SHB-419 DAYANIŞMA MODELLERİ
İNSANİ HİZMET ÖRGÜTLERİNDE GÖNÜLLÜ ÇALIŞMA, DAYANIŞMA VE SOSYAL HİZMET
DOÇ.DR.FİLİZ YILDIRIM
İnsani Hizmetler
• Kişisel Hizmetler
• Koruyucu Önlemler
• Bilgilendirme/tavsiye verme hizmetleri
• Bakım hizmetleri (Kahn, 1973’ten Zastrow, 2013)
Sosyal refah terimi daha sınırlıdır; çünkü sosyal sorunları kavramsallaştırmaya ve çözmeye odaklanır.
İnsani hizmetler daha geniş bir kavram. Sosyal refah
programlarını da kapsar (Kahn, 1973’ten Zastrow, 2013).
İNSANİ HİZMET ÖRGÜTLERİ
İnsani hizmetleri yürütmeye çalışan örgütler 3 kategoride incelenir:
*Kar amacı gütmeyen kuruluşlar
*Kamu
*Özel sektör (kar amacı güden) (
https://www.humanservicesedu.org/organizations.ht
ml , 2015)
Dar Anlamda İnsani Hizmet Örgütleri 2 kategoride incelenebilir
1. Sadece çocuklara, yaşlılara genel olarak yoksullara yardımı hedefleyen kuruluşlar:
“Örneğin Huzurevi Dernekleri ya da kız çocuklarının eğitimine yönelik faaliyet gösteren LÖSEV”
(Eren ve Aydın, 2013)
Dar Anlamda İnsani Hizmet Örgütleri
2. Bir meslek grubu özelinde ya da hemşerilik ağları ile hizmet eden örgütlerdir. Hedef kitlesinde meslek grubu içindeki kişiler, bu kişilerin yakınları ile hemşeriler yer alır. Örnek???
(Eren ve Aydın, 2013)
Geniş Anlamda İnsani Hizmet Örgütleri
* Ekonomik, sosyal, kültürel farklılıkların giderilmesi
* insanlar arasında her bakımdan eşitlik ve adaletin sağlanması, *dünyadaki gelişmelerin hedef kitlelerinin yararına
dönüştürülmesi için
gerekli hizmetlerin etkili bir biçimde hazırlanması için genel strateji, politika, plan, program ve proje geliştiren örgütler
“Kalkınma ajansları”
(Eren ve Aydın, 2013)
Geçmişten Günümüze İnsani Hizmet Örgütleri Geleneksel sosyal refah kurumları (Toplum, din, piyasalar, gönüllü kuruluşlar)
Aile ve akrabalık ilişkileri; mahalle-köy-cemaat dayanışması; lonca; tarikat ve zaviye SANAYİLEŞME
Geleneksel sosyal refah kurumlarının gereksinimlere cevap verememesi
DEVLET
1970’lerden itibaren küreselleşme ve neoliberal akım
1980’lerden sonra liberal ilkeler Ulus devletin otorite ve yetkilerinin bir kısmının devri “ulus- altı (yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları) “ulus-ötesi (IMF, Dünya Bankası ve DTÖ)
Devletin küçültülmesi – Sosyal alandan uzaklaştırılması İnsani Hizmet Örgütlerinin Gelişmesi
Devletin sosyal refah hizmetleri alanındaki yetkilerinin piyasalara, sivil sektöre (aile), gönüllü sektöre kaydırılması (Eren ve Aydın, 2013)
İnsani Hizmet Örgütlerinde
* profesyonel olarak çalışan (Gerekli eğitim seviyesine sahip, belirli ücret dahilinde çalışan sosyal hizmet uzmanı, sosyal çalışma görevlisi, doğrudan hizmet çalışanları, yöneticiler…..
(Gebelman, 2003’ten aktaran Eren ve Aydın, 2013)
* gönüllü olarak (Eren ve Aydın, 2013)
Geçmişten Günümüze İnsani Hizmet Örgütleri
Gelişmiş ülkeler insani hizmet örgütleri ile daha aktif işbirliği halindedir (Uslu, 1999’dan aktaran Eren ve Aydın, 2013).
Dünyadaki uygulamalar devletin insani hizmet örgütlerinden tamamen kopmadığını ya da kopmak istemediğini ortaya koymaktadır (Eren
ve Aydın, 2013).
Ülkemizde sosyal hizmetler konusunda merkezi devletin ağırlığı daha ön plandadır. Kamu kuruluşlarının sunduğu sosyal nitelikli kamu hizmetlerinin tamamı merkezi yönetimin kontrolündedir (Çevik,
1998’den aktaran Eren ve Aydın, 2013).
Yönetsel anlamda devletten ayrı da olsalar örgütlerin başarısı
devletten aldıkları desteklere bağlıdır (Eren ve Aydın, 2013).
GÖNÜLLÜLÜK
Genel olarak gönüllülük,
• kişisel ve maddi çıkar gözetmeksizin, dışarıdan gelen herhangi bir zorlama olmaksızın başka bir kişi veya bir amaca hizmet anlayışı
• kendileriyle doğrudan ilgili olmayan kişilere, sosyal sorunlara ve
durumlara yönelik olarak hizmet sunma anlayışı (Aydınlıgil, 2013).
