Manisa linde Ast m ve Allerjik Semptom Prevalans

(1)

Manisa ‹linde Ast›m ve Allerjik Semptom Prevalans›

Ayfl›n fiakar¹, Arzu Yorganc›o¤lu¹, Gönül Dinç², Hasan Yüksel³, P›nar Çelik¹, Lale Da¤y›ld›z›¹, Evflen Coflkun¹, Ece Kaya¹, Beyhan Özyurt², Cemil Özcan²

1Celal Bayar Üniversitesi T›p Fakültesi Gö¤üs Hastal›klar› Anabilim Dal›, Manisa

2Celal Bayar Üniversitesi T›p Fakültesi Halk Sa¤l›¤› Anabilim Dal›, Manisa

3Celal Bayar Üniversitesi T›p Fakültesi Çocuk Hastal›klar› Anabilim Dal›, Manisa

ÖZET

Bu çal›flman›n amac› Manisa ilinde ast›m ve allerjik semptomlar›n prevalans›n› saptamak, elde edilen verileri de-

¤erlendirmek ve Türkiye’nin de¤iflik bölgelerinden bildirilen prevalans sonuçlar›n› gözden geçirmektir. Veriler 610 ev ziyareti ile 18 yafl›n üzerindeki 1336 kifliden yüz yüze görüflme tekni¤iyle toplanm›flt›r. Anket, sosyode- mografik sorular ve European Community Respiratory Health Survey (ECRHS) anketinden oluflmaktad›r. Yirmi ila 44 yafl grubunda flimdiki ast›m, kümülatif ast›m ve ast›m benzeri semptom prevalanslar› s›ras›yla %1.2, %1.0,

%25.0; tüm grupta allerjik rinit, allerjik dermatit ve ailesel atopi s›kl›¤›ysa, s›ras›yla %14.5, %10.9 ve %15.2 olarak saptanm›flt›r. Çal›flma popülasyonunda nefes darl›¤›yla birlikte olan h›fl›lt›l› solunum s›kl›¤› %9.1, üst so- lunum yolu infeksiyonu olmaks›z›n h›fl›lt›l› solunum s›kl›¤› %6.9, nefes darl›¤›yla uykudan uyanma s›kl›¤› %6 ve öksürükle uykudan uyanma s›kl›¤› %16.1 olarak bulunmufltur. Cinsiyet, yafl, aktif ya da pasif sigara içicili¤i, ai- lesel atopi öyküsü ve yaflanan evin koflullar›, ast›m ve allerjik semptom prevalanslar›n› etkileyen faktörlerdir. Ma- nisa ilinde saptanan ast›m prevalans›, ülkemizden bildirilen düflük prevalans oranlar›yla uyumlu bulunmufltur.

Anahtar sözcükler: ast›m, allerji, prevalans

Toraks Dergisi, 2005;6(3):202-209 ABSTRACT

Prevalence of Asthma and Allergic Symptoms in Manisa

The aim of this study was to determine the prevalence of asthma and allergic symptoms in Manisa city centre (Tur- key), to evaluate the data obtained and to review the prevalences reported from different parts of our country. Data were collected from 610 home visits and complete interviews were conducted with 1336 adults over the age of 18.

The questionnaire was consisted of sociodemographic questions and European Community Respiratory Health Sur- vey (ECRHS) questionnaire. The prevalences of current asthma, cumulative asthma, asthma-like symptoms were fo- und as 1.2, 1.0, and 25.0% respectively in 20-44 years age group and allergic rhinitis, allergic dermatitis, family atopy were found as 14.5, 10.9, and 15.2% respectively in the overall group. Wheezing with breathlessness, wheezing in the absence of upper respiratory tract infection, waking up with shortness of breath and waking up with cough were detected in 9.1, 6.9, 6, and 16.1% of the study population respectively. Gender, age, active or passive smoking, fa- milial history of atopy and in-house conditions are the factors that effect the prevalence of asthma and allergic symp- toms. In this study, the prevalence of asthma in Manisa was found to be consistent with the low prevalence rates re- ported from different parts of our country.

Keywords: asthma, allergy, prevalance

Toraks Dergisi, 2005;6(3):202-209

Gelifl tarihi: 02.03.2005 Kabul tarihi: 02.08.2005

Yaz›flma Adresi: Dr. Ayfl›n fiakar

1785 Sok. No: 61/9, Karfl›yaka 35540 ‹zmir Tel : (0236) 232 31 33/327

Faks : (0236) 232 84 92 Tel (cep) : (0532) 673 70 88 E-posta : aysins@hotmail.com

aysin.sakar@bayar.edu.tr

(2)

G‹R‹fi

Ast›m, prevalans› ülkeler aras›nda ve ayn› ülkede bölge- ler aras›nda de¤iflebilen bir hastal›kt›r [1]. Ülkemizde de de-

¤iflik bölgelerden farkl› veriler bildirilmifltir [2-12].

