SHB-419 DAYANIŞMA MODELLERİ TOPLUMLA SOSYAL HİZMET VE
DAYANIŞMA
DOÇ.DR.FİLİZ YILDIRIM
Toplum Kavramı
Endüstri Devriminin dönüştürdüğü toplumsal yapıyı anlamak üzere sosyal bilimcilerin en yaygın kategorizasyonlarından biri topluluk ve toplum ayrımıdır. Endüstrileşme öncesi kırsal alanlarda ilişkiler daha birincildir, mesafeler yakındır ve dayanışmanın formu cemaattir (Akbaş, 2016).
Toplum Kavramı –Mekanik Dayanışma
Durkheim topluluk ve toplum arasındaki ayrımını mekanik ve organik dayanışma kavramlarıyla açıklar.
Buna göre, cemaat yapılarında dayanışmanın formu mekaniktir. Mekanik dayanışmayı sağlayan şey geleneklerdir. Bireycilik yerine cemaatin çıkarları ve bağları önemlidir. İmece usulü bir dayanışma vardır (Akbaş, 2016).
İmece ve İmece Örnekleri
İmece, bir köy ya da köy topluluğu içinde işlerin gönüllü ya da zorunlu olarak ve elbirliği içinde yapılması anlamına gelir. Köyün herhangi bir sorununun giderilmesi karar verilmişse, köydeki her ev iş gücü açığını karşılamak zorundadır. Bir konu için para toplanması karar alınmışsa, her ev maddi gücünün el verdiği oranda maddi katkı yapmak zorundadır. İmece köy veya küçük kasabalarda yazılı olmayan hukuka dayalı, herkes tarafından kabul gören bir dayanışma örgütüdür (Kara, 2016).
Toplum Kavramı-Organik Dayanışma
İşbölümünün artması ise organik dayanışmayı ortaya çıkaracaktır. Cemaatin çıkarları yerine bireyin çıkarları öne çıkar. Geleneksel bağlar zayıflar ve toplumda uzmanlaşma ortaya çıkar. Geleneksel toplumlarda uzmanlaşma sınırlıdır, zira üretimin biçimi ve alanı sınırlıdır. Yüksek bir organizasyona ihtiyaç yoktur (Durkheim, 1893’ten aktaran Akbaş, 2016).
Toennies-Cemiyet-Cemaat
Durkheim’ın yaptığına benzer bir ayrımı da Toennies (1887) yapmıştır . Gesellschaft (cemiyet) ve Gemeinschaft (cemaat) kavramlarıyla Toennies, Avrupa’nın modernleşmesinin bir rasyonalizasyon süreci içinde cemaatten cemiyete geçiş olduğunu ileri sürer. Buna göre toplumu oluşturan şey modernleşme olgusudur (Akbaş, 2016).
Sosyal hizmet mesleği cemaat/topluluk yerine cemiyet/toplum yapısının bir aktörüdür. Sosyal hizmet mesleğinin doğasını belirleyen şey veya başka bir ifadeyle ontolojisini oluşturan şey modernleşme ve kentleşmenin ardından ortaya çıkan toplum olgusudur (Akbaş, 2016).
DAYANIŞMA VE SOSYAL HİZMET (Akbaş, 2016) TOPLUMLA SOSYAL HİZMET
Toplumla çalışma/makro sosyal hizmet uygulaması genel olarak toplumların/toplulukların ilerici bir değişim için eşitlik, adalet, kalkınma gibi hedefler ekseninde örgütlenmesine ve savunuculuğa odaklanmaktadır. Toplumla sosyal hizmet uygulamaları, bireylerin sosyal problemlerine yönelik politikaların, toplum ve mahallelerin değişimi için kolektif bir biçimde yapılan düzenleme ve planlamalardır. Bu kapsamda topluluklar, kuruluşlar ve sosyal politika (sosyal hizmet) kurumları ile birlikte çalışmalar gerçekleştirilir (Keçeci, 2017).
Makro analiz ve makro müdahalelere bir örnek
«AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE»
1) Topluluk 2) Toplum
3) Sosyal hizmet sistemi
(Atasü-Topçuoğlu, 2013)
Yararlanılan Kaynaklar
Akbaş, E. (2016). Toplum ve Sosyal Hizmet, İstanbul Üniversitesi AUZEF, Türkçe Ders Kitabı.
Atasü-Topçuoğlu, R. (2013). Sosyal Çalışma Yöntemleri. İçinde İlhan Tomanbay (Edt.), Sosyal Hizmet Uygulamaları (s. 30-57).
Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
Kara, M. A. (2016). Toplumsal Dayanışma Kavramı Temelinde İmece Kültürü: Tirebolu-Doğankent Yöresi Örneği. The Journal of Academic Social Science Studies , 53, 377-386.
Keçeci, G. (2017). Makro Sosyal Hizmet Uygulamasında Kullanılan Modeller, Teknikler ve Sosyal Hizmet Uzmanlarının Rolleri. Toplum ve Sosyal Hizmet, 28(1), 187-201.
