SOSYAL HİZMET ARAŞTIRMASI

(1)

Judy L. Krysik Jerry Finn

Etkili Uygulama İçin

SOSYAL HİZMET ARAŞTIRMASI

(2)

Etkili Uygulama İçin

Sosyal Hizmet Araştırması

Judy L. Krysik Jerry Finn

Nika Yayınevi-20 Sertifika No: 26357

1. Baskı: Ocak 2015

ISBN: 978-605-84776-1-2

Orijinal Künye: Research for Effective Social Work Practice, Third Edition, 2013, Routledge, New York

Yayın Yönetmeni: Bülent Özçelik Sosyal Hizmet Dizisi Editörü: Durdu Baran Çiftci

Çeviri Editörü: Ercüment Erbay

Çevirenler: İlkay Başak Adıgüzel, Gamze Erükçü Akbaş, Sinan Akçay, Özgür Altındağ, Ayşecan Ay, Aslıhan Aykara, Eda Beydili, Nurullah Çalış, Betül Çolak, Kübra Düzyurt, Ahmet Ege, Ferman Erim, Ercem Erkul, Engin Fırat, Hatice Nuhoğlu,

Çağıl Öngen, Melih Sever, Oktay Tatlıcıoğlu, Gökhan Topçu, Sedat Yağcıoğlu, Buğra Yıldırım, Oğuzhan Zengin

Düzelti: Selime Yıldırım-Şennur Özdemir Kapak Tasarımı: Leyla Çelik

Baskı ve Cilt Bizim Büro Ofset Matbaacılık

Sertifika No: 26649

Nika Yayınevi Becerikli Sokak 17-13/A

Kocatepe-Ankara T: 0 312 433 7115 www.nikayayinevi.com e-posta: info@nikayayinevi.com

(3)

Judy L. Krysik Jerry Finn

Etkili Uygulama İçin

SOSYAL HİZMET ARAŞTIRMASI

Çeviri Editörü:

Doç. Dr. Ercüment Erbay

(4)

Dr. Judy L. Krysik, Arizona Devlet Üniversitesi, Sosyal Hizmet Bölümü’nde halen Doçent olarak görev yapmaktadır. Araştırma yöntemleri, değerlen- dirme, program planlama, çocuklar ve ailelerle ilgili uygulama alanlarında dersler vermektedir. Çocuk ihmal ve istismarına yönelik temel koruma ve bilginin yeniden yaratımı üzerine hâlihazırda bir araştırması vardır. ‚Ari- zona Çocuk İstismarının Önlenmesi‛ komisyonunun yönetim kurulu üye- sidir. Sosyal Hizmet Eğitimi Konseyi’nde (Council on Social Work Education (CSWE) değerler ve etik alanında eşbaşkan olarak görev almakta ve Journal of Social Work Education, Social Work Research ve The Journal of Social Work Values and Ethics dergilerinin editoryal eleştirmen kurulunda yer almaktadır.

Dr. Jerry Finn, Washington Üniversitesi, Tacoma, Sosyal Hizmet Bölü- mü’nde onursal profesördür. Dr. Finn, otuziki yıldan beri, insan davranışla- rı, araştırma, uygulama ve bilgi teknolojileri ile hem lisans hem de lisansüstü seviyelerinde insani hizmetler alanlarında eğitim vermektedir. Söz konusu dönemden beri doktora komitelerinde görev almıştır. Ayrıca pek çok akademik makale kaleme almış ve özellikle, bilgi teknolojilerinin insani hizmetler üzerindeki etkisini konu edinen iki kitabın editörlüğünü yapmıştır. Dr.

Finn, CSWE’de sayman ve Sosyal Hizmet Lisans Programı Direktörleri Derne- ği’nde (Association of Baccalaureate Social Work Program Directors (BPD) say- man ve kayıt görevlisi olarak görev yapmaktadır. Halen bilgi teknolojileri ve program değerlendirme alanlarında, insani hizmet örgütlerine danışmanlık yapmaktadır.

(5)

