• Sonuç bulunamadı

TURİZMİN GELİŞİMİNDE BİR ALTERNATİF OLARAK MEDİKAL TURİZM: BİR SAĞLIK KURULUŞUNDA ARAŞTIRMA

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "TURİZMİN GELİŞİMİNDE BİR ALTERNATİF OLARAK MEDİKAL TURİZM: BİR SAĞLIK KURULUŞUNDA ARAŞTIRMA"

Copied!
136
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

TURİZM İŞLETMECİLİĞİ ANABİLİM DALI

TURİZMİN GELİŞİMİNDE BİR ALTERNATİF OLARAK

MEDİKAL TURİZM: BİR SAĞLIK KURULUŞUNDA

ARAŞTIRMA

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Hazırlayan

AYSUN ŞEBNEM KİREMİT

Danışman:

Yrd. Doç. Dr. Ali YAYLI

(2)

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

TURİZM İŞLETMECİLİĞİ ANABİLİM DALI

TURİZMİN GELİŞİMİNDE BİR ALTERNATİF OLARAK

MEDİKAL TURİZM: BİR SAĞLIK KURULUŞUNDA

ARAŞTIRMA

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Hazırlayan

AYSUN ŞEBNEM KİREMİT

Danışman:

Yrd. Doç. Dr. Ali YAYLI

(3)

Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğü’ne

Aysun Şebnem KİREMİT‘in “Turizmin Gelişiminde Bir Alternatif

Olarak Medikal Turizm: Bir Sağlık Kuruluşunda Araştırma”

başlıklı tezi 20.03.2008 tarihinde, jürimiz tarafından Turizm

İşletmeciliği Eğitimi Anabilim Dalında Yüksek Lisans Tezi olarak

kabul edilmiştir.

Adı Soyadı İmza

Üye (Tez Danışmanı) : Yrd.Doç.Dr. Ali YAYLI

...

Başkan : Prof.Dr. Nevin ŞANLIER

...

Üye : Prof.Dr. Dilaver TENGİLİMOĞLU ...

(4)

TURİZMİN GELİŞİMİNDE BİR ALTERNATİF OLARAK

MEDİKAL TURİZM: BİR SAĞLIK KURULUŞUNDA

ARAŞTIRMA

ÖNSÖZ

Ülkemiz turizm geleceğine katkıda bulunabilmek amacı ile hazırladığım tezimde, önemli katkılarını esirgemeyen, başta danışmanım sayın Yrd. Doç. Dr. Ali YAYLI’ ya, Anadolu Sağlık Merkezi’ne ve aileme olmak üzere ayrıca, çevirilerimde yardımlarını esirgemeyen Coşkun YAVA ve kızım Merve KİREMİT ’e, Türk dil yazım kuralları açısından tezimi kontrol ederek düzeltmeler yapan kayınpederim Yrd. Doç. Dr. Mehmet KİREMİT’ e ve destek veren tüm öğretmen, dost ve arkadaşlarıma teşekkür ederim.

(5)

ÖZET

TURİZMİN GELİŞİMİNDE BİR ALTERNATİF OLARAK MEDİKAL TURİZM: BİR SAĞLIK KURULUŞUNDA ARAŞTIRMA

Kiremit, Aysun Şebnem

Yüksek Lisans, Turizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı. Tez Danışmanı: Yrd.Doç.Dr Ali Yaylı

Şubat-2008

Medikal turizm; genel olarak cerrahi veya özel uzmanlık gerektiren diğer tıbbi müdahaleleri içeren uygulamalara ihtiyaç gösteren hastalara "maliyet etkin" özel tıbbi bakım verilmesi maksadıyla turizm endüstrisi ile işbirliği yapılmasıdır. Bu süreçte hem sağlık sektörü hem de turizm sektörü rol almaktadır. Batıdaki yüksek tedavi ücretleri, uzun bekleme listeleri veya az gelişmiş ülkelerdeki tedavi imkânlarının yetersizliği gibi sebeplerle insanlar farklı ülkelere seyahat etmektedirler. Türkiye, kaliteli tedavi standartları, olağanüstü zengin tarihi, kültürü, güzel kumsalları, manzarası ve konuksever insanları ile birleşince, ülkeyi rakiplerinden ayıran bir pazar haline gelmekte ve Türkiye’ye uluslararası alanda rekabet etmek için güçlü bir temel sağlamaktadır.

Medikal turizm işini etkili ve verimli bir biçimde gerçekleştirebilmek için temelde üç unsurun varlığı gerekli olmaktadır. Bu üç unsurun varlığı, uyumu ve işletilmesi var olan potansiyelin etkili kullanımını da beraberinde getirmektedir. Bu unsurlardan birisi turizm olanakları (iklim, doğa, tarih, vb), diğeri sağlık hizmetleri olanakları (hastaneler, personel, teknolojik imkânlar, uzmanlıklar, uygun fiyatlar, vb) ve üçüncüsü de müşteri ile sağlık turizmi sektörünü buluşturacak profesyonel organizasyonların varlığıdır.

(6)

Bu çalışma ile turizmin çeşitlendirilmesi bağlamında da oldukça önem taşıyan medikal turizm alanındaki gelişmeler ve Türkiye’nin bu alandaki konumu belirlenmeye çalışılmıştır. Tez üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmından oluşan birinci bölümde çalışmanın amaç ve önemine değinilmiş, ikinci bölümde çalışmanın kavramsal çerçevesi çizilmeye çalışılmıştır.

Bu bağlamda medikal turizmin tanımı, kapsamı, dünyada ve Türkiye’deki uygulama şekilleri üzerinde durulmuştur. Son bölümde ise medikal turizm açısından durum tespiti yapmaya katkı sağlaması, karşılaşılan olası sorunlar ve medikal turizmin gelişimine ışık tutması açısından özel bir hastanede yapılan yüz yüze görüşme ve anket uygulamalarının sonuçlarına yer verilmiştir.

(7)

ABSTRACT

MEDICAL TOURISM AS AN ALTERNATIVE TO DEVELOPMENT OF TOURISM: AN INVESTIGATION AT A HEALTH

ORGANIZATION .

Kiremit, Aysun Şebnem MSc, Tourism Business Education. Supervisor: Ass. Prof. Dr. Ali YAYLI

February-2008

Medical tourism can be defined as the cooperation of tourism industry with medicine to provide patients who need surgical or other special medical care with cost effective solutions. This process includes both the medical industry and medicine. Problems like high prices of medical interventions in the western countries and long waiting times and poor treatment opportunities in undeveloped countries make patients seek alternatives.

Combining Turkey’s quality in treatment standards with its extraordinary, rich history, culture, nice shores and hospitality, makes it a distinguished market compared with that of competitors and also provides a powerful basis for international competition in the market. .

There are three essential factors to provide effectiveness and productivity for medical tourism. Harmonic usage of these three factors makes it possible to benefit the potential effectively. These factors are; tourism’s opportunities (climate, nature, history etc.), opportunities of medical care (hospitals, personnel, technologic advantages, specialties, reasonable cost, etc.), and the presence of professional organizations to bring together the medical tourism and the client.

(8)

This study aims to describe the development in medical tourism and Turkey’s position on this subject to increase the opportunities of the market in variety. The thesis consists of three parts. Part one, the introduction, mentions the aim and the importance of the study. Part two is about the conceptual framework which covers the definition, scope, and implementations in Turkey and abroad. The last part includes the questionnaire and face to face interview results carried out in a nongovernmental hospital to contribute the determination of the situation, solutions of possible problems and enlighten the way to development for medical tourism.

(9)

İÇİNDEKİLER SAYFA NO ÖNSÖZ……….………….……i ÖZET……….ii ABSTRACT………....……..iv İÇİNDEKİLER……….………...……..vi TABLOLAR LİSTESİ………...……..…....ix

ŞEKİLLER LİSTESİ ……….…...xi

BİRİNCİ BÖLÜM GİRİŞ 1.1. Araştırmanın Amacı ………..……….2 1.2. Araştırmanın Önemi………...……….3 1.3. Araştırmanın Sınırlılıkları ………...………...3 1.4. Araştırmanın Sayıtlıları………...3 1.5. Tanımlar/Terimler………...4 İKİNCİ BÖLÜM KURAMSAL VE KAVRAMSAL ÇERÇEVE 2.1. Medikal Turizmin Tanımı ve Kapsamı………..5

2.2. Medikal Turizmin Özellikleri………...……..………..12

2.3. Medikal Turizmin Tarihsel Gelişimi………..…………..14

(10)

2.4.1. Avrupa Birliği’nde Medikal Turizm….………...……..21

2.4.2. Medikal Turizmde Önde Gelen Ülkeler ve Uygulamaları……….25

2.5. Türkiye'de Medikal Turizm………...………39

2.5.1. Türkiye’de Uygulanan Bir Medikal Turizm Tur Planı…..…...…51

2.5.2. Medikal Turizmde Türkiye’nin Güçlü Yönleri………..…..…..55

2.5.3. Medikal Turizmde Türkiye’nin Zayıf Yönleri………...57

2.5.4. Medikal Turizmde Türkiye’nin Karşısındaki Çevresel Fırsatlar.57 2.5.4.1.Avrupa Ülkeleri Açısından Fırsatlar……...…..……….….…58

2.5.4.2.Ortadoğu ve Müslüman Ülkeler Açısından Fırsatlar………..58

2.5.4.3. Türk Cumhuriyetleri Açısından Fırsatlar……...……….…...59

2.5.4.4. Avrupada Yaşayan Türk Vatandaşları Açısından Fırsatlar...59

2.5.5. Medikal Turizmde Türkiye’nin Karşısındaki Çevresel Tehditler.59 2.5.6. Türkiye’de Medikal Turizmin Geliştirilmesi İçin Yapılması Gerekenler...60

2.6. Medikal Turizmin Önünde Bulunan Engeller……..………...……....68

2.7. Medikal Turizmin Fayda ve Zararları……….……....69

2.7.1. Medikal Turizmin Somut Faydaları………...….…..…..69

2.7.2. Medikal Turizmin Soyut Faydaları………...…….…...…....69

2.7.3. Medikal Turizmin Olumsuz Yönleri………....….……70

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM YÖNTEM 3.1. Araştırma Modeli……….…………72

3.2. Araştırma Evreni ve Örneklem ………...…………73

(11)

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM BULGULAR ve YORUMLAR

4.1. Katılımcıların Demografik Özelliklerine İlişkin Bulgular……..…81 4.2. Katılımcıların Hizmet İçi Eğitim Alma Durumlarına

İlişkin Bulgular…...85 4.3. Katılımcıların Yabancı Müşterilerin Karşılaştıkları

Sorunlara İlişkin Değerlendirmeleri………...………90 4.4. Katılımcılara Göre Yabancı Müşterilerin Hastane

Seçimini Etkileyen Faktörlere İlişkin Değerlendirmeleri…...…….….101 4.5. Katılımcılara Göre Yabancı Hastaların Avantaj Durumuna

