DERS 2
Canlılar hücrelerden oluşur tek hücreli ve çok hücreli
Aksaklıklar sistemin işleyişini bozar.
EKOLOJİK ETMENLER
Canlı yaşamını doğrudan veya dolaylı olarak etkileyen tüm canlı ve cansız varlıklar ekolojik etmenlerdir.
Beslenme biçimi, sıcak, soğuk, nem, jeolojik yapı….
CANSIZ ETMENLER
A. İklim etmenleri
Atmosferi hava hareketleri İKLİM
B. Sıcaklık: mevsimlerin ortaya çıkmasında belirleyici etmendir. İnsanların vücut sıcaklığı 36-370C
Termoregülasyon sistemi, vücut sıcaklığını düzenler.
Fiziksel ısı regülasyonu Hormonal ısı regülasyonu
C. Işık
Her canlı güneş ışığına aynı oranda ihtiyaç duymaz.
Uzun gün bitkileri, Arpa gibi bitkilerin tohum verebilmesi için daha fazla güneş ışığına ihtiyaç duyar.
Güneş ışınları atmosfer tabakalarından geçerken bir kısmı filtre edilir.
Ozon tabakası tarafından morötesi ışınların büyük kısmı abzorbe edilir.
Uzun dalga boylu ışınların (kırmızı ötesi) çoğu yeryüzünden yansır ve uzaya gönderilir ancak CO2 gibi gazlar tarafından emilmesi sera etkisini artırır.
Atmosfer ne kadar filtre ederse yeryüzüne gelen güneş ışınları o kadar yararlıdır.
D. Yağış ve nem
Kara canlıları için su kaynağıdır.
Nem oranı yumurtlama, gelişim hızı vs etkiler. E. Bazı atmosferik olaylar ve atmosfer bileşimi
Rüzgarla taşınan toprak ve toz içindeki mineraller toprağın daha verimli olmasını sağlar veya çoraklaştırabilir
Toprağın asıl kaynağı volkanik kayaçlar ve lavlardır
Yükseklik : Deniz seviyesinden yükseklere çıkıldıkça
sıcaklık azalır, canlı çeşidinde farklılıklar görülür.
Toprağın yapısı: Toprak canlılar için hem habitat hem
de doğal kaynaktır
Topografik yapı: Yüzey görünüm şeklidir
CANLI ETMENLER
Tür İçi Bireylerle Etkileşimler
Besine bağlı etkileşimler
Besin miktarındaki değişim ekosistemdeki tüm canlıları etkiler Aynı besini kullanan canlılar arasında etkileşim fazla, farklı besinleri kullananlar arasında azdır.
Yere bağlı etkileşimler
Erkek-dişi etkileşimleri
Yavru yapma, yavruya bakma ve koruma vb… Tür içi organizasyon etkileşimleri
Erkek leopar çiftleşme dışında yalnız yaşar, yalnız başına avlanabilir
Kurtlar sürüler halinde yaşar, tek başına büyük avları yakalayamaz
Türlerarası Etkileşimler
Besine bağlı etkileşimler
Mutualizm iki taraf da yararlanır
Kommensalizm biri yarar görür, diğeri ne yarar ne zarar
Parazitlik bir canlı yarar diğeri zarar görür
Çürükçül yaşam canlı organizmanın organik atıklarından yararlanma
Yere bağlı etkileşimler
Canlıların ilişkide olmaları için aynı ekolojik gereksinimleri paylaşmalarını gerektirir.
Üretici-tüketici ilişkisine bağlı etkileşimler Besin olan AV,
avlanan AVCI
Av hızlı koşmalı,
Bir ekosistemde canlı ve cansız varlıklar karşılıklı etkileşim belli bir düzen ve sirkülasyon halindedir.
En önemli etkileşimlerden birisi besin/beslenmedir. Beslenmede temel amaçlar;
Büyüme-gelişme Üreme
Enerji
Besin Piramidi
Toprak besin maddeleri+enerji bitkilere hayvanlara
Besin Zinciri
Ölüm çürükçüller ayrışım toprağın zenginleşmesi
Doğa kendi döngüsünde zamanla yenilenir.
Modifikasyon :Yaşanılan çevre etkisiyle gerçekleşen kalıtsal olmayan değişimler.
Geçişli/Kademeli Modifikasyon Alternatif modifikasyon
Varyasyon: Çevresel etmenler sonucunda meydana gelen kalıtsal değişimlerdir. Mutasyon, Rekombinasyon, Crossing over, Konjugasyon, Transdüksiyon,
Adaptasyon
Mutasyonların ardından evrimin kaynağıdır.
Belirli bir ortama uyum için canlının geliştirdiği kalıtsal özellikler ve karakterlerdir.
Değişen koşullara uyum göstermek neslin devamı için zorunludur.
Yapısal adaptasyonlar Fizyolojik adaptasyonlar Renk adaptasyonları
Koruyucu renk adaptasyon Uyarıcı renk adaptasyonu Mimikri
EKOSİSTEMDE ORGANİZMALARIN YAŞAM ÇEŞİTLERİ
AKSİYON: Ekosistemi oluşturan cansız varlıkların canlı varlıklar üzerindeki etkisi REAKSİYON: Canlı varlıkların cansız varlıklar üzerindeki etkisi
KOAKSİYON: Canlı varlıkların birbirleriyle etkileşimleri Besin elde etme şekline göre
Ototrof, kendi beslektir Heterotrof, tüketicidir Mutualizm
Zorunlu mutualizm İsteğe bağlı mutualizm Kommensalizm