5

İÇİNDEKİLER

TÜRKÇE BASIMA SUNUŞ ... 13

ÖNSÖZ ... 15

KİTABIN DÜZENLEMESİ ... 18

TEŞEKKÜRLER ... 21

1. BÖLÜM SOSYAL HİZMET ARAŞTIRMASININ İÇERİĞİ ... 23

SOSYAL HİZMETTE ARAŞTIRMANIN İŞLEVLERİ ... 29

Bir bilgi edinme yolu olarak bilimi destekleme ... 29

Hesap verebilirliği artırma ... 32

İletişimi Artırma ... 32

Sınırlı kaynaklara erişimi kolaylaştırma ... 33

SOSYAL HİZMET ARAŞTIRMASININ TARİHİNDEKİ TARTIŞMALAR ... 34

Tarihsel Tartışma 1: Sosyal Hizmet Bir Meslek midir? ... 35

Tarihsel Tartışma 2: Sosyal Hizmet Uzmanları Araştırma Yapar mı? ... 37

Tarihsel Tartışma 3: Araştırma, Sosyal Hizmetle İlgili midir? ... 37

Tartışmalardan Çıkarılacak Dersler ... 43

MESLEKİ YETKİ ... 44

Amerikan Ulusal Sosyal Hizmet Uzmanları Birliği (NASW) ... 45

Sosyal Hizmet Eğitimi Konseyi ... 46

Sosyal Hizmet Araştırmasını Destekleyen Altyapı ... 46

ARAŞTIRMA KULLANIMINI DESTEKLEYEN AKIMLAR ... 47

İnternet ... 48

Hükümet Performans ve Sonuçlar Yasası ... 48

Kanıta Dayalı Uygulama ... 49

PROFESYONEL SOSYAL HİZMET UYGULAMASINDA ARAŞTIRMA ... 50

(6)

6

Yaşam Boyu Öğrenme ... 51

Yeni Mezun Sosyal Hizmet Uzmanları için Araştırma Fırsatları ... 52

SONUÇ ... 53

ÖNEMLİ NOKTALAR ... 54

ALIŞTIRMALAR ... 55

2. BÖLÜM SOSYAL HİZMET ARAŞTIRMASININ POLİTİKASI VE ETİĞİ ... 57

SOSYAL HİZMET ARAŞTIRMASI: SOSYAL ADALETİN ANLAMI ... 59

SOSYAL HİZMET ARAŞTIRMASINDA MALİ DESTEK (FON) SAĞLAMA ... 60

Araştırma Öncelikleri: Sıcak Soğuk Oyunu ... 61

Müdahalenin Politikası ... 62

ARAŞTIRMA ETİĞİ ... 64

Etik Davranışın Kuralları ... 65

Katılım İçin Teşvikler ... 77

Gizlilik ve Anonimlik ... 78

YENİ İNTERNET ETİĞİ ... 79

SONUÇ ... 80

3. BÖLÜM ARAŞTIRMA PROBLEMLERİ VE ARAŞTIRMA SORULARI ... 83

ARAŞTIRMA SÜRECİNİ ANLAMAK ... 84

ARAŞTIRMA PROBLEMİNİ BELİRLEMEK ... 86

Gerçek Sorunu Tanımlamak ... 88

Bir Araştırma Problemini Çalışmayı Gerekçelendirmek ... 89

Kültürel Yetkinlik İçin Çabalamak ... 92

ARAŞTIRMA SORULARININ OLUŞTURULMASI ... 95

Genel Araştırma Sorusunun Formüle Edilmesi ... 95

Araştırılabilir ve Belirgin Araştırma Soruları Formüle Etme ... 101

ARAŞTIRMA DENENCESİNİN GELİŞTİRİLMESİ ... 107

Değişkenler ve Sabitler ... 108

Denence Türleri ... 109

KÜLTÜREL OLARAK YETKİN ARAŞTIRMA SORULARINI VE DENENCELERİ DÜZENLEMEK ... 111

(7)

7 YAYINLANMIŞ BİR ARAŞTIRMANIN ARAŞTIRMA SORULARINI VE

DENENCESİNİ BULMAK ... 112

SONUÇ ... 113

4. BÖLÜM TEK BİRİMLİK ARAŞTIRMA ... 117

TEK BİRİMLİK ARAŞTIRMANIN DEĞERİ ... 118

TEK BİRİMLİK ARAŞTIRMA MODELİ ... 119

Tek Birimlik Araştırma için Değişkenler ... 119

Temel (İlk) Aşama ... 121

Müdahale Aşaması ... 123

İzleme Aşaması ... 124

TEK BİRİMLİK ARAŞTIRMA TASARIMLARI ... 125

AB Tasarımı ... 125

Çoklu Temel Araştırma Tasarımı ... 126

Çoklu Bileşen Tasarımı ... 128

Ters Tasarım ... 129

Değişen Kriter Tasarımı... 130

TEK BİRİMLİK ARAŞTIRMADA BAŞARIYA ULAŞMAK... 131

SONUÇ ... 141

5. BÖLÜM KURULUŞLARDA VE TOPLULUKLARDA ARAŞTIRMA ... 145

PROGRAM DEĞERLENDİRMEYE GENEL BİR BAKIŞ ... 146

İHTİYAÇ TESPİTİ ... 148

İhtiyaç Tespiti İçin Araştırma Yöntemleri ... 150

ÖLÇÜLEBİLİRLİK DEĞERLENDİRMESİ ... 154

Etkin Bir Program Yapısının Temelleri ... 154

Kuruluş Misyonu ve Program Amacı ... 154

UYGULAMA DEĞERLENDİRMESİ ... 159

KULLANICI MEMNUNİYETİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ ... 162

Bilgi Sağlama ... 163

(8)