İlişkin Değerlendirmeleri…...………...106 BEŞİNCİ BÖLÜM SONUÇ ve ÖNERİLER 5.1. Sonuç……….………108 5.2. Öneriler……….……….110 KAYNAKÇA………...………....113 EKLER

Ek1: Çalışanlara Yöneltilen Anket Soru Formu……….….…….117 Ek2: Yüzyüze Mülakat Sırasında Hastane Yetkilisine

(12)

TABLOLAR LİSTESİ

TABLO NO SAYFA NO

Tablo 1. Çeşitli Dünya Ülkelerinde Sağlık Turizminin Yapısı………20

Tablo 2. 2004 Yılında Türkiye’deki Hastanelere Tedavi Amacı İle Gelen Yabancıların Ülkelere Göre Dağılımı…….…...42

Tablo 3. Yabancı Hastaların Tercih Nedenleri Sorusunun Güvenilirlik Değeri…...77

Tablo 4. Yabancı Hastaların Tercih Nedenleri Sorusunu Oluşturan Maddelerin Güvenilirliğine Etkileri………...………....…..78

Tablo 5. Yabancı Hastaların Tercih Nedenleri Sorusunun Faktör Analizi Sonuçları……….……….…78

Tablo 6. Bileşen Matrisi………...79

Tablo 7. Yönlendirilmiş Bileşen Matrisi………...………...80

Tablo 8. Katılımcıların Cinsiyetlerine Göre Dağılımı………...81

Tablo 9. Katılımcıların Eğitim Düzeylerine Göre Dağılımı………...82

Tablo 10. Katılımcıların Mesleklerine Göre Dağılımı……….83

Tablo 11. Katılımcıların Yabancı Dil Düzeylerine Göre Dağılımı...84

Tablo 12. Katılımcıların Hastanede Çalışma Sürelerine Göre Dağılımı...85

Tablo 13. Katılımcıların Yurtdışında Hizmet İçi Eğitim Alma Durumlarına Göre Dağılımı…..……….………86

Tablo 14. Katılımcıların Kurumdan Hizmet İçi Eğitim Alma Durumlarına Göre Dağılımı…..……….87

(13)

Tablo 15. Katılımcıların Yabancı Hastalara Sunulacak Hizmet

Hakkında Eğitim Alma Durumuna Göre Dağılımı………..88 Tablo 16. Katılımcıların Yabancı Hastalara Yönelik Aldıkları

Eğitim Türleri……….………..89 Tablo 17. Katılımcıların Yabancı Hastalarla Olan İletişiminde Sorun Yaşama Durumu...90 Tablo 18. Katılımcılara Göre Yabancıların Hastanede Hastalara

Sunulan Yemekler Konusunda Sorun Yaşama Durumu………….…....92 Tablo 19. Katılımcılara Göre Yabancıların Ödemeler Konusunda Sorun Yaşama Durumu…...93 Tablo 20. Katılımcılara Göre Yabancı Hastaların Hastane Kurallarına Uyum Konusunda Sorun Yaşama Durumu…...……….…….94 Tablo 21. Katılımcılara Göre Yabancıların Hastayı Getiren Aracı

Kuruluşlarla İletişimde Sorun Yaşama Durumu………...…………...96 Tablo 22. Katılımcılara Göre Yabancı Hastaların Yakınları ile Olan İletişimde Sorun Yaşama Durumu………..………....……97 Tablo 23. Katılımcılara Göre Yabancı Hastaların Randevular

Konusunda Sorun Yaşama Durumu……...…98 Tablo 24. Katılımcılara Göre Yabancı Hastaların Kültürel ve Ülkeye Bağlı Alışkanlıklardan Dolayı Sorun Yaşama Durumu…....………….100 Tablo 25. Katılımcıların Yabancı Müşteriler ile Karşılaştıkları

Sorunların Önem Derecelerine Göre Sıralanışı…..………101 Tablo 26. Katılımcılara Göre Hastane Seçiminde Hizmet Kalitesinin Etki Düzeyi………....102 Tablo 27.Katılımcılara Göre Yabancı Hastaların Hastane Seçiminde Ucuzluk ve Ulaşım Kolaylığının Etki Düzeyi…...103

(14)

Tablo 28. Katılımcılara Göre Hastane Seçiminde Turistik

Özelliklerin Etki Düzeyi…...104

Tablo 29. Katılımcılara Göre Yabancı Müşterilerin Tercihlerini Etkileyen Faktörlere İlişkin Ki-Kare Testi Sonuçları……….106

Tablo 30. Katılımcılara Göre Yabancı Hastaların Avantaj Durumuna İlişkin Değerlendirmeler...,..107

ŞEKİLLER LİSTESİ ŞEKİL NO SAYFA NO Şekil 1. Medikal Turizm Endüstrisi İçin Girdiler...……..…...9

Şekil 2. Sağlık Turizminin Gelişimi İçin Stratejik Çerçeve……..…...11

Şekil 3. Katılımcıların Cinsiyetlerine Göre Dağılımı……..…...81

Şekil 4. Katılımcıların Eğitim Düzeylerine Göre Dağılımı…...82

Şekil 5. Katılımcıların Mesleklerine Göre Dağılımı……...…....………...83

Şekil 6. Katılımcıların Yabancı Dil Düzeylerine Göre Dağılımı...84

Şekil 7. Katılımcıların Hastanede Çalışma Sürelerine Göre Dağılımı…...85

Şekil 8. Katılımcıların Yurtdışında Hizmet İçi Eğitim Alma Durumlarına Göre Dağılımı………...………..86

Şekil 9. Katılımcıların Kurumdan Hizmet İçi Eğitim Alma Durumlarına Göre Dağılımı…………...………....…..87

Şekil10. Katılımcıların Yabancı Hastalara Sunulacak Hizmet Hakkında Eğitim Alma Durumuna Göre Dağılımı………..………...…88

(15)

Şekil 11. Katılımcılara Verilen Yabancı Hastalara Sunulacak Eğitim Türleri………...……….………89 Şekil 12. Katılımcılara Göre Yabancı Hastalarla Olan İletişimde Sorun Yaşama Durumu………91 Şekil 13. Katılımcılara Göre Yabancıların Hastanede Hastalara

Sunulan Yemekler Konusunda Sorun Yaşama Durumu………...92 Şekil 14. Katılımcılara Göre Yabancı Hastaların Ödemeler Konusunda Sorun Yaşama Durumu………...94 Şekil 15. Katılımcılara Göre Yabancı Hastaların Hastane Kurallarına Uyum Konusunda Sorun Yaşama Durumu…..……….……...95 Şekil 16. Katılımcılara Göre Yabancı Hataların Hastayı Getiren

Aracı Kuruluşlarla İletişimde Sorun Yaşama Durumu…..………..96 Şekil 17. Katılımcılara Göre Yabancı Hastaların Yakınları ile Olan İletişimde Sorun Yaşama Durumu…...…… ...…….………...97 Şekil 18. Katılımcılara Göre Yabancı Hastaların Randevular

Konusunda Sorun Yaşama Durumu………99 Şekil 19. Katılımcılara Göre Yabancı Hastaların Kültürel ve Ülkeye Bağlı Alışkanlıklardan Dolayı Sorun Yaşama Durumu……….………100 Şekil 20. Katılımcılara Göre Yabancı Hastaların Hastane Seçiminde Hizmet Kalitesinin Etki Düzeyi……...………..102 Şekil 21. Katılımcılara Göre Yabancı Hastaların Hastane Seçiminde Ucuzluk ve Ulaşım Kolaylığının Etki Düzeyi………...103 Şekil 22. Katılımcılara Göre Hastane Seçiminde Turistik Özelliklerin Etki Düzeyi………105 Şekil 23. Katılımcılara Göre Yabancı Hastaların Avantaj Durumuna İlişkin Değerlendirmeleri...107

(16)

Son yıllarda sağlıklı olmak kavramı hiçbir zaman olmadığı kadar öne çıkmıştır. Sağlık turizmi kavramı genel olarak sağlıklı ve zinde kalmaya yönelik tüm kavramları kapsarken Medikal turizm kavramı ile tıbbi müdahaleler ve tedavi maksatlı turizm anlaşılmaya başlanmıştır (Connell, 2006).

Medikal turizm; Hindistan, Singapur ve Tayland gibi ülkelerde büyümekte ve bu da ülkelerin plaj aktiviteleri gibi turizm olaylarını sağlıkla ilişkilendirmektedir. Medikal turizm aynı zamanda Güney Afrika ülkeleri ile Baltık ülkelerinde de gelişmektedir. Örneğin Macaristan’da 2003 yılı Medikal turizm yılı ilan edilmiştir. Doğu Avrupa ülkeleri özellikle diş ve plastik cerrahi alanlarında önemli hale gelmiştir. Ürdün ve İsrail de kadın doğum ve infertilite tedavisi alanlarında hem Yahudi hem de diğer yakın ülke müşterilerine hizmet vermektedir. Güney Afrika, kozmetik cerrahi alanında ABD’ndeki maliyetlerin yarısına varan fiyatlarla öne çıkmaktadır. Özellikle de en önemli müşteri portföyü bu ülkedendir. Arjantin de plastik cerrahi alanında ön plandadır (Huff-Roussele, Shepherd, Cushman, Imrie& Lalta, 1995). Buna ilave olarak bazı Karayip ülkeleri, örneğin Küba, cilt hastalıklarında; Antigua, diş hekimliği alanlarında uzmanlık kazanmışlardır. Pasifik Guam’ı, Japonya, Mikronezya ve Palau için diş merkezi olmuştur (Pacific, June 2005, p. 23).

Dubai, Bahreyn ve Lübnan gibi Orta Doğu ülkeleri medikal turizmi tersine çevirerek kendi Medikal Turizm endüstrilerini yaratmışlardır. Dubai yakın bir zamanda Dubai Sağlık Bakım Şehrini (DHCC) kurarak Orta Doğu marketini kendine çevirmeyi amaçlamıştır. Suudi Arabistan’da kozmetik

(17)

sahipliği yaparken, İran ise açık kalp ameliyatında Türkiye ($18.000) ve İngiltere ($40.000)‘den daha ekonomik olduğunu ifade etmektedir. Ürdün de düşük maliyetleri ile medikal turizmde Orta Doğu’da kendine yer bulmuştur. Medikal turizm hareketi, Hindistan, Tayland, Yunanistan, Singapur, G. Afrika, Çek Cumhuriyeti, Belçika, Hırvatistan gibi ülkeler başta olmak üzere bir çok gelişmekte olan ülkenin turizm hareketleri içinde önemli bir yere sahip olmaya başlamıştır.

