KAN GRUPLARININ SAPTANMASI. Dr. Güçhan ALANOĞLU Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalı Kan Bankası Isparta

(1)

KAN GRUPLARININ SAPTANMASI

Dr . Güçhan ALANOĞLU

Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalı

Kan Bankası Isparta

(2)

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon

Tıbbı Kursu 2

1. HEMAGLÜTİNASYON a. Lam (Slide) Yöntemi

b. Tüp Yöntemi

c. Jel Santrifügasyon Yöntemi d. Mikroplak Yöntemi

2. RIA 3. EIA 4. PCR

YÖNTEMLER

(3)

Elektrolitli ortamda eritrosit yüzeyindeki antijenlerin ortamda bulunan kendilerine özgü antikorlarla birleşmeleri sonucunda eritrositlerin birbirine yapışarak gözle görülebilecek büyüklükte kümeler oluşturup çökmesine hemaglütinasyon denir

Hemaglütinasyon

(4)

Tıbbı Kursu 4

Hemaglütinasyonun Oluşumu

Antikorların eritrositlere tutunması

Antikorlarla kaplı eritrositlerin birbirine tutunması

Sedimentasyon

(Santrifügasyonla hızlandırılabilir)

(5)

Hemaglütinasyon Sonuçlarına Etki Eden Faktörler

1. Fiziksel Koşullar

2. Eritrositler

3. Zeta Potansiyel

4. Serum

(6)

Tıbbı Kursu 6

Fiziksel Koşullar

1. İnkübasyon ısısı:

IgM tipi antikorlar...4-27°C (soğuk) IgG tipi antikorlar...30-37°C (sıcak) 2. İnkübasyon süresi

3. Santrifüj 4. Ortam

pH, LISS solüsyonu, enzimler, makromoleküller

(7)

Eritrositler

1. Eritrositlerin yüzey antijenlerinin tipi

2. Antijenin Sayısı

3. Lokalizasyonu ve immünojenitesi

4. Homozigot veya Heterozigot olmaları

5. (Homozigot : EE, cc vs Heterozigot : Ee, Cc vs.)

Homozigot eritrositlerde antijen bağlanma

(8)

Tıbbı Kursu 8

Zeta Potansiyel

1. Serum fizyolojik içerisinde süspansiyon

yapılan eritrositler birbirlerine ortalama 25 nm uzaklıkta dururlar

2. Süspansiyon yapıldıklarında katyonlar (+yüklü sodyum iyonu) eritrosit yüzeyini kaplar. Zeta potansiyel eritrosit yüzeyindeki negatif yük ile onu kuşatan katyonların oluşturduğu

potansiyel farkını gösterir

Zeta potansiyelin optimal düzeyi

n IgM için - 22 - 17 mV

n IgG için ise - 11 - 4.5 mV

(9)

Kompleman Sistemi

1. 20’den fazla proteinden oluşur; hümoral

bağışıklık ve iltihabın oluşmasında rol oynar

2. Bakteri ve Hücre lizisi

3. Fagositozda görevli (opsonizasyon)

4. Kemotaktik etki gösterir

5. İmmün kompleksin kandan temizlenmesine yardımcı

6. İki şekilde aktive olur

(10)

Tıbbı Kursu 10

Hemaglütinasyonu

Kolaylaştıran Faktörler

Eritrositler arası uzaklığı kısaltma

1. Proteolitik enzimler (Papain, bromelin, ficin vs)

2. Albumin

3. Polikatyonlar (Polybrene, protamine)

4. LISS (Low Ionic Strength Solution)

5. Santrifuj

(11)

Hemaglütinasyonu

Kolaylaştıran Faktörler

İki eritrosit arasında köprü oluşturma Coombs serumu

(12)

Tıbbı Kursu 12

Aglutinasyon Aglutinasyon yok

(13)

Eritrosit

(14)

