3
İÇ İN D EK İL ER İÇ İN D EK İL ER >İ Çİ N D EK İL ER >İ Çİ N D EK İL ER
1 GİRİŞ ...101.1 STRATEJİK PLAN HAZIRLIK SÜRECİ METODOLOJİSİ VE KATILIMCILIK ...10
1.1.1 DURUM ANALİZİ VE METODOLOJİ ...10
1.1.2 KATILIMCILIK ...12
2 DURUM ANALİZİ ...13
2.1 KENT ANALİZİ ...13
2.1.1 TARİHSEL GELİŞİM ...13
2.1.2 METROPOLİTEN GELİŞİM YAPISI ...14
2.2 YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER VE MEVZUAT ANALİZİ ...18
2.3 ANA HİZMET ALANLARI...21
2.3.1 İMAR YÖNETİMİ ...21
2.3.2 ULAŞIM HİZMETLERİ YÖNETİMİ ...22
2.3.3 SOSYAL DESTEK HİZMETLERİ YÖNETİMİ...23
2.3.4 SAĞLIK HİZMETLERİ YÖNETİMİ ...24
2.3.5 ÇEVRE YÖNETİMİ ...25
2.3.6 KÜLTÜR HİZMETLERİ YÖNETİMİ ...26
2.3.7 KENT VE TOPLUM DÜZENİ YÖNETİMİ ...27
2.3.8 AFET YÖNETİMİ ...28
2.4 PAYDAŞ ANALİZİ ...29
2.4.1 VATANDAŞ GÖRÜŞLERİ ANALİZİ ...29
2.4.1.1 ÇALIŞMA KAPSAMI VE YÖNTEMİ ...29
2.4.1.2 VATANDAŞ GÖRÜŞLERİ ANALİZ ÇIKTILARI...29
2.4.2 KURUMSAL PAYDAŞ GÖRÜŞLERİ ANALİZİ ...30
2.4.2.1 ÇALIŞMA KAPSAMI VE YÖNTEMİ ...30
2.4.2.2 KURUMSAL PAYDAŞ GÖRÜŞLERİ ANALİZ ÇIKTILARI ...30
2.4.3 ÇALIŞAN GÖRÜŞLERİ ANALİZİ ...32
2.4.3.1 KAPSAMI VE YÖNTEMİ ...32
2.4.3.2 ÇALIŞAN GÖRÜŞLERİ ANALİZ ÇIKTILARI ...32
2.5 KURUM İÇİ ANALİZ ...33
2.5.1 İNSAN KAYNAKLARI VE ÖRGÜT YAPISI ...33
2.5.1.1 ÖRGÜT YAPISI ...33
2.5.1.2 KURUMSAL YAPI ...34
2.5.1.3 İNSAN KAYNAKLARI YAPISI ...34
2.5.1.4 HİZMET İÇİ EĞİTİM...36
2.5.2 MALİ YÖNETİM SİSTEMİ ...37
2.5.2.1 GELİRLER ...37
2.5.2.2 GİDERLER ...38
İÇ İN D EK İL ER İÇ İN D EK İL ER >İ Çİ N D EK İL ER >İ Çİ N D EK İL ER
2.5.3 MALİ KONTROL SİSTEMİ ...402.5.3.1 İÇ KONTROL ...40
2.5.3.2 DIŞ KONTROL ...40
2.5.3.3 KREDİ DERECELENDİRME ÇALIŞMALARI ...40
2.5.4 FİZİKSEL YAPI ...41
2.5.4.1 ARAÇLAR ...41
2.5.4.2 BİNALAR ...41
2.5.5 TEKNOLOJİK YAPI ...42
2.5.5.1 E – BELEDİYECİLİK VE E- DEVLET ...42
2.5.5.2 KURUMSAL SİSTEM ENTEGRASYON ÇALIŞMALARI ...42
2.5.5.3 KURUMSAL KARAR DESTEK SİSTEMLERİ ÇALIŞMALARI ...42
2.5.5.4 SİSTEM GÜVENLİĞİ POLİTİKALARI ...42
2.5.5.5 TEMEL DONANIM BİLGİLERİ...42
2.5.6 GZFT ANALİZİ...43
2.5.6.1 GZFT ANALİZİ KAPSAMI VE YÖNTEMİ ...43
2.5.6.2 GZFT ANALİZİ ÇIKTILARI ...43
3 GELECEĞE BAKIŞ ...55
3.1 İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ’NDE STRATEJİK YÖNETİM SÜRECİ ...55
3.2 ÇEVRE DÜZENİ PLANI VE STRATEJİK PLAN İLİŞKİSİ ...55
3.3 STRATEJİK AMAÇLAR VE STRATEJİK HEDEFLER 2010-2014 ...57
3.3.1 STRATEJİK YÖNETİM MODELİ BİLEŞENLERİ ...57
3.3.2 STRATEJİK PLAN BİLEŞENLERİ ...57
3.3.2.1 VİZYON ...57
3.3.2.2 MİSYON ...57
3.3.2.3 DEĞERLER ...57
3.3.2.4 STRATEJİK TEMALAR...58
3.3.2.5 STRATEJİK KATMANLAR ...58
3.3.2.6 STRATEJİK AMAÇLAR ...59
3.3.3 STRATEJİ HARİTASI (STRATEJİK AMAÇLAR) ...59
3.3.4 ANA HİZMET ALANLARI KARNELERİ ...64
3.3.5 GENEL YÖNETİM KARNELERİ ...112
4 İZLEME VE DEĞERLENDİRME ... 148
5
ACEP Acil Eylem Planı
AHA Ana Hizmet Alanı
AKOM Afet Koordinasyon Merkezi
AY Afet Yönetimi
AYKOME Altyapı Koordinasyon Merkezi Bel-NET İBB Bilgi Erişim Merkezleri
BSC Balanced Scorecard (Kurumsal Karne)
BY Bilgi Yönetimi
CBS Coğrafi Bilgi Sistemleri
CEDAW Committee on the Elimination of Discrimination against Women (Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Bildirgesi)
ÇY Çevre Yönetimi
DİY Dış İlişkiler Yönetimi
DMP Değişen Mesaj Panosu (Trafik Müdürlüğü)
EBT Eğitim Bilişim ve Teknoloji Geliştirme
Alanları
EDS Elektronik Denetleme Sistemi
EFQM European Foundation for Quality
Management (Avrupa Kalite Yönetimi Vakfı)
FT Fırsat, Tehdit
G Gösterge
GPS Global Positioning System - Küresel Yer Belirleme Sistemi
GSM Gayri Sıhhi Müessese
GY Genel Yönetim
GZFT Güçlü, Zayıf, Fırsat, Tehdit HIY Halkla İlişkiler ve İletişim Yönetimi
HSY Hukuk Süreçleri Yönetimi
ILO International Labour Organization - Uluslar
arası Çalışma Örgütü
İGEP İç Göç Entegrasyon Projesi
İKY İnsan Kaynakları Yönetimi
İSMEK İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sanat ve Meslek Eğitimi Kursları
İSMEM İstanbul Gençlik Rehabilitasyon ve Meslek Edindirme Merkezi
İŞAT İstanbul Şehircilik Atölyesi
İŞY İştirakler Yönetimi
İY İmar Yönetimi
KD Kurumsal Denetim
KHY Kültür Hizmetleri Yönetimi
KİÖ Karadeniz İşbirliği Örgütü
KOBİ Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler
KTDY Kent ve Toplum Düzeni Yönetimi
KUDEB Koruma Uygulama Denetim Bürosu
LUCI Lighting Urban Community International
(Uluslar arası Kent Aydınlatma Topluluğu) MAYEP Mahalle Yenileme Eylem Planı
MIS Management Information Systems
-Yönetim Bilişim Sistemleri
MİA Merkezi İş Alanı
MKY Mali Kaynakların Yönetimi
NO2 Azot Dioksit
OECD Organisation For Economic Co-Operation
and Development (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı)
ÖSHA Özürlülerin Sosyal Hayata Adaptasyonu
Projesi
PM Partiküler Madde
PMI Project Management Institute - Proje
Yönetimi Enstitüsü
PUY Projelendirme ve Uygulama Yönetimi
SA Stratejik Amaç
SDHY Sosyal Destek Hizmetleri Yönetimi
SGK Sosyal Güvenlik Kurumu
SH Stratejik Hedef
SHY Sağlık Hizmetleri Yönetimi
SO2 Kükürt Dioksit
SOA Service Oriented Architecture (Servis Odaklı Mimarı)
STK Sivil Toplum Kuruluşları
TKM Trafik Kontrol Merkezi
TMMOB Türkiye Mimar Mühendisler Odası Birliği
TTP Tarımsal Üretim Teknolojilerini Geliştirme
Parkı
TY Tedarik Yönetimi
UAP Ulaşım Ana Planı
UHY Ulaşım Hizmetleri Yönetimi
UKOME Ulaşım Koordinasyon Merkezi
UNESCO Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Teşkilatı
UNICEF United Nations Children’s Fund -Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu
UTK Ulaşım Trafik Komisyonu
YBS Yönetim Bilgi Sistemleri
>K IS A LT M A LA R
Tablo 1. Stratejik Planlama Sürecinde Gerçekleştirilen Çalıştaylar...12
Tablo 2.İstanbul Mevcut Nüfus Dağılımı ve 2023 Nüfus Tahmini ...14
Tablo 3. İmar Yönetimi Alanına İlişkin Mevzuat Özeti ...18
Tablo 4. Ulaşım Hizmetleri Yönetimi Alanına İlişkin Mevzuat Özeti ...18
Tablo 5. Sosyal Destek Hizmetleri Yönetimi Alanına İlişkin Mevzuat Özeti ...19
Tablo 6. Sağlık Hizmetleri Yönetimi Alanına İlişkin Mevzuat Özeti ...19
Tablo 7.Çevre Yönetimi Alanına İlişkin Mevzuat Özeti...19
Tablo 8.Kültür Hizmetleri Yönetimi Alanına İlişkin Mevzuat Özeti ...19
Tablo 9.Kent ve Toplum Düzeni Yönetimi Alanına İlişkin Mevzuat Özeti ...19
Tablo 10.Afet Yönetimi Alanına İlişkin Mevzuat Özeti ...20
Tablo 11.Genel Yönetim Alanına İlişkin Mevzuat Özeti ...20
Tablo 12.Hizmet Alanları Alt Kriterleri Bazında Önerilen Aksiyon Planı Tablosu ...29
Tablo 13. İmar Yönetimi Kurumsal Paydaş Görüşleri ...30
Tablo 14. Ulaşım Hizmetleri Yönetimi Kurumsal Paydaş Görüşleri ...30