Türkiye’nin ise özellikle estetik, göz, diş ve tüp bebek konularında medikal turizmde diğer ülkelere göre mukayeseli üstünlüğe sahip konumda olduğu ifade edilebilir. Ancak, Türkiye medikal turizmde henüz gerek kamu gerekse özel sektör açısından belirlenmiş bir stratejiye ve kriterlere sahip değildir. İstanbul ve Antalya başta olmak üzere 200 civarında hastane ve özel kliniğin bu konuda çalışmaları mevcuttur. Bu hastaneler ayrıca yabancı sağlık sigorta firmalarıyla da anlaşmış ve dışarıdan tedavi maksatlı hasta gelmesine olanak sağlamışlardır. Ancak bu konu kitlesel bir hareket haline dönüşmemiştir.

Bu çalışmada turizmin çeşitlendirilmesinde gittikçe artan bir öneme sahip olan Medikal Turizm alanında dünyadaki ve ülkemizdeki mevcut durumu ortaya koymak, ülkemizin bu sektördeki payını arttırmak için yapılması gerekenleri belirlemek ve hizmet sunan sağlık personelinin hizmet sunumu açısından gerekli olan eğitim gereksinimlerini ortaya çıkarmak amaçlanmıştır.

1.1. Araştırmanın Amacı

Dünyada ve ülkemizde özellikle son yirmi yılda gerek sayısal ve gerekse turizm çeşitliliği açısından hızlı bir gelişme ve değişme yaşanmaktadır. Dünyada yaygın olarak öne çıkan kitlesel turizm hareketi yerini kişiye özel

(18)

turistik ürün hareketlerine dönüştürmüştür. Bunlardan biri de medikal turizm hareketidir. Bu çalışmada, hızla gelişen Medikal Turizmde dünyadaki ve ülkemizdeki başarılı örnek uygulamaları yönetimsel açıdan tespit ederek, Türkiye’nin dünya turizm sektöründeki payını artırmak hedeflenmiştir. Ayrıca, söz konusu turistik ürün açısından Türkiye’nin güçlü ve zayıf yönlerini fırsat ve tehditlerini (SWOT analizi) ortaya koyarak öneriler geliştirmektir.

1.2. Araştırmanın Önemi

Hızla gelişen Medikal Turizm sektöründe diğer rakip ülkelerin uygulamalarını da içine alacak şekilde araştırarak, sektörde ülkemizi öne çıkartabilecek örnek oluşturan uygulamaların incelenmesi, yönetim açısından belirlenen tedbirlerin ve uygulamaların vakit kaybetmeksizin yapılması, sektörün önde gelen ülkeleriyle rekabet için en önemli unsurdur.

1.3. Araştırmanın Sınırlılıkları

Tezin teorik çerçevesi internet, kütüphane, online arama motorları, YÖK Dokümantasyon Merkezi, hastane arşiv bilgileri vb. kaynaklardan yararlanılarak oluşturulacaktır. Tezin uygulama kısmı ise Anadolu Sağlık Merkezinde ampirik çalışma şeklinde olacaktır. Çalışma, kavramsal olarak medikal turizmin; tanımı, kapsamı, tarihsel olarak gelişimi, önde gelen ülkeler ve uygulamaları, Türkiye'nin yeri, Medikal Turizmin sağladığı avantajlar, bir sağlık kuruluşunda araştırma şeklinde gerçekleştirilecektir. 1.4. Araştırmanın Sayıltıları

a. Medikal Turizm tüm dünyada hızla gelişme göstermektedir.

b. Medikal Turizmin gelişmesinde ülkenin sağlık sektörünün gelişmiş olmasının yanı sıra temel turistik çekicilikler yönünden zengin olmasının da etkisi büyüktür.

(19)

c. Medikal hizmet veren sağlık personelinin turistlerle olan iletişim becerisi yetersizdir.

d. T.C. Sağlık Bakanlığı ve T.C. Turizm Bakanlığının Medikal Turizm konusundaki koordinasyonu yetersizdir.

e. Medikal Turizmin gelişmesinde uluslararası tanıtım ve pazarlama atağı yapılmalı, bu çalışmalar devlet tarafından desteklenmelidir.

1.5. Tanımlar/Terimler

Turizm: Devamlı olarak yaşanan yer dışında tüketici olarak tatil, dinlenme, eğlence, kültür vb. ihtiyaçların giderilmesi amacıyla yapılan seyahat ve geçici konaklama hareketlerine turizm denir.

Sağlık Turizmi: Seyahat etmek sureti ile ikamet ettiği yerleşmenin dışında konaklayarak sağlığını korumayı veya yeniden kazanmayı amaçlayan insanların gerçekleştirdiği turizm çeşididir.

Medikal Turizm: Medikal turizm; genel olarak cerrahi veya özel uzmanlık gerektiren tıbbi müdahaleleri içeren uygulamalara ihtiyaç gösteren hastalara "maliyet etkin" özel tıbbi bakım verilmesi maksadıyla turizm endüstrisi ile işbirliği yapılmasıdır. Bu süreçte hem sağlık sektörü hem de turizm sektörü rol almaktadır.

Medikal Turist: Öncelikle yaşadığı ülkede çeşitli sebeplerle bulamadığı sağlığını diğer ülkelerde arayan kişidir. Medikal turist; sağlık hizmetlerinin yanı sıra boş zaman, eğlence, spor ve eğitim gibi faaliyetler yoluyla ev ve iş meşguliyetlerini ortadan kaldırmak üzere, mevcut sağlık sorunlarını ortadan kaldıracak ürün ve hizmetleri satın alır.

(20)

2.1. Medikal Turizmin Tanımı ve Kapsamı

Kültür ve Turizm Bakanlığı Turizm çeşitlerinde “Sağlık ve Termal Turizmi” başlığı altında “Termal Turizm, Sağlık Turizmi, Spa-Wellnes Turizmi” alt başlıklarına ayırmıştır.

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı her ne kadar Sağlık Turizmi olarak adlandırsa da uluslararası literatürde “Medical Tourism- Medikal Turizm” olarak isimlendirildiğinden dolayı biz de kavram karmaşası olmaması açısından bu ismi kullanmayı uygun gördük.

Sağlık Turizmi; kısaca tedavi amacı ile yapılan seyahatlerdir. Başka bir ifadeyle, sağlık turizmi, fizik tedavi ve rehabilitasyon gereksinimi olanlarla birlikte uluslararası hasta potansiyelini kullanarak sağlık kuruluşlarının büyümesine olanak sağlayan turizm türüdür (Turizm Bakanlığı; 2007).

Medikal turizm; genel olarak cerrahi veya özel uzmanlık gerektiren diğer tıbbi müdahaleleri içeren uygulamalara ihtiyaç gösteren hastalara "maliyet etkin" özel tıbbi bakım verilmesi maksadıyla turizm endüstrisi ile işbirliği yapılmasıdır. Bu süreçte hem sağlık sektörü hem de turizm sektörü rol almaktadır. <http://www.medicaltourismindia.com/> (2007, Mayıs 13).

Medikal turizm genel bir tatil tarzı haline dönüşmüş ve tıbbi hizmetlerin neredeyse her alanını kapsar hale gelmiştir. Medikal turizm, eğlence ve dinlenme ile sağlık ve tedaviyi bir araya getirmektedir.

(21)

Medikal turizmde ana fikir, günlük rutinlerden uzaklaşarak rahat ve değişik bir ortamda tedavi görmek veya sağlığı destekleyici hizmetler almaktır. Bir taraftan dağlara ve denize yakın olmanın keyfini yaşarken diğer taraftan daha sağlıklı olmanızı sağlayacak hizmetlerden de faydalanabilirsiniz. Bunu ruhsal, duygusal ve bedeni açıdan bir yenilenme olarak da ele almak mümkündür.

Medikal turizm tıp endüstrisinin gelişmesi ile ortaya çıkan, deniz aşırı ülkelerde tıbbi tedavi ile tatil yapmayı bir arada ele alan bir yaklaşımıdır. (Connell, 2006: 1093-1100)

Seyahat etmek sureti ile ikamet ettiği yerin dışında konaklayarak tedavi olmayı amaçlayan insanların hareketi spesifik bir turizm çeşidi olan sağlık turizmini ortaya çıkartmıştır. Sağlık turizmi hedef kitlesi sağlığı bozulmuş olan kişiler ile sağlığını korumaya duyarlı kişilerden oluşmaktadır (Turizm Bakanlığı, 1993: 11).

Sağlık Turizmi, büyük ölçüde Termal Turizmi içeren, ama onun ötesinde ve çok daha geniş bir kavramdır. Sağlık Turizmi kapsamında, tatil turizminin yoğun olduğu yerleşmelerde, plastik cerrahi, psikiyatri, rehabilitasyon gibi, kişilerin sürekli yaşadıkları ortamın dışında tedavi olmayı tercih ettikleri hatta tatilin tedavi işleminin bir parçası olarak algılandığı rahatsızlıkların tedavisine yönelik sağlık merkezleri kurulması olanakları da etüt edilmiştir.

Diğer bir taraftan klasik tıbbın konusu içinde yer alan hekimler tarafından hastanelerde gerçekleştirilen birtakım tedavi yöntemlerini almak adına yapılan uluslararası seyahatleri ise “Medikal Turizm” olarak adlandırmak daha uygun olacaktır. Bu grup içerisinde de plastik-estetik cerrahi ameliyatları, gittikçe popülaritesi artan göz kusuru düzeltme

(22)

ameliyatları, açık kalp cerrahisi, her türlü kanser ve diş tedavileri hatta organ nakli ameliyatları gibi çeşitli tıbbi tedaviler yer almaktadır.

Medikal turizm, tıbbi tanı, tedavi, rehabilitasyon uygulamaları ile otelcilik, acentecilik, tanıtım, çevre, mimari, ekonomi vb. açılarından multidisipliner bir bakışı gerektirir. Medikal Turizm, tıbbi, cerrahi veya diş hekimliğinin konusu içinde yer alan herhangi bir tedavi uygulamasını elde etmek amacıyla kişilerin kendi ülkelerinden farklı bir ülkeye seyahat etmeleri olarak tanımlanabilir. Medikal turizmin tanımını, farklı kişiler farklı şekillerde yapmıştır. Bunlardan bazıları şöyledir:Van Sliepen medikal turizmi, ev dışında ikamet etmek koşulu ile boş zamanlarda tedavi amaçlı yapılan geziler olarak tanımlamaktadır (Harahsheh, 2002: 23-24).

Magablih(2001)’e göre ise medikal turizm, hastaların, sağlıklarını iyileştirmek ya da en azından sağlık durumlarını bir düzene sokmak amacıyla, 24 saatten az olmamak ve en fazla 1 sene sürmek koşulu ile çalışmak ya da yaşamak gibi bir amaç güdülmeksizin başka bir ülkeye gitmektir. Suad Imram’a göre ise tedavi olmak için geçici süre ile ister doktor tavsiyesi ile isterse kişinin kendi isteği ile başka bir ülkeye gitmesi olarak tanımlanmaktadır.