Tıbbı Kursu 14

Aglütinasyon Değerlendirme

++++ Bir tek aglütinat, serbest hücre yok

+++ Birkaç büyük aglütinat, serbest hücre yok ++ Çok sayıda büyük ve küçük küme, serbest

hücre yok

+ Çok sayıda küçük küme, zeminde serbest hücre var

Mikroaglütinasyon makroskobik olarak negatif, bazı alanlarda mikroskobik 6-8 hücreli küme

DEĞERLENDİRME-I

(15)

Aglütinasyon Değerlendirme

Şüpheli Makroskobik olarak negatif, çok nadir mikroskobik 6-8 hücreli küme

Rulo Oluşumu Mikroskobik olarak kümeler para dizisi şeklinde Negatif Makroskobik ve mikroskobik küme yok

Mixed field Çok sayıda büyük ve küçük küme, zeminde serbest eritrosit var

DEĞERLENDİRME-II

(16)

Tıbbı Kursu 16

Eritrosit Süspansiyonu Hazırlama:

Yıkama yapılmaması durumunda

1. Fibrinojen ve serumdaki artık trombin

2. Rulo formasyonu oluşma olasılığı

3. Antikomplementer antikoagulanlar

4. Laktoz, neomisin gibi koruyucu maddeler

5. ABO, Lewis, Chido/Rodgers, Ii antijenlerinin plazmada bulunuşu

6. Plazma, albumin otoaglütininleri içerebilir

(17)

Saklama Koşulları ve Antijenler

1. M ve P1 antijenleri dışında aktivite kaybı minimaldir

2. Pıhtılaşmış olarak saklanan kan örneklerinde antikoagulanlı kanlara göre antijenik aktivite kaybı

daha hızlıdır

3. Eritrositler Sitrat Fosfat Gliserol solüsyonunda

–20⁰C’de bir yıl saklanabilir, sadece P1 antijeni

(18)

Tıbbı Kursu 18

Kan gruplama testlerinde serum tercih edilmelidir

Plazma Kullanmanın Sakıncaları :

* 37⁰C’de inkübe edildiğinde pıhtılaşabilir

* Sitrat ve EDTA gibi antikoagulanlar kompleman aktivasyonunu engeller.

Serum veya Plazma Kullanımı

(19)

Antiserumların Saklanması

• +4⁰C’de 1-2 yıl, -20⁰C’de yıllarca saklanabilirler

• Koruyucu olarak sodyum azid, antibiyotikler kullanılabilir

• Anti-A ve

Anti-B

’ye genellikle belirleyici olarak boya

(20)

Tıbbı Kursu 20

ABO (ABH) Sistemi

*Transfüzyon ve doku

transplantasyonunun

en önemli antijen sistemidir.

*Reverse gruplamanın yapılabildiği tek kan grup sistemidir

(21)

Antikor

Antijen Eritrosit hücre tipi

(22)

Tıbbı Kursu 22

Eritrositler Serum

(23)

Lam Yöntemi

A pos

(24)

Tıbbı Kursu 24

(25)

ABO Forward Gruplama-I

Temiz ve etiketli (anti-A yazılmış) bir lama bir damla anti-A damlatılır

İkinci temiz ve etiketli (anti-B yazılmış) bir lama bir damla anti-B damlatılır

Bu antiserumlara paralel test yapılacaksa üçüncü bir

temiz ve etiketli (anti-A,B yazılmış) bir lama bir damla anti-A,B damlatılır

Lam (Slide) Yöntemi-I

(26)

Tıbbı Kursu 26

ABO Forward Gruplama-II

Tercihen dördüncü bir temiz ve etiketli (kontrol yazılmış) lam da ayrıca hazırlanır. Bu lama bir damla hasta

serumu veya plazması damlatılır

Lamlara test edilecek eritrositlerin iyice karıştırılmış birer damla süspansiyonu damlatılır

Kullanılacak doğru konsantrasyonu belirlemek için üretici önerilerine bakılır

Lam (Slide) Yöntemi-II

(27)

ABO Forward Gruplama-III

Antiserum ve eritrositler her bir lam için ayrı, temiz bir aplikatör çubuk ile karıştırılır ve çubuk atılır