Bu çal›flman›n amac›, Manisa ilinde ast›m ve allerjik semptomlar›n prevalans›n› saptamak, elde edilen verileri de¤erlendirmek ve Türkiye’nin de¤iflik bölgelerinden bildirilen prevalans sonuçlar›n› gözden geçirmektir.

GEREÇ VE YÖNTEM

Manisa Ege Bölgesi’nde, denize k›y›s› olmayan, birçok fabrikay› kapsayan büyük bir organize sanayi bölgesine sahip bir ildir. 2000 y›l› verilerine göre, Manisa ili nüfusu 235 617’dir. Örnek büyüklü¤ü, ast›m prevalans› %2, yan›l- ma pay› %1, tip 1 hata %5 olmak üzere 1505 kifli olarak he- sapland›. Örneklem seçimi üç aflamada yap›ld›. ‹lk aflamada, Manisa’daki dokuz sa¤l›k oca¤›n›n verilerinden yararlan›larak bölgeler belirlendi. ‹kinci aflamada her sa¤l›k oca¤›ndan farkl› popülasyon büyüklüklerine sahip 82 ebe bölgesi belirlendi. Buradan her kümede 10 ev içeren 63 küme oluflturul- du. Üçüncü aflamada her kümenin bafllang›ç evi rasgele se- çildikten sonra, di¤er evler belirli bir sistematikle 5 evde bir saptand›. Seçilen evlerdeki 18 yafl üstü tüm bireylere anket uyguland›.

Sonuç olarak, ulafl›labilen 610 evde, 18 yafl üstü 1336 ki- fliyle görüflüldü. Anketler önceden e¤itilmifl hekimler tara- f›ndan yüz yüze görüflme tekni¤iyle uyguland›.

Anket, sosyodemografik sorular ve European Community Respiratory Health Survey (ECRHS) anketinden olufluyordu [13] (Ek 1). “Wheezing” gibi Türkçede tek sözcükle karfl›l›¤›

bulunmayan kelimeler anketörler taraf›ndan aç›kland›.

Tan›mlar:

fiimdiki ast›m: 5. veya 7. sorulara “evet” yan›t› veren kifliler.

Kümülatif ast›m: 6. soruya “evet” yan›t› veren kifliler.

Ast›m benzeri bulgular: 1., 2., 3. ve 4. sorulardan en az birine “evet” yan›t› veren kifliler.

Noninfeksiyöz rinit: 8. soruya “evet” yan›t› veren kifliler.

Kafl›nt›l› dermatit ve/veya egzema: 9. soruya “evet” yan›- t› veren kifliler.

Ailede atopi öyküsü: 10. soruya “evet” yan›t› veren kifliler.

Tan›mlamalar:

Çekirdek aile: anne, baba ve çocuklardan oluflan aile.

Genifl aile: anne ve/veya baban›n ebeveynlerinden biri veya ikisinin birlikte yaflad›¤› aile.

Düflük e¤itim: okur-yazar, ilkokul, ortaokul mezunu.

Yükseke¤itim: lise ve üniversite mezunu.

On iki yafl›na kadar yaflanan yer:

Kentsel: nüfusu >10 000 olan yerleflim birimleri.

K›rsal: nüfusu <10 000 olan yerleflim birimleri.

Ev tipi:

Gecekondu: kanalizasyon sistemi olmayan yap›lar.

Nemlilik: özellikle tavanda akma ve küflenme olup olmad›¤›, hem bireye soruldu hem de anketör taraf›ndan de-

¤erlendirildi.

Ailede atopi: birinci derece yak›n akrabalarda ast›m, allerjik rinit veya egzema gibi allerjik hastal›klardan en az bi- rinin varl›¤›.

Allerjik (noninfeksiyöz) rinit ve allerjik (kafl›nt›l›) dermatit ve/veya egzema, çal›flmayla taranan 18 yafl üstündeki 1336 eriflkinde de¤erlendirildi. fiimdiki ast›m, kümülatif as- t›m ve ast›m benzeri bulgularsa, yaflla etkileflim nedeniyle ECRHS anketiyle taranmas› önerilen 20 ile 44 yafl aras›n- daki 765 eriflkinde de¤erlendirildi.

