SINIF YÖNETİMİ TEKRAR DERSİ
Sınıf Yönetiminin Temel Kavramları
Sınıfların etkili bir şekilde yönetilmesi için, öğretmenlerin temel yeterliklere ve becerilere sahip olması gerekir.
Öğretmenlik mesleğini gerektiği gibi yerine getirilebilmek için, öğretmenlerin iyi bir alan bilgisine, genel kültür bilgisine ve öğretmenlik meslek bilgisine sahip olması gerekir. Bu yeterlik alanlarının yanında, öğretmelerin şu bilgi ve beceri alanlarına da sahip olmaları gerekir: Kişisel ve mesleki değerlere sahip olmak, öğrencileri tanımak, öğrenme-öğretme sürecini iyi bilmek, öğrenmeyi ve gelişimi değerlendirebilmesi, okulun aile ve çevre ile ilişkisinin önemini bilmek, öğretim programını ve içeriğini bilmek.
Sınıf yönetiminde öğretmenler, zaman içinde farklı model ve yaklaşımlar uygulamışlardır.
Bunların başlıcaları klasik yaklaşım, tepkisel yaklaşım, önlemsel yaklaşım, bütünsel yaklaşım ve çağdaş yaklaşımdır. Sınıf yönetiminin boyutlarını bilen, okul iklimini ve işleyişini iyi yordayan öğretmenler, sınıflarındaki maddi ve manevi kaynakları daha etkili kullanarak öğrencilerinlerm istenilen hedeflere ulaşmasında daha başarılı olurlar.
Sınıf Yönetimi Model ve Yaklaşımlar Tepkisel Yaklaşım
Bu yaklaşımda sonuç-tepki ilişkisi baskındır. Yaklaşım ödül ve ceza temeline dayanır. İstenmeyen davranışa uygun tepkiyi öngörür. Amacı, kabul edilmez davranışın değiştirilmesidir. İstenmeyen davranışın kontrol altına alınmasında, ödül ve cezanın caydırıcı gücünden yararlanılır. Örneğin, derste konuşan öğrenciyi azarlamak, ödevini yapan öğrenciye "Aferin!" demek buna örnek olarak gösterilebilir. Bireysel bir yaklaşımdır. Yaklaşım, "Tepki karşı tepki doğurur." endişesi ile çok dikkatli kullanılmalıdır. Bu yaklaşımın daha çok, sınıf yönetimi bilgisi, becerisi, deneyimi zayıf olan ve diğer yaklaşımları iyi kullanamayan öğretmenler tarafından kullanıldığı görülmektedir.
Sınıf Yönetimi Model ve Yaklaşımlar
Önleyici Yaklaşım
Yapılma olasılığı olan istenmeyen davranışların öğretmen tarafından önceden kestirilerek önlemler alınmasıdır. Bu yaklaşımda istenmeyen davranışların başlamadan önlenmesi amaçlanır.
Olası sorunlar ve ortaya çıkabilecek sonuçlar için önceden hazırlık ve önleyici düzenlemeler yapılır.
Sınıf Yönetimi Model ve Yaklaşımlar Gelişimsel Yaklaşım
Bütünsel Yaklaşım
1. Öğrencilerini sınıf yönetiminden sınav yapmak isteyen bir öğretmen, öğrencilerin kopya çekmelerini engellemek için sınav kâğıtlarını A ve B grubu olmak üzere ikiye ayırmıştır.
Buna göre öğretmen hangi sınıf yönetimi yaklaşımını kullanmıştır?
A) Geleneksel B) Gelişimsel C) Tepkisel D) Önlemsel E) Bütünsel
2. Yenilenen öğretim programlarında öğrenci ilgi ve İhtiyaçları ön plandadır, öğrencilerin gelişimi sadece bilişsel alanda değil, duyuşsa! ve psikomotor alanlarda da gcrçekleşmelidlr.
Öğretmenler ise öğrencilerin bütün özelliklerini geliştirmelerinde yardımcı olacak en önemli faktörlerdendir. Bu nedenle öğretmen öğrencilerinin gelişim özelliklerini iyi bilmelidir.