8

SÜREÇ DEĞERLENDİRME ... 167

ÇIKTI DEĞERLENDİRMESİ ... 168

MALİYET DEĞERLENDİRMESİ ... 172

Maliyet- Fayda Analizi ... 173

PROGRAM DEĞERLENDİRMENİN POLİTİK BAĞLAMI ... 175

Program Değerlendirmenin Faydaları ... 177

Program Değerlendirmeyle ilgili Endişeler ... 179

SONUÇ ... 182

6. BÖLÜM DR. ROBİN BONİFAS İLE NİTEL ARAŞTIRMA ... 187

NİTEL YÖNTEMLERİN KULLANIMI ... 189

NİTEL ARAŞTIRMANIN SINIRLILIKLARI ... 190

Sınırlı Genellenebilirlik ... 191

NİTEL VERİ TOPLAMA ... 193

Bireysel Görüşmeler ... 193

Odak Grup Görüşmeleri ... 194

Mevcut Kayıtları Tarama ... 198

NİTEL ARAŞTIRMADA ÖRNEKLEME ... 200

Amaçlı Örnekleme Yöntemi Seçmek ... 201

Katılımcılara Ulaşmak: “Giriş Kazanmak” ... 204

Vaka Çalışması ... 205

Etnografi ... 208

Gömülü Kuram ... 209

Olgubilim ... 210

Karma Araştırma Yaklaşımları ... 211

NİTEL ARAŞTIRMADA VERİ ANALİZİ VE SONUÇ RAPORLAMA ... 213

Veriyi Hazırlamak ... 213

Veriyi Çözümlemek ... 215

Bulguları Raporlamak ... 221

SONUÇ ... 222

(9)

9

7. BÖLÜM

GRUP ARAŞTIRMA TASARIMI ... 227

GRUP ARAŞTIRMA TASARIMI SEÇİMİNDE AMAÇ ODAKLI YAKLAŞIM ... 228

Keşif Araştırması Soruları... 229

Betimleyici Araştırma Soruları ... 230

Açıklayıcı Araştırma Soruları ... 231

GRUP ARAŞTIRMA TASARIMININ GÖSTERİMİ VE TERMİNOLOJİSİ ... 232

Gözlem (O) ... 232

Müdahale ya da Deneysel Koşul (X) ... 233

Tesadüfî Seçme (R) ... 234

Tesadüfî Olmayan Seçme ... 235

Grup Araştırma Tasarımını Tanımlayan Terminoloji ve Gösterimler ... 236

GRUP ARAŞTIRMA TASARIMININ TÜRLERİ ... 239

Deney Öncesi Araştırma Tasarımı... 242

Deneysel Araştırma Tasarımları ... 246

GRUP ARAŞTIRMA TASARIMININ SINIRLILIKLARI ... 250

İç Geçerliliğe Yönelik Tehditler ... 251

Dış Geçerliliğe Yönelik Tehditler ... 254

SONUÇ ... 255

8. BÖLÜM ÖRNEKLEME ... 257

EVRENİ TANIMLAMAK ... 259

Örneklem çerçevesi ... 260

Hatanın Kaynakları ... 261

BİR ÖRNEKLEME YAKLAŞIMI SEÇMEK ... 261

Olasılıklı örnekleme yaklaşımları ... 263

DOĞRU ÖRNEKLEM BÜYÜKLÜĞÜNE KARAR VERMEK ... 274

İstenen Kesinliği Belirleme ... 275

Evrendeki Çeşitliliği Yönetmek ... 277

Analiz Edilecek Değişken Sayısını Dikkate Almak ... 278

Kayıp ve Eksilmeyi Açıklamak ... 279

SONUÇ ... 280

(10)

10

9. BÖLÜM

ÖLÇME ... 283

SOSYAL HİZMET ARAŞTIRMASINDA ÖLÇME ... 284

Ölçmede Kavramların Rolü ... 285

Ölçmenin Bağlamı ... 286

Nicel ve Nitel Araştırmada Ölçme ... 287

ÖLÇÜLEBİLİR VERİNİN KAYNAKLARI ... 288

Alan Tarama Araştırması ... 288

Standartlaştırılmış Araçlar ... 291

Varolan Kayıtlar ... 295

ÖLÇME TASARIMININ İLKELERİ ... 296

Ölçüm Düzeyleri ... 297

Cevaplama Oranı ... 300

Ölçüm Hatası ... 303

Ön Deneme ... 307

ÖLÇÜMLERİN KALİTESİ ... 308

Ölçüm Geçerliği ... 308

Ölçüm Güvenirliği ... 311

Ölçüm Olanağı ... 314

Ölçüm Performansı ... 316

SONUÇ ... 317

10. BÖLÜM VERİ TOPLAMA ve VERİ GİRİŞİ ... 321

BİR VERİ TOPLAMA YÖNTEMİ SEÇMEK ... 322

Veri Toplama Yöntemleri ... 323

Cevap Alamama ... 331

Uygulanabilirlik ... 333

ARAŞTIRMA KATILIMCILARININ ÇALIŞMAYA DÂHİL EDİLMESİ ... 334

Altı Harekete Geçiricinin Kullanımı ... 334

Çalışmaya Dâhil Etme Sürecinin Hedef Katılımcıya Göre Ayarlanması ... 338

Sürdürme Planı ... 342

VERİ TOPLAMA İÇİN HAZIRLANMAK ... 346

Veri Toplama Protokolünün Geliştirilmesi ... 346

Veri Toplayıcıları Hazırlamak ... 350

VERİ TABANINI OLUŞTURMAK ... 352

Değişkenlerin Sırasını Belirlemek... 353

(11)

