KARŞILAŞTIRMALI HUKUK BAKIMINDAN
İNTERNET SÜJELERİNİN C E Z A SORUMLULUĞU
1•
Doç. Dr. F a t i h S. Mahmutoğiu*
Giriş
Bilişim teknolojisinin hızla gelişmesi sonucu küresel bilgi¬
sayar ağları sistemi olan Internet, günümüzde bilgiye en kolay ve hızlı b i r şekilde erişilmesini sağlayan son derece etkili bir
araçtır, i n t e r n e t i n insan hayatını pek çok açıdan kolaylaştıran ve sınırsız b i r özgürlük alanı sağlayan bir kitle iletişim aracı ol
duğu tartışma götürmez bir gerçektir. Ancak kötüye kullanıl
maya açık olan b u özgürlük alanı, aynı zamanda suç oluştu
ran b i r çok faaliyetin gerçekleştirilmesi için uygun b i r zemin ol
muştur. B u kötü amaçlı kullanımın engellenmesi için de ulus
lararası işbirliğini esas alan çeşitli prensiplerin ortaya k o n u l ması, özellikle de böyle b i r hizmetten yararlananların ve teknik olarak b u olanağı sunanların ceza sorumluluğuna ilişkin k u ralların ve yaptırımların düzenlenmesi gerekmiştir.
B u bağlamda, başta Avrupa Konseyi Siber Suç Sözleşme- sfndeki d u r u m olmak üzere, çeşitli ülkelerde İnternet süjeleri- n i n ceza sorumluluğu irdelenebilir:
I. Avrupa Siber Suç Sözleşmesi
Biraz önce de değindiğimiz gibi. İnternet m, ulusal sınırla
rı aşan b i r sistemi ifade etmesi, dolayısıyla b u alanda söz ko
n u s u olan suçluluğun da aynı niteliği taşıması ve b u eylemle-
îstanbul Üniversitesi H u k u k Fakültesi Ceza ve Ceza Usul H u k u k u A n a b i l i m Dalı Öğretim Üyesi.
Bu tebliğ, 02.05.2002 tarihinde, İ.Ü. H u k u k Fakültesi, Ceza H u k u k u ve K r i m i n o l o j i Araştırma ve Uygulama Merkezi nde yapılan, "İnternet
Ortamında Ceza Sorumluluğu" k o n u l u panelde sunulmuştur.
4 0 Fatih S. Mahmutoğlu
re karşı mücadele edilmesi gerekliliği karşısında, Avrupa Suç Sorunları Komitesi, 1996 yılında, İnternet ortamında işlenen
suçlarla, yani "siber suçlar"la ilgili bir uzmanlar komitesi k u rulmasına karar vermiştir. Komitenin yaptığı çalışmalar sonu
cunda, Haziran 200l'de son şekli verilen Avrupa Siber Suç Sözleşmesi, 8 Kasım 2001 tarihinde Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesince onaylanarak, 24 Kasım 200l'de imzaya açılmış ve bir çok devlet tarafından imzalanmıştır2. Türkiye ise henüz b u sözleşmeyi imzalamamıştır.
Avrupa Siber Suç Sözleşmesi incelendiğinde, İnternet sü- jelerinin ceza sorumluluğuna ilişkin özel bir düzenlemenin yer
almadığı görülmektedir. Ancak, sözleşmenin "maddi ceza h u k u k u " kısmında yer verilen suçlara bakıldığında, b u konuda birtakım prensipler belirlenebilir. Buna göre, sözleşmede öngö
rülen suçların hemen hepsinde, ceza sorumluluğu konusunda, eylemin, "haksız" ve "kasıtlı" bir biçimde gerçekleştirilmesi özellikle vurgulanmıştır. "Haksız" ifadesiyle, " h u k u k a özel aykı
rılık"3 kavramı içine giren b i r d u r u m oluşturulmuş ve suçun h u k u k a aykırılık u n s u r u n u n özel olarak araştırılması ve ispat
lanması, failin kastının b u n u da kapsaması aranmıştır4. "Ka
sıtlı" deyimi ile taksirle gerçekleştirilen eylemlerin ceza sorum
luluğu doğurmadığı ve failin, suç konusu eylemleri bilerek ve isteyerek gerçekleştirmesi k a b u l edilmiştir. Sözleşmenin gerek
çesinde (gerekçe 105), çocuk pornografisi konusunda, " B u
z Sözleşme Avrupa ülkeleri dışında dört devlet tarafından (Kanada, J a ponya, Güney Afrika ve ABD.) imzalanmıştır (İÇEL K., "Avrupa Konse
yi Siber Suç Sözleşmesi Bağlamında Avrupa Siber Suç Politikasının Ana İlkeleri" (Sunuş Konuşması), İnternet Ortamında Ceza S o r u m l u l u
ğu Paneli, s.4).
