DİYABETTE BESLENME TEDAVİSİ
• Besin seçimini ve medikal durumu etkileyecek beslenme, medikal ve sosyal davranışları saptar.
• Medikal gereksinimlerine ve beslenme alışkanlıklarına göre beslenme programını geliştirir.
• Tedavi değişikliklerini önerir.
• Keni kendine bakım eğitimini sağlar.
Diyabette Tıbbi Beslenme Tedavisi
Diyabette Tıbbi Beslenme Tedavisinin Hedefleri
1. Optimal metabolik sonuçları sağlamak ve sürdürmek
2. Diyabetin kronik komplikasyonlarını önlemek ve tedavi etmek
3. Sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite ile sağlığın iyileştirilmesini sağlamak
4. Bireysel alışkanlıkları ile yaşam tarzı dikkate alınarak besin ögesi ihtiyaçlarını belirlemek
5. Beslenme ve fiziksel aktivite alışkanlıklarına insülin rejimini entegre etmek
Beslenme Tedavisinin Hedefi
Diyabetli bireyi;
diyabet tedavisini ve beslenme durumunu iyileştirecek davranış değişikliklerini sağlaması
yönünde desteklemektir.
Diyabette Tıbbi Beslenme Tedavisi
Besin Tüketim Kaydı
• Besin tüketim kaydı verileri ile
– Diyabetli birey doğru CHO sayımı yapıyor mu?
– CHO/İnsülin oranı ? – Egzersizin etkisi?
– İnsülin doz ayarlamaları?
İle ilgili cevaplar bulunabilir.
Öğün Planlama Yöntemleri
• Beslenme rehberleri
• Besin piramidi
• Tabak modeli
• Değişim sistemi
• Bireyselleştirilmiş örnek menüler
• Karbonhidrat sayımı
Enerji Dengesi ve Vücut Ağırlığı
• Enerji alımının azaltılması ve orta düzeyde ağırlık kaybı kısa dönemde insülin direncini ve glisemiyi iyileştirir.
• Diyabetli bireyler için yaşam boyunca sağlıklı ağırlık kazanımı hedef olmalıdır.
• 0.25-1 kg/hafta ağırlık kaybı
• Ağırlık kaybı sağlanamıyorsa, artış önlenmelidir.
Makro Besin Ögelerinin Dağılımı
CHO % Protein%
Yağ %
10-20
50-60 25-30
Toplam Enerji
Makro besin ögelerinin dağılımı, diyabetli bireyin;
metabolik hedeflerine ve
bireysel tercihlerine göre ayarlanmalıdır.
Makro besin ögelerinin dağılımı, diyabetli bireyin;
metabolik hedeflerine ve
bireysel tercihlerine göre ayarlanmalıdır.
Diabetes Care 2013: 36 (Suppl. 1): 11-66.
Pediatric Diabetes 2009: 10 (Suppl.12): 100-117.
KARBONHİDRAT
• CHO miktarı ve kaynağı kan glukozunu ve insülin yanıtını etkiler
• Basit ve kompleks CHO’lar ????
• Kan glukozunu etkileyen faktörler
– CHO miktarı
– Şeker türü (glikoz, fruktoz, sükroz, laktoz)
– Nişastanın yapısı (amiloz, amilopektin, dirençli nişasta)
– Pişirme ve işleme(nişastanın jelatinizasyonu, partikül büyüklüğü) – Besinin yapısı
– Diğer besinlerle birlikte oluşu(lektinler, fitatlar, tanenler,nişasta- protein, nişasta-yağ, )
– Açlık ve yemek öncesi glikoz konsantrasyonaları, glikoz intöleransının şiddeti)
• Çay şekeri
• Bal-reçel-pekmez
• Meşrubatlar ve tatlılar gibi şekerli yiyecekler
• Pirinç, bulgur gibi tahıllar
• Un, ekmek, makarna gibi unlu yiyecekler
• Kurubaklagiller
• Meyveler, taze ve hazır meyve suları
• Sebzeler (az miktarda karbonhidrat içerir)
• Patates, bezelye, mısır, havuç gibi nişastalı sebzeler
• Peynir dışındaki süt ürünleri (süt, yoğurt, ayran, kefir)
• Bira, şarap, likör
• Glukoz, fruktoz, maltoz gibi sonu –OZ ile biten karbonhidratları içeren yiyecek ve içecekler
• Sorbitol, mannitol, ksilitol gibi sonu –OL ile biten şeker alkolleri içeren yiyecek ve içecekler
KARBONHİDRAT KAYNAKLARI
Glisemik kontrolün sağlanmasında temel strateji karbonhidrat tüketiminin izlenmesidir.