11

Tanımlayıcıya Karar Vermek ... 354

Eksik Veriyi Değerlendirmek ... 357

Veriyi Girmek ... 359

Bütçe Çerçevesinde Çalışmak ... 360

SONUÇ ... 362

11. BÖLÜM NİCEL VERİNİN BETİMLENMESİ ... 367

NİCEL VERİYİ DOĞRULAMA ... 369

Veriyi Sıralama ... 370

Sınıflamalı (Sırasız) Düzeyde Sıklık Dağılımı ... 371

Sıralı Düzeyde Sıklık Dağılımı ... 372

Aralıklı (Eşit) ve Oransal Düzeylerde Sıklık Dağılımı ... 373

Veriyi Grafikle İnceleme ... 374

Veriyi Kodlama ... 375

Çoklu Değişkenleri Birleştirme Yoluyla Ölçekleri Hesaplama ... 378

Toplam Ölçek Puanını Hesaplama ... 382

NİCEL VERİYİ BETİMLEMEK ... 385

MERKEZİ EĞİLİM ... 385

Dağılım Biçimleri: ... 391

Raporlarda Tanımlayıcı Analizler ... 396

SONUÇ ... 400

ALIŞTIRMALAR: ... 401

12. BÖLÜM İKİ DEĞİŞKENLİ İSTATİSTİK VE İSTATİSTİKSEL ÇIKARIM ... 403

OLASILIK ... 404

İSTATİSTİKSEL ANLAMLILIK TESTİ ... 405

Örnekleme Hatası ... 406

İstatistiksel Çıkarımda Hatalar ... 408

YAYGIN İKİ DEĞİŞKENLİ İSTATİSTİKSEL TESTLER ... 410

Doğrusal Korelasyon ... 412

Çapraz Tablolama ... 419

t-testleri: İki Ortalama Arasındaki Farkın Karşılaştırılması ... 427

Varyans Analizi ... 433

(12)

12

Anlamlılık Testlerinde Kaçınılması Gereken Altı Yaygın Tuzak Nokta ... 436

İstatistiksel Bulguların Raporlanmasına Yönelik Düzenlemeler ... 439

SONUÇ ... 440

BÖLÜM 13 BİR ARAŞTIRMACININ YAZIM VE SUNUM ARAÇLARI ... 451

ARAŞTIRMA ÖNERİSİ ... 452

Araştırma Önerisinin Hedefleri ... 453

Bir Araştırma Önerisinin Bölümleri ... 454

Finansman Sağlama Önerisi ... 456

ARAŞTIRMA RAPORLARI ... 459

Paydaşlara Sunulan Raporlar ... 459

Haber Bültenleri ve Araştırma Özetleri ... 463

Profesyonel Dergilerde Yayın için Makaleler ... 463

ARAŞTIRMA MAKALELERİNİN SUNUMU... 471

POSTER SUNUMLAR ... 474

SEMİNERLER ... 476

ARAŞTIRMA RAPORUNUN ETİĞİ VE POLİTİKASI ... 477

Aşırmacılık ... 478

Dil... 481

Değerler ve Önyargı ... 481

Yazarlık ... 482

Örgütsel Politika ... 482

SONUÇ ... 483

SÖZLÜK ... 487

KAYNAKÇA ... 511

DİZİN ... 521

(13)

13

TÜRKÇE BASIMA SUNUŞ

Sosyal hizmet eğitiminin önemli bileşenlerinden biri, sosyal hizmet araştır- masıdır. Sosyal sorunların niceliksel ve niteliksel olarak irdelenmesi ve çö- züm yollarının kanıta dayalı olarak ortaya konulması sosyal hizmet araştır- ması ile mümkün olabilmektedir.

Şu an elinizde olan bu kitap, sosyal hizmet eğitimi süresince yıllardır ek- sikliği hissedilen araştırma kitabı ihtiyacını karşılamak için çevrilmiş ve sosyal hizmet literatürüne kazandırılmıştır.

Bu kitabın diğer araştırma metodolojisi kitaplarından farkı, araştırma bilgisini sosyal hizmet uygulaması bağlamında ele alması, örneklerle açık- laması ve alıştırmalarla pekiştirmesidir.

Bu kitap, içeriğinde görüleceği üzere lisans öğrencileri için yazılsa da li- sansüstü eğitimde de kullanılabilir ve sosyal hizmet uygulamasının birebir içinde olan ve araştırma yapma ihtiyacı hisseden sosyal hizmet uzmanları için de önemli bir rehber olabilir.

Bu noktada kitabın çevirisinde görev alan ve çok önemli bir misyon üst- lenen arkadaşlarıma teşekkür etmek boynumun borcudur. Bu yoğunlukla- rında başarılı bir şekilde bu süreci yürüttüler ve literatürdeki boşluğu dol- durdular. Kendilerine sonsuz müteşekkirim.

