KIBRIS TÜRK MİMAR VE MÜHENDİS ODALARI BİRLİĞİ ULUSLARARASI ENERJİ SEMPOZYUMU 2017 DOĞAL GAZ İLE ENERJİ ÜRETİMİ

KIBRIS TÜRK MİMAR VE MÜHENDİS ODALARI BİRLİĞİ ULUSLARARASI ENERJİ SEMPOZYUMU

2017

DOĞAL GAZ İLE ENERJİ ÜRETİMİ

Adnan Sucuka

İSİM : ADNAN SUCUKA

MEZUNİYET : ODTÜ – METALURJİ MÜHENDİSLİĞİ ( 1989 ) SLV - AVRUPA KAYNAK MÜHENDİSİ ( 1994 )

ODTÜ – ÜST DÜZEY YÖNETİCİLİK ( 2001 )

SYNERGY UNIVERSITY – M.A RETAIL MANAGEMENT ( 2016 )

ŞİRKETLER : TÜRKİYE ELEKTRİK KURUMU ( 1989 – 1995 )

ABB Elektrik San. A.Ş. - Satış Müdürü ( 1995 – 2000 ) ALSTOM POWER - Satış Müdürü ( 2000 – 2004 )

SIEMENS - Satış Müdürü ( 2004 – 2007 )

ENTEK ELEKTRİK ÜRETİMİ A.Ş. – Genel Müdür (2007 – 2011 ) DAMAS ENERJİ – Şirket Müdürü ( 2011 - )

SUNUCU KİMDİR ?

DÜNYADA DOĞAL GAZ VAR MI ?

 Dünyadaki toplam çıkarılabilir doğal gaz rezervi yaklaşık 2000 trilyon m³ ( 2016 )

 İspatlanmış konvansiyonel doğal gaz rezervi yaklaşık 240 Trilyon m³

 İspatlanmış konvansiyonel dışı doğal gaz rezervi yaklaşık 1700 Trilyon m³

 Dünyanın yıllık doğal gaz tüketimi yaklaşık 3,1 Trilyon m³

 İspatlanmış doğal gaz rezervlerinin tükenme süresi > 500 yıl.

SONUÇ: Dünyada teorik olarak en az 500 yıl yeterli doğal gaz rezervi mevcuttur.

DÜNYADA DOĞAL GAZ YER KABUĞUNUN NERESİNDE?

> 1800 m.

KAYA GAZI NEDİR ?

• Kayagazı yer yerin 1800 – 3500 m. derinliklerinde bulunur

• Kalorifik değeri bilinen doğalgazın kalorifik değerinden bir miktar düşüktür

• Temel olarak metan gazından oluşmaktadır

KAYA GAZI ÇIKARILMASI TEHLİKELİ MİDİR ?

 Şu anda bilinen kaya gazı rezervi normal doğalgaz rezervinin çok üzerindedir.

 Kayagazı çıkarılma teknolojisi 1960 lardan bu yana bilinmektedir, ancak 2000 li yıllara kadar uygulanmamıştr.

 Çıkarma teknolojisi temel olarak gaz içeren gözenekli kayaç yapının hidrolik basınç ile çatlatlmasıdır.

 Kaya gazına ulaşmak için 2000 metrenin üzerinde kuyu kazılması gerekmektedir.

 Kayanın çatlatlması için 1500 m. dolayında yatay kuyu kazılmaktadır.

 Çatlayan yapıdan sızan gaz toplanarak yüzeye gönderilir.

 Oluşturulan çatlakların kapanmaması için su ile birlikte kum kullanılmaktadır.

 En büyük endişe, kullanılan su ve kimyasal maddelerin içme suyu katmanını kirletmesidir.

 İçme suyu derinliği yer seviyesinden 300-500 m sonra bitği için olumsuz etkisinin olmadığı söylenmektedir

 Yine de içme suyunun kirlenmesi riski yok demek mümkün değildir, alınacak önlemler halen tartşılmaktadır.

 Diğer bir endişe, pasif veya aktf fay hatlarının harekete geçirilmesi ile oluşabilecek deprem riskidir.

 Deprem oluşturacak fayların derinlikleri 10,000 m. ve altnda olduğu için deprem oluşturabilme riski düşünülmemektedir.

