n g r a d e ) 4.31 558 5.20
K a r b o n s i y a h ı (FEF) 2.39 3.79 2.43 Polietilen (l.d. pipe
K a r b o n s i y a h ı ( H A F ) 2.62 4.13 2.04 extrusion g r a d o ) 4.70 7 70 6.40
K a r b o n t e t r a k l o r ü r 3.77 2.92 3.89 Polietilen glikol
K a u ç u k , b ü t i l 8.30 9.78 7.91 ( d ü ş ü k m o l . ağ.) 6.78 9.00 6.54
K a u ç u k , p o l i i z o p i r i n 7.40 9.10 7.29 Polietilen glikol 4000 9.52 11.20 8.88
K a u ç u k , Polimetil m e t a k r i l a t — 15.80 —
p o l i k l o r o p i r i n 15.40 — 13.60 P o l i p r o p i l e n 7.70 10.60 7.65
K a u ç u k , n i t r i l 12.00 — 13.10 Polistiren 4.00 6.70 4.69
K a u ç u k , p o l i b ü t a d l e n 7.70 6.96 7.00 Politetrafloroetilen
K a u ç u k . S B B 1,500 (PTFE, r a m ) 106.00 126.00 100.00
g r a d e 7.10 6.59 6.41 Politetrafloroetilen
K a u ç u k , S B R , 1,712 (PTFE, paste) 143.00 — 138.00
g r a d e 5 46 5.20 5.27 Polivinil asetat
K l o r (sıvı) 1.16 1.36 1.26 ( % 55) — 5.70 5.33
Krezol (orto) 5.40 7.31 5.34 Polivinil k l o r ü r ( P V C ,
Ksilon (2/3°) 1.05 1.54 1.14 paste f o r m i n g g r a d e ) 7.10 6.20 5.40
K ü m e n — 3.75 2.95 Polivinil k l o r ü r ( P V C t
L a k t i k asit ( % BO) 12.15 12.20 11.35 genel a m a ç ) 3.70 5.85 4.28
M a g n e z y u m ( % 89-92) 3.70 3 88 —
K a r b o n a t 4.93 4.21 — P o t a s y u m h i d r o k s i t
M a g n e z y u m oksit — 12.00 — P o t a s y u m i y o d a t 80.00 60.00 72.90
M a g n e z y u m stearat — 1 0 . 9 0 1 0 . 5 8 P o t a s y u m n i t r a t 3.40 3.10
_
M a l e i k a n h i d r i t 4.93 4.70 — P o t a s y u m p e r s ü l f a t
M e l a m i n — 8.36 11.38 ( t e k n i k ) 5.53 5.20 5.68
M e l a m i n f o r m a l d e h i t 14.20 13.10 P o t a s y u m sitrat 13.25
5.68 M e l a m i n f o r m a l d e h i t
0.95
14.20 13.10 P o t a s y u m sitrat 13.25 14.23 12.10
M e t a n o l (sentetik) 0.95 0.956 1.14 P o t a s y u m sitrat 14.23 12.10
M e t i l etil k e t o n 3.00 2.61 3.30 P r o p a n o l 4.16 5.26 —
M e t i l i z o a m U k e t o n 5.40 10.95 4.67 P r o p i l a m i n 38.10 — 44.00
Metil i z o b ü t i l k e t o n 4.15 3.41 4.19 Propilen glikol
Metil s i k l o h e k s a n o l — 8.80 8.61 ( s t a n d a r t ) 3.55 4.25 4 84
M o n o e t a n o l a m i n 4.00 5.35 7.00 P r o p i o n a l d e h i t
.