‹statistiksel Yöntem

Veriler Windows için SPSS 10.0 program› kullan›larak de¤erlendirildi. Karfl›laflt›rmalar lojistik regresyon modelin- de tek de¤iflkenli ve çok de¤iflkenli “odds ratio” (OR) kullan›larak yap›ld›.

BULGULAR

Çal›flmaya al›nan 1336 olgunun %46.2’si erkek, %53.8’i kad›nd›. Ortalama yafl 40.7±16.1’di. Popülasyonun %7’si 18 ve 19 yafl›nda, %57’si 20-44 yafllar›nda, %36’s› 45 yafl›n üze- rindeydi.

Tablo I’de çal›flma popülasyonundaki allerjik ve solunumsal bulgular›n da¤›l›m› gösterilmektedir. Nefes darl›¤›y- la birlikte olan h›fl›lt›l› solunum s›kl›¤› %9.1, üst solunum yolu infeksiyonu (ÜSYE) olmaks›z›n h›fl›lt›l› solunum s›kl›-

¤› %6.9, nefes darl›¤›yla uykudan uyanma s›kl›¤› %6 ve ök- sürükle uykudan uyanma s›kl›¤› %16.1 olarak bulundu.

Yirmi ila 44 yafl grubunda flimdiki ast›m, kümülatif ast›m ve ast›m benzeri semptom prevalanslar› s›ras›yla %1.2,

%1.0, %25.0; tüm grupta allerjik rinit, allerjik dermatit ve ailesel atopi s›kl›¤›ysa s›ras›yla %14.5, %10.9 ve %15.2 olarak saptand›.

Tablo II-VI’da flimdiki ast›m, kümülatif ast›m, ast›m benzeri bulgular, allerjik rinit ve dermatitin farkl› de¤iflkenlere göre yüzdeleri ve tek/çok de¤iflkenli modellerde risk oranlar› gösterilmektedir.

Ast›m ve allerjik semptomlar›n prevalans› kad›nlarda ve 30 yafl›n üzerindeki eriflkinlerde daha yüksek saptand›. Bu yükseklik, ast›m benzeri bulgularda ve allerjik dermatit ve rinitte istatistiksel olarak anlaml›yd›. Genifl ailelerin üyele- rinde ast›m benzeri bulgular ve kümülatif ast›m prevalans›

(3)

yüksekti. On iki yafl›ndan önce yaflanan yerin ve e¤itim du- rumunun, ast›m ve allerjik semptom prevalans› üzerinde istatistiksel olarak anlaml› bir etkisi saptanmad›.

Apartmanda yaflayanlarda flimdiki ast›m, kümülatif ast›m, ast›m benzeri bulgular ve allerjik dermatit prevalans› daha yüksek bulundu; ancak, istatistiksel olarak anlaml› sonuç sa- dece ast›m benzeri bulgularda elde edildi. Nemli evlerde yaflayan kiflilerde, flimdiki ve kümülatif ast›m ve ast›m benzeri bulgular›n prevalans› anlaml› derecede daha yüksekti.

Sigara içen ve sigaraya pasif olarak maruz kalm›fl kiflilerde flimdiki ve kümülatif ast›m prevalans› düflükken, ast›m benzeri bulgular sigaray› b›rakanlar, aktif içiciler ve sigaraya pasif olarak maruz kalm›fl kiflilerde anlaml› derecede yüksekti.

Allerjik rinit ve dermatit gibi allerjik bulgular sigaray› b›rak- m›fl olanlar ve aktif içicilerde yüksek olarak saptand›.

fiimdiki ast›m, kümülatif ast›m, ast›m benzeri bulgular, allerjik rinit ve dermatit prevalanslar› ailesel atopi öyküsü olanlarda istatistiksel olarak anlaml› derecede yüksekti.

TARTIfiMA

Ast›m ve allerjik hastal›k prevalans› farkl› co¤rafi bölgeler- e göre farkl›l›klar gösterir. Bu durum, çevresel koflullarla oldu-

¤u gibi, genetik faktörlerin heterojenli¤iyle de aç›klan›r [14].