Son olarak kitabın basımını üstlenen Nika Yayınevine ve değerli yetkili- lerine teşekkür ederim. Akademik kitapları yayınlama yönünde birçok yayı- nevi son derece isteksiz iken, Nika Yayınevi isteğimizi geri çevirmedi ve kitabı okuyucularla buluşturdu.

Değerli öğrenciler, akademisyenler, diğer tüm ilgili okuyuculara bu ki- tabın faydalı olması dileğiyle<

Doç. Dr. Ercüment Erbay

(14)

(15)

15

ÖNSÖZ

Araştırma, her sosyal hizmet uzmanının mesleki yaşamının ayrılmaz bir parçasıdır.

Etkili Uygulama İçin Sosyal Hizmet Araştırması, temel olarak sosyal hizmet eğitimi alan üniversite öğrencileri için yazılmıştır. Önceki baskılar, eğitmen- ler tarafından ‘oldukça kullanıcı dostu ve öğrenciler için göz korkutucu olmayan bir metin’ biçiminde değerlendirilmiştir. Bu üçüncü baskıda da öğ- renciler açısından aynı erişilebilirliği korumaya çalıştık; böylece öğrenciler, sosyal hizmet araştırmasını anlamak ve bir araştırma yürütmek konusunda başarı tecrübe edeceklerdir.

Kitap; literatürden (alanyazın), meslektaşlarımızdan ve bizlerin sosyal hizmet eğiticileri, araştırmacıları ve değerlendirme danışmanları olarak ge- çirdiğimiz yıllardan yararlanan pek çok örnek sunmaktadır. Örnekler pek çok farklı nüfus ve uygulama düzeyleriyle ilgili olup, madde bağımlılığı, rehabilitasyon, gerontoloji, uluslararası bağlamda sosyal hizmet, çocuk refa- hı, şiddet önleme, toplum örgütlenmesi, sosyal politika, program planlama ve değerlendirme gibi pek çok alanı kapsamaktadır.

Etkili Uygulama İçin Sosyal Hizmet Araştırması’nın üçüncü baskısı önceki baskılarından daha detaylıdır. Üçüncü baskı şunları içermektedir:

 Kurumlarda ve topluluklarla yapılan araştırmalara daha fazla vurgu.

Tek birimli araştırma (Bölüm 3) ve program değerlendirme (Bö- lüm 5) konusundaki bölümler, öğrencilerin dersin başlarında sosyal hizmet araştırmasının bağlamını daha iyi anlamalarına ve dersin final değerlendirmelerinde daha çok altyapı sağlamalarına olanak vermek için sıralamada üste taşınmıştır.

 Kanıta dayalı uygulama sağlayan ve bunu belgeleyen teorik ve pra- tik konulara daha fazla odaklanma.

(16)

16

 Hibe talebi hakkında bir bölüm (13. Bölüm). Buradaki vurgu, başarılı bir hibe teklifi yazımında araştırma ve değerlendirmenin nasıl ta- mamlayıcı olduğu konusundadır.

 Nitel ve nicel araştırma yöntemlerinin daha fazla bütünleşmesi. Öğren- cilere bu yöntemlerin hem yeni bilgilerin gelişmesi hem de prog- ramların değerlendirilmesinde nasıl tamamlayıcı oldukları göste- rilmektedir. Nitel ya da nicel yöntemleri veya ikisinin karmasını ne zaman kullanacakları hakkında öğrencilerin çıkarımda buluna- bilmeleri için alıştırmalara yer verilmiştir.

 Metin içinde, gerçek hayat incelemeleri ile daha fazla bütünleştirilmiş ör- nekler. Örneklerden bazıları başarılı araştırma kararlarını, bazıları da problemli olanları işaret etmektedir. Birkaç örnek vaka, araş- tırma girişimi hakkında daha kapsamlı bir bakış sağlayarak ve bö- lümden bölüme devamlılık göstererek aynı çalışmaların farklı yönlerini açıklamaktadır.

 Metin içerisinde daha fazla öğrenme ve gözden geçirme aracı. İlave alt başlıklar ile madde imli, numaralandırılmış listeler öğrencilerin bilgileri bulmasına ve önemli kavramların anahtar detaylarını ha- tırlamalarına yardımcı olmaktadır. Kontrol listeleri ve tablolar, yöntemleri karşılaştırmak, işlemleri hatırlamak ve bununla birlikte gözden geçirmek için öğrencilere yardımcı olmak üzere sunulmuş- tur.

 Mini kılavuzlar, pratik yapmak ve metindeki anahtar noktaların özetine hızlı bir göz gezdirmek için yararlı olan yazdırılabilir, kısa araştırma kaynakları sağlayan, bu kitabın yeni bir özelliğidir. Bun- lar internet sitesinin eğitmen kaynakları bölümünde ‘veri ve metin dosyaları’ sekmesinde ulaşılabilir durumdadır.

http://www.routledgesw.com//teachers/aboutTheSeries/companio nFiles/reswp.

