Çağın Gidişine Göre Öğretmen Nasıl
Olmalı?
• Milletleri kurtaranlar yalnız ve ancak
öğretmenlerdir Öğretmenden, eğiticiden
mahrum bir millet henüz bir millet adını alma yeteneğini kazanamamıştır.
• Ülkemizi gerçek hedefe gerçek mutluluğa
kavuşturmak için iki orduya ihtiyaç vardır: Biri vatanımızı kurtaran asker ordusu diğeri
ulusumuzun geleceğini yoğuran irfan bilim kültür ordusudur.
Mustafa Kemal Atatürk
Bilgi toplumu, bilginin insan örgüt ve toplum yaşamında temel güç ve ana sermaye halini aldığı, bilgi üretiminde çalışanların çoğaldığı, yaşam boyu öğrenme alışkanlığının yerleştiği,
öğrenen birey, öğrenen örgüt ve öğrenen toplum bağının kurulduğu toplumsal yaşam biçimini
anlatmaktadır.
BİLGİ TOPLUMU
Bilgi Toplumunun Özellikleri
1‐ Bilgi toplumunun gelişme dinamiğini, bilgisayar teknolojisi, bilgisayara dayalı enformasyon ve internet şebekeleri ile veri bankaları yönlendirmektedir.
2‐ Bilgi toplumunda, bilgi önemli ve temel kaynaktır.
Bireyler ve toplumlar bu temel kaynağa sahip olmak için yarış halindedirler.
3‐ Hızlı bilgi artışı, değişme ve gelişmenin belirleyicisidir.
4‐ Sanayi toplumunun aksine bilgi toplumu, çok
merkezli ve yaygın olacaktır.
5‐ Bilgi toplumunda toplumsal değerlerin zayıflaması söz konusu değildir.
6‐ Bilgi toplumunun siyasal sistemi, katılımcı demokrasi ve büyük ölçüde bilgiye dayanacaktır. Bilim insanlarının, düşünürlerin siyasetle doğrudan ve dolaylı etkileri olacaktır.
7‐ Bilgi üretimi ve bilgilerin pazarlanması, bilgi toplumunda yeni iş alanlarının başında gelecektir.
8‐ İş dünyasında bilgi üretenlerin ve çalışanların sayısı çoğalacak, bilgi birikimi; bilgide seçiciliğe yol açacaktır.
9‐ Sanayi toplumunda temel değerler, maddi gereksinimlerin doyumuna dayanırken, bilgi toplumunda temel değerler
“amaçlara ulaşmanın verdiği doyumdan “ kaynaklanacaktır.
10‐Bilgi toplumunda , sosyo‐ekonomik sistem, alt yapısının üstünlüğü ile kendisini gösteren “gönüllü ve sivil toplum”dan oluşacaktır.
11‐ Eğitim ve öğretimde süreklilik yerleşecek, okul öğrenimi yanında, yaşamın başlangıcından sonuna kadar aktif öğrenme gereksinimi ön planda olacaktır.
12‐ Belirli konuları öğrenme yerine, “öğrenmeyi öğrenmek” ve
“bireysel öğrenme” eğitim sürecinin temelini oluşturacaktır.
13‐ İşlevleri çok gelişmiş bilgisayarlar, çeşitli yayın olanakları , bilgi iletimi ve haberleşmeyi daha kolay hale getirecek ve bu alanda uzaklıklar azalarak dünya küresel köy olacaktır.
Bilgi Toplumunda Eğitimin Hedefi
Evrensel düşünebilen, etnik ve ulusal sınırlar içinde
kalmayan, her türlü bilgiyi, kuralı değeri sürekli
sorgulayan, sorunlara çözüm üreten, uzlaşmacı,
hoşgörülü ve özgürlükten yana olan, boyun eğmeyen,
insanı seven onların haklarını savunabilen doğayı
koruyan, demokrasiyi benimseyen, görev ve
sorumluluktan kaçmayan, hakkını arayabilen ekip halinde
çalışabilen yaratıcı olan, bilim, sanat, felsefe ve sporla
uğraşan, kendini sürekli yenileyip geliştirilebilen, barışı
savunan bireyler yetiştirmektir.
• Herkesin de bildiği ve kabul ettiği gibi
öğretmenlik, ders anlatmanın çok ötesindedir.