3 Kavram için bkz.; İÇEL K», SOKULLU-AKINCI F., ÖZGENÇ L SÖZÜER
A., Mahmutoğlu F. S.. ÜNVER Y.; İçel Suç Teorisi 2. Bası, İstanbul 2000, s. 108 v d .
4 Sözleşmenin gerekçesinde, nza gösterme, haklı savunma veya zorda kalış gibi h u k u k a u y g u n l u k nedenlerinin yanı sıra, k a m u düzeninin sürdürülmesi, u l u s a l güvenliğin korunması veya suçların soruşturul
ması gibi d u r u m l a r d a da h u k u k a aykınlığm ortadan kalkacağı ifade edilmiştir (gerekçe 40). Yine b u bağlamda, k a m u n u n ücretsiz ve açık erişimine izin verilen erişimler h u k u k a u y g u n k a b u l edilmiştir (gerek
çe 47).
Karşılaştırmalı Hukuk Bakımından İnternet Süjelerinin 4 1 Ceza Sorumluluğu '
maddede, tarafların, çocuk pornografisiyle ilgili olarak, madde 2-8'de olduğu gibi "kasıtlı" işlendiyse suç olarak tanımlamak zorunda oldukları yasadışı fiil türleri sıralanmıştır" ifadesine yer verilerek, eylemlerin kasten işlenmesine vurgu yapıldıktan
sonra, "çocuk pornografisi sunmak, erişim sağlamak, dağıt
mak, yaymak, üretmek ya da b u l u n d u r m a k konusunda niyet taşımayan b i r kişi yükümlü tutulamaz" denilerek, erişim sağ
layıcının, ancak kasten hareket ettiğinde sorumlu olacağı be
lirtilmiştir. Yine aynı gerekçede, hizmet (servis) sağlayıcı ile i l gili olarak yer alan, "Bir hizmet sağlayıcı, ulusal mevzuatta b u
konuyla ilgili gerekli niyet olmaksızın b i r taşıyıcı işlevi üstlen
mesi ya da b u tür malzemeler içeren web sitesi ya da haber odasını barındırması yeterli değildir. Ayrıca b i r hizmet sağlayı
cı, cezai yükümlülükten k u r t u l m a k için fiilleri denetlemek zo
runda değildir" şeklindeki ifadeye göre, söz konusu İnternet süjesinin sorumluluğunun esası kasttır. Bunların dışında, ba
zı suçlar açısından ise, failin belirli b i r amacı taşıması, yani özel kastının bulunması gerektiği öngörülmüştür. Bundan başka, belirli koşullarla tüzel kişilerin de ceza sorumluluğuna yer verilmiştir (m. 12, 13).
II. Çeşitli Ülkeler
1- Amerika Birleşik Devletleri
A.B.D. İnternetm anavatanı olması nedeniyle, aynı za
manda İnternet kullanımının ortaya çıkardığı çeşitli h u k u k i sorunların çözümüne ilişkin i l k h u k u k i düzenlemelerin de ya
pıldığı ülke olmuştur.