Lamlar sürekli olarak hafifçe öne-arkaya hareketle 2 dakika kadar sallanır

Tüm lamlardaki sonuçlar okunur, yorumlanır ve kaydedilir

Lam (Slide) Yöntemi-III

(28)

Tıbbı Kursu 28

Yorum-I

1 Herhangi bir ABO gruplama ajanıyla

(antiserumuyla) güçlü eritrosit aglütinasyonu sonucun pozitif olduğu anlamına gelir

2 İki dakika sonunda pürüzsüz eritrosit süspansiyonu negatif sonuçtur

3 Zayıf ya da şüpheli reaksiyon veren örnekler tüp testi ile tekrar edilmelidir

Lam (Slide) Yöntemi-IV

(29)

Yorum-II

4 Kontrol lamında aglütinasyon görülmesi nonspesifik bir aglütinasyon olarak değerlendirilir ve otoantikorların

varlığını gösterir

5 Değerlendirme tabloya göre yapılır

Lam (Slide) Yöntemi-V

(30)

Tıbbı Kursu 30

Kan Grubu Anti-A Anti-B Anti A,B

A + - +

B - + +

AB + + +

O - - -

Forward Gruplamada Değerlendirme

(31)

İsim soyad

Tarih

A pozitif

Çalışan personel Tarih

İmza

(32)

Tıbbı Kursu 32

Teknik uyarılar-I

1 Bu yöntem, seramik veya porselen fayans üzerinde asla denenmemelidir

2 Zayıf veya negatif reaksiyon veren tüm antiserum- eritrosit karışımları mikroskobik olarak da kontrol edilmelidir .

Lam (Slide) Yöntemi-VI

(33)

Teknik uyarılar-II

3 Negatif sonuçlar tüp testi ya da mümkünse başka bir yöntemle ( jel santrifügasyon, mikroplak vs )

doğrulanmalıdır

4 Temiz lamların üzerine önce antiserumlar damlatılmalıdır

5 Karıştırıcı çubuklar için cam bagetler tavsiye edilmez

Lam (Slide) Yöntemi-VII

(34)

Tıbbı Kursu 34

Teknik uyarılar-III

6 Lamların üzerinde oluşabilecek hafif kuruma zayıf pozitif aglütinasyon olarak değerlendirilmemelidir

7 Sonuçların değerlendirilmesi ikinci bir laboratuar uygulayıcısı tarafından da yapılmalıdır

8 Her şeye rağmen ABO grupları tayininde lam testleriyle her zaman doğru sonuçlar alınamaz

Lam (Slide) Yöntemi-VIII

(35)

1 Hasta serumu 2 Tarama RBC 3 Lıss

4 İnkübasyon 5 Santrifüj 6 Yıkama

7 AHG eklenir 8 Santrifüj

9 Coombs kontrol hücresi ekle 10 Santrifüj

Tüp Yöntemi

(36)

Tıbbı Kursu 36

ABO FORWARD GRUPLAMA-I

1 Temiz ve etiketli (anti-A yazılmış) bir test tüpüne bir damla anti-A damlatılır.

2 İkinci bir temiz ve etiketli (anti-B yazılmış) tüpe bir damla anti-B damlatılır.

3 Bu antiserumlara paralel test yapılacaksa üçüncü temiz ve etiketli (anti-A,B yazılmış) bir tüpe bir damla anti-A,B damlatılır.

TÜP YÖNTEMİ-I

(37)

ABO FORWARD GRUPLAMA-II

4 Dördüncü temiz ve etiketli (kontrol yazılmış) bir tüpe bir damla hasta yada donör serumu veya plazması damlatılır.

5 Her bir tüpe bir damla test edilecek eritrositlerin en az 3 kez yıkanmış %2-5’lik süspansiyonundan

damlatılır.

TÜP YÖNTEMİ-II

(38)

Tıbbı Kursu 38

ABO FORWARD GRUPLAMA-III

6

Tüp içerikleri yavaşça karıştırılır ve yaklaşık 900-1000 x g ’de 15-30 sn. süreyle santrifüj edilir. Alternatif olarak tüpler santrifüj

edilmeden 1 saat oda ısısında bırakılır.