 Bölümlerin sonunda, yeni uygulamalar ve eleştirel düşünme alıştırmala- rı. Sosyal hizmet uygulamalarının ve araştırma kavramlarının tat- bik edildiği etkileşimli vakalara, eğitmenlerin internet bağlantısı ile ulaşabilmesi adına, önceki baskılarda yer alan pek çok alıştır- maya bu baskıda da yer verildi. Ayrıca öğrencilere yönelik, onla- rın konuların içerikleri ve uygulamaları hakkında eleştirel dü- şünmelerini sağlamak, araştırma kavramlarını bütünleştirebilme becerilerini geliştirmek, tasarım ve etik konularında düşündürmek için, vaka çalışmalarından bağımsız alıştırmalar da mevcuttur.

 www.routledgesw.com/cases sayfasında, iki yeni etkileşimli vaka çalışma- sı. Bu çalışmalardan biri, RAINN’in (Tecavüz, İstismar ve Ensest Ulusal Ağı) ‘Tecavüze ve Cinsel İstismara Karşı Çevrimiçi Acil

(17)

17 Yardım Hattı’nın değerlendirilmesini temel almıştır. Bu progra- mın değerlendirilmesiyle ilişkili araştırma ve etik konuları, ele alı- nan vakanın odak noktasıdır. Bu kitabın internet sitesi, doğrudan RAINN’in değerlendirilmesinden elde edilmiş veri setlerinin ve formların değerlendirmelerini içerir. İkinci yeni vaka ise, kuvvetli bir kasırganın ardından ortaya çıkan sonuçlarla baş etmeye çalışan kentsel bir topluluk olan, ‘Hudson City’yi temel almıştır. Bu vaka, araştırma ve değerlendirmeye yönelik kendine has sorgulamaları ortaya koyar.

 Çevrimiçi eğitim materyalleri konusunda büyük bir gelişim elde edilmiş- tir. Bilhassa Excel ve SPSS ile yapılmış istatistiksel analizleri açık- layan materyalleri, eğiticiler için kullanılabilir hale getirdik ve bu materyaller ile metinler arasındaki bağı daha da kuvvetlendirdik.

Eğiticiler, bu dersleri internetten indirebilir ve okullarındaki öğre- tim yönetimi sistemleri içerisinde, öğrencileri için serbestçe kulla- nılabilir hale getirebilir.

Bu kitabı diğer sosyal hizmet araştırması kitaplarından ayıran en önemli özellik, araştırma konularını bölük pörçük yaklaşımlar içerisinde ele alma- masından ileri gelmektedir. Pek çok sosyal hizmet araştırması kitabında olduğu gibi Etkili Uygulama İçin Sosyal Hizmet Araştırması kitabında da temel konular, araştırma sorularının düzenlenmesi, örneklem alma, araştırma ta- sarımı, ölçüm ve analiz olarak bölümlere ayrılmıştır. Ancak, diğer kitaplar- dan farklı olarak, araştırma sorusunu temel alarak öğrenci, (a) uygulanmaya en uygun araştırma yönteminin bulunabilmesi için akılcı değerlendirmeler yapabilecek, (b) kendi tercihlerinin güçlü ve zayıf yönlerini açıkça ifade ede- bilecek, (c) başka çalışmalarda kullanılmış araştırma yöntemlerini eleştire- bilmek için bu kitapta sözü geçen bölümler arasında mantıklı bağlantılar kurabilecektir. Bununla birlikte, bu kitabın tanıttığı eleştirel düşünme yakla- şımı ve ortaya koyduğu örneklerle kılavuzlar, araştırma ve değerlendirme süreçlerinde, sosyal hizmet uzmanlarını genel hatalara sapmaktan alıkoya- caktır. Sonuç olarak, adından da anlaşılacağı gibi, bu kitap, sosyal hizmet uygulamalarını daha etkili kılacak araştırmaların üretiminde, sosyal hizmet uzmanlarına yardımcı olacaktır.

Etkili Uygulama İçin Sosyal Hizmet Araştırması kitabı, araştırma becerileri- ni geliştirmeleri noktasında öğrencilere yardımcı olmaktadır. Öğrencilerin kitabı hevesle okumaları ve kitap içindeki ödevleri layıkıyla yapmaları du- rumunda, sadece araştırmalara erişim, onları okuyup anlayabilme ve eleşti- rel olarak değerlendirebilme becerilerine değil; bunun yanı sıra araştırma becerilerinde temel değerlere de sahip olacaklarına sizi temin ederiz.

(18)

18

KİTABIN DÜZENLEMESİ

Kitabın içine göz gezdirdiğinizde, her bölümün benzer bir format izlediğini göreceksiniz. Bölümler, ‚alıntılanabilir alıntı‛ ile başlamakta ve bunu bö- lümün ‘giriş’i, ardından ‘öğrenilmesi amaçlananlar listesi’ izlemektedir.