08.02.1996 tarihinde yürürlüğe giren "İletişim Ahlakı Ya
sası", İnternet'in ortaya çıkardığı h u k u k s a l sorunların çözü
müne yönelik olarak yapılan i l k h u k u k s a l düzenlemedir. B u yasa hükümlerine göre, İnternet üzerinden müstehcen içeriğe
sahip resim, yazı, video klip vb. materyallerin yayınlanması ve iletilmesi ile yine şiddet içeren yayınların gerçekleştirilmesi suç olarak düzenlenmiş, yayını sunan süjelerin 2 yıla kadar hapis cezası ile 250.000.-USD'a kadar para cezası ile cezalandırılma
ları öngörülmüştür. Ayrıca, yasanın uygulanabilmesi için yet-
4 2 Fatih S. Mahmutoğlu
kili mercilere İnternet kullanıcılarının e-posta mesajlarının okunabilmesi ve haber gruplarındaki tartışmalar ile IRC üze
rinden yapılan sohbetlerin izlenebilmesi olanağı da sağlanmış
tır.
Bu yasal düzenleme, İnternetin küresel karakteri ile uyuş
mayan antidemokratik hükümler içermesi nedeniyle, sivil top
l u m örgütlerinin çok büyük tepkisini çekmiştir. Yasanın A B D Anayasasının Birinci Eki'nde teminat altına alınan ifade öz
gürlüğünü ihlal ettiği gerekçesiyle anayasaya aykırılık iddiası Federal Yüksek Mahkeme tarafından incelenmiş ve Federal Yüksek Mahkeme, yasanın iptal edilmesine karar vermiştir.
Kararın gerekçesinde özetle, " B i r kitle iletişim aracı olarak i n t e r n e t i n , hükümetlerin müdahalesine karşı korunması zorun
ludur... İnternet üzerindeki yayınlarla ilgili b i r düzenlemenin bulunmaması kuşkusuz b i r kaos yaratmıştır ancak u n u t m a
mak gerekir k i , İnternetin gücü de b u kaostan kaynaklandığı gibi, Anayasada belirlenen düşünceyi açıklama özgürlüğü de ayni kaosa dayanmaktadır. Demokratik b i r toplumda özgür f i kir alışverişinin sağlayacağı toplumsal yarar, İnternette sansü
rün sağlayabileceği toplumsal yararla karşılaştırılamayacak kadar önemlidir"5.
Belirtmeliyiz k i , çocuk pornografisi ABD'de de en aktüel konulardan b i r i olma özelliğini göstermiş ve b u konuda çeşitli yasalar yürürlüğe konulmuştur. Bunlardan ilki 30.09.1996 ta
rihli "Çocuk Pornografisinin Önlenmesi Yasası"dır. Anılan ya¬
sa, b i r taraftan Internet yoluyla yapılan çocuk pornografisine ilişkin yayınların önlenmesine yönelik hükümler sevk ederken, diğer taraftan Anayasada güvence altına alınan düşünce ve ifa
de özgürlüğünün sınırsız ve ölçüsüz bir biçimde sınırlanmama
sı gerekliliğini de göz önünde bulundurmuştur. B u n u n yanı sı
ra İnternet üzerinde çocuk pornografisinin önlenmesine ilişkin olarak 1998 yılında çıkarılan "Çocukların Online Olarak Ko-
•
runması Yasası", özel olarak Internet üzerindeki çocuk pornog
rafisi ticaretini engellemeyi amaçlamıştır. B u yasal düzenleme
İÇEL K.; Kitle Haberleşme Hukuku, Basın, Radyo-Televizyon, Sinema, İnternet, Yenilenmiş 5.Bası, İstanbul 2 0 0 1 , s.414.
Karşılaştırmalı Hukuk Bakımından İnternet Süjelerinin 4 3 Ceza Sorumluluğu
ile, çocukların kullanıldığı pornografik materyalleri b u l u n d u ran ve teşhir eden, ticari seks siteleri açan kişilerin 2 yıla ka
dar hapis ve 150.000.-USD'a kadar para cezası ile cezalandırıl
maları hükme bağlanmıştır. Ancak ACLU (Amerikan Sivil Öz
gürlükler Birliği) ve 17 sivil toplum örgütünün açmış oldukları dava neticesinde, Philadelphia Eyalet Yüksek Mahkemesi, anı
lan yasanın Anayasaya aykırı olduğuna karar vermiştir6.