Hastaların acil sağlık hizmetini ya da seçtikleri bir sağlık hizmetini farklı ülkelerden alması olarak da tanımlanabilen medikal turizm sektörü her geçen gün büyümektedir. Hastaların tedavi maksatlı seyahat etmelerinin farklı nedenleri bulunmaktadır. İngiltere’deki hastalar kendi ülkelerinde alacağı tıbbi hizmetin yarı fiyatına, hatta kimi zaman onda bir fiyatına farklı ülkeden tedavi hizmeti alabileceklerini bildikleri için medikal turizme katılmaktadırlar.

(23)

Kanada’daki hastalar ise uzun bekleme sürelerinden şikayetçi oldukları için başka ülkeden tıbbi hizmet almayı istemektedirler. Bangladeş gibi bazı ülkelerin hastaları ise kendi ülkelerinde gerekli tedavi imkanları bulamadıkları için farklı bir ülkede tedavi olmaktadır. Bazı hastalar için ise tedavi ile tatili birleştirmek avantajı, başka bir ülkede tıbbi hizmet almanın nedenidir <http://www.cbc.ca> (2006, Mayıs 17).

Son yıllarda sağlıklı olmak kavramı hiçbir zaman olmadığı kadar öne çıkmıştır. Turizmde eğlenceden çok iş ortamından uzaklaşmak ve sıcak iklimler ile sularda tekrar sağlığa kavuşmak teması öne çıkmaktadır. Sağlık turizmi kavramı genel olarak sağlıklı ve zinde kalmaya yönelik tüm kavramları kapsarken Medikal turizm kavramı ile tıbbi müdahaleler ve tedavi maksatlı turizm anlaşılmaya başlanmıştır.

Sağlık Turizmi en basit tanımıyla tedavi almak amacıyla yapılan seyahatleri tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Fakat yaygın kullanımına bakıldığında, Sağlık Turizmi daha çok klasik tıp uygulamalarının dışında kalan SPA başlığı altında toplanabilecek çeşitli uygulamalar ve kaplıca turizmi için kullanılmaktadır.

Diğer bir taraftan klasik tıbbın konusu içinde yer alan hekimler tarafından hastanelerde gerçekleştirilen birtakım tedavi yöntemlerini almak adına yapılan uluslararası seyahatleri ise “Medikal Turizm” olarak adlandırmak daha uygun olacaktır. Bu grup içerisinde de plastik-estetik cerrahi ameliyatları, gittikçe popülaritesi artan göz kusuru düzeltme ameliyatları, açık kalp cerrahisi, her türlü diş tedavileri hatta organ nakli ameliyatları gibi çeşitli tıbbi tedaviler yer almaktadır. Medikal Turizm, tıbbi, cerrahi veya diş hekimliğinin konusu içinde yer alan herhangi bir tedavi uygulamasını elde etmek amacıyla kişilerin kendi ülkelerinden farklı bir ülkeye seyahat etmeleri olarak tanımlanabilir.

(24)

Sağlık Turizmi, büyük ölçüde Termal Turizmi içeren, ama onun ötesinde ve çok daha geniş bir kavramdır. Medikal Turizm kapsamında, tatil turizminin yoğun olduğu yerleşmelerde, plastik cerrahi, psikiyatri, rehabilitasyon gibi, kişilerin sürekli yaşadıkları ortamın dışında tedavi olmayı tercih ettikleri hatta tatilin tedavi işleminin bir parçası olarak algılandığı rahatsızlıkların tedavisine yönelik sağlık merkezleri kurulması olanakları da etüt edilmiştir.

Ülkelere büyük ekonomik katkılar sağlayan medikal turizm endüstrisinin girdileri Şekil- 1 ile açıklanmaktadır.

Şekil -1: Medikal Turizm Endüstrisi İçin Girdiler (Gonzales, Brenzel, Sancho, 2001: 46)

Gonzales, Brenzel ve Sancho ( 2001: 47 ) medikal turizmi endüstrisinin girdilerini anlatan bu şekle uluslararası akreditasyon, uluslararası tur operatörleri ve yabancıların doğrudan yatırımlarını ekleyerek medikal turizmin gelişmesi için stratejik çerçeve oluşturmuşlardır.

(25)

Gonzales, Brenzel ve Sancho (2001: 20) sağlık turizminde sunulan hizmetleri üç ana başlıkta incelemektedir:

1- Sağlığı Geliştirmeye Yönelik Hizmetler (kaplıca, bitkisel tedavi, masaj vb.) 2- Tedaviye Yönelik Hizmetler (estetik ameliyat, kalp ameliyatı, göz ameliyatı, kanser tedavisi vb.)

3- Rehabilitasyon Hizmetleri (diyaliz, bağımlılık programı, yaşlı bakım programı gibi)

(26)

Şekil-2. Sağlık Turizminin Gelişimi İçin Stratejik Çerçeve(Gonzales, Br

enzel, Sancho, 2001: 47)

Sağlık Sigortası

Sağlık Hizmetlerinin Kalitesi Turizm Endüstrisi Pazarlama Otel Hizmetleri Ulaşım Sistemleri İletişim Sistemleri Sağlık Hizmeti

Sunanlar Yönetim Altyapı Denetim

İnsanların Doğal Hareketleri Yabancıların Doğrudan Yatırımları Sınır Ötesi Ticaret

Uluslararası Akreditasyon Uluslararası Tur Operatörleri

Sağlık Turizmi

(27)

2.2.MEDİKAL TURİZMİN ÖZELLİKLERİ

Özalp (2005: 98), özel bir turizm türü olan medikal turizmin özelliklerini şöyle açıklamaktadır:

1- Medikal turizm teknik donanım ve iş gücü gerektiren bir turizm türüdür. 2- Medikal turizmde, hizmeti sunan sağlık kuruluşunun uluslararası standartlara uygun hizmet sunması önem taşımaktadır.

3- Hizmet sunan sağlık kuruluşunda, ortak yabancı dili bilen personelin mutlaka olması gerekmektedir.

4- Hasta ve refakatçileri için farklı turizm türlerinin geliştirilmesini destekleyen, katma değeri yüksek bir turizm türüdür.

5- Seçilmiş olan hedef pazara yönelik devlet destekli, farklı dillerde, tanıtım ve pazarlama faaliyetleri gerekmektedir. Yapılan bu tanıtımlarda hedef olarak öncelikle hastalarının yurt dışında hizmet almasını destekleyecek sigorta ve sağlık kuruluşları seçilmelidir.

Hastaları, kendi ülkeleri dışında başka bir ülkede tıbbi hizmet (sağlığı geliştirmeye yönelik hizmetler, tedaviye yönelik hizmetler ya da rehabilitasyon hizmetleri) almaya motive eden etkenleri Weihrauch (2003: 58) şöyle sıralanmaktadır:

1- Başka bir ülkeden tedavi hizmeti almak bekleme süresini kısaltabilmektedir.

2- Hastanın kendi ülkesinde hizmete ulaşımı başka ülkedeki tedavi hizmetine ulaşımından daha zor olabilmektedir. Örneğin kendi ülkesinde hizmet alması daha uzun bir yol gitmesini gerektirebilmektedir.

(28)

3- Nadir hastalıklar için kaliteli sağlık bakım hizmeti, komşu ülkede daha uygun imkanlarla mevcut olabilmektedir.

4- Hasta tatilde ya da iş seyahatindeyken sağlık bakımına ihtiyaç duyabilmektedir.

Harrant (2003: 36) medikal turizminin Avrupa Birliği için faydalarını hastalara, hastanelere, sigorta şirketlerine ve tüm sağlık sistemine faydaları olmak üzere dört ana başlıkta toplamaktadır. Aşağıda açıklanacak olan bu faydaların tüm ülkeler için de geçerli olduğu düşünülmektedir.

1- Medikal turizm hastaların doğru ve kaliteli bakım hizmetini bulmak için uzun mesafeler gitmesi yerine Avrupa Birliği içindeki hastanelerden istedikleri hizmeti alabilmelerini sağlamaktadır.

2- Medikal turizmi ile hastaneler daha yüksek kalitede sağlık bakım hizmeti sağlamak için deneyimlerin, iyi uygulamaların ve donanımların paylaşılmasından fayda sağlamaktadır.

3- Sigorta şirketleri ise müşteri memnuniyetini artırmak ve bekleme listelerini azaltmak için medikal turizm ile ek bir hizmet sağlamış olmaktadırlar.

4- Bir bütün olarak tüm sağlık sistemi düşünüldüğünde medikal turizm hem hizmet alımlarında dublikasyonları önlemekte, hem de maliyetlerin, kaynakların ve hizmetlerin paylaşılması yolu ile ekonomiye katkı sağlamaktadır.

Coheur ( 2003: 101- 102 )’e göre ise medikal turizmin faydaları şöyledir:

1- Medikal turizmi olası bekleme süreleri ve hizmete ulaşım mesafesini kısaltıp, tıbbi hizmetin ulaşılabilirliğini artırmaktadır.

(29)

2- Medikal turizm, hastaların bölgesel, dinsel, kültürel farklılıklar konusunda daha iyi bilgi edinmesini sağlayarak ülkeler arasında bütünleşmeyi güçlendirmektedir.

3- Ülkeler arasında hasta hareketliliği ile bilgi alışverişi artacağından, hastane personelinin deneyim ve eğitiminin gelişmesine katkı sağlamaktadır.

2.3. MEDİKAL TURİZMİN TARİHSEL GELİŞİMİ

Sağlık turizminin geçmişi aslında yıllar öncesine dayanmaktadır. Eski Yunan İmparatorluğu’nda hastalar Akdeniz ülkelerine termal su tedavileri almak için gitmekte iken, 18. yüzyıldan sonra zengin Avrupalılar kaplıca tedavisi almak için Nil’e gitmekte, 21. yüzyılda ise göreceli olarak düşük maliyetli ve bekleme süresinin kısa olduğu yerlere tedavi amaçlı gitmektedirler.

Sağlık turizminin ilk formlarında daha zinde olmak amaçlanmış ve 18 inci yüzyılda Avrupa’daki kaplıcalar rağbet görmeye başlamıştır. 19 uncu yüzyıla girilmesi ile uzak kolonilerden, örneğin Yeni Kaledonya gibi Fransız Pasifik bölgelerinden tropik ikliminin iyileştirici etkisi ön plana çıkarılarak turizm anlamında yararlanılır olmuştur (Smyth 2005). Daha sonraları turizm sahil turizmine dönüşmüş ve sadece zenginlerin değil, orta sınıf çalışan insanların da faydalandığı bir eylem durumuna dönüşmüştür (Gilbert 1954).

Golf, bisiklet, yürüme, dağcılık gibi sporlar da turizm ile sağlıklı olmayı bir araya getiren aktiviteler olmuşlardır. Son zamanlarda Yoga ve Meditasyon yapabilmek için yolculuğa çıkan turistlere de rastlamak mümkün olmaktadır. Kırgızistan örneğinde olduğu gibi kaplıca turizmi bu tip turizmde başı çekmektedir (Connell, 2006: 1093-1100).

