SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOĞUM VE KADIN HASTALIKLARI HEMŞİRELİĞİ/ DOKTORA. DKH 710- Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Sağlığı. Prof. Dr.

DOĞUM VE KADIN HASTALIKLARI HEMŞİRELİĞİ/ DOKTORA

SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

DKH 710- Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Sağlığı

Prof. Dr. Özen KULAKAÇ

Toplumsal cinsiyet ve İş sağlığı

Hafta-3

DKH 710- Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Sağlığı

Hedefler

• İş sağlığını anlayabilme

• Toplumsal cinsiyet ve işyeri sağlığı arasındaki ilişkiyi tanımlayabilme

• İş sağlığına ilişkin toplumsal cinsiyete duyarlı hemşirelik yaklaşımını anlayabilme

İÇİNDEKİLER

• İşçi sağlığı

• İş sağlığı

• İş sağlığının önemi

• İş sağlığı amaçları

• Toplumsal cinsiyet ve işyeri sağlığı

• Toplumsal cinsiyet ve işyerinde karşılaşılan sağlık sorunları

• İşyeri sağlığını koruma ve geliştirmeye ilişkin öneriler

• İş sağlığına ilişkin toplumsal cinsiyete duyarlı hemşirelik yaklaşımı

İşçi sağlığı nedir?

• 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre işçi sağlığı, işçilerin

sağlıklarını sosyal, psikolojik ve fiziksel olarak korumak, sağlığa aykırı çalışma

koşullarının önlemini alarak işçileri zararlı etkilerden korumaktır.

İş Sağlığı

« İş sağlığı, işin türü ne olursa olsun bütün çalışanların bedensel, ruhsal ve sosyal iyilik hallerinin mümkün olduğunca en yüksek seviyeye çıkarılmasını ve sürekliliğini;

çalışma şartlarının sebep olduğu sağlık sorunlarının, meslek hastalıklarının önlenmesini, iş ortamının insana, insanın da işine uygun hale getirilmesini hedefler»

İş sağlığı neden önemlidir?

• İşyeri sağlığını geliştirme

• İş kazalarını önlemek

• Çalışan ile iş arasında uyum sağlanması

• Meslekten alınan doyumun artması

İş sağlığının amaçları

• Koruma (Sağlıklı durumu sürdürme, geliştirme)

• Tanılama (Sağlık sorunlarının erken tanı ve tedavisi)

• Rehabilitasyon (Sağlık sorunları nedeniyle oluşan durumlarda kişiye optimal işlev

düzeyi kazandırmak)

Toplumsal cinsiyet ve işyeri sağlığı

• Toplumsal cinsiyet nedeniyle toplumun kadına yüklediği rol ve sorumluluklar

kadınların insan hakları kapsamında bazı haklarını kullanamamasına yol açmaktadır.

Bu eşitsizlikler toplumun her alanında

olduğu gibi çalışma yaşamında da belirgin olarak görülmektedir.

Toplumsal cinsiyet ve işyeri sağlığı

(WHO, 2011)

Toplumsal cinsiyet ve işyeri sağlığı

• Kadınlar genel olarak ücretsiz iş ve informal sektörlerde çalışmaktadır.

• Kadın için “anne ve eş” olarak yüklenen toplumsal rol kadın ve erkeğin farklı mesleklere yönelmesine ve mesleki cinsiyet ayrımcılığına yol açmaktadır.

Toplumsal cinsiyetin işçi sağlığına etkileri

• Toplumsal cinsiyetin kadın ve erkek sağlığı üzerine etkileri vardır. Bunlar,

• İşle bağlantılı olmayan

• İşle ilgili hastalıklar

• Doğrudan işle ilgili sağlık sorunları

Toplumsal cinsiyetin işyeri sağlığına etkisi

Kişinin çalıştığı kuruluş, çalışma koşulları işçi sağlığı ve güvenliğinin sonuçlarını

oluşturur.

Ülkenin genel sosyo-ekonomik düzeyi,

çalışma dışında geçirilen yaşam ve bireysel farklılıklar tüm bu sonuçları etkilemektedir.

Tüm bu faktörler değerlendirildiğibde

kadınlar için pek çok tehlike ve risk faktörü bulunmaktadır.