Tablo 15. Sosyal Destek Hizmetleri Yönetimi Kurumsal Paydaş Görüşleri ...31
Tablo 16.Sağlık Hizmetleri Yönetimi Kurumsal Paydaş Görüşleri ...31
Tablo 17. Çevre Yönetimi Kurumsal Paydaş Görüşleri ...31
Tablo 18. Kültür Hizmetleri Yönetimi Kurumsal Paydaş Görüşleri ...31
Tablo 19. Kent ve Toplum Düzeni Yönetimi Kurumsal Paydaş Görüşleri ...31
Tablo 20.Afet Yönetimi Kurumsal Paydaş Görüşleri ...32
Tablo 21.Genel Yönetim Kurumsal Paydaş Görüşleri ...32
Tablo 22. Personelin Yaş Gruplarına Göre Dağılımı ...35
Tablo 23.Personelin Cinsiyet Durumuna Göre Dağılımı ...35
Tablo 24.Personelin Eğitim Durumuna Göre Dağılımı...35
Tablo 25.Hizmet Sürelerine Göre Personel Durumu ...36
Tablo 26. 2008 Yılında Verilen Hizmet İçi Eğitimler ...37
Tablo 27.2004-2008 Yılları Gelir Gerçekleşme Tablosu ...39
Tablo 28. 2004-2008 Yılları Gider Gerçekleşme Tablosu ...39
Tablo 29. 2004-2008 Yılları İBB Derecelendirme Notları ...41
Tablo 30.İmar Yönetimi/ Güçlü – Geliştirilmesi Gereken Yönler ...43
Tablo 31. İmar Yönetimi/ Fırsatlar – Tehditler ...44
Tablo 32. Ulaşım Hizmetleri Yönetimi/ Güçlü – Geliştirilmesi Gereken Yönler ...45
Tablo 33. Ulaşım Hizmetleri Yönetimi / Fırsatlar – Tehditler ...45
Tablo 34. Sosyal Destek Hizmetleri Yönetimi / Güçlü – Geliştirilmesi Gereken Yönler ...46
Tablo 35. Sosyal Destek Hizmetleri Yönetimi / Fırsatlar – Tehditler ...47
Tablo 36. Sağlık Hizmetleri Yönetimi / Güçlü – Geliştirilmesi Gereken Yönler...47
Tablo 37. Sağlık Hizmetleri Yönetimi / Fırsatlar – Tehditler ...48
Tablo 38. Çevre Yönetimi / Güçlü – Geliştirilmesi Gereken Yönler ...48
Tablo 39. Çevre Yönetimi / Fırsatlar – Tehditler ...49
Tablo 40. Kültür Hizmetleri Yönetimi / Güçlü – Geliştirilmesi Gereken Yönler ...49
Tablo 41. Kültür Hizmetleri Yönetimi / Fırsatlar – Tehditler ...50
Tablo 42. Kent ve Toplum Düzeni Yönetimi / Güçlü – Geliştirilmesi Gereken Yönler ...50
Tablo 43. Kent ve Toplum Düzeni Yönetimi / Fırsatlar – Tehditler ...51
>T A BL O LA R
7
Şekil 1. Stratejik Plan Hazırlık Süreci ve Çıktıları ...10
Şekil 2. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Süreç Modeli, 2008 ...11
Şekil 3. Stratejik Plan Hazırlık Uygulama Adımları ...12
Şekil 4. Çevre Düzeni Planı Hazırlık Süreci...14
Şekil 5. Kentsel Gelişim Alanları ...14
Şekil 6. Kentsel Gelişimin Sektörel Dağılımı ...15
Şekil 7. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Meclisi...33
Şekil 8. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Encümeni ...33
Şekil 9. İç Kontrol Sistemi Şeması ...40
Şekil 10. e-Dönüşüm Projesi Tam Entegre Uygulamalar ve Beklentiler ...42
Şekil 11. İBB Stratejik Yönetim Süreçleri ...55
Şekil 12. İl Çevre Düzeni Planı Çerçevesinde Öngörülen Kent Vizyonunun Temel Bileşenleri ...56
Şekil 13. Strateji Haritası Bileşenleri ...57
Şekil 14.. İBB Kurum Strateji Haritası 2010-2014 ...59
Şekil 15. İBB Stratejik Plan İzleme ve Değerlendirme Süreci / 2010-2014 ...148
Grafik 1. Hizmet Alanlarına Göre Bilinirlik ve Memnuniyet Düzeyi (%) ...29
Grafik 2. Kurum İmaj ve İtibarına Yönelik İfadelerin Dağılım Düzeyi (%) ...30
Grafik 3. Çalışanların İBB’de Çalışıyor Olmaktan Memnuniyet Düzeyi (%) ...32
Grafik 4. Konularına Göre Çalışanların Memnuniyet Düzeyi (%)...32
Grafik 5. Ana Hizmet Alanlarına Göre Çalışan Memnuniyet Düzeyi (%) ...32
Grafik 6. İstihdama Göre Personel Dağılımı (2004-2008) ...34
Grafik 7. 2008 Yılı İstihdama Göre Personel Dağılımı (%) ...34
Grafik 8. Özürlü, Terör Mağduru, Eski Hükümlü İstihdamı ...34
Grafik 9. Personelin Yaş Gruplarına Göre Dağılımı ...35
Grafik 10. Personelin Cinsiyet Durumuna Göre Dağılımı (%) ...35
Grafik 11. Personelin Eğitim Durumuna Göre Dağılımı ...36
Grafik 12. Hizmet Süresine Göre Personel Dağılımı (%) ...36
Grafik 13. 2008 Yılı Gelir Bütçe Gerçekleşmesinin Türlerine Göre Dağılımı ...38
Grafik 14. 2008 Yılı Gider Bütçe Gerçekleşmesinin Türlerine Göre Dağılımı ...38
Grafik 15. Araç Çeşidi ve Mülkiyet Durumu ...41
Tablo 47. Genel Yönetim / Geliştirilmesi Gereken Yönler ...53
Tablo 48. Genel Yönetim / Fırsatlar ...54
Tablo 49. Genel Yönetim / Tehditler ...54
Tablo 50. Çevre Düzeni ve Kurumsal Plan İlişkisi ...56
Tablo 51. Stratejik Temalar ...58
Tablo 52.Stratejik Katmanlar ...58
Tablo 53. Stratejik Amaçlar ...60
Tablo 54. Stratejik Hedefl erin Etkili Olduğu Ana Hizmet Alanları ...62
>T A BL O LA R >G RA Fİ KL ER >Ş EK İL LE R >Ş EK İL LE R
BA ŞK A N DA N BA ŞK A N DA N BA ŞK A N DA N BA ŞK A N DA N BA ŞK A N DA N BA ŞK A N DA N
9
BA ŞK A N DA N BA ŞK A N DA N
Stratejik Plan 2010–2014; planlama - imardan ulaşıma, çev- reden kültüre, afet ve risk yönetiminden kent ve toplum dü- zenine katkı sağlamaya yönelik hizmetlere, sosyal belediye- cilikten sağlığa kadar toplumsal ve bireysel yaşamda önemli paya sahip çok geniş bir yelpazede pek çok yatırım, hizmet ve faaliyeti içermektedir. Bu plan kapsamındaki çalışmalarımızla İstanbul’un cazibesini, imajını ve prestijini artırmaya yönelik birçok önemli projeyi, geçmişte olduğu gibi, gelecekte de ha- yata geçireceğiz.
Kurumsal stratejik planımızı hazırlarken, toplumsal, çevre- sel ve ekonomik sürdürülebilirlik temasını ön planda tuttuk.
Hizmet sunumunda erişilebilirlik, verimlilik, katılımcılık ve etkililik temalarına odaklandık. Vizyonumuz doğrultusunda, bu hizmet döneminde belirlediğimiz stratejik amaçlarımızı üç ana başlık altında gruplandırdık:
• Hizmet odaklılık anlayışı ile paydaşlarımız için ana hizmet alanlarımızdaki hizmet taahhütlerimiz.
• Bu taahhütlerimizi yerine getirirken operasyonel mükem- mellik anlayışı doğrultusundaki uygulama ve yöntemlerimiz.
• Fiziki, mali ve insan kaynaklarımızın etkin yönetimine ilişkin amaçlarımız.
Stratejik amaçlarımıza ulaşmayı sağlayacak öncelikli strate- jik hedefl erimizi belirledik. Belirlenen stratejik hedefl er doğ- rultusunda gerçekleştireceğimiz temel faaliyetlerimizi, bu faaliyetleri hangi göstergelerle izleyeceğimizi ve göstergelerin hedef değerlerini, katılımcılık anlayışımıza uygun olarak, yine paydaşlarımızla birlikte belirledik. Çeşitli ana hizmet alanları- mızdaki taahhütlerimizi, bu taahhütlere ulaşılması amacı ile gerçekleştireceğimiz iş uygulamalarımızı ve kaynaklarımızın etkin yönetimine yönelik stratejik hedef ve faaliyetlerimizi;
bütünleşik, birbirini destekler nitelikte ve dengeli bir yapıda oluşturduk. Uygulama sonuçlarını yıllık performans program- larında yer alacak belediyemizin ve birimlerinin performans karneleri aracılığı ile titizlikle izleyeceğiz.