(30)

Bazı istisnalar hariç kaplıca turizmi genellikle tedaviye yönelik olmaktan çok sağlıklı ve zinde kalmaya yönelik bir aktivitedir. Sağlık turizmi, günümüzde klasik kaplıca turizminin boyutları dışına çıkmaktadır. Bir yandan geleneksel tedavi olanaklarından yararlanılırken, diğer yandan bu tedavi yöntemlerinin verimini arttırmak için önleyici cerrahi ve rehabilitatif tıbbın olanakları devreye sokulmaktadır. Amaç, rehabilitasyon gereksinimi olanlar ile 3. yaş grubuna, olumlu çevre ve ılıman iklim koşullarında, sağlığı koruma ve rehabilitasyon programları sunmaktır.

Turizmden beklenen dinlenme, mutluluk ve tabii ki bu şekli ile sağlığa katkıda bulunmasıdır. İnsanların tatillerinde ılıcalar gibi sağlığa yönelik aktivitelere ilgi göstermesi sağlık turizmi kavramının gelişmesine neden olmuştur.

Son yıllarda sağlıklı olmak kavramı hiçbir zaman olmadığı kadar öne çıkmıştır. Turizm de eğlenceden çok iş ortamından uzaklaşmak ve sıcak iklimler ile sularda tekrar sağlığa kavuşmak teması öne çıkmaktadır. Sağlık turizmi kavramı genel olarak sağlıklı ve zinde kalmaya yönelik tüm kavramları kapsarken Medikal turizm kavramı ile tıbbi müdahaleler ve tedavi maksatlı turizm anlaşılmaya başlanmıştır (Connell, 2006: 1093-1100).

Medikal turizmin ana bölgesi Asya’dır. Tayland 1970’lerde cinsiyet değiştirme konusunda isim yapmıştır ve sonrasında estetik operasyonlar konusunda da uzmanlaşmaya başlamıştır. Malezya bu gruba ekonomik krizden sonra, Tayland’da yerli hastalar fiyatları ödeyemez olmaya başladıklarında olduğu gibi 1998 de katılmıştır. Singapur, daha sonraları girdiği bu pazarda Tayland ve Malezya ile rekabet edebilmek için fiyatları bu ülkelerin aşağısına çekmiş ve hava alanlarına tıbbi turizm alternatifleri ile ilgili bilgi stantları yerleştirmiştir (Connell, 2006: 1093-1100).

(31)

Günümüzde Hindistan bu alanda öncü ülke olarak görülmektedir. Hindistan, Avrupa, Ortadoğu ve Kanada hastalarını tedavi etmeyi amaçlarken, Singapur Amerika’dan gelecek hastaları tedavi etmeyi amaçlamaktadır. (CBC News; 2007)

Medikal Turizm 1990’lı yılların ortalarından itibaren yeni bir sağlık turizmi çeşidi olarak doğmuştur.

2.4. Dünyada Medikal Turizm

Dünyada yaşanan küreselleşme süreci, ülke sağlık sistemlerinde yaşanan problemler (örneğin uzun bekleme listeleri ve yükselen maliyetler, hizmetlerde kalite problemleri), tüketicilerin bilinçlenmesi ve Avrupa Birliği (AB) gibi dinamiklerin bir sonucu olarak hızla büyüyen bir sektör olan sağlık turizmi çok genel anlamda hem tatil hem tedavi unsurlarını içeren bir kavramdır. Günümüzde dünya sağlık turizminden en büyük payı alan ülkelerin başında Hindistan gelmektedir. Her yıl yaklaşık olarak Hindistan’a 150.000 medikal turist gitmektedir. Hindistan sağlık sektöründe her yıl %30’luk bir büyüme olduğu kaydedilmekte ve 2012 yılında yıllık sağlık turizm gelirinin 1,2 milyar pound olması beklenmektedir. Bu popülaritenin temel nedeni bu turizm potansiyelini önce görmeleri, düşük maliyetle çalışmaları ve iyi tanıtım yapmalarıdır. Hindistan’ın eski bir İngiliz sömürgesi olması da İngiltere’de daha olumlu tanınmalarını sağlamaktadır. Hindistan’ın son yıllarda genel olarak ekonomik anlamda göstermiş olduğu kayda değer gelişmeyi de göz ardı etmemek gerekir (Yıldırım, 2006)

Kapitalist dünyaya hızla uyum sağlamaya çalışan doğu Avrupa ülkeleri de özellikle düşük işçilik maliyetleri ve AB üyeliği avantajını kullanarak sağlık turizmi pastasından önemli bir pay almaya başlamışlardır. Özellikle Türklerin bile ilk aklına gelen ülke olan Macaristan sadece diş tedavisinden

(32)

elde ettiği yıllık 2 milyon dolarlık girdi ile yıldızı parlayan ülkeler arasında yer almaktadır. Bir batı Avrupa ülkesi olarak Belçika özellikle estetik cerrahi ve obezite tedavisi konularında çok ciddi bir sektör payı elde etmiş durumdadır. (Yıldırım; 2004).

Fransız Le Figaro gazetesi tarafından gerçekleştirilen bir araştırmaya göre, Orta Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika’nın turistik ülkeleri, kalp ameliyatı, böbrek nakli, diş ve göz bakımı gibi sağlık alanlarında kendilerine yeni turist rezervi oluşturmaya başlamışlardır (Le Figaro, 2006).

Araştırmaya göre, Hindistan kalp ameliyatı, Tayland böbrek nakli, Macaristan ve Polonya diş bakımı, Tunus ve Fas ise göz sağlığı konusunda ön plana çıkıyorlar. Araştırmalar, bu ülkelerdeki sağlık hizmetlerinin Batı Avrupa’ya oranla ortalama yüzde 40 ila yüzde 70 arasında daha ucuz olduğunu gösteriyor. Fransa’da ortalama 4 bin Euro’ya mal olan diş protezi Kuzey Afrika’da 3 bin Euro’ya yaptırılabilmektedir. Yine Fransa’da yaklaşık 6 bin Euro maliyeti olan bir lifting operasyonu Tunus veya Fas’ta 4 bin Euronun altındadır. Fransa’da 1500 Euro’ya kadar varan fiyatlarla gerçekleştirilen takma diş operasyonu ise Macaristan’da 600 Euro’ya yaptırılabilmektedir (Le Figaro, 2006).

İngilizler; ülkelerindeki kamu sağlık hizmetleri için çok uzun süre bekledikleri ve özel sektörün sağlık hizmetlerini çok pahalı buldukları için binlerce kilometre uzakta tedavi görmeyi kabul ediyor. Fransızlar ise, takma diş veya diş kaplama gibi kendi sigorta kurumlarının ödemediği sağlık hizmetleri için bu tip turizmi benimsemiş durumdadırlar (Le Figaro, 2006).

Özellikle diş bakımı konusunda ön plana çıkan Polonya ve Macaristan’da İngilizce, Fransızca ve Almanca hizmet veren özel klinik

(33)

bulunmaları ve Mayıs 2005’ten bu yana diğer AB ülkelerinde tedavi gören AB vatandaşlarının tedavi masraflarının kendi sigortaları tarafından ödeniyor olması, Orta Avrupa’ya yönelik medikal turizmdeki artışın en önemli faktörleri olarak gösterilmektedir. Turizm uzmanları, medikal turizmdeki artışın gelecek yıllarda hızla ilerleyeceği görüşünde birleşmektedirler. AB’nin de bu nedenle önümüzdeki yıllardan itibaren medikal turizm konusunda tüm AB ülkeleri için geçerli olacak çerçeve bir yasa hazırlaması beklenmektedir (Hastane Dergisi; 2007).

Doğu Asya ve Orta Avrupa ülkelerindeki uluslararası sağlık hizmeti sunucuları medikal turizmi yükselen yıldız olarak dikkat çekmektedir. Bu konuda Hindistan oldukça iyi bir örnek teşkil etmektedir. Hindistan; açık kalp cerrahisi, kozmetik cerrahi, eklem protez cerrahisi ve diş tedavileri konusunda oldukça ilerlemiş durumdadır. Özellikle Amerika Birleşik Devletleri'nden her yıl çok sayıda hasta tedavi amacıyla Hindistan'daki merkezlere seyahat etmektedir. ABD'deki tedavi edici sağlık hizmetlerinin dünyanın en pahalısı olduğu bilinen bir gerçektir. Hindistan da ise pek çok ameliyatın birim maliyetleri ABD'dekine kıyasla 4–5 kat hatta kemik iliği nakli gibi bazı tedavilerde 7–8 kat daha ucuzdur. Bu da Hindistan'ı ülkesinde tedavi olmaya maddi imkanları yetmeyen ya da sağlık sigortası tarafından tedavi masrafları karşılanmayan ABD vatandaşları için çok cazip hale getirmektedir. 2006 yılında ortalama 150 bin yabancı tedavi görmek için Hindistan'a gitmiştir (CBC News; 2007).

2007 yılında 300.000 den fazla Amerikalı tıbbi bakım almak için diğer ülkelere yolculuk yapmış ve medikal turizm 2007 yılının sağlık trendi ilan edilmiştir <http://health.msn.com>(2008, Ocak 5).

(34)

Özellikle diş bakımı konusunda ön plana çıkan Polonya ve Macaristan'da İngilizce, Fransızca ve Almanca hizmet veren özel klinik sayısının her geçen gün arttığı kaydediliyor. Bu iki ülkenin AB içinde bulunmaları ve Mayıs 2005'ten bu yana diğer AB ülkelerinde tedavi gören AB vatandaşlarının tedavi masraflarının kendi sigortaları tarafından ödeniyor olması, Orta Avrupa'ya yönelik sağlık turizmindeki artışın en önemli faktörleri olarak gösteriliyor (Hastana Dergisi, 2007).

Medikal turizm konusunda yapılan araştırmalar dünyadaki sağlık turizmi pazarının 2000 yılından itibaren hızla büyüdüğünü ve çok önemli pazar haline geldiğini göstermektedir. 2005 yılında 20 milyar ABD Dolar hacimle 19 milyon kişi tarafından tıbbi tedavi amaçlı seyahatler yapıldı. Bu seyahatlerin 2010 yılına kadar ikiye katlanarak yıllık yaklaşık 40 milyona çıkacağı hesaplanıyor. Bu rakam, dünya seyahat pazarının %4'ünü teşkil etmek ve her gün ciddi artış göstermekte. Buna benzer etkileyici rakamları özellikle Asya'daki kimi ülkeler de gösteriyor. WTO - Dünya turizm organizasyonu'na göre, Batılı ülkelerden şimdiden yıllık 150.000 kişi Hindistan'da tıbbi tedavi görüyor. McKinsey'in verilerine göre, Hindistan bu sektörde 2003 yılında 333 milyon € gelir elde etti ve bu gelirin 2012 yılında 3 milyar € olması beklenmektedir (Oxford Analytica, 2006).