Kitap içerisinde pek çok örnek mevcuttur. Her bölümde kültürel farklılıklar ve siyasal canlılıklar bağlamında sosyal hizmete yönelik uyarılar yer almakta ve kültürel uzmanlık gerektiren uygulamalarda, sosyal hizmet uzmanla- rına rehberlik edilmektedir. Ayrıca, araştırmanın terimleri tanıtılmakta, koyu harflerle gösterilmekte ve bir ek sözlük ile desteklenmektedir. Son olarak, her bölüm sonuç kısmı ve bir dizi örnek ile özetlenmektedir.

Her bölümün sonunda, aktif öğrenmeyi desteklemesi için dikkatli bir biçimde düzenlenmiş olan alıştırmalar mevcuttur. Alıştırmalar, öncelikle kitapta yer alan kavramların küçük grup çalışması içinde kullanılmasına yöneliktir. Bunlardan bazıları da bağımsız çalışmalar için tasarlanmıştır. Bu alıştırmalar, kitabın internet sitesi olan wvw.routledgesw.com/research sayfasında yer alan RAINN, Riverton, Sanchez, Hudson City ve Carla Washburn vakaları ile ilgilidir. Bu internet sitesi aynı zamanda, ilave öğre- nim olanakları ve bilgi için güvenilir çevrimiçi kaynakları da barındırmak- tadır.

Sosyal hizmet araştırması konularının neredeyse tümünü kapsamaya çalışan bu kitabı 13 bölüme ayırdık. Birinci ve ikinci bölümler, sosyal hizmet araştırması bağlamına ilişkin bir giriş sunmaktadır.

 Bölüm 1, sosyal hizmet araştırması bağlamını ortaya koymakta, ka- nıta dayalı uygulamanın ve sosyal hizmet mesleğinde verilere da- yalı karar vermenin önemini ele almaktadır. Bu bölüm, sosyal hizmet araştırmasını tarihsel bağlamı içinde sunmakta; mesleğin üste- sinden geldiği ya da hala yüzleşmekte olduğu zorlukları incelemek- tedir. Bölüm 1, kendinizi meslek hayatına hazırlayabilmeniz için, sosyal hizmet araştırmasına dâhil olmayı sağlayacak olanaklarla sizi tanıştırır. Bu noktada, sosyal hizmet araştırması hem uygulama- nın bir bütünleyicisi hem de kendi içinde bir uğraşıdır.

 Bölüm 2, mesleğin temel değerlerini gerçekleştirmek adına araştır- ma yöntemlerinin seçimini ve araştırma gündemini politik olarak şekillendirme yollarını irdelemiştir. Bu bölüm, sosyal hizmet uz- manlarının araştırmayı yürütürken ve araştırmadan yararlanırken, etik ve eleştirel düşünmek konusunda kendilerine söz vermeleri ih- tiyacını vurgulamaktadır. Birinci bölümde olduğu gibi Bölüm 2 de, geçmişte kalan yanlışlarımız vasıtasıyla doğruları öğrenebileceği- mize yönelik inancı yansıtan tarihsel yaklaşımı kullanmıştır.

Bölüm 3’ten 9’a kadar, araştırmanın tasarım aşamaları sunulmaktadır:

(19)

19

 Bölüm 3, araştırma sürecini ortaya koymakta ve araştırma proble- minin ve sorularının çerçevelendirilmesinde adım adım bir yakla- şım sağlamaktadır.

 Bölüm 4 ve Bölüm 5, bir uygulayıcı olarak sosyal hizmet uzmanının uygulamalarının değerlendirilmesi ya da daha makro bir boyutta bir programın değerlendirilmesi kavramlarını, sosyal hizmet araş- tırması bağlamına dâhil etmektedir:

 Bölüm 4, sosyal hizmet uzmanlarının kendi araştırma becerilerini ortaya koymaları bağlamında bir kavram ileri sürer. Bu bölüm, tek- birimli araştırma vasıtasıyla tek bir vakanın değerlendirilmesinden bahseder; bu yaklaşımın faydalı ve sakıncalı yönlerine değinir.

 Bölüm 5, destekleme, sosyal programların desteklenmesinde, de- ğerlendirilmesinde ve geliştirilmesinde kullanılmak için bilgi top- larken, kuruluşların ve toplum örgütlerinin kullandıkları araştırma stratejileri üzerine yoğunlaşmıştır. Araştırmanın sınırları ve politik bağlamının yanı sıra değerlendirme amaçlarına dikkat çekilmiştir.

Bölüm 6’dan 10’a kadar, tek-birimli araştırmada ya da nitel, nicel veya karma araştırma yöntemlerini kullanarak bir programın değerlendirilme- sinde yer alan araştırma sorusuna cevap verilmesinin ‚nasıl‛ gerçekleşece- ğine ilişkin bir çerçeve sunulmaktadır:

 Bölüm 6, sosyal hizmet alanına ilişkin sorgulama alanında, derinlik- li bir kavrayışa ve kazanıma yoğunlaşmış araştırma sorularının ce- vaplanmasında kullanılan nitel araştırma yöntemlerinin türlerini tanımlamaktadır.

