article', 0, 2326, 2326, 'Nükleer santral felaketleriyle ilgili kamuoyunu bilgilendirmek için Birleşmiş Milletler dairesi 1989 yılında bir Richter –sıfırdan yediye kadar derecelendirme yapan- oluşturdu. çernobil faciası yedi olarak saptanmıştı. Three Mile Island kazası ise beş.
Geçen yıllarda kaç felaket yaşanmış ve derece iyiye mi kötüye mi gitmişti? Bunu bilmek zor. çünkü her gün, BM’nin Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu, altı ay önce yaşanmış, derecelendirilen kazaları web sitesinden siliyor. Kurum, ülkelerin zayıf güvenlik kayıtları var gibi gösterilerek onları cezalandırmak istemediğini söylüyor.
Avrupa Parlementosu'na üye Yeşiller Partisi tarafından görevlendirilen nükleer güvenlik uzmanları mayıs raporlarında; “hiç kaydedilmemiş ya da eksik kaydedilmiş sayılamayacak kadar çok olay var” diyorlar.
Geçen ay Japonya'da Tokyo Elektrik İdaresi, daha sonra itiraf etmek için, nükleer santrallerinden birinin yakınında meydana gelen depremin radyasyon sızıntısına yol açmadığını bildirdi. Japonya'daki reaktör operatörleri 1999 yılında operatörlerin çeyrek saat boyunca kontrolü kaybettikleri kazanın örtbas edilmesi de dahil, güvenlik raporlarını yıllarca tahrif ettiklerini kabul ettiler.
Dünyada 30 ülkede, faaliyet gösteren 438 ticari reaktör var; bunların 104'ü Birleşik Devletler'de. Kayıtlar, 2001 yılından bu yana denizaşırı bölgelerde -Bulgaristan, Macaristan, İsveç ve Tayvan- radyasyon sızıntısına ve yangına yol açan en az dört ciddi kazanın meydana geldiğini gösteriyor. Reaktörün bir parçasında ciddi bir korozyona yol açarak büyük bir radyoaktif sızıntıya neden olabilecek beşinci bir kaza Ohio'da gerçekleşti. Yöneticiler, kazaların hiç birinin toplumun neslinin tükenmesine neden olmadığını, yedek güvenlik sistemlerinin en sonunda devreye girdiğini ya da problemin zamanında farkedildiğini iddia ediyorlar.
İklim değişikliğiyle ilgili kaygılar ve yüksek petrol fiyatları arasında, Bush yönetimi üçüncü on yıllık döneminde Birleşik Devletler'de yeni tesisler kurmaya çalışıyor. Son Amerikan tesisi Watts Bar 1, doğu Tenesse'de 1996 yılında, inşaatının başlamasından 23 yıl sonra açıldı.
Mr Bush, nükleer reaktörlerin fosil yakıt kullanmadığı için sera gazı üretmediklerini belirterek iki yıl önce yeni tesislere sübvansiyon ve kredi garantisi veren bir enerji anlaşmasına imza attı. 18 şirket, gelecek yıllarda öncelikli olarak Güney'de ilkinin 2015 yılında açılması planlanan 30 yeni reaktör kurmayı umduklarını NRC'ye bildirdi. Birleşik Devletler dışında, nükleer tesis inşaası hiçbir zaman durmadı. 31 tesis kuruldu; çin, Hindistan ve Rusya düzinelercesini daha planladıklarını açıkladılar. Mısır, Endonezya ve Vietnam ilk ticari reaktörlerini kurmak için araştırmalar yapıyorlar. Nükleer enerji dünya elektrik üretiminin yaklaşık %16'sını gerçekleştiriyor. Bu durum Birleşik Devletler'de %20 oranında.
Veritabanını; yapılan diğer hatalardan bilgi sahibi olunması için açan Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK), geçen yıl 89 kaza rapor etti. Bu sayı 1985 yılında 231'di. Bu, güvenliğin arttığı anlamına gelmiyor; gönüllülüğe dayalı olarak rapor verilen sisteme kazaların rapor edilmediğini gösteriyor. UAEK nükleer kurulum güvenliği bölümünden Christer Viktorsson “rapor edilmesi gerektiğini düşündüğümüz daha bir çok olayla ilgili bilgimiz var” diyor.
Avrupa Yeşiller Partisi parlamenteri tarafından hazırlanan rapora göre, Fransa nükleer operatörü Electricite de France SA 2003 yılından bu yana , devlet bünyesinde kurulan Radyasyon Koruma ve Nükleer Güvenlik Kurumu'na 59 reaktöründe her yıl 700 'ciddi' güvenlik olayı gerçekleştiğini bildirdi. Ancak
kuruluş UAEK'ya her yıl sadece 10 kaza raporu verdi.
Kurumun genel başkanı Jacques Repussard, sistemin amacının “her kazayı rapor etmek değil, diğerleri tarafından öğrenilebilecek kazaları rapor etmek” olduğunu, Fransa'nın bildirim oranının Birleşik Devletler ya da Japonya'dan farklı olmadığını söylüyor.
Japonya'da geçen ayki depremde bilgi damla damla aktı. Tokyo Elektrik İdaresi'nin özrü, depremin çevreye radyasyon ve radyoaktif su saldığını ve yüzlerce varil düşük seviyeli nükleer atığın devrildiğini kabul ettikten sonra geldi.