 ABD dışında tüm ülkeler kaya gazına endişe ile yaklaşmakta, hata bazı ülkeler yasaklamaktadırlar.

DÜNYADA DOĞAL GAZ FİYATLARI NASIL ?

$ per million BTU  En ucuz doğal gaz fiyatları ABD’de

görünmektedir.

 LNG kullanan Japonya’da fiyatlar en pahalıdır.

 Avrupa birliği fiyatları ortalamadır

 Doğalgaz fiyatları petrol fiyatları ve USD’ın değişimine göre değişmektedir.

 2009 global krizinden sonra fiyatlar artmış, 2015 yılı ile birlikte petrol fiyatları ile birlikte tekrar

gerilemiştir.

 Türkiye’de şu anda doğalgaz fiyatı 200 USD/1000 m³ seviyelerindedir.

 LNG taşıma maliyeti yaklaşık 4-6 $/mmBTU seviyelerindedir.

 Kaya gazı maliyeti, normal doğalgaz maliyetinin yarısıdır.

Pollutant Natural Gas Oil Coal

Carbon Dioxide 117,000 164,000 208,000

Carbon Monoxide 40 33 208

Nitrogen Oxides 92 448 457

Sulfur Dioxide 1 1,122 2,591

Particulates 7 84 2,744

Mercury 0.000 0.007 0.01

Fossil Fuel Emissions Levels (Pounds per Billion Btu of Energy Input)

Source: U.S. Energy Information Administration, Natural Gas Issues and Trends (1998)

DOĞAL GAZ KİRLİ BİR YAKIT MI ?

ORTA VADEDE HANGİ KAYNAK KULLANILACAK ? ( 1 )

ORTA VADEDE HANGİ KAYNAK KULLANILACAK ? ( 2 )

HANGİ ÖNGÖRÜ DOĞRUDUR ?

YENİ YATIRIMLARA KİMLER KARAR VERİR ?

KÖMÜR LOBİSİ

NÜKLEER LOBİSİ

DOĞAL GAZ LOBİSİ

RÜZGAR LOBİSİ

GÜNEŞ LOBİSİ

1960

1990

2000

2010

L O B İ L E R

ÇİN LOBİSİ

YAKIT CİNSLERİ

2016 YILI SONU 30 NİSAN 2017 SONU İTİBARİYLE

KURULU GÜÇ KATKI SANTRAL SAYISI KURULU GÜÇ KATKI SANTRAL SAYISI

MW % ADET MW % ADET

FUEL-OİL + NAFTA + MOTORİN 368,7 0,5 14 368,7 0,5 14

YERLİ KÖMÜR(TAŞ KÖMÜRÜ + LİNYİT + ASFALTİT) 9.842,4 12,5 29 9.872,6 12,4 30

İTHAL KÖMÜR 7.473,9 9,5 10 7.473,9 9,4 10

DOĞALGAZ + LNG 22.156,1 28,2 240 22.403,1 28,1 244

YENİLEN.+ATIK+ATIKISI+PİROLİTİK YAĞ 467,4 0,6 82 495,6 0,6 84

ÇOK YAKITLILAR KATI+SIVI 667,1 0,8 23 667,1 0,8 23

ÇOK YAKITLILAR SIVI+D.GAZ 3.354,0 4,3 46 3.354,0 4,2 46

JEOTERMAL 820,9 1,0 31 850,8 1,1 32

HİDROLİK BARAJLI 19.558,6 24,9 116 19.680,0 24,7 117

HİDROLİK AKARSU 7.122,5 9,1 481 7.238,9 9,1 487

RÜZGAR 5.738,4 7,3 148 6.008,7 7,5 153

GÜNEŞ 12,9 0,0 2 12,9 0,0 2

TERMİK (LİSANSSIZ) 82,1 0,1 33 87,8 0,1 37

RÜZGAR (LİSANSSIZ) 12,9 0,0 23 16,5 0,0 27

GÜNEŞ (LİSANSSIZ) 819,6 1,0 1.043 1.090,8 1,4 1.355

TOPLAM 78.497,4 100,0 2.321 79.621,4 100,0 2.661

TÜRKİYE’DE DURUM NEDİR ?

DOĞAL GAZ İLE NASIL ENERJİ ÜRETİLİR ?