Türkiye gibi hem Asya, hem de Avrupa’da yer alan, fark- l› iklimleri ve etnik topluluklar› içeren bir ülkede, kuflkusuz prevalans oranlar› da de¤iflken olacakt›r. Türkiye’den bildirilen ECRHS temelli veriler, fiekil 1’de harita üzerinde gös- terilmifltir [7-12]. Çal›flmam›z›n sonuçlar›, ülkemizdeki di-

¤er düflük prevalans sonuçlar›yla uyumludur [8,9]. ECRHS anketi genelde kiflilerin kendisi taraf›ndan doldurulurken,

çal›flmam›zda anket doktorlar taraf›ndan yüz yüze görüflme tekni¤iyle doldurulmufl, t›bbi terimler aç›klanm›flt›r. Çal›flmam›zdaki görece düflük prevalans oran›n›n, görüflme tekni¤iyle ilgili olabilece¤i düflünüldü. Ayr›ca, Manisa’da nem oran› düflüktür ve sanayi bölgesi flehir d›fl›nda yer almakta- d›r. Düflük prevalans bu nedenlere de ba¤l› olabilir.

Avrupa ülkelerinden bildirilen ECRHS temelli anket ça- l›flmalar›n›n prevalans sonuçlar› farkl›d›r. Ast›m prevalans›

Yunanistan, Almanya, Rusya, ‹spanya ve ‹sveç’te s›ras›yla

%2.4, %2.0-11.9, %7.2, %5.53 ve %7 olarak bildirilmifltir [1,15-18]. Farkl› ülkelerden elde edilen bu veriler yukar›da da sözü edildi¤i gibi büyük farkl›l›k göstermektedir. Türkçede

“wheezing” sözcü¤ünün tam karfl›l›¤› olan bir sözcük bulun- mamaktad›r. Türkiye ve ‹ngilizce konuflmayan di¤er ülkeler- deki düflük ast›m prevalanslar›n›n bir nedeni de bu olabilir.

Otuz yafl üzeri bireyler ve kad›nlarda ast›m ve allerjik semptom prevalans› daha yüksekti ve ast›m benzeri bulgular, allerjik rinit ve dermatit için bu fark istatistiksel olarak Tablo I. Çal›flma popülasyonunda solunumsal ve allerjik semptomlar›n da¤›l›m›

Erkek (n=617) Kad›n (n=719) Toplam (n=1336)

Son 1 y›lda semptomlar

Nefes darl›¤›yla birlikte h›fl›lt›l› solunum 6.7 11.3 9.1

ÜSYE olmaks›z›n h›fl›lt›l› solunum 5.7 8 6.9

Gö¤üste s›k›flma hissiyle uyanma 5.4 8.3 6.9

Nefes darl›¤›yla uyanma 5.4 6.5 6

Öksürükle uyanma 14.4 17.6 16.1

Geçirilmifl ast›m ata¤› 1.1 1 1.1

Son bir y›lda geçirilmifl ast›m ata¤› 0.5 1.3 0.9

Ast›m ilac› kullanma – 1.3 0.7

Allerjik semptom

Nazal allerjiler (saman nezlesi dahil) 10.3 17.6 14.1

Kafl›nt›l› dermatit ve/veya egzema 8.7 13.4 11.1

Atopi 13 18.1 15.7

fiekil 1.Türkiye’de farkl› kentlerde ast›m prevalans›.

‹stanbul %1.4 [9]

Manisa %1.2

‹zmir %2.5 [11]

Adana %3.5 [12]

Ankara %3.5 [12]

Trabzon %2.3 [10]

Erzurum %1.6 [8]

•

• • •

•

(4)

anlaml›yd›. Puberte sonras› ast›m prevalans›n›n kad›nlarda daha fazla oldu¤u bilinmektedir [19]. Çal›flmam›zda kad›n- larda prevalans daha yüksek saptanmakla beraber, istatistiksel anlam elde edilemedi. Ancak, ast›m benzeri bulgular, allerjik rinit ve dermatit aç›s›ndan kad›n cinsiyetin önemli bir risk faktörü oldu¤u bulundu.

Ailede atopi öyküsünün allerjik hastal›klar için önemli bir risk faktörü oldu¤u bilinmektedir [20,21]. Çal›flmam›z- da da ayn› sonuca ulafl›ld›. Ailenin büyüklü¤ü ile atopi ara- s›ndaki iliflki hakk›nda farkl› çal›flmalarda farkl› sonuçlar bildirilmifltir [20,21]. Bizim çal›flmam›zda, ast›m benzeri bulgular ve kümülatif ast›m riskinin, genifl ailelerin üyele- Tablo II. fiimdiki ast›m›n farkl› de¤iflkenlere göre yüzdeleri ve tek de¤iflkenli ve çok de¤iflkenli modellerde risk oranlar›