TÜP YÖNTEMİ-III

(39)

ABO FORWARD GRUPLAMA-IV

7 Tüplerin dibindeki eritrosit birikintileri tekrar yavaşça süspanse edilir ve makroskobik olarak aglütinasyon açısından incelenir.

8 Test sonuçları okunur, yorumlanır ve kaydedilir.

Eritrosit test sonuçları ABO reverse gruplama prensibi ile karşılaştırarak doğrulanır.

TÜP YÖNTEMİ-IV

(40)

Tıbbı Kursu 40

YORUM-I

1 Test tüplerinin herhangi birindeki aglütinasyon sonucun pozitif olduğu anlamına gelir.

2 Bir eritrosit birikintisinin yeniden süspanse

edilmesinden sonra süspansiyonun pürüzsüz olması negatif test sonucudur.

TÜP YÖNTEMİ-V

(41)

YORUM-II

3

Kontrol tüpünde aglütinasyon görülmesi non- spesifik bir aglütinasyon olarak değerlendirilir ve otoantikorların varlığını gösterir

4

Değerlendirme tabloya göre yapılır

TÜP YÖNTEMİ-VI

(42)

Tıbbı Kursu 42

Teknik Uyarılar-I

1 Zayıf veya negatif reaksiyon veren tüm

antiserum-eritrosit karışımları mikroskobik olarak kontrol edilmelidir

2 Anti-A ve Anti-AB’de aglütinasyon şiddeti zayıf (+, ++) ise A subgrupları araştırılmalıdır

TÜP YÖNTEMİ-VII

(43)

Teknik Uyarılar-II

3 Temiz tüplerin üzerine ilk önce antiserumlar damlatılmalıdır.

4 Sonuçların değerlendirilmesi ikinci bir laboratuar uygulayıcısı tarafından da yapılmalıdır

TÜP YÖNTEMİ-VIII

(44)

Tıbbı Kursu 44

REVERSE GRUPLAMA-I

1.Test tüplerinin üzerine sırası ile A₁ , A2 , B , O yazılarak etiketlenir.

2. Her tüpe 2-3 damla hasta serumu damlatılır 3. A1 etiketli tüpe bir damla A1 eritrosit

süspansiyonu,

A2 etiketli tüpe bir damla A2 eritrosit süspansiyonu, B etiketli tüpe bir damla B eritrosit süspansiyonu, O etiketli tüpe bir damla O eritrosit süspansiyonu damlatılır .

TÜP YÖNTEMİ-IX

(45)

REVERSE GRUPLAMA-II

4. Tüp içerikleri yavaşça karıştırılır ve yaklaşık 900- 1000 x

g

’de 15-30 sn. süreyle santrifüj edilir.

5 Tüpler hemoliz bulgusu açısından incelenir.

Eritrosit birikintileri tekrar yavaşça süspanse edilir ve aglütinasyon açısından incelenir

TÜP YÖNTEMİ-X

(46)

Tıbbı Kursu 46

REVERSE GRUPLAMA-III

6. Test sonuçları okunur, yorumlanır ve kaydedilir.

Serum test sonuçları ABO forward gruplama ile saptananlarla karşılaştırarak doğrulanır

7. Zayıf serum reaksiyonlarını güçlendirmek için tüpler 5-15 dk. boyunca oda ısısında inkübe edilir

TÜP YÖNTEMİ-XI

(47)

YORUM

1 Aglütinasyon sonucun pozitif olduğu anlamına gelir

2 Pozitif testlerde beklenen reaksiyonlar +3 ile +4’tür.

Zayıf reaksiyon veren örnekler adsorbsiyon ve elüsyon ile doğrulanır.