2010–2014 Stratejik Planımızın İstanbul için hayırlı hizmet- lere vesile olmasını diler, planın hazırlanma sürecine katkı sağlayan belediye meclisimizin değerli üyeleri ile tüm çalışma arkadaşlarıma teşekkür eder, bu vesile ile saygıdeğer İstanbul halkına sevgi ve saygılarımı sunarım.
BA ŞK A N DA N BA ŞK A N DA N BA ŞK A N DA N BA ŞK A N DA N
Kadir TOPBAŞ
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı
Sevgili İstanbullular,
Sorunların etkili ve verimli bir biçimde çözülebilmesinin ilk aşaması planlamadır. Plansız girişimler, nereye varacağı, na- sıl sonuçlanacağı bilinemez girişimlerdir. Bu durumun en açık şekilde gözlenebildiği örneklerden biri İstanbul’un yakın dönem kentleşmesidir. 1950’li yıllarda başlayan plansız bü- yüme ve kaçak yapılaşmanın, kent için nasıl kronik sorunlar doğurduğunu her İstanbullu görmektedir. Geçtiğimiz dönem, İstanbul’a hizmete talip olduğumuzda, öncelikli gündemimizi planlama olarak belirlemiş olmamız bu sebepledir.
Bu bilinçle ilk 5 yıllık çalışma dönemimizde Stratejik Plan 2007 – 2011’i hazırladık ve yürürlüğe koyduk. Bu ana plan doğrultusunda yıllık performans planlarımızı, yatırım prog- ramlarımızı hazırladık. Bunları bütçe imkânlarımızın el verdiği ölçüde, belediye meclisimizde enine boyuna tartışarak hayata geçirdik. Kente denize girilebilir sahiller, tüm donatıları ile bir- likte geniş yeşil alanlar, birçok sosyal tesis kazandırdık. Met- robüs gibi dünyaca takdir edilen bir ulaşım sistemini siz İs- tanbulluların hizmetine sunduk. Yine bu dönemde İstanbul’un anayasası niteliğindeki 1/100.000 ölçekli İstanbul Çevre Dü- zeni Planı’nı hazırladık. Bütün bu hizmetleri, kamu, üniversite, sivil toplum işbirliği ve en önemlisi siz kıymetli İstanbulluların görüş ve taleplerini dikkate alarak hayata geçirdik.
Yeniden kente hizmet etmekle sizler tarafından görevlendiril- diğimiz bu dönemde de aynı anlayış ve bilinçle İstanbul’un sorunlarının üzerine gidiyoruz. Bu amaçla elinizde tuttuğunuz Stratejik Plan 2010-2014’ü hazırladık. Bu planı hazırlarken yine katılımcı bir yol takip ederek İstanbul’daki tüm yerel ak- törleri sürece dâhil ettik. Tepeden inmecilik yerine her kesimin sorunlarına çözüm öneren ve kenti geleceğe taşıyan tutarlı bir yol haritası çizdik. Bu sebeple de bu stratejik planı, daha önce yaptığımız 1/100.000 ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planı’nı dikkate alarak hazırladık. Böylece İstanbul’un sorunlarının çö- zümünde birbiriyle çelişmeyen ve sonuçlarının nereye varaca- ğı belli bir yol haritamız oldu.
Planın hazırlanmasına, önce kentin durumunu ve İstanbullu- ların beklentilerini analiz ederek başladık. Stratejik Planımızın sayfaları arasında da yer alan bu analizler, nerede durduğu- muzu, gideceğimiz yeri belirlemek için hangi yolu takip etme- miz gerektiğini anlamamız açısından bizlere ışık tuttu. Vatan- daşların hizmetlerimizden memnuniyetinin ortalama yüzde 77’lerde olması, hatta ulaşım gibi bazı spesifik alanlarda bu rakamın yüzde 81’leri bulması, planlı hizmetin kentliler tara- fından da takdir edildiğini göstermektedir. İstanbullular gibi uluslar arası derecelendirme kuruluşları da verdikleri raporlar- la, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin güçlü bütçe performan- sına, harcama esnekliğine, ülke ortalamasının üzerinde bir sosyo-ekonomik görünüşe sahip olduğunu teyit etmektedir.
Hizmetlerimizden duyulan memnuniyet ve bu hizmetlerin devamını sağlamak adına sahip olduğumuz güçlü destek, bu planı hazırlarken bizi olumlu yönde motive etmiştir.
>B A ŞK A N DA N BA ŞK A N DA N >B A ŞK A N DA N
1 GİRİŞ
1.1 STRATEJİK PLAN HAZIRLIK SÜRECİ METODOLOJİSİ VE KATILIMCILIK
1.1.1 DURUM ANALİZİ VE METODOLOJİ
2010 – 2014 Stratejik Planı hazırlık çalışmaları 2008 yılı Kasım ayı itibariyle başlamıştır. 2008 yılı Eylül ayında bitirilmiş olan süreç analizleri, durum analizi çalışmaları için temel bir altlık oluşturmuştur ve özelllikle, paydaş analizleri, kurum içi GZFT çalışmaları ana hizmet alanları ve genel yönetim süreçleri bazında yapılandırılmıştır. Kent analizi kapsamında tarihsel gelişim, metropoliten gelişim ve günümüz kent yönetim yapısı incelenerek İstanbul ve Büyükşehir Belediyesi’ne dair genel bir bakış açısı oluşturmak amaçlanmıştır. Yasal yükümlülükler ve mevzuat analizi ile de hizmetlerin yasal dayanakları ortaya konmuş ve 1. düzey durum analizi çalışmaları tamamlanmıştır.
Dış çevre analizi politik, ekonomik, sosyal, teknolojik analizler olmak üzere dört ana boyutta yapılmıştır. Her bir boyutta ülke, bölge, şehir planları, 9. Kalkınma Planı, Avrupa Kentsel Şartı vb. plan ve programlar hem genel hem de ana hizmet alanları bazında incelenmiş, GZFT analizinde değerlendirilmek üzere çalıştay katılımcılarına iletilerek hizmet alanları ile ilgili hedef belirleme çalışmalarında girdi olarak kullanılması sağlanmıştır.
Senaryo analizleri ana hizmet alanları bazında ilgili sivil toplum kuruluşları, üniversiteler, kamu kuruluşları, özel işletmeler ve Büyükşehir Belediyesi kendi uzman personelinin
katılımıyla gerçekleştirilen çalıştaylarla ortaya çıkarılmıştır. Bu çıktılar, bölümlerin hedefl erini belirlemede yönlendirme amaçlı kullanılmıştır.
Paydaş analizleri vatandaş görüşleri, kurumsal paydaş görüşleri ve çalışan görüşleri olmak üzere üç alt boyutta değerlendirilmiştir. Yine ana hizmet alanları bazında yapılan analizlerde vatandaş görüşleri, bağımsız bir araştırma şirketinin yapmış olduğu bir anket çalışması ile belirlenmiş, stratejik amaç/
stratejik hedefl erin belirlendiği strateji haritası çalıştaylarında, özellikle haritaların “hizmet odaklılık” ve “operasyonel mükemmellik” boyutları oluşturulurken dikkate alınmıştır.
Kurumsal paydaş görüşleri için bazen hizmet alanı bazında ortak, bazen de bire bir kurum özelinde sorular hazırlanarak görüşler derlenmiş, birimlerin katılımı ile gerçekleştirilen GZFT analizi ve stratejik amaç/stratejik hedefl erin belirlendiği strateji haritası çalıştaylarında değerlendirmeye alınmıştır. Çalışan görüşleri ise kurumun insan kaynakları ve stratejik planlama personeli ile birlikte hazırlanan ve uygulanan bir anket çalışması ile elde edilmiştir ve özellikle insan kaynakları yönetimi stratejik amaç ve hedefl erinin belirlendiği çalışmada dikkate alınmıştır.
Kurum içi analiz insan kaynakları, mali kaynaklar, fiziki kaynaklar ve teknolojik kaynaklar bazında şekillendirilmiş, genel yapıyı ortaya koymanın yanısıra, GZFT analizinin özellikle GZ (güçlü, zayıf) boyutlarının oluşmasına katkı sağlamıştır.
Bahsedilen 2. düzey durum analizi çalışmaları ilgili tarafl arla paylaşılarak, birimlerin GZFT çalıştayları için belirli bir çalışma zemini hazırlanmıştır. 2009 Temmuz ayı boyunca süren GZFT çalıştayları, ana hizmet alanları ve genel yönetim alanları Büyükşehir Belediyesi çalışanları ile gerçekleştirilmiştir. GZFT çalıştayları ve çıktılarının değerlendirilmesi aşamasında, ilgili alanda o zamana kadar yapılmış olan tüm altlık çalışmalar ve tüm uzmanlıklar paylaşılarak ortak bir analizde mutabık kalınmıştır.
Şekil 1. Stratejik Plan Hazırlık Süreci ve Çıktıları
11 İstanbul Büyükşehir Belediyesinde kurumsal belediyecilik
hizmetleri geçmişten günümüze tüm yerel yönetimlerin benimsediği klasik belediyecilik anlayışıyla yürütülmektedir.
Bununla birlikte sürekli gelişim gösteren yönetim bilimi ve değişim/yenilenme standartları çerçevesinde İBB kurumsal çalışmalarına katkı sağlamakta, yönetişim anlayışı çerçevesinde yeni arayışlar, uygulamalar ve çalışmalar yapılmaktadır. Bu doğrultuda, sürekli gelişim anlayışıyla 2006 yılında başlatılan iş yapma biçimlerinin gözden geçirilmesi ve kurumsal hafızanın güçlenmesine yönelik “Süreç Yönetimi” çalışmaları sürdürülmüş ve 2008 yılının sonunda, Şekil 2’de yer alan İBB Süreç Modeli kapsamında sekiz (8) ana hizmet alanı ve genel yönetim kapsamında onbir hizmet alanı belirlenmiştir. Gerek GZFT analizinde, gerekse stratejik amaçlar ve stratejik hedefl erin belirlenmesinde bu yapı esas alınmıştır.