De¤iflkenler (n) fiimdiki Ast›m Tek De¤iflkenli OR Çok De¤iflkenli OR

(%) (%95 GA) (%95 GA)

Cinsiyet

Erkek (368) 0.5 Ref

Kad›n (397) 1.8 3.28 (0.67-15.91)

Yafl gruplar›

<30 (447) 1.3 Ref

>30 (318) 1.1 0.88 (0.23-3.33)

Aile tipi

Çekirdek (650) 0.9 Ref

Genifl (115) 2.6 2.87 (0.70-11.66)

E¤itim durumu

Düflük (517) 1 Ref

Yüksek (248) 1.2 1.67 (0.44-6.30)

Yaflanan yer (12 yafla kadar)

K›rsal (273) 0.7 Ref

Kentsel (486) 1.4 1.98 (0.40-9.59)

Ev tipi

Gecekondu (91) – UD

Apartman (674) 1.3

Nemlilik

Yok (473) 0.6 Ref Ref

Var (292) 2.1 3.28 (0.81-13.24) 4.67 (1.08-20.10)*

Sigara

Hiç içmemifl (395) 1.3 Ref

B›rakm›fl (54) 1.9 1.47 (0.16-12.84)

Aktif içici (316) 0.9 0.74 (0.17-3.15)

Sigaraya pasif maruz kalma

Var (520) 0.6 0.23 (0.05-0.93)* 0.15 (0.03-0.67)*

Ailede atopi

Var (120) 5 11.26 (2.77-45.68)* 12.64 (3.02-52.86)*

*‹statistiksel olarak anlaml› veriler.

OR: odds ratio (%95 güven aral›¤›); UD: uygun de¤il; Ref: referans.

(5)

rinde artm›fl oldu¤u saptand›. Aksine, ülkemizden yap›lan bir baflka çal›flmada, atopik durum, kardefl say›s›n›n azl›¤›y- la iliflkili bulunmufltur [3]. Çal›flmam›zda genifl aile terimi, çok say›da kardeflle birlikte de¤il, büyükanne/büyükbabay- la birlikte yaflayan aile olarak tan›mland›. Farkl›l›¤›n nedeni bu olabilece¤i gibi, genifl ailelerde sigara içen ve sigaraya pasif maruz kalan birey say›s›n›n daha fazla olmas› da olabilir.

Çocuklukta yaflanan yerin atopi geliflimi üzerine farkl›

etkileri bildirilmifltir. Hijyen hipotezine göre, erken çocuk- lukta tüberküloz, k›zam›k, difteri gibi hastal›klarla karfl›la- fl›lmamas›, ast›m gibi atopik hastal›klar›n geliflme riskini ar- t›rmaktad›r [22-26]. Allerjik hastal›klar kentsel bölgelerde artar. Ülkemizdeki çal›flmada, allerji s›kl›¤› kentsel bölgede daha az bulunmufltur [3]. Çal›flmam›zda k›rsal ve kentsel bölge aras›nda herhangi bir fark saptanmam›flt›r.

Tablo III. Kümülatif ast›m›n farkl› de¤iflkenlere göre yüzdeleri ve tek de¤iflkenli ve çok de¤iflkenli modellerde risk oranlar›

De¤iflkenler (n) Kümülatif Ast›m Tek De¤iflkenli OR Çok De¤iflkenli OR

(%) (%95 GA) (%95 GA)

Cinsiyet

Erkek (368) 1.1 Ref

Kad›n (397) 1 0.92 (0.23-3.73)

Yafl gruplar›

<30 (447) 0.6 Ref

>30 (318) 1.3 2.15 (0.43-10.72)

Aile tipi

Çekirdek (650) 0.6 Ref Ref

Büyük (115) 3.5 5.82 (1.43-23.61)* 6.19 (1.45-26.28)*

E¤itim durumu

Düflük (517) 1.2 Ref

Yüksek (248) 0.8 0.69 (0.13-3.45)

K›rsal (273) 0.7 Ref

Kentsel (486) 1.2 1.69 (0.34-8.45)

Ev tipi

Gecekondu (91) – UD

Apartman (674) 1.2

Nemlilik

Hay›r (473) 0.4 Ref Ref

Evet (292) 2.1 4.94 (0.99-24.64) 5.52 (1.06-28.67)*

Sigara

‹çmemifl (395) 1.5 Ref

B›rakm›fl (54) 0 0.98 (0.97-0.99)

Aktif içici (316) 0.6 0.41 (0.08-2.06)

Var (520) 0.6 0.27 (0.06-1.17) 0.17 (0.03-0.76)*

Ailede atopi

Yok (645) 0.8 Ref

Var (120) 2.5 3.28 (0.77-13.92)

(6)

Yaflanan ev tipinin de atopi üzerine baz› etkileri olabilir. Biz, ast›m benzeri bulgular›n apartmanda yaflayanlarda daha s›k oldu¤unu saptad›k. Literatürde benzer pek çok sonuç bulunmaktad›r. Tavanda akma, nem ve küflenme gibi kötü ev koflullar› da ast›m ve ast›m benzeri bulgular›

art›rmaktad›r [20].