3 Yeniden süspanse edilen süspansiyonun pürüzsüz olması negatif test sonucudur.

4 Değerlendirme tabloya göre yapılır.

TÜP YÖNTEMİ-XII

(48)

Tıbbı Kursu 48

Reverse Gruplamada Değerlendirme

Bilinen Eritrosit Süspansiyonları Kan Grubu Serumdaki

Antikorlar

A B O

A Anti-B - + -

B Anti-A + - -

AB - - - -

O Anti-A, Anti-B + + -

Oh (Bombay) Anti-A, Anti-B,

Anti-H + + +

(49)

TEKNİK UYARILAR-I

1 Santrifüj yapılmadan değerlendirildiğinde zayıf

aglütinasyon oluşur. Bu yüzden reverse gruplama sadece tüp, jel santrifügasyon, mikroplak

serolojik yöntemleri ile yapılabilir. Lam yöntemi ile yapılamaz

2 Zayıf (+, ++) veya negatif reaksiyon veren tüm tüp karışımları mikroskobik olarak kontrol

edilmelidir

TÜP YÖNTEMİ-XIII

(50)

Tıbbı Kursu 50

TEKNİK UYARILAR-II

3 Eğer anti-A ve anti-B antikorları serumda çok az miktarlarda ise reverse gruplama ile ortaya

koymak güç ya da olanaksız olabilir.

4 Hastanın kanında A ve B grup antijenleri dışında başka antijenlerle reaksiyon veren atipik

antikorlar varsa grup saptanması güçlük gösterebilir.

TÜP YÖNTEMİ-XIV

(51)

Tüp Yöntemi √

1. Güvenilir bir yöntem

2. Fiziksel koşullar ve eleman ihtiyacı

3. Zaman

4. Enfeksiyon riski

5. Ucuz

(52)

Tıbbı Kursu 52

FENOTİP FORWARD GRUPLAMA REVERSE GRUPLAMA (ABO/Rh) (cell A1, A2, B, O)

Anti-A Anti-B Anti-AB Anti-H Anti-A1 A1 A2 B O

A1* +4 - +4 -/± +3 - - +4 -

A_ınt** +4 - +4 +3/+2 +3/+2 - - +4 -

A2*** +4 - +4 +2 - -/+ - +4 -

A3 +2_mf - +2 +3 - ? - +4 -

A_m -/+ - -/+ +4 - - - +4 -

A_x -/+2 - +/+2 +4 - +2 -/+ +4 -

A_e1 - - - +4 - +2 - +4 -

B - +4 +4 - +4 +4 - -

B3 - +1_mf +2_mf +3 +4 +4 - -

B_m - - -/+ +4 +4 +4 - -

B_x - -/+ -/+2 +4 +4 +4 - -

AB +4 +4 +4 - +3 - - - -

A2B+4 +4 +4 - - ? - - -

O - - - +4 - +4 +4 +4 -

Oh(Bom.) - - - - - +4 +4 +4 +4

* Anti-A1 pozitifliği daima anti-H pozitifliğinden daha kuvvetlidir.

** Anti-A1 ve anti-H’da reaksiyon şiddeti aynıdır.

*** Anti-H pozitifliği daima anti-A1 pozitifliğinden daha kuvvetlidir.

(53)

Jel Yöntemi

1 Uygun kartlara numune eklenir 2 İnkübasyon

3 Santrifüj

4 Değerlendirme

Çift populasyon gösterilebilir

1986

Molekül çapına göre tutulma prensibi

(54)

Tıbbı Kursu 54

A Neg O Pos

Ce poz , cE, Kell neg

(55)

Jel Teknolojisinin Avantajları√

§ Laboratuar tekniklerinin standardizasyonu

§ Kolay ve çabuk prosedürler

§ Kolay ve çabuk yorumlama

§ Yıkama işlemine gerek duyulmaması

§ Sonuçların ertesi gün bile kontrol edilebilirliği

(56)

Tıbbı Kursu 56

(57)

Mikroplak Yöntemi

1. Duyarlılığı yüksek

2. Ekonomik

3. Büyük kan merkezleri için uygun

(58)

Tıbbı Kursu 58

Forward Gruplamada Uyumsuzluk

1. Yakın dönemde transfüzyon veya kemik iliği transplantasyonu yapılanlarda iki farklı eritrosit popülasyonuna bağlı chimera

2. Varyant A ve B genleri taşıyan kişilerde zayıf antijenlerin varlığı. Lösemi gibi bazı hastalıklarda eritrosit yüzey antijenlerinde zayıflama