 Bölüm 7, araştırma sorusunun cevaplanmasında kullanılacak araş- tırma yöntemlerinin seçiminin önemini vurgulamaktadır. Tasarım- ları güçlendirmenin ve güvenilirliği etkileyecek tehditlerinin kontrol edilmesine yönelik stratejilerin yanı sıra, grup araştırması tasa- rımının güçlü yönlerinden ve sınırlılıklarından bahsedilmiştir. Bu bölümde öğrencilere, deneysel araştırmaya yönelik itirazlarla baş edebilmeleri için pek çok karşı iddia sunulmuştur.

 Bölüm 8, kimlerin ve kaç kişinin çalışmaya dâhil edileceğine karar verilişi ile ilgili olan örneklem oluşturmadan bahsetmektedir. Ör- neklem oluşturma alıştırmaları ile birlikte bir örneklem çerçevesi internette mevcuttur.

 Bölüm 9’da, kendi ölçülerinizi nasıl tasarlayabileceğinizi, hataların nasıl azami düzeye getirileceği ve tasarımın ana hatları sayesinde verilecek cevapların artışını içeren, ölçmenin temelleri bulunmak- tadır.

 Bölüm 10’da verilerin toplanmasında, güvenli bir şekilde depolan- masında ve analize hazırlanmasında kullanılan teknikler ele alın-

(20)

20

mıştır. Kitabın internet sitesi, alıştırmalarınız için bir tamamlayıcı olacaktır. SPSS ve Excel’de hazırlanmış adım adım ilerleyen eğitim materyalleri sağlamaktadır.

Bölüm 11’den 13’e kadar, uygulama, analiz ve raporlama süreçlerinden bahsedilmiştir:

 Bölüm 11, nicel verilerin analizinde kullanılmak üzere, ‚nasıl‛ yak- laşımını sunmaktadır. Bölüm 10’da olduğu gibi, kitabın internet sitesi SPSS ve Excel’de hazırlanmış ders materyallerini sunmaktadır.

Bu sayede, kitabın internet sitesinde bulunan, Excel veya SPSS de hazırlanmış Riverton ve RAINN verilerini kullanarak, bölüm alış- tırmalarını tamamlayabilirsiniz.

 Bölüm 12, nicel verilerin analizlerini, verilerin analizi için gerekli istatistiksel testlerin seçiminde kullanılacak rehberleri ve bunların yorumlanmasında göz önünde bulundurulacak konuları mercek al- tına almaktadır. İstatistiksel testler, Pearson korelasyonu, ki-kare testi, t- testinin üçlü kullanımı ve varyans analizini (ANOVA) kap- samaktadır.

 Bölüm 13, araştırma önerileri, hibe başvurusu, araştırmanın rapor- laştırılması ve sunumu ile yayınlama kapsamında araştırmanın sunumu üzerine önemli ipuçları sunmaktadır. Sonuç olarak, bu kitap Sosyal Hizmet Eğitimi Komisyonu (Council on Social Work Education - CSWE) ile Eğitim Politikası ve Akreditasyon Standartları (Educational Policy and Accreditation Standards-EPAS) birlikteliğinde, sosyal hiz- met uygulamaları konusunda öğrencilerin becerilerini artırmak ve onlara rehberlik etmek için tasarlanmıştır.

(21)

21

TEŞEKKÜRLER

Burada danışmanlarıma, meslektaşlarıma ve (geçmişte ve gelecekte) müca- deleyi, doğru mücadeleyi bırakmamış öğrencilerime teşekkür etmek istiyorum. Ayrıca anne ve babama (H.W.K ve A.E.B) da teşekkür etmek istiyorum. Günlük hayatları, toplum ve başkaları için çalışmanın önemini yansıt- maktadır. JK

Kariyerim boyunca okuttuğum yaklaşık 4.416 araştırma öğrencime te- şekkür edebilmeyi umuyorum. Geri bildirimleri, önerileri, merakları, şaka- ları ve mesleki endişeleri ile bana araştırmanın nasıl öğretilebileceğini öğ- retmekteler. Ayrıca kitaptaki diğer yazar arkadaşım Judy Krysik’e de teşek- kür etmek istiyorum. Onun neşeli ve ‚hallederiz‛ yaklaşımı, kitabı işbirliği ile yazma sürecini gerçekten keyifli bir hale getirdi. Son olarak, bana önce- likle bir yayının nasıl yazılacağını, sonra bir kariyerin nasıl oluşturulacağını ve nasıl birlikte yaşanacağını öğreten karım Patricia Spakes’e teşekkür etmek istiyorum. JF

Paha biçilmez geribildirimleri nedeni ile aşağıdaki eleştirmenlere teşek- kür etmek istiyoruz:

David l. Beimers, Minnesota Eyalet Üniversitesi.

Sally Bell, Azusa Pasifik Üniversitesi.

Kevin Borders, Spalding Üniversitesi.

Baorong Guo, Missouri Üniversitesi , St Louis.