ÇALIŞAN KADINLARIN TEMEL SAĞLIK SORUNLARI

• Gebelik açısından işyeri riskleri

• Toksik madde maruziyeti, teratojenik faktörlere maruziyet

• Dismenore

• Doğum izni

• Emzirme sorunu

• Çocuk bakımı

• Kas iskelet sistemi sorunları

• Psikolojik sorunlar

• Yaralanma, düşme

• Enfeksiyon hastalıkları

İşyeri sağlığını koruma ve geliştirmeye ilişkin öneriler

Araştırmacılar

• Araştırmalar toplumsal cinsiyete duyarlı olmalıdır

• Kayıt dışı ekonomi ve iç politika da dahil olmak üzere işle ilgili riskler ve etkiler hakkında cinsiyete göre ayrıştırılmış veriler sistematik olarak toplanmalıdır.

• Veri toplama, kadın ve erkek çalışanlardan alınan bilgileri içermelidir.

• Standart araştırma araçları kadınların işlerinin analizi için uyarlanmalı ve özellikle kadın işlerindeki riskleri

değerlendirmek için geliştirilmelidir.

İşyeri sağlığını koruma ve geliştirmeye ilişkin öneriler

İşle ilgili sağlık politikaları ve programların geliştirilmesi

• Kadınlar, sağlıklarını koruyabilmeleri için güçlendirilmelidir

• Paydaşların kayıt dışı ekonomide sağlık ve güvenlik düzenlemelerini uygulamaya teşvik edecek yeni

yaklaşımlara ve stratejilere ihtiyaç vardır.

• İşçilerin aile hayatı korunmalı

• Kadınlar ve erkekler işyerinde eşit uygulama görmelidir.

İş sağlığına ilişkin toplumsal cinsiyete duyarlı hemşirelik yaklaşımı

• Hemşireler işçilerin sağlık ihtiyaçlarına ilişkin güvenli ve duyarlı bakım vermelidirler.

• Bu bakımda, özellikle azınlık olarak çalışma yaşamında yer alan kadınların yaşadığı deneyimlere ve onların özel ihtiyaçlarına, tercihlerine, kimliklerine ve koşullarına cevap verilmelidir.

• İşyerinde sağlanan hemşirelik bakımında kişilerin fiziksel, cinsel ve duygusal güvenliği her zaman

desteklenmelidir.

İş sağlığına ilişkin toplumsal cinsiyete duyarlı hemşirelik yaklaşımı

• Hemşireler hizmetin sunulmasında, işgücü gelişiminde, işyeri prosedürlerinde ve iş sağlığına ilişkin politikalarda cinsiyet duyarlılığını göz önünde bulundurmalıdırlar.

• Cinsiyete duyarlı bakım veren hemşireler kadınların ve erkeklerin farklı sağlık sorunlarının olacağını bilmeli ve kabul etmelidirler.

• İşyerinde personelin sağlık eğitimde ve sağlığın geliştirilmesinde, iş sağlığı politikaları, sistemleri ve uygulamalarında cinsiyet duyarlılığı ve güvenliği temel bir bileşen olarak ele alınmalıdır. .

Kaynaklar

• Elder, S., & Smith, A. (2010). Women in labour markets: Measuring progress and identifying challenges. International Labour Office.

• Irfan, M. (2008). Pakistan’s wage structure. Pakistan Institute of Development Economics, 1-47.

• Houtman, European Agency for Safety and Health at Work. “Gender issues in safety and health at work, A review”, Belgium, 2003.

• Parlaktuna İ. “Türkiye’de Cinsiyete Dayalı Mesleki Ayrımcılığın Analizi” Ege Akademik Bakış. Cilt:

10, Sayı: 4, Ekim 2010,ss. 1217 – 1230.

• Masike, R., Mwanza, B., & Masiyazi, L. (2014). A gender sensitive framework to safety and health at work. European Scientific Journal, 10(11).

• ÇEPNİ, S. A., & BEŞER, A. (2016). Sağlık Çalışanlarında Sağlığı Geliştirme: İşyeri Sağlığı Geliştirme Programları ve İş Sağlığı Hemşireliği Uygulamaları. Turkiye Klinikleri Public Health Nursing-Special Topics, 2(2), 29-37.

• Rogers B. Occupational health nursing concepts and practice USA, W.B.Saunders Company, 1994.

• Niu, S. (2010). Ergonomics and occupational safety and health: An ILO perspective. Applied ergonomics, 41(6), 744-753.

• Miers, M. (2002). Developing an understanding of gender sensitive care: exploring concepts and knowledge. Journal of Advanced Nursing, 40(1), 69-77.