Dünya çapındaki nükleer kazalarla ilgili derinlemesine bilgi vermeyi amaçlayan az sayıdaki birkaç yeni kaynaktan biri de mayıs ayında yayımlanan Avrupa raporu. Nükleer enerjiye muhalif olan Alman parlamento üyesi Rebecca Harms çalışmayı Fransız enerji ve nükleer politikası danışmanı Mycle Schneider tarafından görevlendirilen yedi uzmanla beraber gerçekleştirdi.
Yöneticilerle yapılan görüşmeler ve incelenen kaza raporlarından sonra yazarlar son 20 yılda bir düzinesi de Birleşik Devletler dışında gerçekleşmiş, nükleer yakıt bozunması, bir yangın, bir hidrojen patlaması ve bir tesis karartmasını da kapsayan 16 'ciddi' olay tanımladı.
Tesbit edilen kazalardan biri de kamuya küçük bir kısmı aktarılan, kumanda tertibatı bozulan kuzeybatı
Bulgaristan'daki Kozloduy yakınlarındaki. 1 Mart 2006 tarihinde, bir elektrik arızası ana soğutucu pompalarından birinin durmasına neden oldu. Pompa, reaktör ısısının tehlikeli seviyelere erişmemesi için suyu sirküle ediyordu. Bulgaristan kumanda tertibatı sorununu 13 gün boyunca açıklamadı ve başlangıçta güvenlik öneminin olmadığını savundu.
5 ay sonra, sorunun giderildiği açıklandı. Kozloduy NPP değerlendirmeleri reddederek yıllık raporunda “2006 yılında, personelimizin yüksek güvenlik alışkanlıkları sayesinde güvenlik üzerinde olumsuz bir etkisi olacak herhangi bir olay yaşamadık” açıklamasını yaptı. Rapor kumanda tertibatı kazasına bir cümleyle değinerek, UAEK
derecelendirmesinde kazanın 'ciddi kaza' seviyesinin bir puan altında olan 2 ile derecelendirildiğini bildirdi. Bulgaristan'daki kazada radyasyon sızıntısı olmadı. Ancak Macaristan'daki felaket bundan farklıydı.
10 Nisan 2003 tarihinde, güney Budapeşte'deki Paks 2 nükleer tesisindeki işçiler kullanılmış fakat halen radyoaktif haldeki 30 yakıt kolu takımını su ve kimyasallar içeren temizleme tankına yerleştirerek temizliyorlardı. 21:53'te, temizliğin yapıldığı binadaki radyasyon dedektörü 'ikaz sinyali' verdi. Radyasyon seviyesi yükselmeye devam ediyordu; bir saat içinde reaktör dehlizi tahliye edildi.
İşçiler, temizleme tankının kapağını düzeneği kontrol etmek için kilitlemedi. Alandaki radyasyon seviyesi anında yükseldi. 2 saat sonra, çarpan kapağı açmak ve tankı kısmen açık tutmak için bir kablo kullanıldı. Radyasyon seviyesi tekrar yükseldi. Nükleer reaksiyonlar hız kazandığından yakıt kumandaları aşırı ısındı, çünkü tanklar için kullanılan soğutucu sistemi yeterli değildi.
Avrupa Parlamentosu'nun raporuna göre, radyoaktif xenon ve kripton gazlarının emisyonu kaza süresince Fransa'daki 58 reaktörün yıllık ortalama sızıntılarının toplamının neredeyse dört katıydı.Macaristan Atom Enerjisi Kurumu raporunda halkın maruz kaldığı radyoaktiviteyi 'ihmal edilebilir/cüzi' olarak değerlendirdi.
Birleşik Devletler'de son yıllarda meydana gelen en ciddi nükleer kaza 2002 yılında Ohio'da Oak Harbor'daki David Besse tesisinde meydana geldi. Reaktörün basınç kapağında büyük çaplı korozyon nedeniyle oluşan hindistancevizi büyüklüğünde bir delik oluştu.
Korozyon -Birleşik Devletler tesislerinde görülenlerin en kötüsü- reaktör soğutucu suyunun kaybına yol açabilirdi. Sorun, ciddi bir kazayla sonuçlanmadan önce işçiler tarafından farkedildi. Nükleer enerji komisyonu üyesi Mr Merrifield “bu Three Mile Islan'da yaşanandan sonra yaşadığımız en ciddi kaza” diyor. 1979 yılında Harrisburg yakınındaki bu kazada bir reaktör çekirdeği hasar görmüş ancak radyasyon sızıntısına rastlanmamıştı.
Kazanın akabinde Davis-Besse iki yıllığına kapatıldı. Sahibi Fist Energy Nükleer Şirketi geçen yıl 28 milyon dolar para cezası ödedi ve çalışanlarının adalet bakanlığına tesisin güvenli çalıştırıldığına dair yalan söylediklerini kabul etti.
Wall Street Journal 03 Ağustos 2007 Steve Stecklow
Wall Street Journal'dan Steve Stecklow'un haberi (Nuclear Safety Reports Called Into Question) ekolojistler.org için 9. Ekim 2007'de özetlenerek Ekoloji Kolektifi tarafından çevirilmiştir.