Planın geleceğe bakış bölümüne, 1/100.000’lik İstanbul Çevre Düzeni Planı ile uyumlaştırma çalışmalarıyla başlanmıştır. 1/100.000’lik Çevre Düzeni Planı’nda belirtilen kent vizyonu bileşenleri ile hizmet alanları bazında stratejik amaçlar ilişkilendirilmiştir. Bu ilişkilendirmenin detayları 3.2. 1/100.000’lik İstanbul İl Çevre Düzeni Planı ve Stratejik Plan İlişkisi bölümünde yer almaktadır. Çevre Düzeni Planında kent için öngörülen vizyon ile bir önceki dönem kurum vizyonu bileşenleri arasındaki paralellik dikkate
alınarak, 2010 – 2014 stratejik planında da bir önceki dönem misyon, vizyon ve değerleri muhafaza edilmiştir. Ancak 2010 – 2014 dönemi için özellikle ön plana çıkarılan ve kurum strateji haritasının tüm stratejik amaçlarının, üst seviyede ortak bir amaç olan yaşam kalitesini arttırılmasını desteklemesi konusunda özel bir gayret sarfedilmiştir.
Durum analizleri kapsamında tüm altlık çalışmaların süzülmesiyle elde edilen ve kurum strateji haritası ve karne çalışmalarının ön hazırlığı niteliğindeki GZFT analizleri sonrasında, her bir ana hizmet alanı ve genel yönetim alanları için ayrı ayrı, çalıştay şeklinde düzenlenen kurum strateji haritası ve karne çalışmalarında, 1 kurum strateji haritası, sekiz (8) ana hizmet alanı ve onbir (11) genel yönetim alanı karnesi oluşturulmuştur. Stratejik katmanlar, kurumsal karne (BSC–Balanced Scorecard) metodolojisi baz alınarak oluşturulmuş; çalıştaylarla katmanlara kuruma özgü bir nitelik kazandırılmıştır. Stratejik temalar da çalıştaylar öncesinde taslak olarak hazırlanmış ve çalıştaylarla birlikte netleştirilmiştir.
Kurum strateji haritasındaki stratejik amaçlar, tüm stratejik katmanlarda, stratejik temalar göz önünde bulundurularak belirlenmiştir. “Hizmet odaklılık” katmanında, paydaşlara sunulan taahhütler ana hizmet alanları (AHA) bazında ele alınmıştır. “Operasyonel mükemmellik” katmanında, ana hizmet alanı bazındaki paydaş taahhütlerini yerine getirirken dikkate
Şekil 2. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Süreç Modeli, 2008
katılımcılık sağlanmıştır. Senaryo analizi çalışmalarında ana hizmet alanları ve genel yönetim alanları kapsamında yürütülen çalıştaylar, hem kurum çalışanlarının hem de ilgili kurum, kuruluş ve STK’ların katılımıyla gerçekleştirilmiştir.
Paydaş analizi çalışmasında ise yine ana hizmet alanları ve genel yönetim kapsamında gruplandırılan paydaş listesi, kurum çalışanlarının katılımı ile birlikte önem derecesine göre gözden geçirilerek revize edilmiş ve yine kurum çalışanları ile birlikte, her bir paydaşa, hizmet sunumundaki ilişkisine göre özel sorular hazırlanarak anket uygulaması yapılmıştır.
Tüm durum analizi çalışmalarının değerlendirildiği GZFT (güçlü, zayıf, fırsat, tehdit) analizi çalıştayları ile kurum strateji haritası ve karnelerinin oluşturulması için gerçekleştirilen çalıştay ve katılımcı sayıları aşağıda verilmiştir.
Tablo 1. Stratejik Planlama Sürecinde Gerçekleştirilen Çalıştaylar
Çalıştayın Adı Toplantı Sayısı (Adet)
Toplam Katılımcı Sayısı
(Kişi)
Toplam Katılım Süresi
(Adam Saat)
GZFT Çalıştayları
22 307 2.817
Strateji Haritaları
Çalıştayları
21 184 1.048
TOPLAM
43 491 3.865
alınacak yöntemlere/uygulamalara ilişkin stratejik amaçlar ortaya konmuştur. Üçüncü ve son katman olan “etkin kaynak yönetimi” katmanında ise uygulamalar gerçekleştirilirken kaynakların yönetiminde/değerlendirilmesinde hangi alanlara öncelik verileceğine ilişkin stratejik amaçlar ifade edilmiştir.
Bir sonraki aşamada, kurum strateji haritasındaki stratejik amaçlardan yola çıkarak, ana hizmet alanları ve genel yönetim alanları karneleri oluşturulmuştur. Kurum strateji haritasında yer alan “hizmet odaklılık”, “operasyonel mükemmellik”, “etkin kaynak yönetimi” yapısı karnelerde de kullanılmış, stratejik amaçtan stratejik hedefl ere geçişler sağlanmıştır. Daha sonra, stratejik hedefl eri destekleyen faaliyet/projeler ve göstergeler stratejik hedefl erle ilişkilendirilerek ana hizmet alanları ve genel yönetim alanlarına ait karneler hazırlanmıştır. Bu karnelerin düzenli aralıklarla izleme ve değerlendirilmesini desteklemek üzere, herbir hedefe ait göstergeler ve hedef değerleri, bu verilerin ölçüm sıklığı, veri kaynağı, veri sorumluları tanımlanmıştır. Buna göre, stratejik amaç ve hedefl ere ne ölçüde ulaşıldığının takibi bu sistem üzerinden gerçekleştirilecektir.
1.1.2 KATILIMCILIK
Katılımcılık, tüm amaç/hedef ve faaliyet/projelerde, kurum tarafından göz ardı edilemeyecek bir değer olarak kabul edilmiş, kurum strateji haritasında da bir tema olarak belirlenmiştir.
Durum analizi kapsamında yapılan çalışmalarda, özellikle senaryo analizi ve paydaş analizi çalışmalarında, hem kurum çalışanlarından hem de kurum dışı paydaşlardan büyük
Şekil 3. Stratejik Plan Hazırlık Uygulama Adımları
13
2 DURUM ANALİZİ
2.1 KENT ANALİZİ
2.1.1 TARİHSEL GELİŞİM
Son yıllarda İstanbul’da yürütülmekte olan Marmaray çalışmaları kapsamında gerçekleştirilen kazılar göstermiştir ki, İstanbul’un tarihi bilinenden de eskiye, yaklaşık olarak M.Ö.
6500’lü yıllara dayanmaktadır. Bu konudaki çalışmalar henüz çok yeni ve devam etmekte olduğundan kesin bir şey söylemek mümkün olmamakla beraber, İstanbul’un tarihi geçmişinin sanılandan daha eski tarihlere dayandığı söylenebilir.
İstanbul’un tarih sahnesindeki yükselişi IV. yüzyılda Bizans’a başkent olmasıyla başlamıştır. 1453’e kadar Bizans yönetiminde kalan şehir bu tarihte Osmanlılar tarafından fethedilmiş, 29 Ekim 1923 tarihinden sonra da Türkiye Cumhuriyeti yönetimine geçmiştir.
Şehrin tarih boyunca pek çok adı bulunmakla beraber, İstanbul ismi “Stinpolis – şehre doğru” deyiminden gelmektedir. 15.
yüzyıldan beri şehre gelen seyyahlar İstanbul’u birçok isimle anmışlardır; Byzantion, Nea Roma gibi. Slavlarda Tsarigrad, Balkanlarda ise Çar şehri şeklinde isimlendirilen şehrin Bizans dönemindeki resmi adı Konstantinopolis’tir. Yüzyıllar boyu Osmanlı İmparatorluğu’nun fermanlarında ve kayıtlarında da İstanbul’un ismi “Be Makam-ı Konstantiniyye el Mahmiyye”
olarak geçmiştir.
İstanbul iki bin yıl boyunca Akdeniz ve Ortadoğu kentlerinin genel karakteristiğini taşımıştır. Akdeniz dünyasının bütün şehirleri gibi İstanbul’da da her zaman muhtelif dil ve dinden gruplar yaşamıştır. Coğrafi konumu, ilginç ve güzel doğası, gelişime elverişli özellikleri İstanbul’u bütün ortaçağ boyunca en kalabalık nüfuslu metropol haline getirmiştir.
İstanbul; İtalya’dan, Hansa’dan, doğudan gelen tüccarların, kervanların, gemilerin konakladığı hanları, liman ve antrepoları, sayısı yüzleri bulan zenaatların dağıldığı çarşıları, dini merkezleri, kütüphaneleri, ayrı dindeki cemaatlerin oturduğu mahalleleri ile hareketli bir hayatı ve ihtişamı yaşamıştır.
Karadeniz ve Ege arasındaki trafiğin kenetlendiği noktada olan prehellenistik Bizans; o çağların önemli balıkçılık merkezi ve ticari antreposu olmuştur. Byzantion’un merkezi bölgesi, içinde tapınağıyla Akropol’ün bulunduğu bugünkü Sarayburnu ile Unkapanı arasında; konut bölgesi ise liman ve pazarın hemen arkasındadır. Bizans döneminde sarayın, devlet bürolarının, yüksek tabaka konutlarının ve kentin tapınağının bulunduğu alan Osmanlı döneminde de aynı amaçla kullanılmıştır.
M.S.395’te Roma İmparatorluğu’nun ikiye ayrılmasından sonra Doğu Roma olarak bilinen Bizans İmparatorluğu’nun başkenti olan Konstantinopolis nüfusu 5. yüzyıl başında 100.000’i aşan Roma’dan bile kalabalık bir kent hale gelmiştir. Daha sonra karışıklıklar ve sefalet nedeniyle azalan nüfus; fetihten sonra şehrin Balkanlar ve Anadolu’ya egemen olan siyasal gücün merkezi ve Karadeniz ile Akdeniz’in önemli bir uğrak noktası olma görevini sürdürdüğünün farkedilmesiyle Anadolu ve Rumeli ile Karadeniz ülkelerinden getirilen müslim ve gayrimüslim gruplar şehre yerleştirilerek artırılmaya çalışılmıştır.1
1. Osman Nuri (Ergin), Mecelle-i Umur-u Belediye.
14. yüzyılda Konstantinopolis giderek çökerken Galata’da ticarete dayalı bir yaşam hüküm sürmektedir. İstanbul’un fethinden sonra Fatih Sultan Mehmed Galata’nın büyük ekonomik önemini anlamış, Avrupa ile ticaretin merkezi olan bu bölgeyi olduğu gibi muhafaza etmiştir.