Tayland'da da durum benzerlik arz ediyor: Tayland 600.000 ila 1.000.000 sağlık turisti sayesinde yaklaşık 600 milyon € gelir elde etti <http://www.turizmdebusabah.com/>(2007,Haziran 13).

(35)

Aşağıdaki tabloda bazı ülkelerin medikal turizm yapıları kısaca özetlenmiştir.

Tablo 1. Çeşitli Dünya Ülkelerinde Sağlık Turizminin Yapısı (Xavier Institute of Management)

ÜLKE

2003 YILINDA TEDAVİ OLAN YABANCI TURİST

SAYISI GELDİKLERİ ÜLKE KAZANILAN PARA (1.000.000) GÜÇLÜ YÖNLERİ TAYLAND 600.000 AMERİKA İNGİLTERE $ 470 ESTETİK AMELİYATLAR ORGAN NAKLİ DİŞ TEDAVİSİ ÜRDÜN 126.000 ORTADOĞU $ 600 ORGAN NAKLİ KISIRLIK TEDAVİSİ KARDİYOLOJİ HİDİSTAN 100.000 ORTADOĞU BANGLADEŞ İNGİLTERE

GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER

VERİ YOK KARDİYOLOJİ ORTOPEDİ MALEZYA 85.000 AMERİKA JAPONYA

GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER

$ 40 ESTETİK CERRAHİ GÜNEY AFRİKA 50.000 İNGİLTERE AMERİKA VERİ YOK ESTETİK CERRAHİ DİŞ TEDAVİSİ

KÜBA MEVCUT DEĞİL LATİN AMERİKA $ 25

GECE KÖRLÜĞÜ ESTETİK CERRAHİ

(36)

2.4.1 AVRUPA BİRLİĞİ’NDE MEDİKAL TURİZM

Avrupa Birliği’nde 1980’li yıllarda sağlık hizmeti almak için yurt dışına çıkmak istisnai bir durum iken şimdilerde sık sık yaşanan bir olay halini almıştır. 1980’lerde ulusal otoriteler ve sigorta kuruluşları, yurt dışında tedavi almaya izin vermeyi sanki kendi sağlık sistemlerinin başarısızlığının kanıtı gibi düşünerek ve ihtiyaç duyulan tüm hizmetlerin bir ülkenin kendi sınırları içinde mevcut olduğu kanaatiyle, yurt dışında tedavi konusunda isteksiz tavırlar sergilemekteydi. Ülkeler arasındaki hasta hareketliliği konusundaki değişimler 1990’larda “Avrupa 1992” adlı büyük bir proje ile mal ve hizmetlerin serbest dolaşımını engelleyen bariyerlerin ortadan kaldırılmaya çalışılması ile başlamıştır (Hamilton, 2003: 104). Coheur (2003: 101-102) makro ve mikro açıdan AB’de medikal turizmin önündeki engelleri ve yaşanan zorlukları şu şekilde özetliyor:

Makro Açıdan:

1- Avrupa sosyal modelinin yasal ve tarihsel gelişimi,

2- Sosyal güvenlik ve sağlık sigortalarının organizasyonu ve finansmanı, 3- Halk sağlığı alanındaki yasalar,

4- Her ne kadar ulusal düzeyde ya da ikili anlaşmalarla çeşitli düzenlemeler olsa da 1981’den bu yana köklü değişikliklerin olmaması.

Mikro Açıdan:

1- Kullanılan dil farklılığı,

(37)

3- Sağlık bakım protokollerindeki eşitsizlikler,

4- Hasta bakımının sürekliliğinin yönetilmesi gerekliliği,

5- Tıbbi güvenilirliğe ve hasta haklarına gereken önemin verilmemesi, 6- Hastane enfeksiyonları,

7- Hasta için ortaya çıkan ek finansal yük.

Sınır ötesi hasta hareketliliğini geliştirmek, yenilikçi bir yaklaşım, liderlik, sorumluluk, iletişim ve birçok açıdan sınırları ortadan kaldırmayı gerektirmektedir. AB ülkelerinde hastaların başka bir Birlik ülkesinden hizmet alması yasal açıdan mümkündür. Avrupa düzenlemesine göre; AB’ne üye ülkelerde yaşayıp başka üye ülkede çalışan kişiler, AB’ne üye ülkelerde yaşayıp, aslen oralı olmayan emekli kişiler, tatil, iş gibi nedenlerle geçici olarak başka üye ülkede olan kişiler ve özel olarak sağlık hizmeti almak için sınır ötesine giden kişiler farklı ülkenin sağlık hizmetlerinden yararlanabilmektedir. Bu düzenlemeye esneklik ve şeffaflık katmak amacı ile çeşitli değişiklikler yapılmaktadır. Bu değişikliklerden biri, hastaya bir üye ülkede tıbbi açıdan kabul edilebilir bir sürede muayene verilemiyorsa, gerekli hizmeti en kısa zamanda sağlayacak hastaneye gitmesine izin verecek bir birim oluşturulmasıdır. Bir diğer değişiklik, Avrupa Sigorta Kartı sistemidir. Bu kart ile hastaların hizmete daha çabuk ulaşması, hastaneler ve sigorta şirketlerinin de daha çabuk ve güvenilir hizmet vermesi amaçlanmaktadır.

Ayrıca farklı bir ülkeden alınan sağlık bakım hizmet bedelinin geri ödemesi için de birçok ulusal düzenleme yapılmaktadır. Çünkü yurt dışından sağlık hizmeti alan hastanın, o ülkede yaşayıp aynı sağlık hizmetini alan hastadan daha fazla geri ödeme almaması gerekmektedir (Hamilton, 2003: 105).

26 Haziran 2002 tarihinde yapılan Sağlık Konseyi’nde sağlık bakanları AB ülkeleri arasında tedavi amaçlı hasta hareketliliği ve sağlık bakım gelişimi

(38)

ile ilgili üst düzey düşünme süreci başlatmışlardır. Bu süreçte sağlık bakımı ile ilgili sorunların tespiti, hasta hareketliliğini desteklemeye yönelik çalışmalar, sınır ötesi işbirliğinin sağlanmasını geliştirmek, deneyimlerin paylaşılması, iletişimin artırılması, sağlık bakımında yüksek kalite ve finansal sürekliliğe ulaşılması için işbirliğinin desteklenmesi gibi konularda değerlendirmeler yapılmıştır.

Avrupa Birliği’nde tedavi amaçlı sınır ötesi hareketlilik, dil sorunu, ödeme sistemlerindeki farklılık, yönetsel farklılıklar ve uluslararası yasaların uyumsuzluğu gibi nedenlerle tam olarak gerçekleştirilememektedir. Medikal turizmi destekleyen bazı sigorta şirketleri de bu bölgede bekleme listelerini azaltmak ve hastaların istedikleri ülkede istediği hizmeti almalarını desteklemek için ulusal sağlık kartı çıkartmıştır ki başarılı olan bu kart sisteminin tüm AB ülkelerinde geçerli olması düşünülmektedir (Baraner,2006)

Avrupa Birliği’nde özellikle kalça çıkığı, kalp, akciğer ameliyatları ve kısırlık tedavisi gibi alanlarda, kendi ülkelerindeki uzun bekleme süreleri, kötü ya da pahalı tedaviler hastaları başka bir ülkeden sağlık hizmeti almaya zorlamaktadır. Avrupa Birliği yasalarına göre eğer bir tedavi için bekleme süresi tıbbi açıdan uzun ise üye ülke hastaları, başka bir üye ülkeden, kendi ülkelerindeki fiyat ile hizmet alabilmektedirler. Belçika’nın zengin Avrupa ülkelerine yakın olması ve hizmet vermek için atıl kapasitelerinin olması, ülkeyi medikal turizm alanında öne çıkartmaktadır (Baraner, 2006).

Belçika hizmet önceliğini kendi hastalarına vermekle birlikte Almanya, Hollanda ve İngiltere’den gelen hastalara da bakmaktadır. <www.healthmedicaltourism.org >(2006, Ekim 27).

(39)

personel ve boş yatak kapasitesi bekleme sürelerini kısaltmaktadır. Almanya’ya kalça çıkığı, kalp ameliyatı ve kanser tedavisi için yurt dışından gelen hastaların iki hafta içerisinde muayeneleri yapılıp, tedavilerine başlanmaktadır. Norveç ve Almanya arasındaki ikili görüşmeler sonucu, Norveç yılda 300 kamu hastasını rutin olarak Almanya’ya tedaviye göndermektedir. Almanya, İrlanda, İngiltere, İsveç ve Danimarka ile de bu tip anlaşmalar yapmayı planlamaktadır(Yıldırım,2004).

Aslında hiçbir hastanın ülkesi dışında tedavi olmak istemediği düşüncesiyle, hastaları ülkelerinde kendi evlerinde gibi hissetmeleri için hasta ve yakınlarına gereken özenin gösterilmesi gerektiğini düşünülmektedir <http://gateway.proquest.com>( 2007, Eylül 5).

Association Internationale de la Mutualite’nin yaptığı bir araştırmaya göre 1993 yılında sınır ötesi hasta hareketliliği çok düşükken, 2000 yılında yaptıkları ikinci araştırmaya göre İngiltere’den 600, İsveç’ten 20, Fransa’dan 400, Belçika’dan 2.000 ve Luksemburg’dan 7.000 kişi sağlık hizmeti almak için yurt dışına giderek sınır ötesi hasta hareketliliğini arttırmıştır (Lewalle, 2003: 126).

Günümüzde farklı ülkelerde çok sayıda hastanenin medikal turizm ile ilgilenmesinin nedenleri şunlardır:

- Birbirini tanıma ihtiyacı,

- Hasta bakımı ile ilgili yeni, ilginç şeyler öğrenme ihtiyacı, - Bilgi paylaşma ihtiyacı,

- Boş kapasite paylaşma ihtiyacı,

(40)

2.4.2. MEDİKAL TURİZMDE ÖNDE GELEN ÜLKELER ve UYGULAMALARI

Medikal turizm; Hindistan, Singapur ve Tayland gibi ülkelerde büyümekte ve bu da ülkelerin plaj aktiviteleri gibi turizm olaylarını sağlıkla ilişkilendirmektedir. Medikal turizm aynı zamanda Güney Afrika ülkeleri ile Baltık ülkelerinde de gelişmektedir.

Örneğin Macaristan’da 2003 yılı sağlık turizmi yılı ilan edilmiştir. Doğu Avrupa ülkeleri özellikle diş ve plastik cerrahi alanlarında önemli hale gelmiştir. Ürdün ve İsrail de kadın doğum ve infertilite tedavisi alanlarında hem Yahudi hem de diğer yakın ülke müşterilerine hizmet vermektedir. Güney Afrika, kozmetik cerrahi alanında ABD’deki maliyetlerin yarısına varan fiyatlarla öne çıkmaktadır. Özellikle de en önemli müşteri portföyü bu ülkedendir. Arjantin de plastik cerrahi alanında ön plandadır. Karayipler ise Latin Amerika fiyatları ile rekabet edemediğinden sağlık turizmini zor bulmaktadır. (Huff-Roussele, Shepherd, Cushman, Imrie, Lalta, 1995) Buna rağmen bazı Karayip ülkeleri, örneğin Küba, cilt hastalıklarında; Antigua, diş hekimliği alanlarında uzmanlık kazanmışlardır. Pasifik Guam’ı, Japonya, Mikronezya ve Palau için diş merkezi olmuştur.