Öğretmenlerin, mesleklerini en verimli şekilde gerçekleştirmeleri etkili olabilmeleriyle
mümkündür. Kuşkusuz öğretmenin etkinliğini etkileyen birçok faktör vardır.
• Öğretmen her şeyden önce mesleğini isteyerek ve severek tercih etmiş ve mesleğine gönül
vermiş bir insan olmalıdır. Meslek sevgisinin coşkusuyla, kişilik ve teknik özelliklerini
birleştirmiş bir öğretmenin etkili olmaması
mümkün değildir
• Sevilmeden yapılan hiçbir meslekte başarılı olmak olası değildir. Bununla birlikte
öğretmenin mesleğini sevmesi çok daha hayati bir meseledir. Zira öğretmen toplumun nesline şekil veren kişidir. O her şeyden önce
toplumun ve öğrencinin yegane modelidir.
Öğretmen mesleğini ne kadar seviyor ve
mesleğine ne kadar gönül veriyorsa o kadar
başarılı olacağı aşikardır. Mesleki heyecanını
kaybetmiş bir öğretmenin etkili ve verimli
olmasından söz edilemez.
• Öğretmenin insan sevgisi, meslek sevgisinden ayrı düşünülemez. Nitekim insanlara sevgi
duymayan öğretmen, mesleğine de sevgi duymayacaktır. Öğretmenin insan sevgisi gönülleri, meslek sevgisi de zihinleri
şekillendirecektir. Onun sevgi iklimiyle tanışan ve muhabbet atmosferine giren hiçbir gönül mahzun kalmamalı ve kalmayacaktır. Zira
öğretmenine kalbi kapalı öğrencinin, zihni de
bilgiye kapalı olacaktır.
Çağdaş Öğretmen Nitelikleri
• *İnsana değer veren
• *Duyuşsal yönden gelişim içinde olan
• *Karar verme sürecinde aktif katılımcı
• *İnsan ilişkilerinde işbirliğine/dayanışmaya ağırlık veren
• *Bilgilere ulaşma ve kullanmada rehber
• *Toplum içinde kendi yerini ve okulun rolünü sürekli inceleyen
• *Öğrenme için gerekli süreç ve ortamların gerçekleşmesinde yardımcı
• *Yaşam boyu gelişimi benimseyen
• *İnsanın /okulun gelişiminde rehber
Bilgi Çağı Okuryazarlık Kavramı İçeriğinde
• *Bilgiye hızla ulaşma
• *Bilgileri kullanarak yararlı hale dönüştürme
• *Yeni bilgiler üretme
• *Bilgi teknolojilerini verimli kullanabilme
• *Alet yapma ve sistem kurma
• *Dilin kullanım olanakları içinde kendini sözlü ve
yazılı yollarla ifade edebilme
• *En az ikinci yaygın dili yeterince kullanabilme
• *Demokratik yaşam içinde birlikte çalışma
• *Yakın çevrenin, ülkenin ve dünyanın
sorunlarına duyarlı olma ve çözüm arama
• *Kendi çıkarı ile toplumun çıkarları
çakıştığında, toplumun çıkarları yanında yer
alabilme şeklinde entelektüel öğeler vardır.
Bilgi Çağında İnsan Modelini Belirleyen Özellikler
• *Etkili iletişim becerileri
• *Kendi başına öğrenebilme yeteneği
• *Sosyal beceriler (sorumluluk alma)
• *Takım çalışması becerileri
• *Etkin ve verimli düşünme becerileri (sorun çözme ve kritik düşünme)
• *Bilgi ustalığı (bilgiye ulaşabilme, kullanabilme ve yeni bilgi üretebilme)
• *Yaşam boyu öğrenme becerileri
• * Öğretme tutkusu olan, öğrencilerin tümünün öğrenebileceğine inanan,
• * Öğrencilerini seven,
• * Öğrencilerin bireysel gereksinimlerine önem veren,
• * Alan bilgisine sahip,
• * Kendi dışındaki alanlarla da ilgili olan,
• * Öğrettiklerinin gerçek yaşamla bağını kuran,
• * Öğretme heyecanı duyan,
• * Öğrenci merkezli,
• * Zengin öğretme stratejileri uygulayan,
• * Eleştirel düşünme ve yaratıcılık konusunda öğrencilere yardım eden
• * Liderlik özelliklerine sahip.