ABD h u k u k u n d a internete ilişkin olarak yapılan diğer bir federal yasa ise, "Internet Kumarının Yasaklanması Yasası"dır.
ABD'de açıklanan b u federal nitelikli düzenlemelerin yani sıra, k o n u ile ilgili olarak eyaletlerde de çeşitli yasal düzenlemelere gidilmiştir7.
B u arada önemle vurgulayalım k i . Amerikan Federal Yük
sek Mahkemesi yakın zamanda vermiş olduğu bir kararla ço
cuk pornografisine ilişkin yeni b i r yaklaşım sergilemiş, bizzat çocukların kullanılmadığı ancak sanal bir biçimde çocukların yer aldığı (resim, karikatür sair materyal) b u tür yayınların sa
nat özgürlüğü kapsamında görülmesi gerektiğini vurgulamış
tır8. Kanımızca söz k o n u s u karar yeni tartışmalara neden ola
bilecek niteliktedir.
2- Almanya
İnternet ortamında işlenen suçlar ve bunlardan kimlerin sorumlu tutulacağı konusunda. Kıta Avrupasızdaki i l k çalış
ma ve düzenlemeler Almanya tarafından yapılmıştır. B u tür ya
yınlardan kimlerin s o r u m l u tutulacağını açık bir biçimde sap
tayan 13.06.1997 tarihinde kabul edilen ve 01.08.1997'de yü
rürlüğe giren Teleservisler Yasası, 5. paragrafında İnternet ya
yınlarındaki süjelerin d u r u m u n a cezai açıdan açıklık getirmiş
tir. Ancak A l m a n yasa koyucusu, Avrupa Parlamentosu n u n ve
İÇEL, Kitle Haberleşme Hukuku, s.414-415; SINAR H.; İnternet ve Ce¬
za Hukuku, İstanbul 2 0 0 1 , s.92-96.
SINAR. İnternet s.96.
"Kinderpornographie als Meinungsfreiheit, Entscheidung des Supreme Court", Franfurter Allgemeine Zeitung, 18 April 2002, Nr. 90, s.9.
4 4 Fatih S. Mahmutoğlu
Konseyi n i n 08.06.2000 tarihli ve 2000/31 sayılı Direktifini de dikkate alarak 14.12.2001 tarihinde Teleservisler Yasasında değişiklikler yapmış, b u n u n l a s o r u m l u l u k bölümü genişletil
miş, yeni ve daha ayrıntılı bazı esaslar benimsenmiştir. (§ 8- l l . ) 9
a) İçerik Sağlayıcılar
Adı konulmamakla birlikte gerek eski § 5/1'de gerek § 8/1'deki düzenleme okunduğunda, içerik sağlayıcının d u r u m u ortaya k o n u l m a k t a ve b u süjenin kendi içeriğinden genel k u rallara göre s o r u m l u olacağı ifade edilmektedir 1 0 . Ancak kişi
n i n kendisine ait içeriğin ne anlama geldiği çok açık değildir.
Yasanın gerekçesine bakıldığında, b u ifadenin s u n u c u n u n kendisine " m a l ettiği" üçüncü kişiler tarafından hazırlanmış içerikleri de kapsadığı anlaşılmaktadır. Kuşkusuz her somut olayda içeriğin, kişinin kendisine ait İnternet alanına alınış b i çimi, amacı ve s u n u l m a şekli gözetilerek m a l edilme irdelene
c e k t e ^ 1 . -~r • • „ v : ; v . r}thftâl&
b) Erişim Sağlayıcılar
Servis sağlayıcılar, içerik sağlayıcı olarak faaliyet göstere
bileceği gibi sadece kullanıcıların İnternet ağına ulaşmalarını temin eden erişim sağlayıcı fonksiyonunu da üstlenebilirler.