Dubai, Bahreyn ve Lübnan gibi orta doğu ülkeleri sağlık turizmini tersine çevirerek kendi sağlık turizm endüstrilerini yaratmışlardır. Dubai yakın bir zamanda Dubai Sağlık Bakım Şehrini (DHCC) kurarak Orta Doğu marketini kendine çevirmeyi amaçlamıştır. Fiyat bakımından fazla rekabet edemese de kalite bakımından kabiliyetli Alman doktorlarla Avrupa ve ABD’de eğitim almış doktorları bünyesine almıştır. DHCC’ye göre marka, bir Celeveland Klinik, bir Guy’s veya Thomas’s Hastanesi gibi, müşteri çekmek için önemli bir parametredir (Gulfnews.,2005).

(41)

Suudi Arabistan’da kozmetik cerrahi, diş hekimliği ve hac ziyaretleri için diğer körfez ülkelerine ev sahipliği yaparken, İran Sağlık Bakanı ise açık kalp ameliyatında Türkiye ($18.000) ve İngiltere ($40.000) ‘den daha ekonomik olduğunu ifade etmektedir. Ürdün de düşük maliyetleri ile sağlık turizminde Orta Doğu da kendine yer bulmuştur(Global HealthNet Inc. ; 2007).

Medikal turizmin ana bölgesi Asya’dır. Tayland 1970’ lerde cinsiyet değiştirme konusunda isim yapmıştır ve sonrasında estetik operasyonlar konusunda da uzmanlaşmaya başlamıştır. Malezya bu gruba ekonomik krizden sonra, Tayland’da yerli hastalar fiyatları ödeyemez olmaya başladıklarında olduğu gibi 1998 de katılmıştır. Singapur, daha sonraları girdiği bu pazarda Tayland ve Malezya ile rekabet edebilmek için fiyatları bu ülkelerin aşağısına çekmiş ve hava alanlarına tıbbi turizm alternatifleri ile ilgili bilgi stantları yerleştirmiştir.

Hindistan genellikle sağlık turizminin merkezi olarak bilinir ve yapılan reklamlarda Avurveda dan Kalp cerrahisine baypas ve kozmetik cerrahiye kadar bir çok seçenek sunulur. En önemli global seçenek olabilmek için teknolojisini geliştirmiş, batılı standartları benimsemiş ve fiyatları düşük tutmuştur. 1990’daki kamu özelleştirmesi sonucunda özel hastaneler gelişme imkanı bulmuş, batıdan gerekli teknoloji, ekipman ve altyapı transferindeki kolaylıklar Avrupa standartlarının yakalanmasını sağlamıştır.

Hindistan’daki gelişmiş bilgi teknolojileri ile de sağlık sistemi reklamlarla da ilişkilendirilmektedir. Sağlık çalışanlarının ülkede alabildikleri ücretler arttıkça deniz aşırı ülkelere gitmiş uzmanlar da ülkelerine geri dönmektedirler. Bunlardan çoğunun batılı ülkelerde elde ettikleri uzmanlıklar ve uluslararası spesifikasyonlar batılı müşterileri rahatlatmaktadır. Hastane zincirleri hastalar için tercüman istihdam etmekte zorlanmamaktadır. Zira

(42)

ülkede İngilizce yaygın olarak bilinen bir dildir. Tayland Phuket Hastanesi 15 dilde tercüman temin etmekte ve yılda 20.000 yabancı hastaya hizmet vermekte iken, Bangok’daki Bumrungrad Hastanesi 70 tercüman istihdam ettiğini, bütün personelinin İngilizce bildiğini ve 200 cerrahının diplomalarını Amerika’dan aldığını ifade etmektedir.

Teknoloji ve uzmanların uygulamaları batılı standartlara erişirken işçilik ve sigorta maliyetleri halen oldukça düşük kalmaktadır. Kalp ameliyatları, kemik ve böbrek transplantasyonu gibi enfeksiyon riski büyük operasyonlarda bile batıdaki en iyi hastanelerde elde edilen başarı oranları yakalanmaktadır. Hindistan’ın 2012 ye kadar sektörden 2 milyar Amerikan doları kazanacağı tahmin edilmektedir. (Connell, 2006: 1093-1100)

HİNDİSTAN

Hindistan’da, medikal turizm gelişmekte olan bir sektördür. Sadece Turizm Bakanlığı değil, hükümet, özel sektör, tur operatörleri, seyahat acentaları ve oteller de medikal turizmi gelişmenin önemli bir adımı olarak görmektedir. Hindistan’da medikal turizme ek olarak ayurveda gibi geleneksel tıp için de sağlık turizmi yapılmaktadır

<http://www.expresstravelandtourism.com>(2007, Mayıs 12).

Yaklaşık 150.000 medikal turist 2003 yılında Hindistan’dan hizmet almıştır. Hindistan’a genellikle fakir ülkelerden hasta geldiğinden, zengin ülkelerin hastalarını çekmek için tanıtım çalışmaları yapmaktadırlar (htpp://groups.google.com/).

(43)

aldıkları tedaviler ağırlıklı olarak kalp ve nörolojik hastalıklara, kansere, çocuk hastalıklarına ve organ nakline yöneliktir. Uzmanlara göre üçüncü dünya ülkelerinden sağlık hizmeti almanın nedeni, bu ülkelerin tıbbi bakım hizmetlerinde atıl kapasitelerinin olması ve tıbbi teknolojilerinin yeterli olmasıdır. Hastaları esas çeken ise düşük ücretli tedavi sunumudur. Örneğin; bypass ameliyatının fiyatı Hindistan’da, Amerika’dakinin altıda biri kadardır. Hindistan’a en fazla hasta Pakistan, Srilanka ve Budapeşte’den gelmektedir.

Bu ülkeleri Afrika ve körfez ülkeleri takip etmektedir. Son yıllarda özellikle İngiltere, Amerika ve bazı AB ülkelerinden gelen hasta sayısında artış gözlenmiştir. Medikal turizmin Hindistan ekonomisine büyük katkıları olacağı düşünülmektedir. Hindistan Endüstri Konfederasyonu 2012 yılına kadar yılda 2 milyar doların medikal turizmden kazanılmasını planlamaktadır. Hindistan tur operatörleri de medikal turizme önem vermekte, hastaların sadece seyahat, konaklama gibi düzenlemelerini yapmakla kalmayıp doktor randevularını da ayarlamaktadır. Hastaneler ise hastalarına, hastanede iyi hizmet vermekle kalmamakta, hastayı havaalanından alıp, havaalanına bırakmakta, hastaların kalacakları yerleri ayarlamakta ve aldıkları tedavi sonrası durumlarını kontrol etmektedir. Hastaların tedavi için Hindistan’ı seçmesinin tek sebebi kaliteli sağlık bakım hizmeti değil, ülkenin gezilmeye değer turistik alanlarının da çok olmasıdır (Global HealthNet Inc. ; 2007).

Hindistan’da 2005 yılında kalp ameliyatı, organ nakli, plastik cerrahi gibi uzun tedaviler için gelen hastalara yönelik “Tıbbi Vize” uygulaması başlatılmıştır. Bu uygulamadan önce hastalar, turist vizesi ile ülkeye girebilmekte ve en fazla 6 ay kalabilmekteyken, tıbbi vize ile 1 yıl kalabilmekte ve gerekirse 1 yıl daha kalma süresini uzatabilmektedir. Tedavi için üçüncü yıla ihtiyaç duyulur ise üst düzey onay gerekmektedir. Tıbbi vizenin kurallarına göre hastanın kan bağı olan iki yakını da hastayla birlikte Hindistan’a gidebilmektedir. Düşük maliyetler, kaliteli sağlık hizmeti ve yanında sunulan bu tip kolaylıklar, 2005 yılında Hindistan’da medikal

(44)

turizmde artışa neden olmuştur <http:www.indiainfoline.com>(2007,Ocak 12).

Hindistan medikal turizm tanıtımlarını, akademik makaleler, yazılı ve görsel basın yayın yolu ile yapmaktadır. Hindistan Endüstri

Konfederasyonu(CII)’nun söylediğine göre; Hindistan, bir milyon medikal turisti ağırlama kapasitesine sahiptir. Hindistan Endüstri Konfederasyonu ve McKinsey’in bir çalışmasına göre Hindistan’ın medikal turizmden 2012ye kadar 2 milyar dolar kazanması beklenmektedir

(http://www.indiaprofile.com/).

Hindistan tedavi için ülkesine gelecek ziyaretçilere; • Havaalanı- otel-hastane transferleri,

• Konaklama,

• Turistik gezi, • Tercüman.

Hizmeti sunar. Ayrıca tanıtımlarında hastanelerinin Amerikan JCI (JointCommission International) tarafından tanındığını belirtir <http://www.medicaltourismindia.com/>(2007, Şubat 13).

MALEZYA

Malezya hükümeti, ülkeye döviz sağladığı için medikal turizmi desteklemektedir. 8.Malezya Planı’nda, turizmin geliştirilmesinde sağlık turizminin anahtar alan olduğu belirtilmiştir. Malezya’da yurt dışında ucuz sağlık hizmeti arayan hastalara yönelik birçok otelin check-up üniteleri ve ameliyat paketleri bulunmaktadır (www://groups.google.com/).

(45)

Malezya’da medikal turizm ile ilgili çalışmalar 2000 yılında başlamıştır. Kendilerine önceleri hedef pazar olarak sadece Asya’yı seçen Malezya, şimdilerde Orta Doğu’ya da hizmet vermek istemektedir. Arabistan’dan, Bahreyn’den, Amerika ve İngiltere’ye tedavi için gidenler, 11 Eylül olaylarından sonra aynı hizmeti alacakları hatta daha rahat edip, daha az ücret ödeyecekleri Malezya’yı seçmeleri gerektiğini düşünmektedirler <http://www.business-times.asial.com>(2007, Mart 17).

Malezya’nın, Ortadoğu ülkelerini İslami yapısı ile etkileyeceği düşünülmektedir. Hastanelerdeki islama uygun yiyecekler ve uygulamalar hastaların Malezya’yı tercih etmesinin sebeplerinden biri belki de en önemlisidir. Hastalar, Malezya’ya Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt, Bahreyn ve Bangladeş’ten gelmektedir. Malezya hükümeti Myanmar ve Vietnam gibi ülkelerdeki hastaların da ülkelerini seçmesi için çalışmalar yapmaktadır. Singapur ve Tayland gibi bu alanda başarılı olan ülkelerin Malezya için rakip olduğu fakat Malezya’daki sağlık hizmetinin bedelinin daha düşük olması ve bekleme sürelerinin kısa olması ülkeye medikal turizm pazarından büyük pay alacağını düşündürmektedir (www://groups.google.com/).