Osmanlı döneminde mekândaki farklılaşmayı sosyal statü ve gelir farklarından çok, dini-etnik ayırım belirlemiştir. Şehrin konut bölgesinin merkez ve iç kısmında Müslüman nüfus, periferide de gayrimüslim azınlıklar ve sistem dışı gruplar yer almaktadır.
İstanbul’un bu günkü demografik görünümü ise son üç yüz yılda oluşmaya başlamıştır.
18. yüzyılın en önemli olgusu, Anadolu’dan kopup gelen bekâr erkeklerin ve hatta ailelerin büyük şehri yığın yığın doldurmasıdır.2 Bunun sonucunda Eyüp, Kasımpaşa ve Üsküdar’da gecekondulaşmanın ilk örnekleri ve iş bölgelerinde bekârların yaşadığı geniş sefalet yuvaları görülmeye başlamıştır. Mekânsal yapıdaki temel değişmeler, yani banliyölerin, gecekondu bölgelerinin doğuşu ise, 19. yüzyıldaki modernleşmenin getirdiği bir olgudur. 18. yüzyılı bu döneme bir hazırlık olarak ele almak mümkündür. İstanbul bu dönemde, önceki dönemlerde görülmeyen bir nüfus artışı yaşamıştır.
1829’daki ilk sayımda yaklaşık 250.000 olarak saptanan nüfus 1914 yılında imparatorluk başkentinin eyaletlerinden aldığı bekar ve işsiz göçlerinden sonra 900.000’e ulaşmıştır.3
19. yüzyılda dünyada önceki yüzyıla göre hızlı bir şekilde yaşanan değişim ve gelişim Balkanlar ve Ortadoğu’nun metropolü olan İstanbul’da da kendini göstermiştir. Bin yıldır dünya ekonomisinin ve kültürünün merkezlerinden biri olmasına rağmen, daha önce yapısal bir değişim geçirmeyen şehrin kurumlarına, artan nüfus ve büyüyen yüzölçümüne, mekânsal düzenine değişim ve gelişim yansımaya başlamıştır.
Değişen ticari yapı, modern anlamdaki uzmanlaşma, daha çok dış dünya ile olan ilişkilerin yoğunlaştığı Galata ve Beyoğlu’nda görülmektedir. Bu yüzyılda bu bölgelerde ticarethaneler, büyük mağaza ve bankalar gelişmiştir. Özellikle Karaköy’ün aktif ve merkezî bir iş bölgesi olması ve Beyoğlu’ndaki konut bölgesiyle ilişkisinin yoğunlaşması, Avrupa’nın ilk metrolarından birinin burada faaliyete geçmesini gerektirmiş ve 10 Haziran 1869’da Tünel işletmeye açılmıştır.
Konut bölgesinde İstanbul yakasında büyük değişmeler görülmezken, Beyoğlu tarafında hızlı bir değişim gerçekleşmiştir.
Beyoğlu konut bölgesinde mimari bakımdan bitişik düzen binalar, kârgir yapılar artmış, apartman yaşamı bölgede tipik hale gelmiştir. Bu modernleşen yaşam ve yerleşme kalıpları;
ulaşım, sağlık, itfaiye gibi belediye hizmetlerinin de Beyoğlu’nda mükemmelleştirilmesini gerektirmiştir.
19. yüzyılda İstanbul’da azınlık mahalleleri konumlarını korumuştur. Ancak varlıklı sınıfl ar Balat, Fener ve Samatya’yı terk edip, Beyoğlu tarafına geçmeye başlamışlardır. Beyoğlu’nda ise mekân düzeni etnik–dini ayırıma göre biçimlenme özelliğini hızla kaybederek etnik yönden karışma ve sosyal sınıfl aşmaya göre şekil almaya başlamıştır. Diğer taraſt an özellikle sur dibindeki mahallelerde ayak esnafl ığı, hamallık gibi işlerle geçinen alt gelir grubundan ailelerin yerleştikleri sefalet mahalleleri oluşmuştur. Şehrin periferisinde, haliç kıyısında mezbaha ve atölyelerin artmasıyla birlikte çevre kirliliği de bu dönemde görülmeye başlanmıştır.
2. Halil İnalcık, İstanbul. s.239 ve M. Aktepe “İstanbul’un Nüfus Meselesine Daire Bazı Vesikalar”, i. I. Edebiyat Fakültesi Tarık Dergisi C. IX, sayı 13 Eylül 1918, s. 1-30’da 18. asır başlarında şehirde Anadolu ve Rumeli’den göç edenlerin ve aile göçünün arttığı belirtiliyor.
3. Stanford Shaw “The Population of İstanbul in the 19th Century”, IJMES 10/1979, s.266.
19. yüzyılda banliyö İstanbul’un önemli olgusu olarak gelişmiştir.
Ulaşım araçlarının; ön planda vapurun ve banliyö treninin kullanılmasıyla Boğaz’ın her iki yakasındaki semtler (özellikle Avrupa yakası) Kadıköy ve sonraları Makriköy (Bakırköy) ve Yeşilköy (Ayastefanos) önemli banliyö merkezleri olmuştur.
Tarabya– Yeniköy yazlık sefarethanelerin ve Levantenlerin bölgesi olmuş, Adalar da kentle organik bir bağa girmiştir.
Beyoğlu Belediyesinin hemen ardından da buralarda modern belediye idareleri kurulmuştur.4
19. yüzyıl, bitişik yerleşme düzeni ile birlikte dağınık yerleşmenin de görüldüğü devirdir. Bu yüzden İstanbul, nüfusuyla orantılı olmayan geniş bir alana yayılmıştır. Şehirdeki dar gelirlilerin ve işsizler kalabalığının doldurduğu bu dağınık bölgeler, beledi hizmetler kadar sosyal ve ekonomik yönden de kentsel bütünleşmeyi engellemiştir.
Böylece şehirde 1930’lardan ve II. Dünya Savaşından sonra hızlanan gecekondulaşma olgusunun yerleştiği az gelişmiş metropoliten yapı 19. yüzyılda ortaya çıkarak gittikçe büyüyen bir sorun haline gelmiştir.
2.1.2 METROPOLİTEN GELİŞİM YAPISI
İstanbul metropoliten alanının yönetimi ve kentsel gelişimi birden fazla aktörün rol aldığı bir yönetim dokusu çerçevesinde yürütülmektedir. Tüm aktörlerin ortak bir vizyon çerçevesinde hareketini sağlayacak temel belge olarak 1/100.000 Ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planı, İstanbul’un;
a) Mevcut kentsel sorunlarının çözümüne,
b) Mekansal gelişiminin ve kalkınmasının sürdürülebilirliğine, c) Yaşam kalitesinin arttırılmasına
hizmet etmek ve altlık oluşturmak amacıyla hazırlanmıştır.
Kentsel Gelişme
İstanbul’un bir sistem olarak daha iyi işleyen bir yapıya kavuşması için İstanbul Çevre Düzeni Planı’yla alınan kararlar, Marmara Bölgesi ölçeğinde çok merkezli dengeli kalkınma bağlamında, İstanbul’un üstleneceği rol üzerine oluşturulan bir kurguyla belirlenmiştir.
İstanbul; orman alanları, su havzaları ve tarım alanlarının oluşturduğu kırılgan coğrafyada, Marmara sahili boyunca doğrusal bir yerleşime sahiptir. İstanbul’un varlığını sürdürebilmesi için bu kırılgan doğal yapının kesinlikle korunması gerektiğinden; çevresel, ekonomik ve toplumsal sürdürülebilirlik plan kararlarının temelini oluşturmaktadır.
“İstanbul’un çevresel sürdürülebilirlik ilkeleri doğrultusunda Marmara Denizi boyunca doğu-batı aksında çok merkezli ve kademelenmiş merkezlerle sıçrayarak geliştirilmesi ve kuzeye doğru gelişimin kontrol altına alınması” doğrultusunda plan kararları geliştirilmiştir.
Makroformun belirlenmesindeki öncelikler; kuzeydeki ormanlara, su kaynaklarına ve Boğaz’a karşı önemli bir tehdit oluşturan “kuzeye eğilim gösteren kent gelişiminin”
sürdürülebilirlik ilkeleri çerçevesinde kontrol altına alınması, mevcut merkezi iş alanı (MİA) üzerindeki baskının ve Boğaz geçişlerindeki trafik yükünün hafifl etilmesi ve çok merkezli bir yapının oluşmasının sağlanmasıdır. Bu karar tarihi dokunun korunması hedefini de desteklemektedir.
Nüfus
Çevresel sürdürülebilirlik ilkesi çerçevesinde İstanbul için belirlenen nüfus; doğal ve yapay eşikler, mer’i planlar, mevcut boş alan ve yapı stoku dikkate alınarak 16 milyon olarak kabul edilmiştir.