Erişim sağlayıcılar b u yöndeki hizmetiyle bilgileri prensip ola
rak depolama işlevini üstlenmemekte, sadece bilgi akışını ger
çekleştirmektedir. Ancak erişim sağlayıcıların kısa süreli depo
lama hizmeti verebilmesi de mümkündür. Burada yabancı içe
r i k kullanıcı sorgusu üzerine erişim sağlayıcıya ulaşmakta, kullanıcının b u bilgiye yeniden ihtiyaç duyması d u r u m u n d a bilgiler çok daha hızlı b i r biçimde ilgiliye i l e t i l m e k t e d i r 1 2 .
^ ERMAN R. B.; "Alman Hukukunda İnternetten Kaynaidanan Ceza So
rumluluğu", İÜHFM., 2 0 0 1 , s.204-208.
1 0 İÇEL, Kitle Haberleşme Hukuku, s.415.
1 1 ERMAN, s.212.
1 2 ERMAN, s.215-216.
Karşılaştırmalı Hukuk Bakımından İnternet Süjelerinin 45 Ceza Sorumluluğu
Teleservisler Yasası, 14.12.2001 tarihinde yapılan değişik
likle erişim sağlayanların prensip olarak kısa süreyle yapılan depolama işleminden sorumlu tutulamayacağını belirtmiş, an
cak bilgilere müdahale etmesi, teknik standartlara uymaması ve kısa süreli olarak depoladığı bilgilerin i l k kaynak noktasın
da ağa girişinin kapatıldığım veya silindiğini öğrenmesi, h u k u
ka aykırılığının b i r mahkeme veya idari bir makam tarafından bildirilmesine rağmen yayından kaldırmayarak muhafazaya devam etmesi hallerinde servis sağlayıcılar gibi sorumlu olaca
ğını hüküm altına almıştır. Belirtmeliyiz k i değişiklikten önce
k i düzenlemede, "Yabancı içeriklerin kullanıcı sorgusu üzerine otomatik ve kısa süreli olarak bulundurulması erişim sağlama anlamına gelir" denilerek, b u ihtimaller öngörülmediğinden eri
şim sağlayıcının sorumluluğuna yer verilmemiştir,
c) Servis Sağlayıcılar
Başkalarının hazırlamış olduğu içeriği kendi sunucuların-
•
da depolayabilme ve buradan da doğrudan Internet bağlantıla
rını k u l l a n a r a k siber uzay ortamına aktarabilme olanağına sa
hip olan servis sağlayıcıların1 3, yabancı içerikten ne ölçüde so
r u m l u tutulabilecekleri önemli bir meseledir Yasa, servis sağ
layıcının suç içeren yayından sorumlu olabilmesi için yayının bu içeriğini bilmesini ve b u n a rağmen kasten depolama faali
yetine devam etmesini aramaktadır. Ancak unutulmamalıdır ki, servis sağlayıcının teknik olarak da b u yayını engelleyebil¬
me imkanına sahip olmadığı d u r u m l a r d a sorumluluğuna gidi
lemeyecektir. Dikkat edilmesi gereken b i r nokta da, servis sağ
layıcıya kısa süreli depolama hizmeti yönünden getirilen bir ta
kım koşullar, sırf depolama faaliyeti yönünden aranmamakta
dır. Servis sağlayıcı, herhangi bir yoldan suç oluşturan bilgile
r i n kendi bilgisayarında bulunduğunu öğrenir öğrenmez, b u n u engellemek için gerekli önlemleri almak durumundadır.
SINAR, İnternet, s.41-42
46 Fatih S. Mahmutoğlu
3- Fransa
İnternet'in ortaya çıkardığı h u k u k i sorunların çözümüne ilişkin olarak, Fransa'da mahkemeler u z u n süre k o n u n u n ge
nel hükümler çerçevesinde değerlendirilmesi eğiliminde olmuş
lardır. Doktrinde ise İnternet'le ilgili h u k u k i düzenlemede, b i r görüşe göre suç niteliği taşıyan bilgiyi k a m u n u n kullanımına sunan ağların ve ilgili süjelerin, görsel-işitsel iletişim alanının uygulamasına dahil olacağı; diğer b i r görüşe göre ise, hem ba
sın h u k u k u n a hem de görsel-işitsel iletişim h u k u k u n a tabi ol
ması gerektiği ileri sürülmüştür.
