13. Hafta-Yazılı anlatım
becerileri, özel gereksinimli öğrencilerin yazılı anlatım
becerileri, yazılı anlatım
becerilerinin değerlendirilmesi
ve desteklenmesi
Oldukça karmaşık bir beceri olan yazma becerisi
• el yazısı,
• heceleme ve
• yazılı ifade
bileşenlerini içermektedir.
Yazılı anlatım, düşünce ve bilgilerin yazı ile aktarılmasıdır.
Yazılı Anlatım Becerilerini Etkileyen Faktörler
• El yazısı becerileri
• Heceleme becerileri
• Sözlü dil becerileri
Sözcük bilgisi (ifade edici)
Biçimbirim bilgisi
Sözdizimi bilgisi
• Üstbilişsel stratejiler
• Bilişsel stratejiler
Yazılı ifadede yaşanan sorunlar
Yazma güçlüğü olan öğrencilerin yazılı ifade örnekleri incelendiğinde yazılı ürünlerinin iyi organize edilmemiş ve kısa; içerik, yazım ve
noktalama kurallarının kullanımı bakımından yetersiz olduğu görülmektedir.
Bu öğrencilerin metinlerinde ana düşüncenin olmadığı/geliştirilmediği veya gereksiz ayrıntıların listelendiği gözlenmektedir. Ayrıca yazma
sürecinde planlama, taslak oluşturma, gözden geçirme ve düzenleme becerilerinde de yetersizdirler.
Yazılı İfadenin Değerlendirilmesi
Sözdizimi ve biçimbirim bilgisi: Sözdizimi yazılı ifadede kullanılan cümlelerin
yapılarına bakılarak değerlendirilmektedir. Değerlendirme için tamamlanmamış cümleler, basit, bileşik ve karmaşık cümleler olarak sınıflandırılmalı ve sayılarına bakılmalıdır. Yazma becerisi geliştikçe bileşik ve karmaşık cümle sayısı artmakta;
tamamlanmamış ve basit cümle sayısı ise azalmaktadır.
• Ortalama cümle uzunluğu hesaplanabilir.
• Ortalama sözcük uzunluğu hesaplanabilir.
• Sözcük sayısı hesaplanabilir.
• Biçimbirim kullanımları incelenebilir.
• Ortalama sözce uzunluğu hesaplanabilir.
Sözcük bilgisi: Öğrencilerin yazılı ifadelerinde kullandıkları sözcüklerin özgünlüğü ve çeşitliliği ile ilgilidir. Sınıf düzeyi ve deneyim arttıkça öğrencilerin kullandıkları sözcük sayısı ve çeşitliliği artmaktadır. Sözcük bilgisinin değerlendirilmesi için öğrencinin yazılı ifade örneklerindeki sözcükler, belli bir sınıf düzeyindeki öğrencilerin sık kullandıkları sözcük listesi ile karşılaştırılıp bu listeden farklılaşan ve doğru bir şekilde
kullanılan sözcükler incelenebilir. Bu değerlendirme öğrencinin kullandığı özgün sözcükler hakkında bilgi verecektir. Ancak
Türkiye’de öğrencilerin yazılı ifadelerinde sık kullandıkları sözcükleri içeren bir listeye henüz ulaşılamamıştır.
• Farklı sözcük sayısı hesaplanabilir.
• Farklı sözcük türlerini kullanımına bakılabilir.
Yapı: Yazım, noktalama ve dilbilgisi kurallarının yazılı ifadede kullanımını içermektedir. Biçim özellikleri değerlendirilirken yazılı ürün incelenerek öğrencinin kullanmadığı ya da yanlış kullandığı yazım, noktalama ve
dilbilgisi kuralları belirlenmelidir.
İçerik: Öğretmenler yazılı ifade örneklerini incelerken başlık ile metin arasında; metin içindeki düşünceler, olaylar arasında tutarlılık olup olmadığına bakmalılardır. İyi bir yazılı ifadede düşünceler organize
edilerek mantıklı bir şekilde uygun sıralama ile ifade edilmiş olmalıdır.
Öğrencilerin yazma becerileri değerlendirildikten sonra güçlük yaşadıkları alanlara yönelik öğretim yapılması ve bu alanların
desteklenmesi öğrencilerin yazarlık gelişimleri, akademik hayatları, öz- yeterlilik algıları açısından oldukça önemlidir.
Yazılı Anlatım Becerilerinin Desteklenmesi
• Kendini düzenleme stratejileri öğretimi
• Paragraf ve metin yapısı öğretimi
• Yazım kurallarının öğretimi
• Noktalama işaretlerinin kullanımının öğretimi
Cümle oluşturma becerilerinin kazandırılması ve model olunması Paragraf yazımına model olunması
• İlk cümlen seçtiğin paragraf türüne uygun olsun,
• Yazmayı düşündüğün ayrıntıları listele,
• Ayrıntıları mantıksal bir sıraya koy,
• Ayrıntıları tam ve doğru cümleler halinde yaz,
• Paragrafını bir sonuç veya özet cümlesi ile bitir.
Metin yapılarının öğretimi ve yazımına örnek olunması
• Konunu belirle,
• Konunun alt başlıklarını belirle,
• Konu ile ilgili kaynaklara ulaş,
• Kaynakları oku ve notlar al,
• Topladığın bilgileri sınıflandır,
• Yazma sürecini uygulayarak (planla, taslak oluştur… vb.) metnini yaz.
Yazım kurallarının öğretimi
Süreç yaklaşımı
• Planlama
• Taslak oluşturma
• Gözden geçirme
• Kontrol etme
• Paylaşma