Çağdaş Öğretmenin Özellikleri
• Çağdaş öğretmenliğin özelliklerini iki ana başlık altında incelemek mümkündür:
• 1‐ Kişilik ve Genel Davranış Özellikleri
• * Öncelikle topluma ve öğrencilerine model teşkil ettiğini unutmamalı ve söylemleriyle davranışları çelişmemelidir,
• * Öğrencilerine ve insanlara önyargısız davranabilmelidir,
• * Hareketlerine ve görünüşüne dikkat etmeli, giyimine özen göstermelidir,
• * Sevecen ve şefkatli olmalıdır,
• * Öğretmeyi sevmeli ve öğrenmeyi sevdirebilmelidir,
• * Sabırlı olmalıdır,
• * Saygılı ve saygın olmalıdır,
• * Güler yüzlü ve yumuşak huylu olmalıdır,
• * Bütün insanlara değer vermelidir,
• * Dürüst, açık ve güvenilir olmalıdır,
• * Alçak gönüllü, hoşgörülü ve anlayışlı olmalıdır,
• * İdealist ve sorumluluk sahibi olmalıdır,
• * Huzurlu, kendiyle barışık ve özgüven sahibi olmalıdır,
• * İnsan hak ve hürriyetlerine değer vermelidir,
• * Yaşadığı toplumun değerlerini çok iyi bilmeli ve hayatında tatbik etmelidir,
• * Fedakar ve kendini mesleğine admış olmalıdır,
• * Kibar ve nazik davranışlar sergilemelidir,
• * Etkili iletişim becerilerine sahip olmalıdır,
• * Samimi ve candan olmalıdır,
• * Dinamik ve sağlıklı olmalıdır,
• * Tavırlarında olgunluk ve ciddiyet bulunmalıdır,
• * Kibir ve gururdan uzak durmalıdır,
• * Çok iyi bir genel kültüre sahip olmalıdır,
• * İkna kabiliyetine sahip olmalıdır,
• * Sakin ve soğukkanlı davranmalıdır,
• * İç disipline sahip olmalı ve öfkesini kontrol edebilmelidir,
• * İyi bir dinleyici olmalıdır,
• * Çağdaş ve sosyal olmalıdır,
• * Çalışkan olmalıdır,
• * Gündemi takip etmeli ve güncel olmalıdır,
• * Ders dışında da öğrencileriyle diyalog kurmalı ve ilgilenmelidir,
• * Davranışlarında tutarlı ve prensip sahibi olmalıdır,
• * Kendi hatalarını kabul edebilmeli ve gerektiğinde özür dileyebilmelidir,
• * Vizyon sahibi olmalıdır,
• * İnsan psikolojisi hakkında bilgi sahibi olmalıdır,
• * Empati kurabilme becerisine sahip olmalıdır,
• * Sürekli okuyarak kendisini yenilemeli ve
geliştirmelidir,
• 2‐ Mesleki ve Sınıf İçi Davranış Özellikleri
• * Öncelikle konusunu çok iyi bilmeli ve branşına hakim olmalıdır,
• * Öğrencileri başarabileceklerine inandırabilmelidir,
• * Öğrencilerine ve çevresine güven duygusu verebilmelidir,
• * Diksiyonu güzel olmalı ve ses tonunu etkili kullanmalıdır (Yerine göre sesini yükseltip azaltmalı),
• * Jest ve mimiklerine, el ve vücut hareketlerine çok dikkat etmeli, beden dilini etkili kullanmalıdır,
• * Planlı ve programlı hareket etmelidir,
• * Dersine mutlaka hazırlanarak girmelidir,
• * Dakik olmalıdır; derse zamanında gelme, öğrenciyi ve dersi önemsediğinizi gösterir,
• * Renkli tebeşir yada kalemler kullanmalı, güzel ve okunaklı yazmalıdır,
• * Ders ve konuya uygun metot belirleyebilmeli, ders ve konularla ilgili araç‐gereç kullanabilmelidir,
• * Öğrencilerini motive edebilmeli ve hazır bulunuşluklarını sağlayabilmelidir,
• * Oturmak yerine, sınıf içerisinde gezerek ders anlatmalıdır,
• * Verilen ödevleri mutlaka takip ve kontrol etmelidir,
• * İşbirliğine dayalı demokratik tavırlar sergilemelidir,
• * Ders içerisinde güncel örneklere yer vermeli ve konularla günlük yaşamı ilişkilendirmelidir,
• * Kendi sorun ve sıkıntılarını ders ortamına taşımamalıdır,
• * Zaman zaman ders konularıyla ilgili esprilere yer vermelidir,
• * Adil ve eşit davranmalı, öğrenciler arasında ayırım yapmamalıdır,
• * Yüreklendirici ve yardımcı olmalıdır,
• * Takdir ve onure edici davranmalıdır,
• * Siyasi düşüncelerini empozeye çalışmamalı ve her düşünceye saygı göstermelidir,
• * Teknolojik gelişmeleri takip etmeli ve yeni gelişen eğitim araç‐
gereçlerini kullanabilmelidir,
• * Öğrenme ve öğretme yöntem ve tekniklerini bilmeli, değişik kişilik ve öğrenme tarzlarına göre farklı öğretim teknikleri kullanmalıdır,
• * Eğitimdeki ve branşındaki yeni gelişmelerden haberdar olmalıdır,
• * Yenilikçi olmalı, kendini yenilemeli ve mesleki olarak kendini sürekli geliştirmelidir,
• * Öğrencinin konuyu kavrayıp kavramadığını kontrol etmeli ve tekrarlar yapmalıdır,
• * Öğrencileri, meslektaşları, veliler ve üstleriyle iyi iletişim kurmalı ve eşgüdüm içerisinde hareket etmelidir,
• * Dersleri öğrencinin seviyesine uygun işlemelidir,
• * Ölçme ve değerlendirmede adil ve objektif davranmalı, öğrenciyi notla tehdit etmemelidir,
• * Öğrencilerin gelişim dönemi özelliklerini bilmelidir,
• * Hadiselere öğrencilerin bakış açılarıyla bakabilmelidir,
• * Aşırı disiplinli ve şekilci olmamalıdır,
• * Öğrencilerin sorunlarını dinlemeli ve çözüm üretmelidir,
• * Öğrenciyi küçümsememeli ve hor görmemelidir,
• * Öğrenciyi küçük düşürücü davranışlardan kaçınmalıdır,
• * Öğrenciye bir birey olarak saygı duymalıdır,
• * Öğretmen verdiği sözün arkasında durmalıdır,
• * Öğrencinin sevgisini ve güvenini kazanabilmelidir,
• * Öğrencinin olumsuz davranışlarına değil, olumlu davranışlarına ilgi göstermelidir,
• * Belli öğrencilere karşı özel ilgi göstermekten kaçınmalıdır,
• * Sınıf kuralları oluştururken öğrencinin katılımını sağlamalı ve sınıf kurallarının nedenlerini açıklamalıdır,
• * Öğrencinin kişiliği üzerinde değil, kabul edilmeyen davranışı üzerinde durmalıdır,
• * Disiplini sağlamak için bağırıp çağırmamalı, öğrencilerle alay etmemeli ve olumsuz eleştirilerden kaçınmalıdır,
• * Öğrencilerin olumsuz davranışlarını bire bir görüşerek düzeltmeye çalışmalıdır,
• * Öğrencileri "yaramaz, geveze, aptal" gibi kelimelerle etiketlememelidir,
• * Öğrencilerin duygu ve düşüncelerini ifade etmelerine olanak tanımalıdır,
• * Öğrencilerin bireysel özelliklerini göz önünde bulundurmalıdır,
• * Öğrencileri birbirleri ile kıyaslama ve karşılaştırmalardan kaçınmalıdır,
• * İyi bir gözlemci olmalı ve öğrencilerini tanımalıdır,
• * Bulunduğu okulun olanaklarını iyi değerlendirmelidir,
• * Çevre ve velilerle sürekli diyalog içerisinde olmalıdır,
• * Hitabeti iyi olmalı ve dili etkili kullanmalıdır; dilini iyi kullanan insanın giremeyeceği gönül, açamayacağı kapı kalmaz,
• * Öğrencilerine tepkisel davranışlar sergilememelidir,
• * Zamanın kıymetini bilmeli ve zamanını etkili kullanmalıdır.