GÖNÜLLÜLÜK TÜRLERİ
Formel – Belirli bir kurum, kuruluş aracılığı ile gerçekleştirilen
İnformel – Bireysel ve grup olarak herhangi formal bir örgüt ya da programla bağlantı olmaksızın kendi inisiyatifi
ile gerçekleştirilen
İNSANİ HİZMET ÖRGÜTLERİNDE GÖNÜLLÜLÜK 1. Kar Amacı Gütmeyen Örgütler
2. Özel Sektör 3. Kamu
GÖNÜLLÜLÜĞÜN YAYGINLAŞTIRILMASINDA ÇOK PAYDAŞLI ORTAKLIK
TÜRKIYE’DE GÖNÜLLÜLÜĞÜ YAYGINLAŞTIRILMASINDA AVRUPA BIRLIĞI PROGRAMLARI
İNSANİ HİZMET ÖRGÜTLERİNDE SOSYAL HİZMET UZMANLARI
Geleneksel hayırseverlik ve yardımseverlik düşüncesi ile başlayan gönüllü çabalar
Sosyal refahın hayırseverlikle sağlanamayacağının anlaşılması
Sosyal hizmetlerin, profesyonel meslek elemanları ile hak olarak vatandaşlara sunulmasında etkili oldu
Sosyal devlet modeli içindeki kurumların toplumsal hayatta artan düzeyde işlevsellik kazanması ile sosyal hizmet mesleki kimliğini bulmuştur.
Sosyal hizmet uzmanları insanların sorunlarına çözüm üretmeyi ve toplumsal kaynakları harekete geçirmeyi amaçlar
(Soytürk, 2008).
İnsani Hizmet Örgütlerinde Sosyal Hizmet Uzmanlarının Rolleri
• Destekleyici olarak sosyal hizmet uzmanları
• Aracı olarak sosyal hizmet uzmanları
• Aktivist olarak sosyal hizmet uzmanları
• Arabulucu olarak sosyal hizmet uzmanları
• Eğitimci olarak sosyal hizmet uzmanları
• Güçlendirici olarak sosyal hizmet uzmanları
• Koordinatör olarak sosyal hizmet uzmanları
• Araştırmacı olarak sosyal hizmet uzmanları
• Grup kolaylaştırıcısı olarak sosyal hizmet uzmanları
• Sözcü olarak sosyal hizmet uzmanı (Zastrow, 2013).
YARARLANILAN KAYNAKLAR
Aydınlıgil, S. (2013). Sosyal Politika Geliştirmede Yeni Bir Alan: Gönüllülük. İçinde Birleşmiş Milletler Gönüllüleri (UNV) programı Türkiye ve GSM Gençlik Servisleri Merkezi (Yayına Haz.). Türkiye’de Gönüllülük: Gönüllülüğün Rolünün ve Katkılarının Keşfedilmesi (s.32-38).
http://www.tr.undp.org/content/dam/turkey/docs/Publications/mdgs/Turkiyedegonulluluk.pdf.
Demirel, İ. (2013). Türkiye’de Gönüllülüğü Yaygınlaştıran Avrupa Birliği Programları. İçinde Birleşmiş Milletler Gönüllüleri (UNV) programı Türkiye ve GSM Gençlik Servisleri Merkezi (Yayına Haz.). Türkiye’de Gönüllülük: Gönüllülüğün Rolünün ve Katkılarının Keşfedilmesi (s.43-46). http://www.tr.
undp.org/content/dam/turkey/docs/Publications/mdgs/Turkiyedegonulluluk.pdf.
Eren, V. ve Aydın, A. (2013). İnsani Hizmet Örgütlerinde Yönetim. İçinde Hakan Acar, Nilüfer Negiz ve Elvettin Akman (Editörler). Sosyal Politika ve Kamu Yönetimi Bileşenleriyle Sosyal Hizmet. Ankara: Maya Akademi Yayın Dağıtım Eğitim Danışmanlık.
Fazlıoğlu, A. (2013). Kaybolmamış Duyarlılıkların Ortaya Çıkarılmasında Gönüllülük Anlayışının Önemi. İçinde Birleşmiş Milletler Gönüllüleri (UNV) programı Türkiye ve GSM Gençlik Servisleri Merkezi (Yayına Haz.). Türkiye’de Gönüllülük: Gönüllülüğün Rolünün ve Katkılarının Keşfedilmesi (s.69- 74). http://www.tr.undp.org/content/dam/turkey/docs/Publications/mdgs/Turkiyedegonulluluk.pdf.
Gronlund, U. (2013). Ulusal Gönüllülük Komitesi Çok Taraflı Ortaklık Yoluyla Gönüllülüğün Geliştirilmesi. İçinde Birleşmiş Milletler Gönüllüleri (UNV) programı Türkiye ve GSM Gençlik Servisleri Merkezi (Yayına Haz.). Türkiye’de Gönüllülük: Gönüllülüğün Rolünün ve Katkılarının Keşfedilmesi (s.39- 42). http://www.tr.undp.org/content/dam/turkey/docs/Publications/mdgs/Turkiyedegonulluluk.pdf.
http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/4.5.633.pdf. (2011). AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞININ TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME.
https://www.humanservicesedu.org/organizations.html (2015). The Importance of Organizations to Human Services.
Laleoğlu, A. (2012). İnsani Hizmet Örgütlerinde Mobbing Davranışlarının Değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Soytürk, H. M. (2008). Sivil Toplum Kuruluşlarında Gönüllülük: Deniz Feneri Derneği Ankara Şubesi Örneği. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Zastrow, C. (2013). Sosyal Hizmete Giriş (Çev. Aslıhan Aykara, Ayşe Beyazova, Burcu Yakut Çakar, Can Evren, Çağlar Karaca, Durdu Baran Çifci, Emek Yıldırım, Emine Bahşi, Gizem Albayrak, Mehmet Sinan Birdal, Sedat Yağcıoğlu, Seval Kurukafa, Volkan Yılmaz), Ankara: Nika