(59)

Forward Gruplamada Uyumsuzluk

3. Kalıtsal yada kazanılmış poliaglütinasyonda membran bozukluğuna bağlı gelişen modifiye eritrositlerin anti-A, anti-B veya her ikisi ile birlikte aglütine olması

4. Anormal konsantrasyondaki serum proteinleri veya makromoleküller nedeni ile oluşan nonspesifik agregasyonun aglütinasyonu taklit etmesi

(60)

Tıbbı Kursu 60

Forward Gruplamada Uyumsuzluk

5. Serumlarında yüksek konsantrasyonda A ve B antijenleri bulunan kişilerde bu antijenlerin antiserumdaki (reagent) antikorları nötralize etmesi

6. Antiserumlardaki boyalara karşı gelişmiş antikorların neden olduğu hatalı pozitiflikler

(61)

Reverse Gruplamada Uyumsuzluk

1. Tam pıhtılaşmamış serum veya plazmada bulunan küçük fibrin parçacıklarının

aglütinasyon sanılması

2. Anormal konsantrasyondaki proteinlerin veya intravenöz kontrast maddelerin neden olduğu nonspesifik agregasyon

(62)

Tıbbı Kursu 62

Reverse Gruplamada Uyumsuzluk

3.

Diğer eritrosit antijenlerine karşı gelişmiş antikorların test hücreleri bu antijeni taşıyorsa pozitif sonuç

vermesi

4. Yenidoğan döneminde ilk 4-6 ay, yaşlılar ve immün sistemi baskılanmış kişilerde düşük immünglobulin düzeyinin hatalı negatif sonuçlara neden olması

(63)

Rh Antijenleri

Rh Antijenleri Sıklık (%)

D 85

C 70

E 30

c 80

e 97

f (ce) 64

Ce 69

Cw 2

(64)

Tıbbı Kursu 64

D Antijeni

1. A ve B antijenlerinden sonra en yüksek antijeniteye sahiptir

2. En kompleks eritrosit antijenlerindendir

3. Rh sisteminde en güçlü antijen olduğundan Rh tiplendirmesinde rutinde sadece anti-D çalışılır

(65)

1. Bilinmeyen Rh antikorlarının tanımlanması

2. Rh antikorları taşıdığı bilinen alıcılara transfüzyon yapılması

3. Babalık tayini ve diğer aile çalışmaları

4. Çeşitli test panelleri için eritrosit hazırlanması sırasında kullanılır

Diğer Rh Antijenleri

(66)

Tıbbı Kursu 66

Anti-D Antiserumları

1. Yüksek Proteinli Antiserumlar

2. Düşük Proteinli Antiserumlar

(67)

Yüksek Proteinli Antiserumlar

1. Yüksek yoğunlukta protein ve makromolekül içerirler

2. Lam, tüp, mikroplak tekniklerinde kullanılırlar

3. Kontrol reagenti her üretici firma için farklıdır

4. Eritrosit süspansiyonları SF, serum veya plazma ile hazırlanabilir

5. Rutinde en sık kullanılan antiserumlardır

(68)

Tıbbı Kursu 68

Düşük Proteinli Antiserumlar

Üç farklı türü vardır :

a. Geleneksel SF reaktif tüp testi antiserumu:

IgM

b. Monoklonal IgM antiserumları: IgM ve poliklonal IgG

c. Kimyasal olarak modifiye edilmiş poliklonal IgG: Tüm rutin çalışmalarda veya kontrol testi pozitif örneklerde kullanılır

(69)

Rh Tayininde Lam Yöntemi-I

1 Temiz, işaretlenmiş bir lamın üzerine bir damla anti-D damlatılır

2 İkinci bir lama uygun kontrol solüsyonundan bir damla damlatılır

3 Her bir lama iyi karıştırılmış %40-50’lik test

edilecek eritrosit süspansiyonundan birer damla

(70)

