III. AYIN GÖRÜNEN HAREKETİ - II

(1)

Şimdi kuzey enlemlerinde bulunan bir gözlemci için Ay’ın ufkun üstünde kalma süresini inceleyelim. Soruyu biraz kolaylaştırmak için Ay’ın ekliptik üzerinde dolandığını kabul edelim.

İlkbahar mevsiminde Güneş Koç noktası, yani ekvator yakınlarında olacaktır.

III. AYIN GÖRÜNEN HAREKETİ - II

(2)

P ^♋

Gök Ekvatoru

Tutulum

K G

<

♑

♎

♈ B D

R

<

Günlük

Hareket E

E’

Şekil 5. İlkbahar mevsiminde Ayın evreleri. R

gözlemci, P kutbu.

(3)

K G

Z Yen

geç

Tera zi

Koç

Q’

Q

P

E’

Yenia y

İlkdörd ün

Sondör dün

Doluna y

Eklipti k

Gök

Ekvatoru Ufuk

İlkbahar Mevsimi

için;

(4)

İlkbahar

Evre ay Görülme Görülmeme Süresi Süresi

Yeniay 0

^o

12saat 12saat

İlkdördün 23

^o

27’ >12saat <12saat Dolunay 0

^o

12saat 12saat

Sondördün -23

^o

27’ <12saat >12saat

İlkbahar mevsiminde yeniay ekvator yakınlarında bulunacak ve onun için ufkun üstünde 12 saat kadar kalacak ve günlük harekette Güneş ile beraber doğup ve batacaktır. Bir hafta sonra, Güneş yine ekvator yakınlarında olup,Ay Yengeç burcuna gelecektir. İlkdördün evresi olan bu durumda Ayın gün yayı gece yayından daha uzundur ; yani ufkun üstünde kalma müddetti 12 saatten fazladır.

Güneşten 90

^o

geri olduğuna göre, Güneş battığı zaman tepededir. Terazi burcunda

dolunay olur ufkun üstünde 12 saat kadar kalır, Güneş battığında Ay doğar. Teke

burcunda ise son dördün olur, ufkun üstünde 12 saatten az kalır, Güneş battıktan

6 saat sonra ay doğar.

(5)

K G

Z Yen

geç

Tera zi

Koç

Q’

Q

P

E’

Sondör dün Yeniay

Doluna y

İlkdörd ün

Eklipti k

Gök

Ekvatoru Ufuk

Yaz

Mevsimi

için;

(6)

Yaz

Evre ay Görülme Görülmeme Süresi Süresi

Yeniay 23

^o

27’ >12saat <12saat İlkdördün 0

^o

12saat 12saat

Dolunay -23

^o

27’ <12saat >12saat Sondördün 0

^o

12saat 12saat

Güneş Yengeç burcunda olduğuna göre, Ayın bu burca

gelmesi halinde yeniay olacaktır. İlkdördün ve

sondördün 12 saat, dolunay ise 12 saatten daha az bir

müddet ufkun üstünde kalır.

(7)

K G

Z Yen

geç

Tera zi

Koç

Q’

Q

P

E’

Doluna y

Sondör dün

İlkdörd ün

Yeniay

Eklipti k

Gök

Ekvatoru Ufuk

Sonbaha r

Mevsimi

için;

(8)

Sonbahar

Evre ay Görülme Görülmeme Süresi Süresi

Yeniay 0

^o

12saat 1 2saat

İlkdördün -23

^o

27’ <12saat >12saat Dolunay 0

^o

12saat 12saat

Sondördün 23

^o

27’ >12saat <12saat

Güneş Terazi burcundadır. Yeniay ve dolunay ufkun üstünde 12 saat kalır. Kışın dolunay Yengeç burcunda olur, ufkun üstünde 12 saatten fazla kalır. İlk ve

sondördün 12 saat, yeniay 12 saatten daha az olarak

bize kendini gösterir.

(9)

K G

Z Yen

geç

Tera zi

Koç

Q’

Q

P

E’

İlkdörd ün

Doluna y

Yeniay Sondörd ün

Eklipti k

Gök

Ekvatoru Ufuk

Kış

Mevsimi

için;

(10)

Kış

Evre ay Görülme Görülmeme Süresi Süresi

Yeniay -23

^o

27’ <12saat >12saat İlkdördün 0

^o

12saat 12saat

Dolunay 23

^o

27’ >12saat

<12saat

Sondördün 0

^o

12saat 12saat

(11)

Ay yörüngesi tutulma dairesi ile tam çakışık olmadığına göre, gerçek olay buraya kadar, yaptığımız irdelemelerin sonuçlarında bir parça farklıdır. Birinci fark, Ay’ın ufkun üstünde kalma müddetinde kendini gösterir. Söz gelimi, ayın yengeç burcu yakınlarında iken ufkun üstünde kalma müddeti bahis konusu olursa, o tarihte Ay yörüngesinin ekliptiğe göre durumu bilinmektedir.

Kabul edelim ki o tarihte çıkış düğümü Koç burcundadır; o halde bu tarihte Ay Yengeç burucunda iken onun ekvatordan olan açısal uzaklığı 23^o 27' değil 28^o 35' dir.

(12)

Bu iki özel durumun arasında bulunan tarihlerdeki farklar ise iki özel duruma ait farklar arasında değişecektir. Düğüm noktası her yıl 19^o kadar batı yönüne kaydığına göre, her yıl Ay’ın ufkun üstünde kalma müddeti aynı tarihlerde aynı olamayacaktır.

Söz gelimi, bu yıl düğüm noktası Koç burcunda ise Ay Koç burcu üzerine geldiğinde ufkun üstünde 12 saat kalacak ; Yengeç burcuna geldiğinde ufkun üstünde kalma süresi en büyük olacaktır. Bir yıl sonra düğüm noktası Koç noktasından 19^obatıda, yani ekvatorun altına inmiş olacaktır.

Bu zaman Ay, Koç burcu hizasına geldiğinde henüz ekvatorun güney yanındadır; onun için ufkun üstünde 12 saatten az kalacaktır. Aynı yıl Yengece geldiğinde ekvatordan uzaklığı 28^o 35' dan daha az olur: Buna göre bu tarihte ekvatorun üstünde kalma süresi önceki yıla göre daha az olacaktır.

(13)

Her yıl aynı tarihlerde aynı evrelerin, teşekkül etmesi beklenmemelidir. Çünkü 12 kavuşum 354 gün tuttuğuna göre bir yılın tamamlanması için 11 gün gereklidir.

III. AYIN GÖRÜNEN HAREKETİ - II

Şimdi kuzey enlemlerinde bulunan bir gözlemci için Ay’ın ufkun üstünde kalma süresini inceleyelim. Soruyu biraz kolaylaştırmak için Ay’ın ekliptik üzerinde dolandığını kabul edelim.

İlkbahar mevsiminde Güneş Koç noktası, yani ekvator yakınlarında olacaktır.