Mevcut sistemin ihtiyaca cevap vermemesi üzerine, Fran
sız k a n u n koyucusu, 01.08.2000 tarih ve 2000-179 sayılı ka
n u n u n 1. maddesiyle İletişim Özgürlüğü Yasası'nın IL Babına
"Link üzerinde özel haberleşme dışındaki iletişim servisleriyle ilgili hükümler" adını taşıyan ve 4 maddeden oluşan V I nolu Başlığı eklemiştir1 4.
Fransız H u k u k u n a göre İnternet süjelerinin ceza sorumlu
luğunu ele aldığımızda:
a) İçerik Sağlayıcılar
İletişim Özgürlüğü Yasası'nda, içerik sağlayıcıların sorum
luluğu ile ilgili bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak Fran
sız Ceza K a n u n u ' n u n 121-1. maddesi, herkesin kendi eylemin
den dolayı cezaen sorumlu olacağını hüküm altına aldığından, İnternet yayınının içeriğini bizzat hazırlayan süj e olan içerik
sağlayıcının suç içerikli bilgilerden dolayı sorumlu olacağı or
taya konmaktadır. Ayrıca asli fail olan içerik sağlayıcının yanı sıra, içeriğin yayma hazırlanmasını ve konmasını sağlayan edi
tör, webmaster vb. kişilerin de, İnternet yayınının içeriğinden dolayı koşulları oluştuysa iştirak hükümleri çerçevesinde so
r u m l u t u t u l a b i l e c e k t i r 1 5 .
1 4 KANGAL Z.T; "Fransa'da İnternet Yoluyla İşlenen Suçlardan Doğan za Sorumluluğu", İÜHFM., 2 0 0 1 , s.228,229.
1 5 KANGAL, s.230-232.
Karşılaştırmalı Hukuk Bakımından İnternet Süjelerinin 47 Ceza Sorumluluğu
b) Erişim Sağlayıcılar
İletişim Özgürlüğü Yasası'nın 43-7. maddesinde erişim sağlayıcılar, "Faaliyeti link üzerinde özel haberleşme dışındaki iletişim hizmetlerine b i r erişim sunmak olan gerçek veya tüzel kişiler" olarak tanımlanmıştır. Adı geçen Kanunda erişim sağ
layıcının ceza sorumluluğuna ilişkin herhangi bir düzenleme yer almamaktadır. B u n u n anlamı Fransız H u k u k u n d a erişim
sağlayıcının cezaen s o r u m l u tutulamayacağıdır. B u n u n yanın
da Kanun, erişim sağlayıcılara, erişimi bazı servislerle sınırlı tutmaya veya bazı servisleri ayıklamaya olanak veren teknik yolların mevcudiyeti konusunda abonelerine bilgi verme yü
kümlülüğü getirmiştir1 6.
c) Servis Sağlayıcılar
İletişim Özgürlüğü Yasası'nın 43-8. maddesinde: "Kamu
n u n kullanımına sunmak için erişilebilir nitelikteki her türlü işaret, yazı, resim, ses veya mesajların doğrudan doğruya ve sürekli, ücretli veya ücretsiz olarak depolanmasını sağlayan gerçek veya tüzel kişiler olan servis sağlayıcılar, b u hizmetlerin içeriğinden dolayı yalnızca adli b i r makam tarafından bildiril
mesine karşın harekete geçmezlerse, cezaen veya h u k u k e n so
r u m l u olabilirler" hükmü yer almaktadır. Ancak buradaki adli makamdan ne anlaşılması gerektiği belirtilmemiştir. Adli b i r makam tarafından içeriğin h u k u k a aykırı olduğunun kendisi
ne bildirilmesine karşın, servis sağlayıcı b u h u k u k a aykırı içe
riğe ulaşılmasını engellemek için gerekli tedbirleri almazsa, içe
rik sağlayıcının eylemine sonradan iştirak ettiği sonucuna va
rılacaktır1 7.
