Ekonomi ile İlgili Düşünceler

ekonomi ile ilgili temel kavramlar

Ekonomi ile İlgili Düşünceler

İlk çağlardan itibaren insanlar, ortaya çıkan ihtiyaçlarını karşılamak için değişik biçimlerde örgütlenmek ihtiyacını duymuşlardır. Çağlar ilerleyip yeni üretim yöntemleri ortaya çıktıkça ekonomik yönden örgütlenmelerde de bu gelişmelere paralel değişiklikler olmuştur. İhtiyaçları daha iyi tahmin etmek ve toplumları daha refaha ulaştırmak için yeni iktisadi düşünceler ve fikirler ortaya çıkmıştır.

Ekonomi ile İlgili Düşünceler

 Mısır, Mezopotamya ve Fenike’de ticaret ve ticaret tekniğinin ileri düzeylere ulaşmış olduğu bilinmektedir

 Firavunlar planlı ekonominin ve büyük imar ve bayındırlık işlerinin değerini anlayarak, bu konulara büyük önem vermişlerdir

 İlk ekonomi düşüncesinin Yunanlılardan başladığı söylenebilir. Yunanlılar zamanında felsefenin ve devlet ile ilgili konuların ön planda tutulması, ekonomik düşüncenin gelişmesini engellemiştir.

Ekonomi ile İlgili Düşünceler

 Romalılarda, yüksek düzeyde ve formüllerde açıklanmış bir ekonomik düşünceye rastlanmaz. Romalılar genelde filozof değil hukukçudurlar.

 Orta Çağda, en büyük mülk sahibinin kilise olduğu dikkat çekmektedir. Orta Çağda kilise faizi yasaklamıştır.

 Orta Çağda, İslam toplumunda iktisadi yapının temel ilkelerinin Kur’an, hadis, icma ve bilimsel yorumlara dayandırıldığı söylenebilir.

Ekonomi ile İlgili Düşünceler

 Klasik düşünce, ferdiyetçiliğe, kişisel çıkarlara ve her alanda rekabete dayanır. Toplumun, sadece sanayi veya tarıma değil, tüm ekonomik faaliyetlere önem vermesini öngörür.

 Klasik iktisatçılar, devletin görevlerinin sınırlı olmasını savunurlar. Çünkü devletin görevi arttıkça masrafları da artar ve bunun yükünü de vergi yolu ile vatandaşa yükler

 Serbest rekabetin, ekonomik sistemin sağlıklı işlemesi açısından zorunlu olduğunu belirten klasik iktisatçılar, parayı sadece bir değişim aracı olarak kabul ederler.

Ekonomi ile İlgili Düşünceler

 İktisadi düşünceye yön veren başlıca iktisatçılar Adam Smith, Thomas Malhus, David Ricardo ve Stuart Mill olarak sayılabilir.

 Neo-klasik ekonomi düşüncesi, liberal kapitalizm, fiyatların kararlı bir denge oluşturduğunu ve bu dengenin bozulması halinde, tekrar dengenin sağlanabildiği düşüncesine dayanmaktadır.

 Keynes, 1936 yılında yayınladığı “Genel İstihdam, Faiz ve Para Teorisi” adlı eserinde, klasiklerden ayrı bir görüşü savunur ve modern iktisadın kurulmasını sağlar.

Ticaret Hukukunun Esası

Bütün bu açıklamalardan sonra iktisat biliminin temelleri klasiklerin öncüsü Adam Smith tarafından atılmış ve iktisat teorisi kurulmaya başlanmıştır.

Ekonominin Tanımı

Ekonomi, insanların sınırsız tüketim isteklerinin sınırlı kaynaklarla en iyi nasıl tatmin edileceğini inceleyen sosyal bir bilim dalıdır.

Daha geniş olarak ekonomi, insanların ve toplumların para kullanarak veya kullanmadan zaman içinde çeşitli malları üretmek ve bunları bugün ve gelecekte tüketilmek üzere toplumdaki fertler arasında bölüştürmek için kıt kaynakları kullanmak konusundaki tercihleri inceler şeklinde tanımlanmaktadır.

Ekonominin felsefe, sosyoloji, psikoloji, antropoloji, tarih, hukuk, mantık, matematik ve istatistik bilimleri ile ilişkisi vardır.

Ekonomide Yöntem Kuram ve Uygulama

Ekonomide kişi, firma gibi küçük karar birimlerinin davranışlarını inceleyen analiz yöntemine mikro analiz, ekonomideki çeşitli toplam değişkenlerin birbirleriyle ilişkilerini inceleyen analiz yöntemine makro analiz denir.

Analizde zaman öğesinin yer alması durumunda bu analize dinamik analiz denir. Diğer değişkenlerin değişmediği, sadece birinin değiştiğini varsayarak zamanı analiz dışı bırakan yönteme ise

karşılaştırmalı statik analiz adı verilir.