2007 Yılı Nüfusu TÜİK (Kişi)
2023 Yılı Nüfus Öngörüsü (Kişi)
A nadolu Yakası 4.416.867 5.930.000
Avrupa Yakası 8.156.969 10.070.000
İstanbul 12.573.836 16.000.000
Gebze Çorlu
Ç.Köy
Orman ve Havzalar Orman ve Havzalar
Karadeniz
Marmara Denizi
M M M M MİA M M M
Gebze Çorlu
Ç.Köy
Orman ve Havzalar Orman ve Havzalar
Karadeniz
Marmara Denizi
M M M M MİA M M M
Şekil 4. Çevre Düzeni Planı Hazırlık Süreci
Şekil 5. Kentsel Gelişim Alanları
Tab lo 2. İstanbul’un Mevcut Nüfus Dağılımı ve 2023 Nüfus Tahmini
15 Sektörel Dağılım
İstanbul’a küresel platformda rekabet üstünlüğü sağlamak üzere; mevcut sektörel yapısının ağırlıklı olarak bilgi ve teknolojiye dayalı üst düzey hizmetler, finans ve bilişim sektörlerine dönüştürülmesi hedefl enmektedir. Bu doğrultuda, 2000 yılı itibariyle, %32’si sanayi, %60’ı hizmet ve %8’i tarım olan istihdam yapısının, 2023’e kadar %70 hizmet, %25 sanayi ve %5 tarım olması; uzun vadede ise bu değerlerin sırasıyla %75,
%20 ve %5 olması öngörülmüştür.
Plan döneminde hizmet sektörünün payı
Anadolu Yakası’nda
%68’den %75’e, Avrupa Yakası’nda ise %54’ten %68’e
yükselecektir.
Mekansal Kararlar
İstanbul’un yaşam destek sistemleri olan doğal alanların, insan yapısı altyapının ve yaşam kalitesinin iyileştirilebilmesi ve kent yönetiminin sürdürülebilir olabilmesine yönelik mekansal kararlarda:
İnsan faaliyetlerinin yaşam destek sistemlerine, hassas ve kritik ekosistemlere zarar vermeyecek nitelik ve nicelikte gerçekleştirilmesi,
Kentin kuzeyinde yer alan hassas ekosistemlerin korunması amacıyla, kuzeye gelişme eğilimi gösteren kent gelişiminin kontrol altına alınarak; doğu-batı aksında ve Marmara Denizi boyunca kademelendirilmiş, çok merkezli ve sıçramalı gelişimin sağlanması,
Merkez ticaret alanı ve alt merkezler belirlenerek, merkezler kademelenmesinin sağlanması,
Kentin iki yakasında nüfus ve istihdam dengesinin sağlanmasına yönelik çalışmalarla boğaz geçişlerindeki yolculuk talebinin azaltılması,
Kentin doğrusal, kademelendirilmiş, çok merkezli ve sıçramalı gelişimini destekleyecek yüksek kapasiteli raylı ve denizyolu ağırlıklı toplu taşıma sisteminin oluşturulması,
Ekoloji-ekonomi dengesi gözetilerek ekonomide yeniden yapılanmanın sağlanması ve uluslararası rekabet üstünlüğü taşıyan veya taşıyabilecek sektörlerin desteklenmesi,
Bilgi teknolojilerinin ve AR-GE faaliyetlerinin üniversite ve sanayi işbirliği içerisinde geliştirilmesi,
Plan kararlarının, deprem başta olmak üzere afet riskleri dikkate alınarak üretilmesi
ilkeleri esas alınmıştır.
Orman Alanları
Kadastro çalışmalarının tamamlanarak, İstanbul İli orman varlığını koruma ve sürdürmede daha etkili olacak olan muhafaza ormanı statüsünün tüm orman alanlarında geçerli olması önerilmektedir.
Orman Kanunu’nun ilgili maddesi ile orman alanı sınırları dışına çıkarılan alanlardan kentin gelişimi içinde kalan ve çoğunluğu halihazırda yapılaşmış olanlar yerleşimin bir parçası olarak değerlendirilmiş; bunun dışındakiler için ağaçlandırılarak ormanla ekolojik olarak bütünleştirilmesi kararı getirilmiştir.
Tarım Alanları
Mutlak korunması gerekli tarım alanları ile tarımsal bütünlük açısından mutlak tarım arazilerindeki ürün deseninin devamlılığını sağlayan marjinal tarım alanları sürdürülebilir gelişme kapsamında tarımsal niteliği korunacak alan olarak gösterilmiştir.
Ekolojik tarım, özellikle içme suyu havzaları için birincil kırsal planlama modeli olarak belirlenmiştir.
Tarım alanlarının verimliliğinin artmasının yanı sıra kırsal kalkınmanın sağlanmasına yönelik teknolojik, organizasyonel ve eğitimsel katkı sağlamak amacıyla Silivri’de tarımsal üretim teknolojilerini geliştirme parkı önerilmiştir.
Su Toplama Havza Alanları
İstanbul Çevre Düzeni Planı, su toplama havzaları için ana ilke ve arazi kullanım kararlarının ilgili mevzuat doğrultusunda ve önerilen ‘Havza Yönetim Modeli’ dahilinde gerçekleşmesine ilişkin bir çerçeve ortaya koymaktadır.
Mevcutta yoğun konut ve sanayi yapılaşmasına maruz kalan havzaların rehabilite edilmesi planın en öncelikli konularındandır.
Küçükçekmece Gölü’nün temizlenerek rehabilite edilmesi ve böylece Karadeniz-Marmara Denizleri arasındaki ekolojik koridora, kaybedilen niteliğinin geri kazandırılması kararı alınmıştır.
İçme suyu havzalarının “havza içi yapı yasaklı alanlar” dışındaki yapılaşmış alanlar ilgili mevzuat doğrultusunda düzenlenecek
“havza içi rehabilite edilecek alanlar” olarak gösterilmiştir.
“Sabit mesafeli koruma kuşakları yöntemi” yerine, uzun dönemde topografya analizi, jeolojik yapı analizi gibi çalışmaların yapılması ve daha bilimsel olan “değişken mesafeli koruma kuşakları yöntemi”ne göre koruma kuşaklarının belirlenmesi önerilmektedir.
Şekil 6. Kentsel Gelişimin Sektörel Dağılımı
Doğal Afetler Açısından Sakınım Gerektiren Alanlar Jeolojik açıdan yerleşime sakıncalı alanların yanı sıra yeraltı suyu havzası ve/veya yeraltı suyu depolama ile jeolojik sakıncalı alanların kesiştiği yerler planda doğal afetler açısından sakınım gerektiren alanlar sembolüyle gösterilmiştir. Her türlü afete öncelikli olarak duyarlılık gösterecek olan bu alanlarda jeolojik, hidrolojik, hidrojeolojik ve sismik açıdan detaylı araştırmalar yapılması zorunlu tutulmuştur.
Çevresel Sürdürülebilirlik Açısından Kritik Öneme Sahip Alanlar
“Doğal işlevi bozulmaması gereken kritik ekosistemleri”, “hassas ekosistemleri”, “doğal işlevleri geri kazandırılması gereken alanları”, “su döngüsünün sürdürülebilirliği açısından kritik öneme sahip toprakları”, “ekolojik koridorları” ve “erozyona duyarlı alanları” bünyesinde barındıran alanlar planda çevresel sürdürülebilirlik açısından kritik öneme sahip alanlar olarak gösterilmiştir.
Kıyı Alanları
“Kamu yararı ilkesi” esas alınarak kıyılarda ağırlıklı olarak parklar, spor alanları, günübirlik rekreasyon alanları gibi kamuya açık rekreaktif amaçlı kullanımların olması öngörülmüştür. Bu çerçevede, kıyılarda kentsel ve bölgesel yeşil ve spor alanları önerilmiştir. Bu karar küresel iklim değişikliği sonucunda deniz seviyesinde ortaya çıkabilecek yükselmenin yol açabileceği olumsuzlukların azaltılmasını da destekler niteliktedir.
Kilyos-Karadeniz sahili gerisinde yer alan kullanım ömrü tamamlanmış Karadeniz kömür ocakları alanı; doğal kaynakları koruma ve kullanma dengesini bozmayacak şekilde kıyı rehabilitasyon alanı olarak gösterilmiştir.
Kentsel ve Kırsal Yerleşim Alanları
Kentsel ve kırsal yerleşim alanları özelliklerine göre meskun alanlar, gelişme alanları, kırsal yerleşim alanları ile gelişimi ve yoğunluğu denetim altında tutulacak alanlar olmak üzere dört gruba ayrılmaktadır.
Avrupa Yakası’nda Silivri-Büyükçekmece Gölü aksında D-100 (E5) ve TEM otoyolları arasında kalan bölgede, Silivri’nin batısında Değirmenköy ve Çanta’da, Hadımköy’de ve Küçükçekmece Gölü’nün kuzeyinde Kayabaşı ve Ispartakule bölgelerinde;
Anadolu Yakası’nda ise Maltepe, Orhanlı, Şile ve Ağva’da gelişme alanları önerilmiştir.
Merkezler Kademelenmesi
İstanbul’da çok merkezli-kademeli doğrusal bir makroform önerisi doğrultusunda, merkezi iş alanının tarihi merkezden daha batıya, coğrafi ve yoğunluk merkezine (Topkapı-Maltepe- Bayrampaşa bölgesine) yönlendirilmesi, her iki yakada MİA’nın yükünü azaltacak yeni çekim merkezleri ile raylı sistemlere birbirine entegre olmuş alt kademe merkezlerin oluşturulması kararları alınmıştır.
Bölgede yaşaması öngörülen nüfusun İstanbul merkezi dokusu ile güçlü ve sürekli bir bağlantı kurmasını gerektirmeyecek
ölçüde kendine yeterli şekilde planlan bu merkezler, İstanbul kentinin yapısal dönüşüm sürecinde itici güç oluşturacak bilgi ekonomisinin altyapısının yer alacağı alanlar olarak görev yapacaklardır.
Kentin doğrusal ve alt bölgeler halinde oluşacak kentsel gelişmesini destekleyecek nitelikte; Avrupa Yakası’nda Bakırköy, Yenibosna Basın Aksı ve Silivri’de; Anadolu Yakası’nda ise Kartal ve Ataşehir-Kozyatağı’nda birinci derece merkezler önerilmiştir.
İkinci derece merkezler olarak, Avrupa Yakası’nda iki göl arasında Esenyurt-Haramidere çevresi ile sanayiden hizmete dönüşümü öngörülen Gaziosmanpaşa, Anadolu Yakası’nda ise merkeze dönüşme eğilimi olan Pendik-Şeyhli sanayi alanının güney bölümü önerilmiştir.