Sigara ast›m benzeri bulgu riskini 3 kat art›rmaktayd›

ve sigara içenlerin ço¤u erkekti. Bu gerçek, ast›m benzeri bulgulardaki cinsiyet farkl›l›¤›n› daha da ilginç hale getir- mektedir. Çünkü, ast›m benzeri bulgular, erkeklerde sigara kullan›m oranlar›n›n yüksek olmas›na ra¤men, kad›n- larda daha s›kt›.

Tablo IV. Ast›m benzeri bulgular›n farkl› de¤iflkenlere göre yüzdeleri ve tek de¤iflkenli ve çok de¤iflkenli modellerde risk oranlar›

De¤iflkenler (n) Ast›m Benzeri Bulgular Tek De¤iflkenli OR Çok De¤iflkenli OR

(%) (%95 GA) (%95 GA)

Cinsiyet

Erkek (368) 22.3 Ref Ref

Kad›n (397) 27.5 1.32 (0.94-1.83) 1.77 (1.21-2.60)*

Yafl gruplar›

<30 (447) 21.1 Ref Ref

>30 (318) 27.7 1.43 (1.02-2.02)* 1.40 (0.97-2.03)

Aile tipi

Çekirdek (650) 23.4 Ref Ref

Büyük (115) 33.9 1.68 (1.09-2.57)* 1.58 (0.99-2.53)

E¤itim durumu

Düflük (517) 24.4 Ref

Yüksek (248) 26.2 1.10 (0.77-1.55)

K›rsal (273) 23.1 Ref

Kentsel (486) 25.9 1.16 (0.82-1.65)

Ev tipi

Gecekondu (91) 8.8 Ref Ref

Apartman (674) 27.2 3.86 (1.83-8.14)* 4.32 (1.96-9.49)*

Nemlilik

Hay›r (473) 23 Ref Ref

Evet (292) 28.1 1.30 (0.93-1.81) 1.49 (1.03-2.15)*

Sigara

‹çmemifl (395) 16.2 Ref Ref

B›rakm›fl (54) 40.7 3.55 (1.94-6.51)* 3.57 (1.88-6.78)*

Aktif içici (316) 33.2 2.57 (1.80-3.67)* 2.99 (2.00-4.46)*

Hay›r (245) 18.6 Ref

Evet (520) 28.3 1.80 (1.23-2.62)*

Ailede atopi

Evet (120) 42.5 2.66 (1.77-4.00)* 2.14 (1.39-3.30)*

(7)

Çal›flmam›zda, sigaray› b›rakm›fl kiflilerde ast›m benzeri bulgu riski, sigara içenlerdekine oranla daha fazla bulundu. Siga- ray› b›rakan veya içmeyen kiflilerde semptom oran›n›n yüksek- li¤i, Kalyoncu ve ark. taraf›ndan da irdelenmifl ve “sa¤l›kl› içi- ci etkisi” fleklinde aç›klanm›flt›r. Yazar›n üniversite ö¤rencileri aras›nda befl y›l arayla yap›lm›fl iki çal›flmas›nda, hem sigara iç- me oran› hem de ast›m prevalans›nda art›fl saptanm›flt›r [4].

Ayn› flekilde, ast›m prevalans› sigaraya pasif olarak maruz kalm›fl olanlarda daha düflüktü. Bu durum, astmatik kiflilerin sigaradan kaç›nmas›yla aç›klanabilir. Sigara içmeyen semptomatik kad›nlar›n izlenmesi gereklidir.

Ülkemizde allerjik rinit prevalans› %12.7 [4] ile 28 [5] ara- s›nda bildirilmifltir. Yunanistan, Almanya ve Rusya’da allerjik rinit prevalanslar› s›ras›yla %18.4, %9.5-40.9 ve %9.9’dur [15,1,16]. Çal›flmam›zda bulunan %14.5 allerjik rinit prevalan- s›, ülkemizden ve dünyadan bildirilen verilerle uyumludur.