14.08M o n o k l o r o asetik asit
P r o p i o n i k asit 3.85 6.57
( t e k n i k ) 0.49 5.00 4.40 Resorsinol 17.00 24.20
N a f t a l i n 1 88 1.51 1.02 S e l l ü l o z asetat
N a y l o n 8 — 32.40 19.90 (flake) 11.10
_
11.35N a y l o n 11 — 47.80 38.00 S e l l ü l o z asetat
11.35
N a y l o n 66 — 38.50 19.90 ( m o u l d i n g ) 13.60 18.00 13.75
N i t r i k asit Sellüloz asetat ( f i l m ) —
_
27.60( % 100 o l a r a k ) 1.28 1.17 1 . 6 3 S i k l o h e k s a n o l , teknik 8.61 8.34 7.50
O k s a l i k asit 6.80 6.95 5.09 S i k l o h e k s a n o n , teknik 5.53 5.98 7.03
46
Kimyasal Madde USA A l m a n y ı İngiltere Kimyasal Madde USA Almanya ingiltere S i k l o h e k s i l e m i n 10.80 14.90 9.20 T i t a n d i o k s i t ( r u t i l ) 8.47
10.00
8 0 6Sitrik asit
11.4011.85 10.70
T o l u e n ( n i t r a t i o nS o d y u m h i d r o k s i t g r a d e ) — 1.60 1.32
( % 98-991 — 1 88 1.57 T o l u e n d i i z o s i y a n a t
S o d y u m k a r b o n a t ( % 80 i z o m e r ) — 13.95 13.40
<% 90 -100) 0.545 1.02 — T r i e t a n o l a m i n ( % 85) 4.93 5.75 6.50
S o d y u m p e r b o r a t Trietılen g l i k o l 6.48 6.69 6.69
( t e k n i k ) 4.09 6.00 5.00 T r i f e n i l f o s f a t 12.79 12.65 —
S o d y u m p i r o f o s f a t T r i k r e z i l fosfat 11.40 11.60 8.89
( n ö t r ) 3.18 5.77 4.75 T r i k l o r o etilen 3.16 2.92 2.22
S o d y u m s i t r a t 9.55 10.20 10.70 T u z ( k a y a ) 0.300 0.522 —
S o d y u m s i y a n ü r Ü r e ( % 48 N ) 1.16 1.54
1.11
(97 % ) 7.00 7.29 — Ü r e - f o r m a l d e h i t — 9.00 8.29
S o d y u m s t e a r a t — 12.60 9.50 Vinil-asetat 2.86 3.75 3.94
S o d y u m s ü l f a t 0 723 0.71 1.05 V i n i l k l o r ü r — 3.45 —
S o d y u m t r i p o l i f o s f a t 2.73 4 60 3.95
S o r b i l o l (toz) 10.30 13.35 11.70
S o r b ı t o l 70
ç ö z e l t i ) tt.40 5.64 4.80
DÜZELTME t
S t e a r i k asit 8.00 6 0 0 5.30
S t r i o n - a k r i l o n i t r i l N i s a n
1973 tarihli 58'inci saymızın
k o p o l i m e r 7.23 — 7.91
51'inci sayfasında yer alan «Dizin » bö
S t i r e n m o n o m e r
(99 % ) 2.77 0 30 2.65
lümünün, «Kükürt» konusunda;
S ü l f ü r i k asit
— Çeşitli kaynaklardan ı Maksimum
(06' Be) 0.486
0.616
0.522Elde Edilmesi, Sülfürik Asit İstih-
S ü p e r f o s f a t
salinde Kullanılması
( % 19, Ps03) T a r t a r i k asit T e t r a h i d r o f u r a n T i t a n d i o k s i t
14.20 11.40
0.77 14.95 13.70
0.522 17.20 14.10
başlıklı yazının yazarı olarak, yanlışlık- la Aydın Gençosmanoğlu gösterilmiştir.
Yazı, Evin Gençosmanoğlu'n undur.
( a n a t a z ) 8.47 7.10 7.22
Özür dileyerek düzeltiriz.
47
V
AMERİKA AVRUPA VE
AVUSTURALYA'YA
Yaptığı İhracatla
Dünya Cam Pazarlarına Giren Şirket.
-
KRİSTÂL, DÜZ VE RENKLİ C A M D A N ZÜCCACİYE, ALEVE VE ATEŞE DAYANIKLI NÖTR C A M D A N C A M L A B O R A T U V A R M A L - ZEMELERİ, EV VE A Y D I N L A T M A EŞYASI, C A M BORU, C A M ÇU- BUK, RENKLİ VE RENKSİZ ŞİŞE VE SINAÎ C A M KAPLAR, C A M İNŞAAT MALZEMESİ, PENCERE C A M I , EMPİRME C A M , TELLİ C A M . DÜZ VE BOMBELİ OTO KIRILMAZ C A M I , F İ B R O C A M ( C A M T Ü L Ü ) , C A M P A M U Ğ U VE İPLİĞİ İMALATIYLA B Ü T Ü N TÜRKİYE'- NİN HİZMETİNDE.