Avrupa Yakası’nda Avcılar, Selimpaşa ve Çanta; Anadolu Yakası’nda ise Ümraniye, Maltepe ve Tuzla-Orhanlı’nın alt merkezler olarak gelişmesi öngörülmüştür.
Sanayi Alanları
Bilgiyi sınırlı biçimde transfer eden patent ve lisanslarla üretim yapan bir ekonomiden, bilgi üreten bir yapıya dönüşümü desteklemek üzere; sanayinin AR-GE desteğiyle teknoloji üreten ve yeni teknoloji kullanan, etkin bir lojistik sistemle bölgesel ve küresel pazara açılan, insan ve çevre sağlığını tehdit etmeyen bir yapıya dönüşmesi kararı alınmıştır.
Bu kararı desteklemek üzere, bulunduğu bölgede büyüyebilme imkanı bulamayan, ileri teknoloji kullanma gereksinimini karşılayamayan ve bu nedenle uluslararası nitelikte ürünler veremeyen sanayilerin yapısal dönüşüm geçirerek söz konusu sanayilerin yukarıda belirtilen olanakların karşılandığı alanlara yönlendirilmesi; sanayi alanlarının boşaltılmasıyla oluşacak alan kapasitesinin ise bilgi ekonomisi, kültür endüstrileri ve hizmetler sektörüne yönelik kullanılması planın sanayi ile ilgili temel yaklaşımıdır.
Sanayi alanlarına ilişkin kararlar; organize sanayi bölgeleri, sanayi alanları, küçük sanayi siteleri ve tersane alanları başlıkları altında geliştirilmiştir.
Elmalı Su Toplama Havzası’nda kalan Dudullu Organize Sanayi Bölgesi hariç Anadolu ve Avrupa Yakasında yer alan organize sanayi bölgelerindeki atıl kapasitelerin optimum düzeyde kullanılması ve bu bölgelerin yakın çevrelerinde dağınık durumda bulunan sanayilerin bu alanlara yönlendirilmesi öngörülmektedir.
Avrupa Yakası’nda Silivri-Değirmenköy, Silivri-Kavaklı, Kıraç- Hoşdere ve Hadımköy; Anadolu Yakası’nda ise Pendik-Şeyhli ve Tuzla Organize Sanayi Bölgesi kuzeyinde yer alan sanayilerin mevcut sınırları içerisinde sağlıklaştırılması kararı alınmıştır.
Silivri, Kıraç, Yakuplu, Gaziosmanpaşa, Maslak, Bostancı ve Maltepe’deki mevcut küçük sanayi siteleri ile Hadımköy’de yapımına başlanacak olan Akpınar Sanayi Sitesi küçük sanayi sitesi olarak gösterilmiştir.
Tuzla’daki tersanenin sıhhileştirilerek ve yoğunluğu azaltılarak işlevini sürdürmesi, alanın batısında, Pendik-Güzelyalı Bölgesi’nde önerilen tersane gelişim bölgesinde ise sadece yat ve gezinti teknelerinin üretimine ve satışına yönelik faaliyetler ile sosyal ve kültürel tesislerin yer alması kararı alınmıştır.
17
Teknoloji Geliştirme Alanları
İstanbul’da bilgi üreten bir yapıya dönüşüm hedefi doğrultusunda; kentte üniversite-özel sektör işbirliğinin artırılarak, bilginin uygulamaya dönüşmesi süreci için, içerisinde küvezler (inkübatörler), laboratuvarlar, teknoparklar, bilim parkları vb. ortamların yer alacağı teknoloji geliştirme bölgeleri önerilmiştir. Bu kapsamda, Silivri, Küçükçekmece, Şişli ve Pendik’te eğitim bilişim ve teknoloji geliştirme alanları (EBT), Silivri ve Tuzla’da ileri teknoloji alanları (İTA) ve Silivri’de tarımsal üretim teknolojilerini geliştirme parkı (TTP) önerilmiştir.
Turizm Alanları
Çevre Düzeni Planı ile İstanbul’a sahip olduğu kimliği ile özdeşleşen dünya ölçeğinde kültür odaklı turizm kenti statüsü kazandırmak amaçlanmaktadır. İstanbul için belirlenen turizm yaklaşımı; kentin köklü geçmişine ilişkin değerlerini koruyarak, kitle turizmi yerine alternatif turizm türlerinde dünya pazarlarıyla rekabet ederken, kentlisiyle de bütünleşen bir turizmdir.
Turizm faaliyetlerini kentin geneline yayma stratejisi kapsamında İstanbul’un kuzey ormanlarında ve kıyı alanlarında günübirlik turizm faaliyetlerinin, ekolojik turizm faaliyetlerinin ve bilgi, fikir ve tasarıma dayalı kültür endüstrilerinin geliştirilmesi öngörülmüştür.
Üniversite Alanları
Planda mevcut üniversitelerin de uzun vadede ağırlıklı olarak yüksek lisans ve doktora düzeyinde eğitim veren bir yapıya dönüştürülmesi öngörülmektedir. Bunun yanı sıra İstanbul’un bilgi üreten bir yapıya yönelmesi hedefi doğrultusunda, üniversite-özel sektör işbirliğini artırmak için önerilen teknoloji geliştirme bölgeleri kapsamında ilgili sektörlere yönelik enstitü niteliğinde yüksek eğitim kurumları da yer alabilecektir.
Sağlık Parkları
Sağlık turizmini desteklemek amacıyla Celaliye-Kamiloba ve İkitelli’de kentsel, bölgesel, ulusal ve uluslararası ölçekte hizmet verecek tüm ihtisas dallarını bünyesinde barındıran tam donanımlı hastane, ilgili fakülte ve yüksekokullar, araştırma geliştirme birimleri, sağlıklı yaşam ve rehabilitasyon merkezi, bakımevi gibi her türlü sağlık hizmetini sunabilecek 2 adet sağlık parkı önerilmiştir.
Fuar Ve Festival Alanları
Üniversite, sanayi ve teknoloji geliştirme alanları ile koordineli çalışacak şekilde Silivri-Çanta ve Avcılar-Firuzköy’de iki yeni fuar ve festival alanı önerilmiştir.
Habitat Parkı
Endemik bitki türleri ve biyolojik çeşitliliğin yoğun olduğu Ömerli Su Toplama Havzası’nda habitat parkı önerilmiştir.
Ulaşım Sistemi
Ulaşım sisteminin oluşturulmasında; ekonomiklik ögesine katkı sağlanması, raylı sistemlere öncelik veren toplu taşımacılığın yaygınlaştırılması, deniz taşımacılığının etkinleştirilmesi, kent içi ve uluslararası yük ve yolcu taşımacılığının kentiçi ulaşıma etkisini azaltacak şekilde, karayolu, demiryolu, denizyolu ve havayolunun birbirlerini tamamladığı entegre bir sistemin sağlanması ilkeleri belirleyici olmuştur.
Anadolu’dan karayolu ile gelen trafiğin deniz yoluyla Avrupa Yakasına aktarılması nedeniyle Harem’de yer seçen Harem Otogarı, köprülerin yapılmasından ve kent içi trafik düzenlemesinin ardından atıl duruma geldiğinden bulunduğu yerden kaldırılması kararı getirilmiştir. Kentteki otogar ihtiyacının karşılanması amacıyla TEM Otoyolu üzerinde Silivri, Selimpaşa, Bahçeşehir, Arıcılar, Kavacık, Ataşehir ve Kurtköy’de önerilen “cep otogarları” ile karşılanması öngörülmüştür.
Haydarpaşa Limanı’nın dönüşümü öngörülmüş, Ambarlı ve Pendik Limanları mevcut haliyle korunmuş, kentin gelecekteki liman ihtiyacı göz önünde bulundurularak Gümüşyaka-Çanta sınırında Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Çevre Düzeni Planında önerilen Tekirdağ-Marmara Ereğlisi arasındaki limanlarla entegre olacak şekilde ilave bir liman önerilmiştir.
İstanbul ve çevresinin gelecekte oluşacak ulusal ve uluslararası uçuş taleplerini karşılamak üzere Çorlu Havaalanı’nın genişletilmesi ve üçüncü ticari havaalanının -rezerv alan olarak- kentin batı yakasında Silivri-Gazitepe’de konumlandırılması öngörülmüştür.
Lojistik Bölgeler
Planda İstanbul’un ekonomik gelişimi açısından kentin ve metropoliten bölgenin beklentilerine hizmet edebilecek ve kentin yük ve mal akışının belirli merkezlerden gerçekleştirerek kent içi trafiğinin ağır tonajlı taşıtlardan arındırmak amacıyla lojistik merkezler geliştirilmiştir. Uluslararası yük taşımacılığında depo antrepo ve gümrükleme işlemlerinin aynı alanlarda karşılanması düşünülerek Bu doğrultuda; Kentin batıdaki giriş-çıkış kapısı olan Silivri-Gümüşyaka’da, Silivri-Kavaklı’daki sanayiye hizmet etmek üzere Kavaklı’da, sanayi alanlarının yoğunlaştığı iki göl arasında Hadımköy ile Ambarlı Liman Bölgesi’nde, Anadolu Yakası’nda ise Pendik-Güzelyalı’da ve kentin doğudaki giriş-çıkış kapısı olan Tuzla-Orhanlı’da lojistik bölgeler önerilmiştir.
İklim Değişikliği
Planda “iklim değişikliğinin uzun dönemli etkileri dikkate alınarak, iklim değişikliğine adaptasyon ve zarar azaltma konularının mekansal planlarla ilişkisinin kurulması”na yönelik araştırmaların yapılmasının gerekliliği vurgulanmış ve mevcutta küresel iklim değişikliğine karşı alınması gerekli önlemleri belirleyecek söz konusu bilimsel çalışmalar olmamakla birlikte;
plan kararları gelecekte gerçekleşebilecek iklim değişikliğinin İstanbul’da neden olabileceği olumsuz çevresel ve sosyo- ekonomik etkileri de göz önünde bulundurularak belirlenmiştir.