 Doğal gaz ile enerji üretiminin en yaygın şekli kombine çevrim santralleridir.

 Gaz türbinleri veya gaz motorları ve buhar türbinlerinin birlikte kullanılması ile elektrik üretilir

 Sistemden çıkan atık ısılar KOJENERASYON amacıyla da kullanılabilir.

 Kojenerasyon kapsamında merkezi ısıtma, sera ısıtmaları gibi uygulamalar düşünülebilir

 Sistem verimliliği ( Kojenerasyon hariç ) %58 lere kadar garanti edilebilir

 Emre amadelikler %95-97 seviyelerindedir

 Yatırım maliyetleri 550 – 750 $/kWe dolayındadır

 Devreye giriş süreleri 2 yıl dolayındadır

DOĞAL GAZ İLE ENERJİ ÜRETİLMESİNİN AVANTAJLARI NELERDİR ?

 Baz yük santralleridir

 En temiz fosil yakıtlı tesislerdir

 Gaz motorlu veya gaz türbinli olarak küçük üretim birimleriyle kurulabilir, modüler olarak genişletilebilir

 Çevreye zararlı atıkları düşüktür

 Kojenerasyon uygulamalarına müsaittir

 Emre amadelikleri çok yüksektir

 Bakım onarım süreleri düşüktür

 Elektrik üretiminde yakıt maliyeti 3,5 – 4,0 USD/MWh dolayındadır.

 Toplam elektrik üretim maliyeti 4,5 – 5,0 USD/MWh dolayındadır

 Kurulma ve devreye alma süresi kısadır.

DOĞAL GAZ İLE ENERJİ ÜRETİLMESİNİN DEZAVANTAJLARI NELERDİR ?

 Kıbrıs özelinde yakıt tedarik sorunu bulunmaktadır

 Doğalgazın depolanması mümkünse de maliyeti arttırmaktadır

 CO₂ salınımı fosil yakıtlar içerisinde en düşük oranda olmasına rağmen, yine de fosil yakıttır.

 Ciddi oranda su tüketimi bulunmaktadır

 Yakın çevre hava sıcaklığını ve rutubetini bir miktar arttırmaktadır

17

DOĞALGAZ İLE ULAŞILABİLECEK EN YÜKSEK VERİMLİLİK NEDİR ?

X

GAZ TÜRBİNİ

YAKIT: 100%

KARIŞIM HAVASI: 25 ⁰C

SIVI ÇAMUR GİRİŞİ

KATI ÇAMUR ÇIKIŞI EGZOST ÇIKIŞI

500 ⁰C

BACA ÇIKIŞI 110 ⁰C

MWe

 GAZ TÜRBİNİ VERİMLİLİĞİ: % 33

 KURUTUCUDAN KAZANILAN: %60

 TOPLAM SİSTEM VERİMLİLİĞİ: %93

SPREY ÇAMUR KURUTUCUSU

ELEKTRİK ÜRETİM MALİYETİ: 1,5 USD/MWh

SERAMİK FABRİKASI ÇAMUR KURUTMALI KOJENERASYON SİSTEMİ

SONUÇ VE DEĞERLENDİRMELER

 Doğalgaz’ ın rezerv kapasitesine bakıldığında orta gelecekte yine en kolay bulunabilecek bir yakıttır

 Çevreye en az zararlı fosil yakıttır

 Elektrik üretim maliyetleri makul seviyelerdedir

 Tüm baz ve puant elektrik ihtiyaçlarını karşılayabilir

 Dalgalı yüklere ve mevsimsel değişikliklere en kararlı karşılığı verebilirler

 İlave gaz temizleme işlemlerine ihtiyaç duymazlar

 Kojenerasyon ihtiyaçlarına cevap verebilirler

 Mevcut piyasa şartlarında en ucuz kurulum maliyetine sahiptirler

 Büyük yerleşim alanlarına ihtiyaç duymazlar

 Görsel kirlilik yaratmazlar

DOĞALGAZ, ELEKTRİK ÜRETİMİ İÇİN ORTA VE UZUN VADEDE DÜNYANIN TEK VE EN GÜVENİLİR FOSİL

İLGİNİZ VE SABRINIZ İÇİN

TEŞEKKÜR EDERİM