Tıbbı Kursu 70

Rh Tayininde Lam Yöntemi-II

4 Temiz bir aplikatör çubuk kullanarak iyice karıştırılır ve reaksiyon karışımı her lamda yaklaşık 20x40 mm’lik bir alana yayılır

5 Lamlar görüntü kutusuna konur, yavaşça sallanır ve aglitünasyon açısından sürekli olarak gözlenir

(71)

Rh Tayininde Lam Yöntemi-III

6 Test 2 dakika içinde okunmalıdır

7 Eğer Rh görüntüleme kutusu temin edilememiş ise ısıtılmış (el sırtını yakmayacak ısıya kadar) lamlar kullanılabilir

8 Her iki lamdaki reaksiyon sonuçları okunur ve yorumlanır

(72)

Tıbbı Kursu 72

Yorum

1. Anti-D ile aglitünasyon ve kontrol lamında pürüzsüz süspansiyon pozitiftir ve test

edilen eritrositlerin D+ olduğunu gösterir 2. Anti-D ve Rh kontrolünde aglütinasyon

olmaması eritrositlerin D - olduğunu düşündürür. Eğer eritrositler lam

testlerinde D– olarak bulunuyor ise

antiglobülin test prosedürüyle zayıf bir D (D

^u

) antijeni taşıdığı gösterilebilir

Rh Tayininde Lam Yöntemi-IV

(73)

1 Temiz, işaretlenmiş bir test tüpünün içine bir damla anti-D serumu damlatılır

2 İşaretlenmiş (kontrol yazılmış) ikinci bir tüpün içine uygun kontrol ajanından bir damla damlatılır

3 Her tüpe test edilecek %2-5’lik eritrosit

süspansiyonundan (SF, serum veya plazma içindeki) birer damla damlatılır

Rh Tayininde Tüp Yöntemi-I

(74)

Tıbbı Kursu 74

4 Nazikçe karıştırılır ve üreticinin önerdiği hız ve zamanda santrifüj edilir

5 Eritrosit birikintisi nazikçe kaldırılır ve aglütinasyon açısından kontrol edilir

(Eritrositleri transfer etmek için çubuk kullanılmışsa, eritrosit birikintisi kaldırılmadan önce her tüpe 1 damla SF ilave etmek, resüspansiyona yardımcı olacak daha fazla sıvı sağlayacaktır)

Rh Tayininde Tüp Yöntemi-II

(75)

6 Reaksiyonlar derecelendirilir ve test ile kontrol sonuçları kaydedilir

Rh Tayininde Tüp Yöntemi-III

(76)

Tıbbı Kursu 76

YORUM

1 Anti-D tüpündeki aglütinasyon > 2+ ve kontrol tüpü nonreaktif ise geçerli bir test oluşturur ve test edilen eritrositlerin D+ olduğunu gösterir

2 Kontrol tüpünde aglütinasyon varsa veya anti-D tüpündeki aglütinasyon < 2+ ise, daha ileri testler olmaksızın Rh tipi pozitif olarak değerlendirilmemelidir

Rh Tayininde Tüp Yöntemi-IV

(77)

YORUM

Hem anti-D hem de kontrol tüplerindeki düz bir eritrosit süspansiyonu negatif test sonucudur.

Hastaların grubu D negatif olarak gözükse de,

donör kanı olduğunda mutlaka D antijenin zayıf formları için zayıf D (D^u) testine tabi tutulmalıdır

Rh Tayininde Tüp Yöntemi-V

(78)

Tıbbı Kursu 78

n

Zayıf D (Du)

n

Normalden daha az D antijeni mevcuttur ancak yapısı normaldir.

n

Antikor geliştirmesi beklenmez

n

Varyant=Parsiyel D=Kısmi D

n

Epitoplarda eksiklik mevcuttur.

n

Protein yapı normal değildir.

n

Eksik olan epitopa karşı antikor geliştirebilir.

