İnsanda Vücut Bileşimi

İnsanda Vücut Bileşimi

Prof.Dr. Timur Gültekin

Vücut Kompozisyonu Belirleme Yöntemleri

Direk İndirek

Laboratuar Alan

Kadavradan elde edilen bulgular Total vücut suyu Antropometrik yöntemler

Densitometre Deri kıvrımı ultrasonografik ölçümü

Toplam vücut potasyumu (K40 yöntemi)

Toplam vücut kalsiyumu

Bilgisayar tomografisi

NMR görüntüleme

Dual foton absorbsiyometresi

Kripton ile yağ miktarı belirleme

Su taşırma

Vücut Yağ Ölçümü, Özgül Ağırlık

• Vücudun özgül ağırlığı onun yoğunluğunun, su yoğunluğuna

bölünmesidir. Vücut yoğunluğu ise birim hacim başına düşen kütle olarak ifade edilir.

• Y = K/ H

Y: yoğunluk, K: kütle, H: Hacim

Örneğin suyun yoğunluğu 1 gr / cm

dür. Bu bir cm

suyun 1 gr geldiğini

bize gösterir. Değişik cisimlerin yoğunlukları farklıdır. Örneğin altının

özgül ağırlığı 19,3 gr / cm

gelir.

Archimed Yasası

• Archimed yasasını kullanan biri bir cismin yoğunluğunu hesaplayabilir. Bu yasaya göre; sıvı içine daldırılan bir cisim taşırılan sıvının ağırlığına eşit ağırlık kaybeder.

Y = Cismin havadaki ağırlığı / Taşan suyun ağırlığı

• Bu yüzden bir cismi havada tarttıktan sonra onu suya sokarak ve taşan suyun ağırlığını ölçerek cismin yoğunluğu bulunabilir. Yoğunluk indirekt olarak (yani taşan suyun biriktirilip tartılmasına gerek kalmadan) cismi suya daldırarak ve ağırlık değişimi hesaplanarak da belirlenebilir.

• Y= Cismin havadaki ağırlığı/ ( Cismin havadaki ağırlığı - Cismin sudaki ağırlığı )

• Basit bir örnek olarak havada 200 gr, suda 120 gr gelen bir cismin yoğunluğunu hesaplayalım.

Y = 200/80 =2,5’ dir.

İnsan Vücudunun Özgül Ağırlığı

• İnsanda vücut ağırlığının ölçülmesi yukarıda sözü edilen formüller yardımıyla

yapılabilmektedir. Burada izlenecek yol iki türlüdür, ya vücudun taşırmış olduğu

suyun ağırlığı ölçülmüş olmalı ya da suya tamamen batırıldığında vücudun ağırlığı

ölçülmelidir. Kişinin tamamen suya batırılması yoluyla ağırlığın ölçülmesi daha

fazla tercih edilen bir yoldur. Ancak burada da dikkate alınması gereken bir nokta

vardır. Su altı tartımı sırasında ciğerler mümkün olduğunca boşaltılmalıdır. Yapılan

hesaplamalar, ciğerlerdeki havanın erkekler için yaklaşık 1300 ml, kadınlar için ise

1000 ml olduğunu göstermektedir.

• vücut yoğunluğu hesaplanacak kişinin önce havadaki vücut ağırlığı ölçülür, arkasından akciğer hacmi belirlenir. Buna göre şu formülü kullanarak yoğunluk hesaplanır.

• Y = Ah / K - (RV+100)

• Y: Vücut yoğunluğu gr / cm

• Ah: Havadaki ağırlık

• K: (Havadaki ağırlık - Sudaki ağırlık)/Suyun yoğunluğu

• RV: Rezidüel volüm

• 100: Gastrointestinal gaz.

İKİLİ MODEL

Vücut Ağırlığı = FFM + FM FFM: Yağsı vücut kitlesi

FM: Yağ Kitlesi

Üçlü Model

Vücut Ağırlığı = Toplam Vücut Suyu + Yağsız kuru kütle + Vücut Yağı Yağsız kuru kütle: Protein, glikojen, mineraller

Dörtlü Model

Vücut Ağırlığı = Toplam Vücut Suyu + Kemik mineral yoğunluğu + Vücut Yağı+

artakalan kısım

• Dual energy X-ray

absorptiometry (DEXA)

• Frequently used by research and medical facilities

• Küçük Dozda X-ray

• Yağ Kitlesi, Yağ dağılımı, Kemik yoğunluğu ölçülür

DEXA

• Basit bir yöntem ve 15 dk’da

tamamlanır

Hydrostatic Weighing

• Çok yoğun olarak kullanılmaktadır

• Uygulanması çok zor

Biyoimpedans

Deri Kıvrımı Kalınlığı Tekniği

Deri Kıvrımı Kalınlığı Tekniği

Skinfold Thickness

SPORCUNUN AĞIRLIĞININ DEĞERLENDİRİLMESİ

BKİ= Ağırlık (kg)/ Boy (m)²

BKİ*;  - 15.9Aşırı zayıf CİDDİ MALNÜTRİSYON 16.0 - 16.9 Zayıf ORTA MALNÜTRİSYON

17.0 - 18.4 Düşük kilolu HAFİF MALNÜTRİSYON 18.5 - 24.9 Normal kilolu Grade 0

25.0 - 29.9 Hafif şişman Grade I

30.0 - 39.9 Şişman (obez) Grade II

40.0 -  Ciddi şişman Grade III (morbit obez)

* DSÖ (WHO) sınıflandırması



BKI GÖRE HASTALIK RİSKİ

BKE Göre Hastalık ve Ölüm

Riski

Çevre Ölçüleri

Kalça çevresine göre hastalık riski

Bel Çevresi

Bel Çevresine göre hastalık riski

Bel – Kalça Oranı

Bel Kalça Oranına Göre Hastalık Riski