INŞA ETMEK SAN'ATı
Halk ve fen erbabını alâkadar eden hayatî mesailden başlıcası, konfor ve sıhhî şeraitten mahrum evlerde üzüntü ile oturan bir çok insanları münasip surette ikamet ettirmek olduğu malûmdur.
Ekserisi, me'mur, müstahdem ve amele olan halkın oturdukları evler hemen umumiyetle asgarî konforu haiz olmadığı gibi sıhhî şeraitten de mahrumdurlar.
Şehrimizde mevcut bir çok apartımanlar, bilgisizlik, taklitçili. yüzünden manasız ve ahenksiz bir surette terkip edilmiş bir istiften başka bir şey değildir.
Hali hazırda, halkın münasip ve ucuz surette ikame- tini temin etmek üzere, sıhhî bir ev veya ev grup-
ları inşası yolunda sarfı mesai olunmaktadır. 5 Bu evler mümkün olduğu kadar konfor ve sıhhî şe-
raiti haiz ve zarif oldukları gibi ucuza da mal olmak- tadır.
Bundan başka şehirlerin ortalarında bulunan ve vak- tile cephelerinden başka hiç bir şeye ehemmiyet vermeksizin inşa olunmuş binaların, basit ve binnispe ucuz usullerle ıslahı cihetine de gidilmektedir.
Bu maksadın husulü için, mimar veya inşaat mühen- dislerinin hali hazır inşa san'atına tamamen vakıf olmaları ve bunun için aşağıda yazılı olan fennî ma- lûmatı tetkik, tetebbü ve seyahatlar icrası suretile iktisabına çalışmaları lâzımdır:
1) Arazi (zemin) 2) Malzemei inşaiye 3) Sular
4) Hava ve ziya
Bundan başka inşacıların lüzumu kadar mikrobiyo- lojiye vakıf olmaları icap etmektedir.
Yalnız bir evi inşa etmekle iş bitmez, ona içecek su getirmeli, kullanılmış sularla, ifrazat ve çöplerin münasip surette tardını temin etmeli, ışık vermeli, hava tecdit etmeli, ısıtmalı, ve bazı ahvalde de tadil etmeli [1] muhtelif aksamın bilhassa oda, mut- fak, banyo, salon-' ve halâlarla merdivenlerin eyice etüd edilerek tertip edilmesi lâzımdır.
Bunun gibi bazı mahallerin dezenfekte edilmesi ve [11 Sıcak mevsimleri serinlettirmek.
Ahmet ihsan
Yüksek mühendis mektebi inşaat ve betonarm müderrisi, malzemei inşaiye laburatovar müöiri mühendis
tüberkülozla mücadele için icap eden tertibatın alın- ması lâzımdır: bağçelerin teşkili, evlerin arasında serbest mahal bırakılması ve saire...
Holânda, İsviçre, Almanya nın bazı şehirlerini ziyaret ettiğimiz zaman, binalarla sokakların temizlik ve zerafetine hayran kalmamak mümükün değildir.
Halbuki diğer şehirlerde, ve banyolarında yapılmış ve hâlâ yapılmakta olan bazı binaları ve sokakların vaziyetini görerek teessüf etmemek mümkün değildir.
Bu vaziyetin ıslahı için avrupa şehirlerinde büyük bir temayül mevcut olup bu yolda az, çok bir süratle sarfı mesai edilmektedir. Bittabi bizde eski zihniye- tin ve itiyadın tesirinden kurtulmağa çabalayanlar olmakla beraber, ekser binalarımız, sokaklarımız maalesef bu elim vaziyette berdevamdır.
Bir çok, fena tertip ve inşa olunmuş, konforu noksan, sıhhata muzır binalar görürüz ki cepheleri ya çirkin değildir veyahut ta güzel yapılmak için çok düşü- nülmüş ve çok para sarfedilmiştir. Bunun gibi da- hilinde, tavanlardaki yaldızlı tezyinat, kıymettar ağaç- lardan yapılmış ve yaldızlanmış lâmbriler ve saire zenginliğin derecesini göze batırmak için yapılmış, sıhhî kavaide uymayan, inşaattan başka bir şeymidir?
Mevcut binaların en vahim kusuru hava ve ışığın kıt olmasıdır.
Bunun sebebi, apartıman denilen bir takım binalar- da, mümkün mertebe fazla miktarda insanların konup istif edilmesidir.
Sermayedarlar arsalar üzerine, fazla irat temini için, fazla odalı ikametgâhlar kıymettar ve nispeten ufak yapmağı esas ittihaz ettiklerinden diğer husu- satı kısmen veya tamamen ihmal etmişler ve maat- teessüf inşaatçılar da bu temayüle göre düşünmüşler, çalışmışlardır.
Bir de bunahıfzıssıhhanıntabîi kavaninine vukufsuz- luk inzimam edince, vehamet bir katdaha artmıştır.
Bugünki günde, böyle muzırı ıssıhha binaları yapan ve yaptıranlar büyük bir kabahatla itham olunmakta ve bunun mesuliyetinin mühim bir kısmı meclisi belediye azalarına yükletilmektedir.
Yapılan bir istatistiğe nazaran, Paris şehrindeki, ikametgâhların satıh itibarile 3 te ikisi gölgede hatta karanlıktadır. Bir çok insanlar penceresiz odalarda yatmakta ve binnetice mikropları mahveden güneşin şuaatından ve bilhassa ultra- violet şuaatından mahrum bulunmaktadırlar. Bundan başka tecdidi hava ancak bir veya müteaddit odalar tarikile oldu- ğundan kâfi derecede değildir, ayni zamanda bu ma- haller mülevves ve ratıbtır.
