MİLLİ GELİR VE BÜYÜME Kaynak: TÜİK SANAYİ SEKTÖRÜ

SANAYİ SEKTÖRÜ MİLLİ GELİR VE BÜYÜME

2016

Gayrisafi

Yurtiçi Hâsıla (GSYH), 2016 yılının 2. çeyreğinde, önce- ki yılın aynı dönemine göre %3,1 oranında büyüyerek ılımlı bir tempo sergiledi. Bu dönemde ekonomik gelişim hızına en büyük destek yine tüketimden geldi. %5,2 ora- nında bir büyüme sergileyen özel tüketim, yıllık GSYH hızına 3,4 puanlık bir destek verdi. 2. çeyrekte kamu harcamaları da büyümeyi 1,9 puan yukarı yönlü etkiledi.

Özel yatırımlar ise, bu dönemde düşüşünü sürdürerek, büyümeye 0,3 puanlık olumsuz bir katkı verdi.

Öte yandan bu dönemde dış ticaretin büyümeye etkisi yine negatif oldu. İhracat yılın 2. çeyreğinde %0,2 artar- ken, ithalatta %7,7 oranında artış görülmesi sonucunda net ihracat, GSYH gelişim hızını 2,2 puan aşağı çekti.

Sektörler kanadında ise, 2. çeyrek büyümesine en bü- yük destekler sırasıyla 0,8 ve 0,7 puanla imalat sanayi ve finanstan geldi. Söz konusu dönemde tarım sektörü ise, büyümeye -0,1 puanla olumsuz bir katkı sağladı.

Haziran

ayında 131,6 olan Sana- yi Üretim Endeksi (SÜE) Temmuz’da 108,9 düzeyine geriledi. Takvimsellikten arınmış endeks ise bu dönemde 118,3

seviyesiyle yıllık %4,9 düşüş kaydetti.

Böylece 3. çeyreğe olumsuz bir giriş yaptığı gözlenen SÜE kapsamında ener- ji dışındaki tüm mal gruplarında aşağı yönlü gelişimler görüldü. Öte yandan

İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (KKO), Temmuz ayındaki %75,7 seviye- sinden Ağustos ayında %75,2’ye gerile- di. Bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,4 puan artış kaydeden oranın yıllık ge-

lişimine, tüketim malları dışındaki tüm gruplar olumlu katkı verdi. Mevsimsel- likten arındırılmış KKO ise Ağustos’ta 0,3 puan gerileyerek %74,5 oranında kaydedildi.

73.9

72.4

76.1 75.2

65 68 71 74 77 80

1 2 3 4 5 6 7 8 9 101112 1 2 3 4 5 6 7 8 9 101112 1 2 3 4 5 6 7 8

2014 2015 2016

Kapasite Kullanım Oranı (%)Kapasite Kullanım Oranı (%)

Kaynak: TCMB 0 1 2 3 4 5 6

Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2

2012 2013 2014 2015 2016

3.1 2.7 1.5 1.3

3.1

4.7 4.3 4.6 5.2

2.4 1.8 3.0 2.5

3.7 4 5.7

4.7 3.1 GSYH Büyüme Hızı (%, Yıllık)

Kaynak: TÜİK

Kapasite Kullanımı Oranı Ağustos’ta

%75,2 Oldu

Sanayi Üretimi 3. Çeyreğe Keyifsiz Girdi

Ekonomi 2. Çeyrekte

%3,1 Büyüdü

Başrolde Yine

Tüketim Var En Güçlü Katkıyı

İmalat Sanayi Sundu

GSYH Büyüme Hızı (%, Yıllık)

Para

Politikası Kurulu (PPK), 23 Ağustos 2016 tarihli toplantısında marjinal fonlama oranını %8,75’ten %8,5’e indirirken, Merkez Bankası borçlanma faiz oranı ile bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını sabit tut- ma kararı aldı. Toplantı sonrası yapılan açıklamada, söz konusu indirimin sade- leşme yönünde atılan ölçülü bir adım olduğu belirtilirken, son aylarda belirgin artışlar gösteren işlenmemiş gıda fiyatlarının kısa vadede aşağı yönlü düzeltme yapabileceği öngörüldü. Çekirdek enflasyonun ise kademeli düşüşünü sürdür- mesinin beklendiği ifade edildi. Bununla birlikte Kurul, enflasyon görünümüne dair gelişmelerin likidite politikasındaki sıkı duruşun korunmasını gerektirdiğini ekledi. Bu doğrultuda PPK, önümüzdeki dönemde para politikası kararlarının enflasyon görünümüne bağlı olacağını yinelerken, enflasyon beklentileri, fiyat-