Bir kamu kuruluşu olması hasebiyle İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nce yerine getirilen tüm hizmetlerin dayanmakta olduğu hukuki bir alt yapı vardır. Bu bağlamda, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin görev, yetki ve sorumluluklarını düzenleyen pek çok kanun bulunmakta ancak bunlar içerisinde özellikle 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu, 5393 sayılı Belediye Kanunu ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu belirleyici yer tutmaktadırlar. İsmi geçen bu kanunlar belediye hizmetlerinin hemen hemen tamamı üzerinde etkiye sahiptirler ve sekiz ana hizmet alanı ve belediyenin genel yönetimi hususunda belirleyicidirler.
5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’nun 7. maddesine göre Büyükşehir Belediyelerinin temel görev, yetki ve sorumlulukları özetle şu şekilde sıralanabilirler:
Büyükşehir belediyesi stratejik plânını, yıllık hedefl erini, yatırım programlarını ve bunlara uygun olarak bütçesini hazırlamak.
3194 sayılı İmar Kanunu uyarınca imarla ilgili görevleri yerine getirmek; nazım imar plânını yapmak, yaptırmak ve onaylayarak uygulamak.
775 sayılı Gecekondu Kanunu’ndan doğan yetkileri kullanmak.
Coğrafi ve kent bilgi sistemlerini kurmak.
Deniz araçlarının atıklarını toplamak.
Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak
Yetki alanındaki meydan, bulvar, cadde ve ana yolların yapımı ve bakımı; kentsel tasarım projelerine uygun olarak bu yerlere cephesi bulunan yapılara ilişkin denetimlerin yapılması
İlân ve reklam asılacak yerleri ve bunların şekil ve ebadını belirlemek; meydan, bulvar, cadde, yol ve sokak ad ve numaraları ile bunlar üzerindeki binalara numara verilmesi işlerini gerçekleştirmek.
Çevrenin, tarım alanlarının ve su havzalarının korunmasını sağlamak; ağaçlandırma yapmak.
Büyükşehir katı atık yönetim plânının yapılması; katı atıkların kaynakta toplanması ve aktarma istasyonuna kadar taşınması hariç katı atıkların ve hafriyatın yeniden değerlendirilmesi, depolanması ve bertaraf edilmesine ilişkin hizmetleri yerine getirmek.
Sağlık merkezleri, hastaneler, gezici sağlık üniteleri ile yetişkinler, yaşlılar, engelliler, kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik her türlü sosyal ve kültürel hizmetleri yürütmek.
Afet riski taşıyan veya can ve mal güvenliği açısından tehlike oluşturan binaları insandan tahliye etmek ve yıkmak.Öte yandan İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ni doğrudan ya da dolaylı biçimde etkileyen pek çok kanun ya da yönetmelik mevcuttur. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin genel yönetimi ve hizmet vermekte olduğu sekiz temel alanı ilgilendiren en kritik yasalar konu başlıklarına göre şu şekilde sıralanabilirler:
Tablo 3. İmar Yönetimi Alanına İlişkin Mevzuat Özeti
Kent Planlama Çalışmaları
3194 Sayılı İmar Kanunu
2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu
775 Sayılı Gecekondu Kanunu 3621 Sayılı Kıyı Kanunu 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu
5366 Sayılı Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun
Kentsel Dönüşüm ve Tasarım Çalışmaları
2985 Sayılı Toplu Konut Kanunu 3194 Sayılı İmar Kanunu
2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu
775 Sayılı Gecekondu Kanunu 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu
İmar Faaliyetleri
3194 Sayılı İmar Kanunu
2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu
775 Sayılı Gecekondu Kanunu 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu 5543 Sayılı İskân Kanunu
4708 Sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun 2981 Sayılı İmar Aff ı Kanunu
Tablo 4. Ulaşım Hizmetleri Yönetimi Alanına İlişkin Mevzuat Özeti
Ulaşım Master Planı Çalışmaları
Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği
Karayolu Sistemleri 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu
Otopark Hizmetleri Otopark Yönetmeliği İstanbul Otopark Yönetmeliği
Trafik Yönetimi Karayolları Trafik Yönetmeliği 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu
2.2 YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER VE
MEVZUAT ANALİZİ
19
Tablo 7. Çevre Yönetimi Alanına İlişkin Mevzuat Özeti Yeşil Alan Üretim ve
Koruması
2872 Sayılı Çevre Kanunu 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu Çevre Koruma 2872 Sayılı Çevre Kanunu
2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu
Atık Yönetimi
Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği 2872 Sayılı Çevre Kanunu
Su ve Atıksu Yönetimi
2560 Sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun
Enerji Yönetimi 5627 Sayılı Enerji Verimliliği Kanunu 4628 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu
Tablo 8. Kültür Hizmetleri Yönetimi Alanına İlişkin Mevzuat Özeti
Kültür ve Tabiat Varlıklarının Korunması
5366 Sayılı Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu
Tablo 9. Kent ve Toplum Düzeni Yönetimi Alanına İlişkin Mevzuat Özeti
Ruhsatlandırma Faaliyetleri
İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik
2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu
Toplum Düzenine İlişkin Denetimler
1593 Sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu 1608 Sayılı Umuru Belediyeye Müteallik Ahkâmı Cezaiye Hakkında Kanun
5326 Sayılı Kabahatler Kanunu
5652 Sayılı Yaş Sebze Ve Meyve Ticaretinin Düzenlenmesi ve Toptancı Halleri Hakkında Kanun
Belediye Zabıta Yönetmeliği 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu Kent Estetiği Denetimleri 5326 Sayılı Kabahatler Kanunu
Tüketici Haklarını Korumaya Yönelik
Çalışmalar
4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun
Kent ve Toplum Düzeninin Sağlanmasına Yönelik
Bina Yıkımları
775 Sayılı Gecekondu Kanunu 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu 3194 Sayılı İmar Kanunu Tablo 5. Sosyal Destek Hizmetleri Yönetimi Alanına İlişkin Mevzuat Özeti
Yaşlılara Yönelik Hizmetler
5797 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
2022 Sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun
Özürlülere Yönelik Hizmetler
5378 Sayılı Engelliler Kanunu
5797 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
2022 Sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun
Çocuk ve Gençlere Yönelik Hizmetler
2828 Sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu
5797 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu
Cenaze Hizmetleri
3998 Sayılı Mezarlıkların Korunması Hakkında Kanun
2872 Sayılı Çevre Kanunu
Sosyal Destek Amaçlı Konut Edindirme ve Destek Hizmetleri
2985 Sayılı Toplu Konut Kanunu 775 Sayılı Gecekondu Kanunu 2981 Sayılı İmar Aff ı Kanunu
Tablo 6. Sağlık Hizmetleri Yönetimi Alanına İlişkin Mevzuat Özeti
Tedavi Edici ve Koruyucu Sağlık Hizmetleri
5797 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
1593 Sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu
Destek Sağlık Hizmetleri 5179 Sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun
Veteriner Halk Sağlığı 1593 Sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu
Tablo 11. Genel Yönetim Alanı na İlişkin Mevzuat Özeti (Devam) Tablo 10. Afet Yönetimi Alanına İlişkin Mevzuat Özeti
Deprem Odaklı Risk
Analizleri 7269 Sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyle Alınacak Tedbirlere Dair Kanun
Afet ve Acil Durum Planlarının Hazırlanması
Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik
Deprem Yönetmeliği
7269 Sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyle Alınacak Tedbirlere Dair Kanun Afet Yönetimi
Uygulamalarının Projelendirilmesi
Deprem Yönetmeliği
7269 Sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyle Alınacak Tedbirlere Dair Kanun Acil Durum Yönetimi Deprem Yönetmeliği
Belediye İtfaiye Yönetmeliği
Tablo 11. Genel Yönetim Alanı na İlişkin Mevzuat Özeti
İnsan Kaynakları Yönetimi
657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik
Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik
6245 Sayılı Harcırah Kanunu 4857 Sayılı İş Kanunu
Kamu Personelinin Yabancı Dil Bilgisi Seviyesinin Tespitine Dair Esas Ve Usuller Hakkında Yönetmelik
5548 Sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu
Mali Kaynakların Yönetimi
5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu
Belediye Tahsilat Yönetmeliği
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği
Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliği
2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu 5779 Sayılı İl Özel İdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun
Strateji ve Kalite
5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu
Kamu İdarelerinde Stratejik Planlamaya İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik Kamu İdarelerince Hazırlanacak Faaliyet
Bilişim Sistemleri Yönetimi
5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu
Telekomünikasyon Hizmetlerinin Yürütül- mesinde Geçiş Hakkına İlişikin Yönetmelik 5394 Sayılı Türkiye İstatistik Kanunu
Yazışma ve Arşiv Yönetimi
5070 Sayılı Elektronik İmza Kanunu Elektronik İmza Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik Devlet Arşiv Hizmetleri Hakkında Yönetmelik 3473 Sayılı Muhafazasına Lüzum Kalmayan Evrak Ve Malzemenin Yok Edilmesi Hakkında Kanun
Kurumsal Destek Hizmetleri
Devlet Memurlarının Tedavi Yardımı ve Cenaze Giderleri Yönetmeliği
2946 Sayılı Kamu Konutları Kanunu 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu
Tanıtım ve Halkla İlişkiler
4982 Sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu 5706 Sayılı İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Hakkında Kanun
Kurumsal İşbirlikleri (AB ve Dış İlişkiler)
5355 Sayılı Mahalli İdare Birlikleri Kanunu Mahalli İdareler Uzlaşma Yönetmeliği 3723 Sayılı Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun
Satınalma
2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği İhalelere Yönelik Yapılacak Başvurular Hakkında Yönetmelik
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği Danışmanlık Hizmet Alımları Muayene ve Kabul Yönetmeliği
4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu
4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu
5188 Sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun
