İKY İŞ ANALİZİ. Dr. Öğr. Üyesi Erman TÜRKMEN

İKY

Isıl İşlemci

Isıl İşlemci

•  Isıl İşlemci (Seviye 3), çeşitli şekil ve özellikteki metal malzemelerden mamul iş

parçasının fiziksel ve mekanik özelliklerinin uygun hale getirilmesini sağlamak amacıyla, tavlama, sertleştirme, normalizasyon gibi ısıl işlemleri uygulayan kişidir.

•  Tahar Operatörü

•  Haddeci

•  İzabeci

•  Refrakterci

•  Maçacı

n  Rounders

n  Bandy

n  Lacrosse

n  Sepak Takraw

n  Shinty

n  Ultimate

n  Jianzi

n  Eton Fives

n  Pelota

•  İŞ ANALİZİ

•  İŞ TANIMLARI

•  İŞ GEREKLERİ

•  İŞ DİZAYNI

İŞ ANALİZİ

•  İşletmelerdeki işlerin tüm özellik ve ayrıntılarını belirlemeye yönelik çalışmalardan oluşan süreç.

•  İşletmelerdeki işlerin içerdiği görev,

sorumluluk ve çalışma koşullarını

belirlemeye yönelik çabalardır.

İŞ ANALİZİ

•  İş analizinde ayrıca işleri yapacak olan kişilerde bulunması gereken

•  bilgi,

•  beceri ve

•  yetenekler de

•  belirlenmeye çalışılır.

İŞ ANALİZİ

Genel olarak;

işlerin içerdiği görevlerin nasıl yapıldığını, kullanılan araç, gereç, malzeme ve teçhizatı,

İŞ ANALİZİ

çalışma koşullarının özelliklerini ve

işlerin diğer işlerle olan ilişkilerini kapsar

.

İş Analizlerinin Amaçları

•  Örgüt yapısının oluşturulması ve İK planlama

•  Personel temini

•  Eğitim geliştirme faaliyetleri

•  Ücretleme

•  Performans değerlendirme

•  İşçi sağlığı ve iş güvenliği Neden iş analizi yapılır?

İş analizini kim yapacak?

•  İnsan Kaynakları Yöneticisi

•  Dış Uzmanlar (İş Analistleri)

•  Karma

1.  Gözlem 2.  Anket 3.  Mülakat

4.  Diğer yöntemler

İş Analizinde Bilgi

Toplama Yöntemleri

1- Gözlem

•  Analizi yapan kişinin işe ilişkin genel bir izlenim edinmesini sağlar.

•  Analist işin yapıldığı ortam ve koşulları, tehlikeleri, kullanılan araç ve teçhizatı tanır.

•  Bu yöntem tek başına her tür işin analizinde yeterli olmayabilir.

2- Anket

•  Ayrıntılı olarak hazırlanan formlar çalışanlara dağıtılır.

•  Bazı durumlarda çalışanlar formları doldurduktan sonra, formlar üstleri tarafından da kontrol edilir ve daha sonra insan kaynakları departmanına geri verilir.

İş Analizi soru formu örneği

İŞYERİNİN ADI : ... İŞ KOLU : ...

BÖLÜM : ... TARİH : ...

Cevap vermeden önce soruları dikkatle okuyunuz. Kısa ve özlü cevaplar veriniz.

Görevlerin Tanımı: Yaptığınız işin genel amacı nedir ?

1. İşinizi, yapış biçimini ve işlerinizin türünü açıklayınız. (Kimden veya nereden iş alırsınız, aldığınız iş üzerinde ne gibi değişiklikler yaparsınız ve yaptığınız işi kime veya nereye verirsiniz. Bu soruyu cevaplarken günlük işlerinizi göz önüne getiriniz.)

2. Haftalık, aylık gibi dönemsel görevleriniz varsa nelerdir, açıklayınız.

3. Belirsiz zaman aralıkları ile yaptığınız işler varsa açıklayınız.

4. Emrinizde çalışanlar varsa, nezaret ettiğiniz işlerin adını ve her işte çalışanlar sayısını belirtiniz.

5. Kime karşı sorumlusunuz ve işin yapımı ile ilgili olarak kimden talimat alırsınız ? Görevlerin Yapımı :

A. Düşünsel Gerekler

7. Yapmakta olduğunuz işin iyi bir biçimde yapılabilmesi için gerekli örgütün eğitim düzeyi nedir 8. İşinizin yapımı ile ilgili gerekli yaygın eğitim kapsamını süre ve konu yönünden açıklayınız.

B. İş Tecrübesi ve Beceriler

9. Yapmakta olduğunuz iş için gerekli iş tecrübesi ve becerinin kazanılabilmesi için gerekli süre nedir ve söz konusu beceri ve iş tecrübesinin nitelikleri nelerdir ?

İş Analizi soru formu örneği devamı

10. Hangi görev kademelerinde çalışanlar, eğitim yoluyla yapmakta olduğunuz işi yapabilir duruma getirilebilir.

11. Yapmakta olduğunuz işten sonra göreceğiniz ilave eğitimle hangi üst görevlere geçebilirsiniz 12. Yapmakta olduğunuz işin güç yönleri nelerdir ve bu güçlüklerin nedenlerini açıklayınız C. Bedeni Gayret :

13. Çalışma sürenizin; ayakta, oturarak, hareket ederek ve başka bir biçimde geçen sürelerini yüzde olarak belirtiniz.

Ayakta % , Oturarak % , Hareket ederek % , Diğer % 14. Yapmakta olduğunuz işle ilgili bedeni gerekler nelerdir ?

Sorumluluk:

15. Yapmakta olduğunuz işin parasal, nezaret ve başkaca değer taşıyan sorumlulukları nelerdir açıklayınız Çalışma Şartları :

16. Çalışma saatleriniz nelerdir ?

17. Yapmakta olduğunuz işin hoş olmayan yönleri nelerdir ?

Not : İşinizle ilgili gerekli gördüğünüz başkaca açıklamalar varsa belirtiniz

3- Mülakat

•  En çok kullanılan veri toplama yöntemidir.

•  İş tanımı hazırlayacak olan analist, gerek duyacağı bilgileri sağlamak için uygun sorular sorar ve bunları yorumlar.

•  Bu yöntem anketle birlikte kullanıldığında, daha etkin sonuçlar alınabilmektedir.

4- Diğer yöntemler

•  Uzmanların bilgisine başvurma,

•  Günlük kayıtlardan (vardiya kayıtları gibi) yararlanma,

•  Yazılı rapor ve benzeri belgelerden yararlanma,

•  İşaretleme listesi gibi yöntemler de

çok yaygın olmamakla birlikte iş analizlerinde bilgi toplamak amacı ile kullanılmaktadır.

İŞ TANIMI

•  İş analizi sürecinde toplanan bilgilerin özetlenerek formüle edildiği belgelere denir.

İş Tanımlarının İçerdiği Bilgiler

1.  İşin tanıtılması

2.  İşin içerdiği görevler

3.  İşin ilişkili olduğu diğer işler ve işin gerektirdiği gözetim

İşin tanıtılması

Ø İşin unvanı,

Ø varsa kod numarası, Ø ait olduğu bölüm ve

Ø işin özeti bu bölümde ele alınır.

•  İşin adının ve unvanının işin tanıtılmasında yeterli olmaması halinde bu bölüme kısa bir özet ilave edilebilir.

İşin içerdiği görevler

•  Bu bölüm iş tanımının en önemli bölümüdür.

•  Hangi görevlerin nasıl yapıldığı çok ayrıntısına girilmeden anlatılır.

•  Görevler yapılış sırasına ya da kronolojik esasa göre (günlük, haftalık, aylık) ele alınmalıdır.

İşin ilişkili olduğu diğer işler ve işin gerektirdiği gözetim

•  Bu bölümde işin yatay ve dikey olarak işlerle olan ilişkisi belirlenir.

•  Dikey ilişkiler gerektiğinde terfilerle ilgili kararlara yardımcı olacaktır.

•  Yatay ilişkilerle de iş akışı ve işin prosedürleri belirlenecektir.

İş Tanımı

İş tanımları ifade edilenlerden başka,

•  İşin yapıldığı koşulları (nemli, sıcak, soğuk, gürültülü vb.) ve

•  İşin yapılışında kullanılan malzeme, araç, gereç ve teçhizatı da içerir.

•  Bu bölümde ayrıca çalışma koşullarındaki tehlikeli durumlar ve tehlike yaratacak faktörler de ayrıca belirtilmelidir.

... A.Ş. İŞ TANIM FORMU I. İŞİN KİMLİĞİ

İşin ünvanı:... Tarih:...

Bölümü:...

II. İŞİN YAPILIŞ BİÇİMİ :

III. KULLANILAN ARAÇ-GEREÇLER :

IV. DİĞER İŞLERLE İLİŞKİLERİ :

V. YETKİ ALANI :

VI. İŞİN YAPILMA SÜRESİ :

VII.İŞİN GEREKTİRDİĞİ NİTELİKLER :

Analiz Yapan: Onaylayan:

NİTELİKLER DERECELER

1 2 3 4 5

Eğitim

Deneyim

Beceri Sorumluluk Zihinsel Çaba Fiziksel Çaba Çalışma Ortamı Risk, Tehlike Toplam Puan

ÖRNEK

BÜYÜK BİR TEMİZLİK İŞLETMESİNİN ORGANİZASYON ŞEMASI

TEMİZLİK HİZMETLERİ BÖLÜMÜNÜN ORGANİZASYON ŞEMASI

Temizlik Hizmetleri Şefi İş Tanımı

1 Personelin iş

organizasyonunu ve takibini yapmak

Personelin haftalık çalışma çizelgesini hazırlamak

Personelin izin günlerini düzenlemek  

Personelin geliş ve gidiş saatlerini kontrol etmek

Personelin günlük iş organizasyonunu yapmak

2

Sorumlu olduğu alanlardaki temizlik ve bakımın

yapılmasını sağlamak

Sorumlu olduğu personeli denetlemek

İşlerin zamanında bitirilmesini sağlamak

  İşlerin eksiksiz ve düzenli yapılmasını sağlamak

İşlerin hijyen ve kalite kurallarına göre yapılmasını sağlamak

Her türlü olası aksaklığa karşı önlem almak

Problemlere zamanında müdahale etmek ve çözmek

Kontrol listesi kullanarak sorumlu olduğu alanların temizlik denetimini yapmak

Periyodik işlerin çizelgeye uygun olarak yapılmasını sağlamak

  GÖREVLER İŞLEMLER

Temizlik Hizmetleri Şefi İş Tanımı

  _{GÖREVLER İŞLEMLER}

3

Malzeme ve araçların takibini ve

kontrolünü yapmak

Malzemelerin depolama kontrollerini yapmak

Malzemelerin depoya giriş ve çıkışlarının kontrolünü yapmak

Malzeme ve araçların kurallara uygun kullanılmasını sağlamak

Kullanılan araç gereçlerin temizlik ve teknik açıdan kontrolünü yapmak

Malzeme stok seviyesini kontrol etmek

4 Personelin görünüm ve davranışlarını kontrol etmek

Çalışanların giyiminin kurallara uygunluğunu kontrol etmek

    Çalışanların birbirlerine ve müşterilere karşı tutum ve davranışlarını kontrol etmek

Çalışanların kişisel temizliklerini kontrol etmek

Çalışanların işle ilgili güvenlik önlemleri alıp almadıklarını kontrol etmek

5 Müşteri istekleri ve şikayetleri ile ilgilenmek

Müşterilerin isteklerini dinlemek ve en kısa sürede karşılamak

Müşterilerden gelen şikayetleri değerlendirmek

Müşterilerden işle ilgili geribildirim almak

İŞ GEREKLERİ

•  Herhangi bir işi uygun bir biçimde yapabilmek için kişide bulunması gereken özellikleri içerir.

•  İş gerekleri, iş analizi sürecinde toplanan bilgilerle ve genellikle de iş

tanımlarının hazırlanmasından sonra, iş tanımlarındaki belirli görev ve sorumlulukları temel alarak hazırlanır.

İŞ GEREKLERİ

•  İş gereklerinin içerdiği bilgiler eğitim, deneyim, yaş, zihinsel ve fiziksel beceriler vb. dir.

•  İş gereklerinin hazırlanmasında ilgili gözetimci ya da üstün yardımına ihtiyaç duyulur.

•  Bazı işlerde, o işleri tanıyan ilave birkaç kişi, insan kaynakları uzmanı ve üst ile işbirliği içinde çalışabilir.

7 İŞ GEREKLERİ Mesleki eğitim Mesleki tecrübe

Personel yönetimi becerisi Mesleki teknik bilgi

Öğrenmeye açık olma

İyi ilişkiler kurabilme yeteneği

Esnek çalışma saatlerine uyumlu olma Sağlıklı olma

Araç, gereç ve ekipman bilgisi Eşya ve yüzey özellikleri bilgisi Görsel yetenek

Hijyen bilgisi İletişim yeteneği ilkyardım bilgisi

İşçi sağlığı ve iş güvenliği önlemleri bilgisi İşyeri çalışma prosedürleri bilgisi

Malzeme bilgisi

Mesleki kimya bilgisi

Mesleki teknolojik gelişmelere ilişkin bilgi Mesleki terim bilgisi

Meslekî yöntem ve teknikler bilgisi

Temizlik Hizmetleri Şefi İş Tanımı

İŞ DİZAYNI

•  İşlerin

•  rutin, monoton, basit, sıkıcı ve tekrarlı hale dönüşmeleri sonucunda

•  çalışanlarda meydana gelen iş tatminsizliği, ruhsal ve fiziksel yorgunluk, stres gibi sorunları

•  ortadan kaldırmak amacıyla için içeriğinin (yapısının) değiştirilmesine yönelik çabalardır.

İŞ DİZAYNI TEKNİKLERİ

1.  İş Basitleştirme

2.  İş Rotasyonu

3.  İş Genişletme ve İş Zenginleştirme

4.  Ekibe Dayalı İş Dizaynı (Özerk Çalışma Grupları)

1- İş Basitleştirme

•  İş basitleştirmede işler etkinliği artırmak amacı ile bölünebilen en basit görevlere ayrılırlar.

•  Böylece kişiler işlerini oluşturan bu basit görev/görevleri daha kısa zamanda öğrenecek ve daha hatasız yapabileceklerdir.

•  İşlerin planlama, organize etme gibi düşünsel yönleri de doğal olarak bu durumda yöneticilerin görevleri olarak kabul edilmiştir.

2- İş Rotasyonu

•  İş rotasyonu kişinin önceden belirlenmiş bir programa ve bu programda öngörülen sürelere göre, o anda yaptığı işle ilgili diğer bazı faaliyet ya da görevlere geçişi ve

bunları sırasıyla gerçekleştirmesi olarak tanımlanır.

3- İş Genişletme ve İş Zenginleştirme

•  İş genişletme sürecinde işler; yatay olarak yeni görevlerle

yüklenmekte, işlerin kapsamı sadece yapısal özellikleri aynı olan diğer bazı görevler eklenerek genişletilmektedir.

•  İş zenginleştirme sürecinde ise, işin içeriğinin çalışanlara başarı, kişisel gelişim ve tanınma olanağı sağlayacak ve onlara daha çok sorumluluk yükleyecek, işlerin daha anlamlı ve çekici hale getirecek biçimde değiştirilmesi söz konusu olmaktadır.

Genişletme İŞ Genişletme

Zenginleştirme

4- Ekibe Dayalı İş Dizaynı (Özerk Çalışma Grupları)

•  Özerk çalışma grupları genel olarak;

Ø  sayıca yirmi kişiyi aşmayan,

Ø üyeleri arasında yakın ilişki ve grup görevinin gerçekleştirilmesinde ortak çabaların söz konusu olduğu,

Ø işlerin planlama ve yürütülmesine ilişkin kararlarda değişen oranlarda sorumluluğu olan kişilerin,

Ø bütünlüğü olan bir görev ya da işi yaparken çeşitli iş rolleri üstlendiği gruplar

•  olarak tanımlanabilir.

ALTERNATİF ÇALIŞMA PROGRAMLARI

1.  Esnek çalışma saatleri

2.  Sıkıştırılmış iş haftaları

3.  Yarı zamanlı çalışma ve iş paylaşımı

4.  Uzaktan çalışma

1- Esnek Çalışma Saatleri

•  Esnek çalışma saatleri kişinin kendi çalışma saatleri üzerinde daha fazla söz sahibi olması ve belirli sınırlar içerisinde çalıştığı saatleri

kendisinin düzenlemesi olarak tanımlanabilir.

•  Örneğin:

Günde 11 saat faaliyet gösteren bir işletmede 09.00–12.00 ve 14.00–16.00 saatleri arasındaki süre temel zaman olup, bütün çalışanların bu sürede işlerinin başında olmaları gerekmektedir.

Aynı işletmede 07.00–9.00, 12.00–14.00 ve 16.00–18.00 saatleri ise çalışma gününün esnek saatlerini oluşturmakta ve çalışanlar bu süreler içinde çalışma saatlerini kendileri belirleyebilmektedirler.

2- Sıkıştırılmış İş Haftaları

•  Sıkıştırılmış iş haftaları uygulamasında günlük çalışma saatlerinin artırılması yolu ile haftalık çalışma günlerinin

sayısı azaltılmaktadır.

•  Örneğin çalışanların haftada 5 gün 8 saat çalışmaları yerine, günde 10 saatten 4 gün çalışmaları ve bir günü ekstradan tatil yapmaları.

3- Yarı Zamanlı Çalışma ve İş Paylaşımı

•  Kısmi zamanlı (part-time) çalışma, tam zamanlı çalışan temel işgücünden daha az saat çalışan ve daha düşük ücret alan işgörenleri kapsamaktadır.

•  İş paylaşımında ise tam zamanlı bir iş, iki ya da daha çok sayıda işgören arasında bölünerek kısmi zamanlı

işler yaratılır.

4- Uzaktan Çalışma

•  Günümüzde kişisel bilgisayarlar, modem, faks, e-posta ve internet gibi teknolojik olanaklar dünyada milyonlarca kişinin

evlerinden ayrılmadan işlerini yapabilmelerine olanak sağlamaktadır.

•  Bu tür bir çalışma düzeninde kişiler tam günlük bir işi kendi yaşam tarzları ile uyumlu bir şekilde sürdürebilmektedirler.