Verilen bilgide sözü edilen görüşü benimseyen bir öğretmen aşağıdaki sınıf yönetimi yaklaşım- larından hangisini özellikle kullanmalıdır?
A) Klasik B) Tepkisel C) Önleyici D) Gelişimsel E)Bütünsel
3. Bir öğretmen öğrenci öğrenmelerinin içsel süreçlerle ve küçük yaşlarda başlayan deneyimlerle gerçekleştiğini düşünerek onları alan gezisine götürür. Öğrencilerin aileleri ile yakın bir konsültasyon kuran öğretmen, ailelerin de görüşlerini dikkate alarak öğrencileri sosyalleştirir ve program kazanımlarına ulaştırır.
Verilen bilgide sözü edilen öğretmen aşağıdaki öğrenme yaklaşımlarından hangisini öncelikle benimsemektedir?
A) Hümanist B) Davranışçı C) Psikoanalitik D) Etkileşimci E) Bilişsel
Sınıf Yönetimini Etkileyen Etmenler
Sınıf yönetimi psikoloji, sosyoloji, yönetim bilimi, eğitim bilimleri gibi birçok disiplini arada kullanmayı gerektiren bir çalışma alanıdır. Bu bağlamda sınıf yönetimini etkileyen etmenler ele alınırken söz konusu disiplinlerin ilkeleri ve süreçleri dikkate alınmalıdır. Bu bölümde sınıf yönetimini etkileyen etmenler genel olarak sosyolojik, psikolojik ve eğitsel boyut olmak üzere üç ana başlıkta incelenmiştir. Sosyolojik boyut, toplumsal etkileşim toplumsal etkileşim ve sınıf alt başlıklarıyla ele alınmıştır. Psikolojik boyut, öğrenci özellikleri ve öğretmenin özellikleri; eğitsel etmenler ise okul yönetiminin tutumu ve işleyişi öğretmenin niteliği, okulun amaçlarına bağlılık derecesi ve geleneksel eğitim anlayışı alt başlıkları altında ele alınmıştır.
I. Bireylerin hayat boyu edindiği dil, sanat, bilim gibi ürünlerden yararlanarak oluşturdukları donanımdır.
II. Yaşam alanı içerisinde bireylerin insanlarla ilişkileri sonucunda edindikleri güven, saygınlık ve ayrıcalık yeterliğidir.
III. Bireyin maddi birikimlerinin ifade edildiği temel kaynaktır.
Bireylerin benliklerini sergilerken ve inşa ederken kullandıkları kaynaklar aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak sıralanmıştır?
I. II III
A) Ekonomik Kültürel Sosyal
B) Tarihî Sosyal Ekonomik
C) Kültürel Psikolojik Tarihî
D) Kültürel Sosyal Ekonomik
E) Psikolojik Kültürel Sosyal
2. Ali sınıfta ne zaman nasıl davranması gerektiği konusunda sorunlar yaşamaktadır. Arkadaşları öğretmenlerine Ali'nin çoğu zaman dengesiz davranışlarda bulunmasından şikâyet etmektedirler.
Ali'nin ailesiyle görüşen öğretmeni bu durumun aileden kaynaklanmış olabileceğini düşünmektedir.
Bu durumda Ali'nin ailesi için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Otoriter aile tipine örnektir.
B) Ailenin tutarsız tutum ve davranışları Ali'ye olumsuz yansımaktadır.
C) Aile demokratik özelliklere sahiptir.
D) Aşırı koruyucudur.
E) İzin verici bir aile olduğu söylenebilir.
3. Sınıf içerisinde kullanılan araç gereçlerin niteliğinde önemli değişiklikler olmuştur. Özellikle kitle iletişim araçları (cep telefonu, tv, internet, bilgisayar) sınıf ortamlarında yoğun olarak kullanılabilmektedir.
Söz konusu araç gereçlerin kullanımının öğretmen niteliklerine etkisi düşünüldüğünde aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Öğretmenin sınıf içindeki rolü azalmıştır.
B) Öğretmene yardımcı olmaktadır.
C) Öğretmenlerin daha donanımlı olmalarını gerektirmektedir.
D) Bilgiye ulaşmadaki çeşitlilik artmıştır.
E) Eleştirel düşünme becerilerinin gelişmesi daha önemli hale gelmiştir.
Fiziksel Düzen Yönetimi
Eğitime ilişkin tüm tanımları içeren yaklaşım "Eğitim, iyi insan olma sürecidir." yargısıdır.
Eğitim, insan içindir ve insan tarafından yürütüldükçe amaca ulaşacaktır, insanın eğitildiği mekânların insana göre olması gerekmektedir, insana görelikten kasıt, insanı psikolojik olarak ezmemesi, görünüşüyle sıcak bir atmosfer sağlamasıdır. Öyle bir sınıf ortamı hazırlanmalı ki burada öğrenim gören öğrenciler, mutlu olsunlar, sınıfı sahiplensinler, öğrensinler, severek gelsinler, sağlıklı kalsınlar (bedenen ve ruhen), olumlu kişilik özellikleri geliştirsinler.
Bu konuda yapılan çalışmalarda, iyi bir sınıf düzeninin öğrenciyi güdülediği, öğrenci başarısını artırarak öğrenilenlerin hatırlanmasına neden olduğu, öğrencilerin birlikte çalışma alışkanlığı kazanmalarına ve arkadaş ilişkilerinin gelişmesine katkıda bulunduğu ortaya konulmuştur.
Sınıflar, okul içerisinde öğrencilerin öğrenme etkinliklerini gerçekleştirdikleri yerlerdir. Sınıfta öğrencilerin rahat olabilmeleri, rahat dolaşabilmeleri, dersin çeşitliliğine göre gerektiğinde sınıf oturma düzenini değiştirebilmeleri, eşyalarını koyabilmeleri için dolapların olması, ürün dosyalarını koyabilecek yerlerin olması açısından yeterli büyüklükte olması gerekmektedir.
Yapılan araştırmalar, öğrenci sayısı ile başarı arasında ilişki olduğunu, öğrenci sayısının az olduğu sınıflarda başarının ve öğrenmenin, öğrenci sayısı çok olan sınıflara göre daha yüksek olduğunu ortaya koymaktadır.
Sınıf yerleşim düzenleri; sıralı, bireysel, çok gruplu ve tek grup düzeni olarak çeşitli gruplara ayrılmaktadır, ideal sınıf sıcaklığının 20°C olduğu kabul edilmektedir. Dersliklerde güneş ışığından daha fazla yararlanmak için okul binaları yapılırken ana ışık yönüne, pencerelerin yüzeyinin sınıf taban alanının % 20'sinden fazla olmasına ve sınıfın derinliğinin 6.50 m'den az olmasına dikkat edilmelidir. Sınıfta iyi bir renk uyumunun sağlanması, göz estetiği ve zihinsel etkinlik açısından uyarıcı etkiler yaratabilir. Bu nedenle öğretmen, mekânların ve araçların özelliklerine göre uygun renkler seçmeye çaba göstermeli ve bu konuda mutlaka öğrencilerin
görüşlerini almalıdır. Sınıflar toplu yaşamın gerçekleştiği yerler olduğu için devamlı temiz tutulmalıdır. Okul ve sınıf ortamındaki gürültünün fiziksel ve psikolojik etkileri vardır. Öğretmen sınıfta huzurlu ve verimli bir öğretim ortamı oluşturabilmek için gürültünün kaynaklarını belirlemeli ve gereken önlemleri almalıdır.
1. Karadeniz insanının çabuk sinirlenmesi, Japon insanının geleneksel ve çekingen olmaları, İngiliz- lerin soğuk olmaları, Akdeniz insanının sıcakkanlı olması, coğrafi koşullara yani ortama bağlanmaktadır.
Verilen bilgiyi benimseyen bir öğretmen sınıf yönetiminde aşağıdaki ifadelerden hangisini önce likle destekler?
A) Sınıf dünyaya benzetilmelidir.
B) Sınıf ortamı öğretime uygun olmalıdır.
C) Sınıfa çok sayıda eğitim materyali alınmalıdır.