Medikal Turizm sağlayan ülkeler listesine son girenlerden biri olan Malezya, ülkesine gelen hastalara, ISO 9002 kalite belgesine sahip hastanelerinde yüksek kaliteli tıbbi tedaviyi ABD’ ndeki fiyatların %25 ine sağlamayı teklif eder.

Malezya ekonomisi, yıllık %10’luk büyümeyle Güneydoğu Asya’nın birincisi olduğunu belirtir (ekonomik ve siyasi istikrar güven unsurudur) ve kaliteli plajlara, otellere, sayfiye, lagünlere sahip olduğunu tanıtımlarında kullanarak ziyaretçilerin harika bir tatil imkanı bulacağını söyler. Gelen hasta ve yakınlarına sunulan paketler; hastane- doktor randevuları, tüm transferler,

(46)

konaklama, günlük turlar, tercüman ve spa- masaj servislerini içerir <http://www.fantasticmalaysia.com/>( 2007,Nisan 13).

TAYLAND

Tayland, Asya’nın ortasında yer aldığından, Asya’nın medikal turizm merkezi olarak adlandırılmaktadır. Tayland’a uluslararası akredite olmuş bir hastane başta olmak üzere hastanelere yurt dışından, enfeksiyon hastalıkları ve tedavileri, kalp ameliyatları ve sonrasında gerekli olan bakım, estetik cerrahi, diş tedavileri, katarakt gibi tedaviler için hasta gitmektedir. 2001 yılına göre, 2002 yılında ülkeye tedavi amaçlı gelen hasta sayısı %13 artış göstermiştir. Tayland’daki 33 özel hastaneye 2002 yılında toplam 632.300 yabancı hasta gitmiştir. Tayland’lı doktor, eczacı, dişçi ve teknik elemanların tıbbi araştırmalara, uluslararası sempozyum, kongre ve toplantılara katılmasının Tayland’ı sağlık ve medikal turizmde ön plana çıkarttığı düşünülmektedir. Tayland’da yurt dışından giden hastalar sadece tıbbi açıdan iyi hizmet almakla kalmamakta, aynı zamanda kendi dillerinden anlayan sağlık personelleri ve kendi kültürlerine uygun yemek gibi özel hizmetler de almaktadırlar. Tayland’da sağlık turizminin diğer boyutları da kaplıca ve masajdır. Tayland, Asya’nın kaplıca merkezi olarak da anılmaktadır (Tourism Authority of Thailand; 2007).

Tayland’da Bumrungrad Hastanesi adında beş yıldızlı otel görünümünde, yılda toplam 800.000 hastasının 200.000’i elli farklı ülkeden gelen yabancılardan oluşan büyük bir hastane bulunmaktadır. Her yıl yurt dışından gelen 200.000 yabancı hastanın 40.00’i Avrupa, 30.000’i Amerika, 25.000’i Japonya ve kalanı da çeşitli ülkelerden gelmektedir. Ameliyat maliyetleri Avrupa ve Amerika’dan %50- 80 daha düşüktür. Çünkü Tayland’da personel maliyetleri daha düşüktür. Tıbbi personel Avrupa ve Amerika’da çalışan personelin üçte biri kadar kazanmakta ve onlarla

(47)

karşılaştırılınca daha ucuza yaşamaktadır. Ayrıca bekleme listesi yoktur. Hastaların çoğu 48 saat içinde tedavi olabilmektedir. Birçok hasta tedavilerini Tayland’da yaptıkları iyi bir tatille birleştirip ülkelerine dönmektedir <http://www.hospital2000.com>(2007, Haziran 13).

Bumrungrad Tıp Merkezi, Starbucks, Mc Donald's, kütüphane ve yirmi dört saat personel hizmeti sunarak Medikal Turizm’de başlarda gelir. Newsweek dergisinin, 2006 yılında dünyanın en iyi 10 hastanesini açıkladığı listede birinciliği Bumrungrad International Hastanesi, Bangkok (Tayland), almıştır.

Tayland paket turlarında;

• Kişiselleştirilmiş bir gezi programı ve katalog, • Uçak biletleri ve havaalanı-otel transferleri,

• 1.sınıf otellerde veya hastane ünitelerinde konaklama seçeneği, • Hastane, uzman ve cerrahlarla bağlantı,

• Refakatçi bağlantıları,

• Rezervasyonda istediğiniz gibi alışveriş, gezi ve spa gibi etkinlikleri sunar (International Medical Tours; 2007).

POLONYA

Polonya, AB üyesi bir ülke olarak Medikal Turizm de çok çekici bir yere sahiptir. Avrupalı sigorta şirketlerinin ödemediği veya giderlerini azaltmak için kısmen dişle ilgili ve bazı tıbbi prosedürler için özellikle seçtiği Polonya’nın Medikal Turizm de cazibesi yüksektir. Almanya’da dişle ilgili bir prosedürün fiyatı Doğu’dakinin yaklaşık dört katı olduğu için sigorta firmalarının neden yurtdışı ülkelerle çalıştığı anlaşılır.

(48)

Polonya, ülkesindeki Medikal Turizmi tanıttığı internet sayfasında özellikle AB üyesi olması sebebiyle ortak dolaşım ve tedavi hakkından yararlanmak istemektedir ve bunu ön plana çıkartır. Bu sebepten dolayı özellikle Batı Avrupalı hastalara yönelik Medikal Turizm çalışması yapmaktadır (Medic Tour; 2007).

Almanya’dan ve diğer batı Avrupa ülkelerinden her geçen gün artan sayıda ziyaretçi plastik cerrahi, diş ve tüp bebek için Polonya’ya ( ve diğer yeni AB üyesi Macaristan ile Slovakya’ya) daha az paralar ödemek için seyahat etmektedir. Bu eğilim, Polonya’nın diğer dokuz Sovyet bloğu ülkesiyle birlikte Avrupa Birliğine katıldığı 1-Mayıs-2004’ten beri her geçen gün hızlanmaktadır (Washington Post; 2007).

Danimarka, Britanya, İrlanda gibi ülkelerden tur operatörleri tıbbi tedavi için bu ülkelere turlar düzenlemektedirler (Master Page Facts About Poland; 2007).

SİNGAPUR

Singapur 2012 yılına kadar yılda 1 milyon yabancı hasta bakmayı hedeflemiş bir ülkedir. 2002 yılında 200.000 yabancı hasta Singapur’da tedavi olmuş ve yaklaşık 415 milyon dolar harcama yapmıştır. Yurt dışından tedavi amacıyla Singapur’a giden hastaların her yıl ekonomiye 3 milyar dolar katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu nedenle, yakın ülkelere sağlık hizmeti sunan bir merkez olmayı arzulamaktadır. Bu hedeflerini gerçekleştirmek için, bir çok dilde hazırlanmış web siteleri ve broşürleri ile tanıtım çalışmalarına hız vermişlerdir (http://groups.google.com/).

(49)

Yılda yaklaşık 150.000 uluslararası hasta, Singapur’a tedavi amaçlı gitmektedir. Hastalar, Birleşik Arap Emirliği, Suudi Arabistan, Yemen, Umman, Katar, Kuveyt, Bahreyn gibi ülkelerden gelmektedir. Singapur, Orta Doğu ülkelerine kendisini tanıtmak için reklamlar yapmaktadır. Singapur, ülkelerini tercih eden hastaların yaptığı harcamalar yanında, hasta refakatçilerinin de ülke ekonomisine büyük katkı sağladığı görüşündedir <http:www.channelnewsasia.com>(2007, Mart 3).

Singapur, Uluslararası Hasta Servisi profesyonelleriyle; • Tıbbi randevular,

• Yolculuk düzenlemeleri,

• Konaklama,

• Limuzin ile havaalanı-otel-hastane transferlerini karşılar.

Hükümet, özel hastaneler ve tur operatörleri Singapur’a daha fazla sayıda medikal turist çekebilmek için beraber çalışırlar <http://www.medicaltourism.cal>(2007, Mart 13).

MISIR

Dünya çapında geniş bir pazar olan medikal turizmden pay almak isteyen Mısır’da birçok bakanlık ülkenin sağlık alt yapısını tanıtmak üzere ortaklaşa çalışmalar yapmaktadır. Özellikle deri hastalıkları üzerine gelişmiş hastaneleri bulunan Mısır, yeterli tanıtımı yaptığı takdirde bu alanda çok sayıda yurt dışından hasta çekeceğini düşünmektedir <http://egyptelection.com/>(2007, Mart 13).

Şekil

Şekil -1: Medikal Turizm Endüstrisi İçin Girdiler (Gonzales, Brenzel, Sancho,  2001: 46)
Tablo 1. Çeşitli Dünya Ülkelerinde Sağlık Turizminin Yapısı (Xavier  Institute of Management)
Tablo 4. Yabancı Hastaların Tercih Nedenleri Sorusunu Oluşturan  Maddelerin Güvenilirliğine Etkileri
Tablo 7. Yönlendirilmiş Bileşen Matrisi
+7

Referanslar

Benzer Belgeler

Modelde bitkisel üretimdeki en önemli maliyet unsurları olan mazot ve gübre fiyatlarının; arpa, mısır ve ayçiçeği fiyatlarına istatistiki olarak anlamlı ve pozitif

yüzyılın ikinci yarısından sonra yazılan edebiyat nazariyesi eserlerinin künyelerini verdikten sonra tez konumuz olan Mîzânü’l-Edeb’in, Türk edebiyatı tarihinde

長期給予 MPTP 對小黑鼠腦中 NMDA 受體多亞型蛋白以及細胞骨架蛋白 (spectrin) 表現的影響 1.The effect of chronic treatment of 1-methyl-4-phenyl-1,2,3,6- tetrahdro-pyridine

Laparoskopik sleeve gastrektomi (LSG) son yıllarda primer bariatrik cerrahi yöntem olarak artan sıklıkla kullanılmaktadır. Literatürde, LSG’nin kısa dönem sonuçları

Ayrıca, hidrofilleştirme işleminin ananas lifli kumaşlar üzerine etkisinin değerlendirilebilmesi için direk ham kumaş üzerine optimum ozonlu ağartma şartlarında

Aim: Investigation of the effects of dietary restriction on expression of certain small heat shock protein (sHSP) genes at mRNA level in liver tissue of rats reared under

The flies in Diptera order occasionally cause myiasis in human and vertebrate animals by laying their eggs or first instar larvae into various sites in the body such as

~am'da (Kanflni) Süleyman Han Medresesinde günlük 80 akçe ile müderrisken ~am Müftüsü oldu. Günlük 20 akçe ile Kütahya'da ba~layan müderrislik görevi terfi ederek