Glisemik kontrolün sağlanmasında temel strateji karbonhidrat tüketiminin izlenmesidir.
GLİSEMİK İNDEKS-1981, Jenkins 50 g karbonhidrat içeren besinin,
50 g karbonhidrat içeren referans besine göre kan şekerini yükseltme etkisidir.
GLİSEMİK İNDEKS-1981, Jenkins 50 g karbonhidrat içeren besinin,
50 g karbonhidrat içeren referans besine göre kan şekerini yükseltme etkisidir.
GLİSEMİK YÜK, 1997 Salmeron Karbonhidrat içeren bir besinin
yenilen miktarının kan şekeri düzeylerine etkisidir.
GI/100 x porsiyondaki karbonhidrat miktarı
GLİSEMİK YÜK, 1997 Salmeron Karbonhidrat içeren bir besinin
yenilen miktarının kan şekeri düzeylerine etkisidir.
GI/100 x porsiyondaki karbonhidrat miktarı
Yüksek
GL Orta
GL Düşük GL
≥20 11-19 ≤10 Yüksek
Gİ Orta
Gİ Düşük Gİ
≥70 56-69 ≤55
Glisemik İndeks Sınıflamasına Göre Besinler
Sınıflandırma Besinler
Düşük Kurubaklagiller, fındık, çoğu meyve (elma,
portakal) ve sebze (ıspanak, brokoli), makarna, kepekli ekmek
Orta Kepekli pirinç, çavdar ekmeği, muz, dondurma Yüksek Patates, beyaz ekmek, beyaz pirinç, şeker, hazır
meyve suları, olgun muz, mısır cipsi, mısır gevreği
Besinler verildikten sonraki kan glukoz düzeyi Glisemik İndeks=
Beyaz ekmek verildikten sonraki kan glukoz düzeyi
X 100
Mikro Besin Ögeleri ile İlgili Öneriler
• Diyetle optimum vitamin-mineral ve antioksidan öge alımları sağlanmalıdır.
• Diyabetik bireylerde antioksidan kapasite
• Temel bir vitamin-mineral yetersizliği yok ise
diyabetli bireylerde vitamin-mineral
takviyesinin faydaları ile ilişkili güçlü kanıtlar
yoktur.
Gebelik ve emziklilikte sakkarin ve siklamat kullanımı önerilmemektedir.
Yapay Tatlandırıcılar
Tartışma Konuları
Yapay tatlandırıcıların insan sağlığı üzerine etkisi ile ilgili en çok tartışılan konu kanser üzerinedir.
*Kanser (lenfoma, pankreas, beyin, mesane, rahim, safra kesesi vb)
*Saç dökülmeleri
*Depresyon
*Demans
*Parkinson
*Alzheimer
*Kronik yorgunluk sendromu
*Multipl Skleroz,
*Davranış bozuklukları gibi rahatsızlıklar
Yaptığına dair bilgiler ve tartışmalar halen sürmektedir.
Sodyum
• Genel popülasyona önerilen <2300 mg/gün sodyum alımı diyabetli bireyler için de uygundur.
semptomları azaltabilir.
• Diyabet ve semptomatik kalp yetersizliği olan bireylerde sodyum alımının günde <2000 mg olması semptomları azaltabilir
• Normal veya yüksek tansiyonlu bireyler: Na (2300 mg/gün), meyve, sebze, düşük yağlı süt ürünlerini içeren bezlenme tarzı kan basıncını
• <6 g tuz
Diyabetli bireylere yönelik yapılan beslenme önerileri
sadece glisemik kontrolün sağlanması için değil
tüm metabolik sistemin kontrolü için önemlidir.
Beslenmenin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi
DOKTOR DİYETİSYEN
HEMŞİRE PSİKOLOG
• Tedavi hedeflerini sağlamak için uygun önerilerde bulunmak
• TBT sonuçlarını ekibin üyelerine aktarmak
• Diyabetliyi diyetisyene yönlendirmek
• Tedavi hedeflerine karar vermek
• Tedavi hedeflerini diyetisyene iletmek