TÜRKİYE ŞİŞE VE CAM FABRİKALARI A.Ş.
camda önda>
( K İ M Y A ı »3)
Yuvanızın sizden istediği boyadır.
S A D O S A N B İ R j J ^ J M A M U L Ü D Ü R
( K İ M Y A I 1 0 1 )
damarı Gaa
( K İ M Y A ı 103)
Yeraltı kabloları, insan vücudun- daki candamarlarına benzerler.
Durup ' dinlenmeden elektrik enerjisi taşırlar. Fabrikaları ayak- ta tutmak, günlük hayata can vermek için. 1 kV'dan15 kV'a kadar KAVEL yeraltı kabloları beynelmilel ve Türk Standart- larına uygun olarak titizlikle
I
imal edilmektedir. Candamarı görevini eksiksiz yerine getire- bilsin diye. KAVEL'e güvenen- lerin yüzünü kara çıkarmasın diye. Türk Standartları Ens- titüsü de verdiği Kalite Bel- gesi ile belirtmiş KAVEL'e
olan güvenini. İçinizde en ufak bir şüphe kalmasın diye.
Kablo ve Elektrik Malzemesi A Ş
İSTİNYE İSTANBUL Tel: 63 34 00 )
R K . 4 5 » - İ Z M İ R »Telgraf: METAŞ - İZMİR Telex : S l J t l Mtm« - t r . Telefon: 61200 ( 10 Hat )
( K İ M Y A : 1281
»,..._-..
u m : A Y İ . ' w I )
T E F L O N *
P.T.F.E Polytetrafluoroethylene
•k Reg. ı U S. Pal office for Du P o n l ' i ( H e r h a k k ı m a h f u z d u r )
t
9TEFLON MAMULLERİMİZ •
SIZDIRMAZLIK İÇİN POLİBANT - CONTALIK YUMUŞAK POLİKORT - CONTA - O'RING - V'RING - U'RING - SEGMAN - BURÇ - YA- TAK - VANA SETLERİ - DİYAFRAM - BORULAR - HORTUMLAR -
LEVHA - TAKOZ - ÇUBUK - TEFLONLU YAG VE GRESLER - AYRI CA HER TÜR ÖZEL İMALÂT
T I K N İ K Ö Z E L L İ K L E R İ
KİMYASAL DAYANIKLILIK :
Yalnız Na ve K madenleri İle bazı tartlarda fluor ve yüksek sıcaklıklarda bir kısım fluorlu bileşimlerin dışında
— dlfler bütün kimyevi maddelere - karşı dayanıklıdır. Hiç bir solventte çözülmez va şişme yapmaz.
TERMİK DAYANIKLILIĞI :
— 2S0*C İlâ + 250* C arasında devamlı kullanılabilir.
ELEKTRİKSEL ÖZELLİKLERİ :
Bütün malzamalar İçinde en üatün özelliklere sahip bir izolasyon malaemeeldlr.
YÜZEYSEL ÖZELLİKLERİ :
P.T.F.E. yüzeyleri yapışmama özelliğine sahiptir. En yapışkan maddeler dahi yüzeyinden kolaylıkla sıyrılabilir, katı maddeler aralında an düşük sürtünme katsayıaına sahiptir.
Bu özelliklerin har biri, tak başına erişilmesi güç birar değer olup, bunlardan birkaçının bir a/ada bulunması gereken yarlerde, çözümü İmkânsız gibi qörünan endüstri problemleri P.T.F.E. kullanmak suretiyle çözülebilir olmuş ve olmaktadır.
O POLİKİM POLİMER VE KİMYA SANAYİİ
Necatibey Caddesi, Karanlık Fırın Sokak No.: 5/1 Karaköy — İSTANBUL Telefon : 44 70 44 - 49 41 71 Telgraf : Fenkara — İSTANBUL
( K İ M Y A ı U l )
TUBORG BİR
DAHA
AÇALIM
Harekat kontak anahtarını çevirmenizle
A başladı. Aracınızın motorunda doğan.
~ Mobil den aldığı güçle aracınızın tak eflaklerinde ileri atılan hareket
Mobil yakıtının
\ Mob.1 yağının Mobri Mrvtsinın yarattığı,
koruduğu,
Mobil hareketi i n yarattığı, u, beslediği Dil hareketi ,
Mobil hareket demektir
( K t M Y A • 123)
*
S >
Y" J
*
4 S ** > •*