Sonuç olarak, Manisa ili, ast›m prevalans› aç›s›ndan ül- kemizdeki düflük prevalans saptanan bölgeler aras›ndad›r.

KAYNAKLAR

1. Heinrich J, Richter K, Frye C et al. European Community Respiratory Health Survey in adults. Pneumologie 2002;56:297-303.

2. Celik G, Sin B, Keskin S et al. Risk factors determining allergic airway

diseases in Turkish subjects. J Asthma 2002;39:383-90.

3. Tug T, Acik Y. Prevalence of asthma, asthma-like and allergic symptoms in the urban and rural adult population in Eastern Turkey. Asian Pac J Allergy Immunol 2002;20:209-15.

4. Kalyoncu AF, Demir AU, Ozcakar B et al. Asthma and allergy in Tur- kish university students: Two cross-sectional surveys 5 years apart. Al- lergol Immunopathol 2001;29:264-71.

5. Ozdemir N, Ucgun I, Metintas S et al. The prevalence of asthma and allergy among university freshmen in Eskisehir, Turkey. Respir Med 2000;94:536-41.

6. Celik G, Mungan D, Bavbek S et al. The prevalence of allergic diseases and atopy in Ankara, Turkey: a two-step population-based epidemiolo- gical study. J Asthma 1999;36:281-90.

7. Saraclar Y, Cetinkaya F, Tuncer A et al. The prevalence of self-reported asthma and respiratory symptoms in Ankara, Turkey. Respir Med 1997;91:461-3.

8. Mirici A, Sa¤lam I, Kaynar H ve ark. Erzurum’da eriflkin populasyonda ast›m semptom prevalans›. Solunum 2002;4:454-57.

9. Erkan F, Dortbudak Z. Asthma and asthma-like symptoms prevalence in Istanbul. ERS Annual Congress, Stockholm, Sweeden, Sept 7-11, 1996, Eur Respir J 1996;9(Suppl 23):354.

10. Ozlu T, Can G, Torun P, TEPAP Group. The prevalence of asthmatic symptom in adult population in Trabzon. Tuberculosis and Thorax 1999;47:65-7.

11. Erdinc M, Bay›nd›r U, Unsal I, Okyay P. Prevalence of respiratory symptoms and self-reported asthma in adult population of Izmir from western Turkey. In: World Congress on Lung Health and 10th ERS Annual Congress; Aug 30-Sept 3, 2000; Florence, Italy. Eur Respir J 2000;16 (Suppl 31):112S.

Tablo V. Allerjik dermatitin farkl› de¤iflkenlere göre yüzdeleri ve tek de¤iflkenli ve çok de¤iflkenli modellerde risk oranlar›

De¤iflkenler (n) Allerjik Dermatit Tek De¤iflkenli OR Çok De¤iflkenli OR

% (%95 GA) (%95 GA)

Cinsiyet

Kad›n (719) 13.2 1.69 (1.18-2.42)* 2.12 (1.49-3.01)*

Yafl gruplar›

18-40 (724) 10.2 Ref Ref

40-65 (470) 12.1 1.21 (0.84-1.74) 1.91 (1.14-3.19)*

>65 (139) 12.8 1.06 (0.59-1.91)

Ev tipi

Gecekondu (144) 6.3 Ref

Apartman (1192) 11.5 1.94 (0.96-3.91)*

Sigara

B›rakm›fl (132) 18.2 1.99 (1.20-3.29)* 1.53 (1.07-2.20)*

Aktif içici (466) 10.3 1.03 (0.70-1.51) 1.85 (1.11-3.09)*

Ailede atopi

Evet (203) 28.1 4.58 (3.14-6.66)* 2.60 (1.81-3.74)*

(8)

12. Kocabas A, Kuleci S, Bugdayci R et al. Asthma-related symptoms among adults in Adana. In: ERS Annual Congress; Sept 19-23, 1998;

Geneva, Switzerland. Eur Respir J 1998;12(Suppl 28):198.

13. Burney PG, Luczynska P, Chinn S, Jarvis D. The European Community Health Survey. Eur Respir J 1994;7:954-60.

14. Sunyer J, Basagana X, Burney P, Anto JM. International assessment of the internal consistency of respiratory symptoms. European Community Respiratory Health Study (ECRHS). Am J Respir Crit Care Med 2000;

162:930-5.

15. Papageorgiou N, Gaga M, Marossis C et al. Prevalence of asthma and asthma-like symptoms in Athens, Greece. Respir Med 1997;91:83-8.