lama davranışları ve enflasyonu etkileyen diğer unsurlardaki gelişmelerin dik- kate alınarak para politikasındaki sıkı duruşun sürdürüleceğini bildirdi. TCMB ayrıca 6 Eylül tarihinde, likidite artırmak amacıyla zorunlu karşılık oranları ile rezerv opsiyonu katsayılarında bazı değişiklikler yapıldığını duyurdu.

Temmuz ayında tırmanışını sürdürerek %8,79 olan yıllık tüketici enflasyonu ise, Ağustos’ta beklentilerin ötesinde bir gelişmeyle düşüş kaydetti. Buna göre, Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) Ağustos ayında bir önceki aya göre ise %0,29 düşerken, 2015’in aynı dönemine göre ise %8,05 arttı. Bu dönemde yıllık enf- lasyona en yüksek katkıyı yapan gruplar, sırasıyla gıda ve alkolsüz içecekler ile alkollü içecekler ve tütün olurken, bunları konut izledi. Ağustos’ta çekirdek enflasyonda ise yeniden bir düşüş gözlendi.

PARA POLİTİKASI ve ENFLASYON

Nisan

döneminde %9,3 olan işsizlik ora- nı, Mayıs’ta %9,4 seviyesinde kay- dedildi. Oran bir önceki yılın aynı dönemine göre de 0,1 puan artış sergilerken, erkeklerde %8,6, ka- dınlarda %11,2 oldu. Mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı ise, 0,4 puan artışla %10,2’ye yüksel- di. Öte yandan veriler, Mayıs döneminde istihdam ve işgücüne katılım oranlarının önceki yılın aynı dönemine göre sırasıyla 0,6 ve 0,8 puan artışla,

%47,5 ve %52,5 olarak kaydedildiğini gösterdi.

İşgücüne katılım oranı erkeklerde %72,5 olurken, kadınlarda %32,9 düzeyinde gerçekleşti. Mayıs döneminde ayrıca genç işsizlik oranı %17,4’e yükselirken, tarım dışı işsizlik oranı %11,3 oldu.

İŞGÜCÜ PİYASALARI

7.24 7.55 7.61 7.91 8.09

7.2 6.81 7.14 7.95 7.58 8.1 8.81 9.58 8.78

7.46 6.57 6.58 7,20

8.79 8.05

4 6 8 10 12

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8

2015 2016

TÜFE Değişim Oranı (%, Yıllık)

11.3 11.2 10.6

9.6 9.3 9.6 9.8 10.1 10.3 10.5 10.5 10.8 11.1 10.9 10.1

9.3 9.4

78 109 11 12

Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs

2015 2016

İşsizlik Oranı (%) Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı (%) Kaynak: TÜİK

İşsizlik

TÜFE Değişim Oranı (%, Yıllık)

Kaynak: TÜİK

Mevsimsellikten Arındırılmış Oran 0,4 Puan Yükseldi

TCMB Sadeleştirmeye

Ara Vermiyor Manşet Enflasyon

%8,05’e Geriledi İşsizlik Oranı Mayıs

Döneminde %9,4 Oldu

ÜLKELER VE İLLER BAZINDA İHRACAT

TİM

verilerine göre,

Ağustos ayında ih- racat bir önceki yılın aynı ayına

göre %6,9 oranında artarak 11,2 milyar dolar oldu. Bu dönemde en çok ihracat yapan sektör 1,7

milyar dolarla otomotiv olurken, bunu sırasıyla 1,6 ve 1,2 milyar dolarla, hazır giyim ve konfeksi-

yon ile kimyevi maddeler takip etti. Ağustos ayında otomotiv ihracatı %23,4 oranında, hazır giyim ve kimyevi maddeler sek- törleri sırasıyla %4,6 ve %1,8 oranlarında yıllık artış gerçekleş- tirdi. Ağustos ihracat sıralama- sında 4. olan çelik grubunda da,

%11,5’lik bir yıllık büyüme kay- dedildi. Bu dönemde sektörler genelinde en güçlü performans

%36,4 artış ile zeytin ve zeytin- yağı, en keskin düşüş ise, ihra- catı %50,5 oranında gerileyen gemi ve yat sektöründe görüldü.