4- İngiltere
İngiliz H u k u k u n d a İnternet'e ilişkin h u k u k i düzenlemeleri içeren özel b i r mevzuat bulunmamaktadır. Ancak înternet'in
1 6 KANGAL, s.232-235.
1 7 KANGAL, s.235-239.
48 Fatih S. Mahmutoğlu
neden olduğu bir takım sorunların giderilmesi amacıyla mev
cut mevzuatta bazı değişiklikler yapılmıştır. B u konuda mevzu
atta yapılan değişiklikler özellikle pornografi ve çocuk pornog
rafisi konusunda odaklanmış, 1959 ve 1964 tarihli Müstehcen Yayınlar K a n u n u ve 1984 tarihli Telekomünikasyon Kanu
n u n d a yapılan değişikliklerle, "yayınlama" teriminin kapsamı genişletilerek, elektronik datanın depolanması ve dağıtılması düzenleme altına alınmıştır. 1964 tarihli Müstehcen Yayınların Ticaretini Yasaklayan K a n u n (1/2 bölümü), kazanç sağlamak
amacıyla b u tür yayınları yayınlamak üzere bulundurmayı suç olarak nitelendirmiştir.
Tüm dünyadaki gelişmeler doğrultusunda, İngiltere'de de özellikle çocuk pornografisi konusunda büyük bir hassasiyet gösterilmiştir. 1978 tarihli Çocukların Korunması Kanunu'nda yer alan "fotoğraf tanımı, 1994 tarihli Ceza Adaleti ve K a m u
Düzeni K a n u n u tarafından İnternetteki fotoğrafları ve elektro
nik montaj formatmdaki fotoğrafları da içerecek şekilde yeni
den düzenlenmiş, b u tür fotoğraf ve materyallere sahip olmak suç olarak nitelendirilmiş ve böylece çocuk pornografisi k o n u sunda önemli b i r boşluk giderilmiştir.
İngiliz Hükümeti, yapılacak h u k u k i düzenlemelerden ziya¬
de Internet endüstrisinin bizzat geliştireceği bir oto kontrol sis
teminin daha verimli sonuçlar getireceği düşüncesini taşımak
tadır. Nitekim b u görüş doğrultusunda, etkin bir özdenetim sisteminin kurulması ve işletilmesi amacıyla 1996 yılında Bir
leşik Krallık İnternet Servis Sağlayıcıları Birliği kurulmuştur1 8.
5- İtalya
İtalya'da İnternet süjelerinin ceza sorumluluklarına ilişkin olarak henüz özgün b i r yasal düzenlemeye gidilmemiştir, an
cak b u alanda çeşitli çalışmalar yapılmaktadır. İtalyan Ceza Yasası'na bazı maddelerin eklenmesine ilişkin 03,08.1998 ta
r i h ve 269 sayılı Yasanın 600 ter maddesi, küçüklerin pornog-
1 8 SINAR H.; "İngiliz Hukukunda İnternet Suçları", yayımlanmamış yük
sek lisans seminer ödevi, s . l vd.
Karşılaştırmalı Hukuk Bakımından İnternet Süjelerinin 4 9 Ceza Sorumluluğu
rafik materyallerde kullanılması suçunun İnternet aracılığıyla işlenmesi halini özel olarak düzenlemiş; buna göre, küçüklerin kullanıldığı pornografik materyallerin üretilmesi, teşhir edil
mesi ve ticaretinin yapılması suç olarak nitelendirilmiş; b u ma¬
teryallerin Internet aracılığıyla dağıtılması, yayılması ve yayın
lanması eylemlerinin 1 yıldan 5 yıla kadar hapis ve ayrıca pa
ra cezasıyla cezalandırılması öngörülmüştür. Ancak b u hü
kümler, İnternet üzerinde bir denetim sistemi getirilerek kişi özgürlüğünün sınırlandığı gerekçesiyle eleştirilmiştir1 9.
SINAR, İnternet s. 100