D) Sınıfın ilişki düzenine dikkat edilmelidir.
E) Sınıfı gerekli ısı derecesine ulaştırmalıdır.
2. Sınıfta öğrenci sayıları ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Sınıfta bulunması gereken öğrenci sayısı dersin çeşitliliğine göre değişmektedir.
B) Sınıftaki öğrenci sayısının 10'dan az, 30'dan fazla olmaması gerekmektedir.
C) İlk yıllarda öğrenci sayısının azlığı öğrenciyle ilgilenilmesi açısından önemlidir.
D)Öğrenci sayısının çokluğu beraberinde öğretmenin kontrol kaybına da neden olmaktadır.
E) Öğrenci sayısının 10’un altına düşmesi ile etkileşim artar.
3. İlköğretimin birinci kademesindeki sınıflarda öğrenci sayısının az olma gerekliliğindeki neden ön celikle aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ailelerinden ilk defa uzaklaşan öğrencilerin kalabalıktan etkilenmemesini sağlamak B) Öğretmenlerin yardımına daha çok gereksinim duyan öğrencilerle ilgilenmek C) Öğrencilerin okula uyumunu hızlandırmak
D) Öğretmenlerin öğrencilerinin her birini tanıyabilmesini sağlamak E) Öğrenme için harcanan maliyetin azalmasını sağlamak
Sınıf Disiplini ve Kuralları
Disiplin en çok kabul gören anlamı İle mevcut yasa, kural, ilke ve düzenlemelere uygun davranma olarak tanımlanabilir. Disiplin öz denetim, kişilik kazanma, toplumsallaşma.
takım üyeliği kazanma, değer verme, tarafsızlık, sorumluluk, güvenirlik, İyi alışkanlık içselleştirme amaçlı grup etkinlikleridir.
Sınıf yönetiminde yapıcı disiplinin önemi öğrenmeyi kolaylaştırması ve öğrenciye kazan- dırılmak istenen kazanımların en üst düzeyde öğrencide gerçekleştirilmesini sağlamada etkili bir araç olmasıdır. Yapıcı disiplinin olduğu bir sınıf ortamında öğretmen, rehberlik görevini daha kolay ve etkili bir biçimde yerine getirebilecektir. Öğrenciler, okula gelmekten ve sınıftaki eğitim öğretim etkinliklerine katılmaktan hoşnut kalacaklardır.
Disiplin sorunlarının temelinde yatan gerçek kaynakları ortaya çıkarmadan tam anlamıyla çözülebilmesi olası değildir. Öğretmen, bu anlamda sınıf yönetiminde karşılaştığı disiplin sorunlarını bir araştırmacı gözü ve mantığıyla ele alarak, temelinde yatan kaynakları /ne- denleri bulmaya ve ortaya çıkarmaya çalışmalıdır. Disiplin sorunlarının kaynağında öğret-
men, öğrenci, sınıf ortamı, arkadaş grubu, kullanılan öğretim yöntem ve teknikleri, aile, yakın çevre, okul yönetimi gibi etmenlerden biri veya birkaçı rol oynayabilir.
Sınıfta karşılaşılan disiplin sorunları, öğrencilerin ve öğretmenin ortak haklarını istismar ve ihmal eden, eğitimsel amaç, plan ve etkinlikleri olumsuz etkileyen ve engeleyen davra- nışlardır. Sınıfta karşılaşılan disiplin sorunları, çok farklı biçimlerde ortaya çıkmaktadır. Sı- nıfta karşılaşılan disiplin sorunları "aşırı kontrollü davranışlar" ve "kontrolsüz davranışlar"
olarak belirir. "Aşırı kontrollü davranışlarda" bulunanların amacı kendini, kendi haklarını ve gereksinmelerini engelleyecek bir biçimde kontrol etmek iken; "kontrolsüz davranışlar"
ortaya koyanların amacı başkalarını kontrol etmektir.