Bu doğrultuda, Ağustos ayında yıllık ihracat gelişim hızına en olumlu katkıyı otomotiv sanayi yaparken, en olumsuz etki ise gemi ve yat sektöründen geldi.

İHRACATTAKİ GELİŞMELER

15.1

11.6 9.2

6.4 5.9 5.2 4.1 3.9 3.5 2.7 2.4 2.3 1.8 1.4 1.2

02 46 108 1214 16

Otomotiv Hazırgiyim Kimyevi Maddeler Elektrik Elektronik Çelik Tekstil Hububat, Bakliyat Demir Makine Mobilya, Orman Madencilik İklimlendirme Çimento, Cam Mücevher Halı

Sektörler Bazında İhracat (milyar $, İlk 15 Sektör)

2015 Ocak-Ağustos 2016 Ocak-Ağustos Sektörler Bazında İhracat (milyar $, İlk 15 Sektör)

Kaynak: TİM İhracat Verileri

TİM

verilerine göre,

Ağustos ayında en çok ihracat yapılan ilk 5 ülke, Almanya, İngiltere, Irak, ABD ve Fransa oldu. Bu dönemde Almanya’ya yapılan ihracat bir önceki yılın aynı ayına göre

%17,4 artarken, İngiltere ve Irak pazarlarında sırasıyla

%1,4 ve %4,2 oranlarında düşüş kaydedildi. Öte yandan

ABD’ye yapılan ihracat bu dönemde %19,6 oranında artış gerçekleştirirken, Fransa pazarında %8,3’lük bir yükseliş yaşandı. Ağustos ayında Almanya başta olmak üzere birçok Avrupa pazarındaki pozitif gelişimlerin yanı sıra, ABD, İran ve İsrail pazarları da, ihracatın gelişimine öne çıkan katkılar verdi.

Ağustos ayında en çok ihracat yapan iller arasında ise, lider İstanbul’u, Bursa ve Kocaeli izledi. İstanbul ve Bursa bu dönemde sırasıyla 5,1 ve 0,95 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirirken, Kocaeli’nin ihracatı 0,74 milyar dolar oldu.

Sıralamada 4.lüğü 0,7 milyar dolarla İzmir, 5.liği ise 0,58 milyar dolarla Gaziantep aldı.

İhracat

Ağustos Ayında

%6,9 Büyüdü

İhracata En Güçlü Destek Otomotivden Geldi

İran ve İsrail İhracat Hızına Olumlu Katkı Verdi Avrupa Pazarında Pozitif Gelişimler Kaydedildi

İngiltere ve Irak’ta Düşüş Yaşandı En Hızlı Gelişim

Zeytin ve Zeytinyağı Sektöründe Görüldü

1,181

697 655 606 499 491 443 341 283 265

0 300 600 900 1,200 1,500

Almanya İngiltere Irak ABD Fransa İtalya İspanya İran Hollanda İsrail

Ülkeler Bazında İhracat (milyon $, İlk 10)

2015 Ağustos 2016 Ağustos Ülkeler Bazında İhracat (milyon $, İlk 10)

Kaynak: TİM İhracat Verileri

Mayıs

ayında 3,2 milyar dolar olan cari işlemler açığı, Haziran döneminde 4,9 milyar dolar seviyesinde kay- dedildi. Bu dönemde cari işlem-

ler hesabı, mal ve birincil gelirler dengelerindeki sırasıyla 5,2 ve 1 milyar dolarlık açıklarla aşağı yönlü hareket ederken, hizmetler denge- sindeki 1,2 milyar dolarlık fazladan

olumlu etkilendi. Yılın ilk yarısında ise, cari açık önceki yılın aynı döne- mine göre %12,9 geriledi. Bu veri- ler doğrultusunda yıllıklandırılmış açık, Haziran ayında 29,4 milyar

dolar düzeyine yükseldi. Öte yan- dan bu dönemde finans hesapları 10,2 milyar dolar olarak kaydedi- lirken, resmi rezervlerde 3,7 milyar dolar artış görüldü.