Ekonomide Yöntem Kuram ve Uygulama

Paranın milli ekonomi içindeki aktif rolü olduğunu kabul edersek ; parasal analiz, paranın milli ekonomi içinde hiç rolü olmadığını kabul edersek; reel analizyapılmış olur.

İnsanların kıt olan kaynakları iyi ve planlı bir şekilde kullanmak için giriştikleri faaliyetlereekonomik faaliyetlerdenilmektedir.

Ekonomide Temel Kavramlar

İhtiyaç

Karşılanmadığı zaman acı ve üzüntü, karşılandığı zaman zevk ve haz veren duygulardır şeklinde tanımlanır.

İhtiyaçlar iktisadi açıdan üç grupta toplanabilir:

Zorunlu ihtiyaçlar: İnsanların hayatını devam ettirebilmeleri için mutlaka tatmin etmek durumunda oldukları ihtiyaçları ifade eder.(Beslenme,giyinme vb.)

Ekonomide Temel Kavramlar

İhtiyaç

Kültürel ihtiyaçlar: İnsanların zorunlu ihtiyaçları karşıladıktan sonra gerçekleştirmek istedikleri ihtiyaçlardır.(Eğitim, gezi,sinema vb.) Lüks ihtiyaçlar: Zorunlu ve kültürel ihtiyaçları yeterince karşılayan insanların duydukları ihtiyaçlardır.( Dünya turuna çıkmak, spor otomobil almak vb.)

Ekonomide Temel Kavramlar

İhtiyaç

İhtiyaçlarla ilgili olarak şu temel özellikler sayılabilir:

- İhtiyaçlar sonsuzdur.

- İhtiyaçlar şiddet açısından farklılık gösterir.

- İhtiyaçların tatmin edildikçe şiddetleri azalır.

- Başlangıçta zorunlu olmayan ihtiyaçlar zamanla - Zorunlu ihtiyaçlar haline gelebilir.

- İhtiyaçlar ve ihtiyaçları tatmine yarayan araçlar ikame edilebilir.

- İhtiyaçlar tekrarlanırlar.

Ekonomide Temel Kavramlar

Mal ve Hizmet

İnsanların ihtiyaçlarının tatmin edilmesine yarayan maddi değerler maldenir. Belli birtakım ihtiyaçları gideriyor olmasına rağmen maddi varlık özelliği taşımayan değerlerehizmetdenir.

Mallar, değişik özellikleri ön plana çıkarılarak gruplandırılmıştır;

Ekonomide Temel Kavramlar

Mal ve Hizmet

a)

Elde edebilmek için mutlaka belirli bir çaba harcanması ya da bedel ödenmesi gereken mallara ekonomik mallar denir.(ekmek, peynir,otomobil).

Serbest mallar, insan açısından hayati önem arz ediyor olmasına rağmen, ihtiyaç duyulduğu anda ve herhangi bir bedel ödenmeksizin veya çaba harcanmaksızın elde edilebilen, dolayısıyla herhangi bir maliyeti ve fiyatı olmayan mallara verilen addır.(hava, güneş ışığı)

Ekonomide Temel Kavramlar

Mal ve Hizmet

b)

İnsan ihtiyaçlarını doğrudan doğruya karşılayan mallara tüketim mallarıveyanihai mallardenilmektedir.(ekmek,elbise,ev)

Üretim malları, diğer üretim mallarının ve tüketim mallarının üretiminde kullanılan ve insan ihtiyaçlarını dolaylı olarak gideren mallardır.(çimento, traktör)

Ekonomide Temel Kavramlar

Mal ve Hizmet

c)

Bir veya birkaç defa kullanılmakla yok olmayan, belli bir ihtiyacı giderme özelliğini uzunca bir müddet koruyabilen ve bir ekonomik ömrü olan mallar dayanıklı mallar olarak adlandırılmaktadır.

(ev,otomobil).

Bir veya birkaç defa kullanıldığı zaman yok olan mallar ise dayanıksız mallardır. (ekmek, odun, sigara).

Ekonomide Temel Kavramlar

Mal ve Hizmet

d)

İhtiyaçların giderilmesinde başka mallar ile birlikte kullanılması gerektiren veya üretimde başka mallar ile birlikte kullanıldığında etkili olabilen mallara tamamlayıcı mallar denir. (Otomobille benzin gibi)

Ekonomide Temel Kavramlar

Mal ve Hizmet

e)

Menkul mal bir yerden başka bir yere kolaylıkla taşınabilen maldır.(Ev eşyaları, hammadde, hisse senedi)

Gayrimenkul mal ise, bir yerden başka bir yere taşınması hemen hemen imkansız olan mallardır.

Ekonomide Temel Kavramlar

Mal ve Hizmet

f)

Parçalara bölündükten sonra dahi ihtiyaçları karşılama özelliklerini kaybetmeyen mallara bölünebilen mallar denir.(Ekmek,

domates,peynir)

Bölünemeyen mallar ise, bir bütün iken ihtiyacı karşılayabilen fakat parçalandıkları zaman özelliklerini kaybeden mallardır.(cep telefonu, buz dolabı, televizyon)

Ekonomide Temel Kavramlar

Mal ve Hizmet

g)

Gelir artışına bağlı olarak talebi artan mallara normal mallar (kaliteli mallar veya lüks mallar) denir.