Öğretmenin sınıfta disiplini sağlaması, disiplin sorunu ortaya çıkmadan önce aldığı ön- lemler ve disiplin sorunu ortaya çıktığında gösterdiği tepkilerdir. Öğretmen sınıfta disiplini sağlamak için disiplin sorunu ortaya çıkmasın diye birtakım önlemler alır. Fakat öğret- menin "disiplin sorunu çıkmasını önleyici yöntemler"e rağmen, sınıfta disiplin sorunları ortaya çıkabilir ve bu durumda mutlaka bir tepki göstermesi gerekir.
Sınıfta disiplin sağlamayla ilgili öğretmenlerin yararlanabileceği çeşitli disiplin modelleri vardır. Disiplin modellerinin özellikleri, benzerlik ve farklılıklar gösterebilir. Öğretmenler, sınıfta disiplin sağlamada, disiplin modellerinden yararlanarak kendilerine özgü disiplin uygulamalarını geliştirebilir.
Kural insanlar arasındaki ilişkilerin nasıl, nerede ve ne ölçüde yürütüleceğini belirleyen ortak normdur. Kural, önceden verilmiş hazır karardır. Sınıfta düzen, sınıf kurallarına dayalı olarak oluşturulur. Sınıf kuralları, sınıfta öğrencilerin hangi davranışlarının kabul edilebilir olduğunu gösteren ölçütlerdir. Sınıf kuralları, öğrencilerin sınıf içinde gerçekleştirilen etkinliklerinden en üst düzeyde yararlanabilmelerini sağlamak için oluşturulur. Ayrıca sınıftaki ilişkilerin karmaşıklığı, onları, kural koyarak düzene koymayı gerekli kılar.
iyi bir sınıf yönetimi, öğrencilerin kendilerinden beklenen davranışların ne olduğunu an- lamalarına bağlıdır. Bu nedenle dikkatlice hazırlanmış kurallar, öğrencilerden beklenenleri daha kolay açıklanmasını sağlar hem de güvenli ve verimli bir sınıf ortamının oluşturulmasını kolaylaştırır. Sınıfta gerçekleştirilen etkinliklerin amacına ulaşabilmesi için sınıf kurallarının etkili olması gerekmektedir. Etkili sınıf kuralları öğrenci üzerinde olumlu etkide bulunur.
Sınıfta öğrenmeyi güdüleyici bir ortamın sağlanmasının önemli öğelerinden biri, sınıfta davranış kurallarını saptamaktır. Sınıf kurallarının etkili, uygulanabilir, öğrenmeyi kolaylaştırıcı, istenmeyen davranışları önleyici olabilmesi kuralların oluşturulma biçimine göre değişmektedir.
Oluşturulan ve geliştirilen sınıf kurallarının etkili olabilmesi için öğrencilerin bu sınıf kurallarını doğru anlamalarına ve uymalarına bağlıdır. Sınıf kurallarının okulun açıldığı ilk günlerde oluşturulması ve geliştirilmesi, diğer konu alanlarının öğretildiği gibi öğretilmesi gerekir. Sınıf kurallarının etkili uygulanması, sınıfta uygun bir öğrenme ortamının sağlanması ve hedeflerin öğrencilerde gerçekleştirilmesi açısından oldukça önemlidir.
Sınıf kurallarının oluşturulması, benimsetilmesi, geliştirilmesi, uygulanmasında etki eden birçok etmen vardır. Bu etmenlerden önemlileri aile, öğretmen, akran grubu, okul yönetimi, rehberlik servisi, öğrencideki sorumluluk bilincidir. Bu etmenler göz ardı edilerek gerçekleştirilen uygulamalar istenilen sonuçları vermeyebilir.
1. Bir öğretmen, sınıf içinde disiplini sağlamak için, aşağıdakilerden hangisini öncelikle incelemelidir?
A) Öğrencilerin beklenti ve isteklerini B) Sorunun kaynağını
C) Yasa, tüzük ve yönetmelikleri
D) Okul yöneticilerinin isteklerini E) Öğrenme-öğretme sürecini
2. Sınıf ortamında disiplin oluşturmanın temel amacı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kural koyma
B) İstenmeyen davranışları önleme C) Öğrenmeyi kolaylaştırma D) Sınıfı kontrol etme E) Kural oluşturmak