ÖDEMELER DENGESİ

2.4 3.3 4.8

3.9 4.3 3.2 3.1 -0.3-0.2

0.3 2.2

5,1

2.2 2 3.7 3 3.2 4.9 -2

0 2 4 6 8

Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran

2015 2016

Cari İşlemler Açığı (milyar $)

DIŞ TİCARET DENGESİ

TÜİK

verilerine göre, Temmuz ayında ihracat önceki yılın aynı dönemine göre %11,5 ora- nında düşerek 9,9 milyar dolar oldu.

Bu dönemde en yüksek değerde ih- racat gerçekleştiren fasıl, %8,8 yıllık büyüme gerçekleştiren motorlu kara taşıtları olurken, onu, %216,6 artışla kıymetli taşlar ve metaller izledi. Tem- muz ayında 3. ve 4. sırada ise, sırasıyla

%21,2 ve %12,7 düşüş kaydeden ma- kineler ve örme giyim ihracatı yer aldı.

Bu dönemde toplam ihracat gelişimine en olumlu katkı kıymetli taşlar ve me- tallerden, en olumsuz etki ise makineler faslından geldi.

İthalat ise Temmuz ayında yıllık bazda

%19,7 oranında bir düşüş sergileyerek 14,6 milyar dolar düzeyinde kaydedildi.

Bu dönemde en yüksek değerde ithalat

yapan fasıllar, sırasıyla makineler, mi- neral yakıtlar yağlar ve elektrik elektro- nik oldu. İthalat, makineler ile mineral yakıtlar ve yağlarda sırasıyla %4,1 ve

%31,1 daralırken, elektrik elektronikte ise %11,4 artış kaydetti. Temmuz ayın- da ithalat gelişimine en olumsuz etki yine mineral yakıtlar ve yağlar faslından gelirken, bu dönemdeki dış ticaret geli- şiminde Bayram kaynaklı takvim etkile- ri de aşağı yönlü bir rol oynadı.

Bu veriler doğrultusunda, dış ticaret açığı Temmuz ayında yıllık %32,5 oranında bir düşüşle 4,8 milyar dolar oldu. Ocak-Temmuz döneminde ise açık %18,9 geriledi ve 32,8 milyar do- lar olarak kaydedildi. Yılın ilk 7 ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı da, önceki yıla göre 3,6 puan yükselerek

%71,3 seviyesinde gerçekleşti.

9.6

12,4 12.8 12 12.1 12.9 9.9

03 69 1215 18

Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık

İhracat (milyar $)

2014 2015 2 016

İhracat (Milyar $)

125

84.6

40.4 114.3

81.5

32.8

0 20 40 60 80 100 120 140

İthalat İhracat Dış Ticaret Açığı

Dış Ticaret (milyar $)

2015 Ocak-Temmuz 2016 Ocak-Temmuz

Dış Ticaret (Milyar $)

Kaynak: TÜİK Kaynak: TÜİK

Kaynak: TCMB

Cari İşlemler Açığı (milyar $)

İhracat ve İthalat Temmuz Ayında Geriledi

Cari Açık Haziran’da 4,9 Milyar Dolar Oldu

Resmi Rezervler 3,7 Milyar Dolar Arttı

Dış Ticarette Takvim

Etkileri Gözlendi

İhracatın İthalatı Karşılama Oranı

%71,3 Oldu

AVRUPA EKONOMİSİ

Euro

Bölgesi’nde sanayi üretimi yıllık deği- şim hızı Mayıs ayı için %0,3’e aşağı yönlü revize edilirken, Ha- ziran ayında %0,4 oldu. Temmuz

ayında 0,38 düzeyine yükselen reel kesim güven endeksi ise, Ağustos’ta 0,02’ye geriledi. Aynı dönemde tüketici güveninin de zayıflamayı sürdürerek -7,9 sevi-

yesinden -8,5’e düştüğü görüldü.

Öte yandan Temmuz ayında %0,2 olarak kaydedilen yıllık tüketici enflasyonu Ağustos’ta da bu oranı yinelerken, bu dönemde çekirdek

enflasyon %0,8 oldu. Temmuz işgücü istatistikleri ise, bölgede işsizlik oranının 4 dönemdir üst üste %10,1’lik düzeyini korudu- ğuna işaret ediyor.