16. Fedoseev GB, Emel’ianov AV, Sergeeva GR et al. Prevalence of bronchial asthma and allergic rhinitis in the adult population of St. Peters- burg. Ter Arkh 2003;75:23-6.

17. Basagana X, Sunyer J, Zock JP et al, on behalf of the Spanish Working Group of the ECRHS. Incidence of asthma and its determinants among adults in Spain. Am J Respir Crit Care Med 2001;164:1133-7.

18. Norrman E, Plaschke P, Bjornsson E et al. Prevalence of bronchial hyper-responsiveness in the southern, central and northern parts of Sweeden. Respir Med 1998;92:480-7.

19. Viegi G, Annesi I, Matteelli G. Epidemiology of asthma. In: Chung F, Fabbri LM; eds. Asthma, European Respiratory Monograph Number 23;

UK: ERS Journals Ltd; 2003:1-25.

20. von Mutius E, Sears MR. Risk factors for development of asthma. In:

Chung F, Fabbri LM, eds; Asthma, European Respiratory Monograph Number 23; UK: ERS Journals Ltd; 2003:57-73.

21. Strachan DP. Family size, infection and atopy: The first decade od the

“hygiene hypothesis”. J Allergy Clin Immunol 1999;104:554-8.

22. Wieringa MH, Vermeire PA, Van Bever HP et al. Higher occurrence of asthma-related symptoms in an urban than a suburban area in adults, but not in children. Eur Respir J 2001;17:422-7.

23. Chan-Yeung M, Zhang L-X, Tu D-H et al. The prevalence of asthma and asthma-like symptoms among adults in rural Beijing, China. Eur Respir J 2002;19:853-8.

24. von Mutius E. Paediatric origins of adult lung disease. Thorax 2001;56:153-7.

25. von Mutius E. Statistical/design methods. Am J Respir Crit Care Med 2000;162:34S-5S.

26. von Mutius E, Pearce N, Bearsley R et al. International patterns of tuberculosis and the prevalence of symptoms of asthma, rhinitis, and ecze- ma. Thorax 2000;55:449-53.

EK 1. Anket:

1. Son 1 y›l içinde hiç gö¤sünüzde h›r›lt› ya da ›sl›k sesi hissettiniz mi?

1.1. Gö¤sünüzde ›sl›k sesi oldu¤unda hiç nefes darl›¤› oldu mu?

1.2. Grip olmad›¤›n›z zamanlarda bu h›r›lt› ya da ›sl›k sesi olur mu?

2. Son 1 y›l içinde hiç gö¤sünüzde s›k›flma ile uyand›n›z m›?

3. Son 1 y›l içinde hiç nefes darl›¤› ile uyand›n›z m›?

4. Son 1 y›l içinde hiç öksürükle uyand›n›z m›?

5. Son 1 y›lda hiç ast›m krizi geçirdiniz mi?

6. Hayat›n›z›n herhangi bir döneminde hiç ast›m krizi geçirdiniz mi?

7. fiu anda ast›m için ilaç kullan›yor musunuz?

8. Saman nezleniz var m›?

9. Kafl›nt›l› deri döküntünüz ve/veya egzeman›z var m›?

10. Birinci dereceden akrabalar›n›zda allerjik hastal›k veya yak›nma (ast›m, kafl›nt›l› deri döküntüsü-egzema veya saman nezlesi) var m›?

Tablo VI. Allerjik rinitin farkl› de¤iflkenlere göre yüzdeleri ve tek de¤iflkenli ve çok de¤iflkenli modellerde risk oranlar›

De¤iflkenler (n) Allerjik Rinit Tek De¤iflkenli OR Çok De¤iflkenli OR

(%) (%95 GA) (%95 GA)

Cinsiyet

Kad›n (719) 18.1 1.91 (1.38-2.63)* 2.12 (1.49-3.01)*

Yafl gruplar›

18-40 (724) 13.8 Ref Ref

40-65 (470) 15.3 1.12 (0.81-1.56) 1.68 (1.07-2.62)*

>65 (139) 15.1 1.11 (0.66-1.84)

Sigara

B›rakm›fl (132) 18.9 1.54 (0.95-2.50) 1.53 (1.07-2.20)*

Aktif içici (466) 15.5 1.20 (0.86-1.67) 1.85 (1.11-3.09)*

Hay›r (501) 12.4 Ref

Evet (1835) 15.8 1.33 (0.96-1.83)

Ailede atopi

Hay›r (1133) 12 Ref Ref

Evet (203) 28.6 2.93 (2.06-4.17)* 2.60 (1.81-3.74)*