(79)

1. Her Anti-D antiserumu zayıf D testi için uygun değildir Yüksek proteinli poliklonal antiserumlar

Kimyasal olarak modifiye edilmiş düşük proteinli poliklonal antiserumlar

Harmanlanmış IgM/IgG monoklonal/poliklonal düşük proteinli antiserumlar kullanılabilir

2. D^u testi mutlaka tüp testi ile çalışılmalıdır. Çünkü lam yöntemi ile D^u testi yapılamaz

Zayıf D Testi (D

^u

Testi)-I

(80)

Tıbbı Kursu 80

1 Temiz, işaretlenmiş bir test tüpüne bir damla anti-D serumu damlatılır

2 İşaretlenmiş (kontrol yazılmış) ikinci bir tüpe uygun kontrol ajanından bir damla damlatılır

3 Her tüpe test edilecek %2-5’lik eritrosit

süspansiyonundan (SF, serum veya plazma içindeki) birer damla damlatılır

Zayıf D Testi (D

^u

Testi)-II

(81)

4 Tüpler karıştırılır, 37ºC’de 15-30 dk bekletilir.

5 900-1000 x g de, 15-45 saniye santrifüj edilir.

6 Nazikçe çalkalanarak aglütinasyon olup olmadığına bakılır. Eğer, anti-D ile test

hücrelerinde güçlü bir aglütinasyon varsa ve bu durum kontrolde yoksa, test örneği D+ olarak kaydedilir. Testin antiglobulin fazına geçmeye gerek yoktur.

Zayıf D Testi (D

^u

Testi)-III

(82)

Tıbbı Kursu 82

1.

Test edilen eritrositlerde aglütinasyon yok veya şüpheli bir aglütinasyon varsa

eritrositler çok miktarda SF ile 3-4 kez yıkanır.

2.

Son yıkamadan sonra SF tamamen dökülür ve tüpün ağız kenarları kurulanır.

Zayıf D Testi (D

^u

Testi)-IV

(83)

1. Üreticinin direktifleri doğrultusunda 1-2 damla anti- IgG damlatılır.

2. Nazikçe karıştırılır ve 900-1000 x g de, 15-30 saniye santrifüj edilir.

3. Her eritrosit birikintisi nazikçe kaldırılır, aglütinasyon olup olmadığına bakılır, test sonucu derecelendirilir ve kaydedilir.

Zayıf D Testi (D

^u

Testi)-V

(84)

Tıbbı Kursu 84

YORUM

1 Zayıf D testi prosedürüne mutlaka bir diluent kontrol testi veya direkt antiglobulin testi eşlik etmelidir.

2 Anti-D tüpünde aglütinasyon varken kontrol tüpünde olmaması testin pozitif olduğunu

gösterir. Kan D + olarak sınıflandırılmalıdır. Bu tür eritrositleri “D -, D^u +” olarak rapor etmek doğru değildir.

Zayıf D Testi (D

^u

Testi)-VI

(85)

3 Anti-D testinde aglütinasyon olmamışsa sonuç negatiftir. Bu, eritrositlerde D aktivitesi yok demektir ve D (– ) neg olarak sınıflandırılır

4 Kontrol testi pozitif ise, zayıf D testi için geçerli bir yorum yapılamaz. Bu durumda, eğer test edilen eritrositler hastaya ait ise Rh (- )kan verilmelidir; eğer donöre ait ise eritrositler transfüzyon için kullanılmamalıdır

Zayıf D Testi (D

^u

Testi)-VII

(86)

Tıbbı Kursu 86

Sorular-I

1- Zayıf veya varyant D antijeni, Rh negatif bir kişide antikor yanıtı oluşturabilir mi?

2- Zayıf veya varyant D antijeni taşıyan fetus anneyi immünize edebilir mi?

3- Varyant D antijeni taşıyan bir alıcıya Rh pozitif kan verilirse antikor yanıtı oluşur mu?

(87)

Sorular-II

4- Varyant D antijeni taşıyan anneyi Rh pozitif fetus immünize edebilir mi?

5- Zayıf D antijeni taşıyan alıcıya Rh pozitif kan verilirse antikor yanıtı oluşur mu?

6- Zayıf D antijeni taşıyan anneyi, Rh pozitif fetus immünize edebilir mi?

(88)

Tıbbı Kursu 88

Eğirdir Gölü Isparta