Gelir artışına bağlı olarak talebi düşen mallar ise düşükmallar (Giffen mallar veya fakir mallar) olarak adlandırılır. Örneğin, geliri artan bir kişinin tereyağı talebi artarken margarin talebi düşecektir.

Ekonomide Temel Kavramlar

Mal ve Hizmet

h)

Üretilmek istenen mallar asli mallar, bu malların üretim sürecinde ortaya çıkan diğer mallar isebağlı (tali) mallardır. Örneğin, buğday üretiminde buğday asli mal iken, saman bağlı maldır.

Ekonomide Temel Kavramlar

Nedret (Kıtlık) Kanunu:

Nedret veya nadirlik denildiği zaman, insanların ihtiyaçlarını karşılayan veya bu ihtiyaçları karşılamak için tüketilen mal ve hizmetleri üretmekte kullanılan kaynakların kıt olmasının anlaşılması gerekir.

Ekonomide Temel Kavramlar

Fayda

Bir mal veya hizmetin insan ihtiyaçlarını karşılama özelliğine fayda denir.

Marjinal Fayda: Bir maldan tüketilen miktar bir birim artırıldığında bu ilave birimin tüketiminden elde edilen faydayı ifade eder. Yani tüketilen mal birimi bir birim artırıldığında toplam faydada meydana gelen değişikliği ifade eder.

Ekonomide Temel Kavramlar

Fayda

Toplam Fayda: Bir maldan tüketilen birimlerin sağladığı faydaların toplamıdır.

Azalan Marjinal Fayda Kanunu: Bir maldan tüketilen miktar arttıkça, eklenen her birimden alınan fayda giderek azalır. Hatta tüketime devam edilirse, belli bir süre sonra fayda sıfıra iner ve bundan sonra yeni birimler tüketiciye fayda değil, üzüntü ve elem vermeye başlar . Buna Azalan Marjinal Fayda Kanunu denir.

Ekonomide Temel Kavramlar

Mal Birimleri Toplam Fayda Marjinal Fayda

1 600 600

2 1000 400

3 1250 250

4 1400 150

5 1450 50

6 1450 0

7 1400 -50

Ekonomide Temel Kavramlar

Para

Bir toplumda değişim ve ödeme aracı olarak kullanılan genel kabul gören, kendi dışındaki tüm ekonomik varlıkların değerini ölçmeye yarayan bir araç olarak tanımlanır.

Ekonomide Temel Kavramlar

Değer ve Fiyat:

Bir mal ve hizmetin değişim değerinin parayla ifadesidir.

Ekonomide Temel Kavramlar

Gelir ve Servet

Gelir, belirli bir dönem içersinde bir kişi, grup, şirket veya tüm ekonomiye yönelik para veya mal ve hizmet akımlarını ifade eder.

Servet, bir kimsenin sahip olduğu piyasa değeri olan maddi ve gayri maddi tüm varlıkların toplamına denir.

Ekonomide Temel Kavramlar

İktisadilik ve Verimlilik (Prodüktivite):

İktisadilik, belli bir işi mümkün olduğu kadar az para, emek, mal, zaman harcama suretiyle yapmak veya belli miktar (para, emek, mal, zaman) harcamak suretiyle mümkün olan en yüksek sonucu elde etmek şeklinde açıklanabilir.

Verimlilik, emek, sermaye veya toprak gibi üretimde kullanılan bir birim girdi başına

üretilen mal ve hizmet miktarını ifade eder.

Ekonomide Temel Kavramlar

İhtiyaç

Karlılık (Rantabilite): Kar ile bu karı meydana getiren sermaye arasındaki oranı ifade eder.

Tüketim: Mal ve hizmetlerin insan ihtiyaçlarını karşılayacak biçimde kullanılmasıdır.

Üretim: İnsan ihtiyaçlarını gidermekte kullanılacak mal ve hizmetlerin elde edilmesine denir.

Ekonomide Temel Kavramlar

Üretim Faktörleri:

Üretim faaliyetleri gerçekleştirilirken ihtiyaç duyulan girdilere (kaynaklara) üretim faktörleri denir. Belli başlı üretim faktörleri, tabiat, emek, sermaye ve müteşebbistir.

Doğa (kira) Emek (ücret) Sermaye (faiz) Girişimci (kar)

Müteşebbis: Bir işi düşünen, planlayan ve en etkin şekilde yürüten, diğer üretim faktörlerini en uygun biçimde birleştirerek halkın eğilimlerine ve tercihlerine göre üretimi organize eden ve riski üstlenen üretim faktörüdür.

Teşekkürler

Öğr. Gör. Şenol DOĞAN

Genel Ekonomi

Ekonomi İle İlgili Temel Kavramlar Ünite 1