Bazı mahallerde, vaktinden evvel bir çok matemlere girmiş ve orada kaldığı müddetçe, nesli inkıraza yüz tutmuş aileler kaydolunmuştur. Bu hal o aile için olduğu kadar millet için de ziyadesile acınacak bir haldir.
Bu gibi mülevves, loş yerler sıhhaten olduğu kadar ruhan ve ahlâken de düşkün insanların yatağıdırlar, bu insanları kurtarmak manen safileştirmek için aydınlık evlere koymak lâzımdır.
Güneş şuaatının kâfi derecede nüfuzu için beher kilometre murabbaı satha 20000 ilâ 25000 kişiden fazla isabet etmesi icap ediyor. Yolların genişliğinin;
evlerin cephelerinin güneşlenmesi için, istikametle- rine tâbi olmak üzere muayyen bir huduttan dun olmaması lâzımgeliyor.
Fena nizamat, pahalı arazi; şehirlerin vefiyat mik- tarının fazlalığını ve o şehir ahalisinin sıhhatini fena- laştıran en esaslı amillerdendir.
Görülüyor ki bu hususta meclisi belediye azalarına mühim bir vazife terettüp ediyor.
Elektrikli tramvay veya şimendifer, otobüs, otomo- bil ve saire gibi modem vesait, çalışan insanları, fabrika, büro ve mekteplerine rahat ve süratle götürmek mümkün bulunduğundan şehir civarında zarif ve sıhhî evler inşası derpiş edilmiş ve bazı yerlerde bunun tatbikine doğru büyük adımlar atıl- mağa başlanmıştır.
İkamet mes'elesinin iyi bir surette halli için aşağı- daki iki mühim çareye tevessül etmek lâzımdır.
1°. — Sanayii merkezden muhite atmak ve bunları her halde ucuz ve sıhhî arazi üzerinde tesis etmek ve buralarda gerek amele ve gerek müstahdemin için zarif ve havadar evler yapmak [Fransada Ribot kanunundan sonra 1928 de çıkan Loucheur kanunu bu hususta istifadebahş kolaylıklar arzetmektedir.]
2°. — Mevcut ve nüfusça mütekâsif mahallerde güneşin ve temiz havanın tamamile nüfuzunu temin etmek.
Bu çarelerin alınması için bu hususta kâfi bir teknike malik olmak lâzımdır ve ancak bu suretle az mas- rafla azamî konfor ve sıhhî şerait temin olunabilir.
Yeni bir bina inşası veya eski bir binayı satın ala- rak tahvil için bilinmesi lâzım olan bu teknik malû- mata ne mimarî kitaplarında ve ne de darülfünun hıfzissıhha kitaplarında tesadüf edemiyoruz. Bunun için ayrıca mühim eserler yazılmış ve bu eserlerde;
bir evin sağlam, sıhhî zarif ve muvafık olması için muhtelif şerait tahlil edilmekte, ve bu hususta tek- nik ve kanuni vesaitten bahsolunmaktadır.
Ayni suretle muhtelif malzemei inşaiyenin evsaf ve onların en ucuz surette tedariki çarelerine ehemmiyeti mahsusa verilmektedir.
Bunun gibi bir ev inşası için en iyi kavait vazedil- miştir. Bir ev inşasında yalnız o evi değil ayni za- manda ilerde yapılacak evlerin vaziyetlerini düşün- mek ve binaenaleyh bir evi münferiden değil bir heyetin bir cüz'ü gibi nazarı itibara almak lâzımdır.
Yeni bir mahalle inşa etmezden akdem bu yeni ma- hallenin hali hazırıla istikbaldeki vaziyeti, umumî yollariyle su ve lağım ve saire gibi ihtiyacatı bir- likte etüd edilmelidir. Hatta yollar binalardan evvel düşünülmelidir.
Hulâsa; bir bina ve bina grubu inşasından evvel vaziyeti haritai umumiye üzerinde mütalea ve zemini, suyu hava ve zıyayi ve bunların ikametgâh hıfzis- sihhasma tesirini tetkik etmek lâzımdır.
Mâlzemei inşaiyenin sıhhî şeraiti haiz olmak üzere kâfi derecede dağlam ve ucuzca tedariki hususlarını tetkik etmelidir. Bundan sonra bu malzeme ile mak- sada uygun ve şeraiti sıhhiye ve konforu haiz bir bina projesi tertibine yukarıda zikrettiğimiz nükatı esasiyeyi bilerek ve göz önünde tutarak başlanır.
San'atla, hıfzissıhha teknikinin tamamile kabili telif olduğu tahakkuk etmiştir. Sıhhî bir ev umumiyetle güzeldir, rahat bir ev ahenktardır. Bağçeler en gü- zel bir dekordurlar. Sıhhî imalât: hayabanlar, yollar, köprüler, menfezler, su hazineleri, çeşmeler hepsi birer tezyinattır.
Hiç bir fert yaşayışını mimar veya inşaat mühendi- sinin kuru ilhamına fedaya veya uydurmağa mecbur
değildir. Her türlü sıhhî, iktisadî şeraiti haiz ve rahat binalar içerisinde en güzelini vücude getirmek teknikle mücehhez ve inkişaf etmiş bir istidada nasip olacağı da gayri kabili inkârdır.
Fırsat düştükçe, bu sahifelerde, mevzuubahs mesaile temas edeceğiz.