-12.7

-3.6

-8.5

0.07

0.42

0.02 0 0.5 1 1.5 2

-16 -12 -8 -4

02014 2015 2016

Euro Bölgesi Güven Endeksleri (puan)

Tüketici Güven Endeksi (sol eksen) Reel Kesim Güven Endeksi (sağ eksen)

-0.7

3.4

0.4 11.8

10.1

5 7 9 11 13

-6 -4 -2 0 2 4 6

2014 2015 2016

Euro Bölgesi'nde Sanayi ve İşsizlik (%)

Sanayi Üretim Endeksi Yıllık Büyüme Hızı (sol eksen) İşsizlik Oranı (sağ eksen)

Euro Bölgesi’nde Sanayi ve işsizlik (%)

Kaynak: TradingEconomics

Sanayi Cılız Bir

Gelişim Sergiledi Euro Bölgesi’nde

Enflasyon

%0,2 Oldu

Ekonomiye Güven Zayıfladı

Euro Bölgesi Güven Endeksleri (Puan)

YÜKSELEN EKONOMİLER ABD EKONOMİSİ

ABD

sanayi üretimi yıllık bazda düşüş eğilimi- ni Temmuz ayında da sürdürerek

%0,5 oranında gerileme kaydet- ti. Ağustos PMI verisi de 3,2 puanlık bir düşüşle 49,4 düze- yinde olumsuz görünüme işaret ediyor. Aynı dönemde tüketici güven endeksinin ise, 0,2 puan- lık düşüşle 89,8 seviyesine ge- rilediği gözleniyor. Öte yandan ABD’de yıllık tüketici enflasyonu Temmuz ayında %0,8’e geriler- ken, işsizlik oranı Ağustos’ta da

%4,9 düzeyinde gerçekleşti.

81.2 80

98.1

89.8

51.3

59

48 49.4

40 50 60 70 80 90 100 110

2014 2015 2016

ABD Güven Endeksleri (Puan)

Tüketici Güven Endeksi PMI ABD Güven Endeksleri (Puan)

GSYH Büyüme Hızı (%, Yıllık)

3.2

6.7

0.6 -0.8

6.7

1.1

-1.1

0.9 -0.7

7.1

0.2 -2

7.5

-3 -2.8

7.5

-4.5 -4.5

7.6

-3.7 -5.9

7.2

-3.8 -5.4

7.9

-1.2 -3.8

7.1

-0.6

-8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8

Brezilya Hindistan Rusya

GSYH Büyüme Hızı (%, yıllık)

2014 Ç1 2014 Ç2 2014 Ç3 2014 Ç4 2015 Ç1 2015 Ç2

Kaynak: TradingEconomics

Kaynak: TradingEconomics

Yükselen

^ekonomi-lere dair 2.

çeyrek büyüme verileri açıklanmaya devam ediyor. Buna göre Hindistan ekonomisi, bu dönemde bir miktar hız kaybederek yıllık bazda %7,1 oranında bir büyüme sergiledi. Eko-

nomide tüketim harcamaları büyü- meye destek vermeyi sürdürürken, yatırımlardaki düşüşün ise hızlan- dığı gözlendi. Latin Amerika’nın 1 numaralı ekonomisi Brezilya ise, üst üste daraldığı 9. çeyrek olan söz ko- nusu dönemde %3,8 GSYH düşüşü

kaydetti. Ülkede iç talebin ekonomik gelişimi olumsuz etkilemeyi sürdür- düğü ancak toparlanma sinyalleri verdiği göze çarpıyor. Uzun süredir düşüş trendinde olan bir diğer yük- selen ekonomi Rusya ise, yılın 2.

çeyreğinde %0,6 daralma sergiledi.

İşsizlik Oranı %4,9 Seviyesini Tekrarladı

Brezilya 9 Çeyrektir Daralıyor

Rusya Ekonomisinde Daralma Hız Kesiyor Sanayi Olumsuz

Görünüm Sergiliyor

Hindistan Ekonomisi

%7,1 Büyüdü ABD’de

Enflasyon

Toparlanamıyor