Spor Atlarında Spor Atlarında
Performans Artırıcı Performans Artırıcı
Maddelerin Analizleri ve Maddelerin Analizleri ve
Önemi
Önemi
DÜNYADA DOPİNG UYGULAMALARI İLE DÜNYADA DOPİNG UYGULAMALARI İLE
İLGİLİ ÇALIŞMALAR İLGİLİ ÇALIŞMALAR
Belçika’da 1966-1982 yılları arasında Belçika’da 1966-1982 yılları arasında
yapılan doping analizlerinde; 1966-1972 yapılan doping analizlerinde; 1966-1972
periyodunda daha çok klasik stimulan periyodunda daha çok klasik stimulan
ilaçlara (anfetamin, kafein gibi) rastlanmıştır, ilaçlara (anfetamin, kafein gibi) rastlanmıştır,
1973-1982 periyodunda ise amfetamin 1973-1982 periyodunda ise amfetamin kullanımı azalırken kafeinin halen
kullanımı azalırken kafeinin halen kullanıldığı, bunun yanında arsenik kullanıldığı, bunun yanında arsenik
kullanımının arttığı bildirilmektedir.
kullanımının arttığı bildirilmektedir.
Şili’de 1973-1977 yılları arasında yarış Şili’de 1973-1977 yılları arasında yarış
sonrası ve özellikle kazanan atlardan alınan sonrası ve özellikle kazanan atlardan alınan 9733 numunenin analizinde 15 pozitif sonuç 9733 numunenin analizinde 15 pozitif sonuç
alınmıştır.
alınmıştır.
En sık rastlanan ilaç amfetamin olmuştur En sık rastlanan ilaç amfetamin olmuştur (Aynı dönemde müsaade edilen ilaç
(Aynı dönemde müsaade edilen ilaç yönünden 227 pozitif bulunmuştur);
yönünden 227 pozitif bulunmuştur);
1978-1984 yıllarında ise 11742 numune de 1978-1984 yıllarında ise 11742 numune de 27 pozitif bulunmuştur.
27 pozitif bulunmuştur.
Avustralya, Melbourne’de 1963-1985 yılları Avustralya, Melbourne’de 1963-1985 yılları arasında yapılan yarışlarda yarış sonrası ve arasında yapılan yarışlarda yarış sonrası ve
daha çok kazanan atlardan alınan 12.076 daha çok kazanan atlardan alınan 12.076
numunenin doping analizlerinde % 0.06 numunenin doping analizlerinde % 0.06
pozitif bulunmuştur.
pozitif bulunmuştur.
Pozitif numunelerin % 50’sini nonsteroid- Pozitif numunelerin % 50’sini nonsteroid- antienflamatuarlar, % 12 ksantinler, % 12 antienflamatuarlar, % 12 ksantinler, % 12
kortikosteroidler oluşturmaktadır.
kortikosteroidler oluşturmaktadır.
Kuzey Amerika’da çeşitli eyaletlerde 1975-1983 Kuzey Amerika’da çeşitli eyaletlerde 1975-1983 yılları arasında yarış öncesi veya sonrası kan yılları arasında yarış öncesi veya sonrası kan
ve idrar numunelerinde yapılan doping ve idrar numunelerinde yapılan doping
analizlerinde en düşük pozitiflik New Jersey’de analizlerinde en düşük pozitiflik New Jersey’de
(0.2/1000 numunede) en yüksek Güney (0.2/1000 numunede) en yüksek Güney
Dakota’da (6.5/1000 numunede) bulunmuştur.
Dakota’da (6.5/1000 numunede) bulunmuştur.
Verilen değerler stimulanlar, depresanlar, Verilen değerler stimulanlar, depresanlar,
narkotikler, trankilizanlar ve lokal anestezikler narkotikler, trankilizanlar ve lokal anestezikler
içindir.
içindir.
Stimulanlar, depresanlar, narkotikler, Stimulanlar, depresanlar, narkotikler, trankilizanlar ve lokal anestezikler için trankilizanlar ve lokal anestezikler için İngiltere’de 1977-1981 yılları arasında İngiltere’de 1977-1981 yılları arasında
yapılan analizlerden % 0.46’sı pozitif yapılan analizlerden % 0.46’sı pozitif
bulunmuştur.
bulunmuştur.
Yunanistan’da aynı dönem için oran % Yunanistan’da aynı dönem için oran % 0.07’dir.
0.07’dir.
Trinidad-Tobaco’daki % 19 civarındaki doping Trinidad-Tobaco’daki % 19 civarındaki doping pozitiflik etkili kontroller sonucu 3-5 ay içinde % pozitiflik etkili kontroller sonucu 3-5 ay içinde %
0’a inmiştir. 1978-1980 yıllarında İran’da ise 0’a inmiştir. 1978-1980 yıllarında İran’da ise
pozitiflik oranı % 12.23’dür.
pozitiflik oranı % 12.23’dür.
İran’daki yüksek düzeyde doping maddelerinin İran’daki yüksek düzeyde doping maddelerinin kullanımı, doping maddelerinin kontrollerinin kullanımı, doping maddelerinin kontrollerinin
yetersizliğine bağlanmaktadır. İstatistik bilgilere yetersizliğine bağlanmaktadır. İstatistik bilgilere
göre atların % 12’sinde illegal ilaç uygulaması göre atların % 12’sinde illegal ilaç uygulaması
yapıldığını göstermektedir.
yapıldığını göstermektedir.
TÜRKİYE’DE DOPİNG UYGULAMALARI İLE TÜRKİYE’DE DOPİNG UYGULAMALARI İLE
İLGİLİ ÇALIŞMALAR İLGİLİ ÇALIŞMALAR
Ankara Üniversitesi Araştırma Fonu’nun Ankara Üniversitesi Araştırma Fonu’nun desteklediği bir proje kapsamında Binicilik desteklediği bir proje kapsamında Binicilik
Federasyonu 1993 yarış programı Federasyonu 1993 yarış programı
çerçevesinde yapılan yarışlara katılan 26 çerçevesinde yapılan yarışlara katılan 26
konkurhipik yarış atından, yarış sonrası kan konkurhipik yarış atından, yarış sonrası kan
örnekleri alınmıştır.
örnekleri alınmıştır.
Ayrıca yarış dışı 20 konkurhipik yarış atından Ayrıca yarış dışı 20 konkurhipik yarış atından da kan
da kan örnekleri alınarak 11 doping örnekleri alınarak 11 doping
maddesinin (Fenilbutazon, Furasemid, maddesinin (Fenilbutazon, Furasemid,
Rezerpin,
Rezerpin, Morfin, Prokain Etorpin, Butarfenol, Morfin, Prokain Etorpin, Butarfenol, Klenbuterol, Pentazosin, Dekzametazon,
Klenbuterol, Pentazosin, Dekzametazon, Fentanil) analizleri ELISA ile yapılmıştır.
Fentanil) analizleri ELISA ile yapılmıştır.
Aynı örnekler Almanya’da GC-MS ile de Aynı örnekler Almanya’da GC-MS ile de analiz ettirilmiştir.
analiz ettirilmiştir.
Analiz sonuçlarına göre 11 doping Analiz sonuçlarına göre 11 doping maddesinin 9 tanesi ELISA ile pozitif maddesinin 9 tanesi ELISA ile pozitif
bulunmuştur.
bulunmuştur.
Pozitiflik yüzdesi % 4-27 arasında Pozitiflik yüzdesi % 4-27 arasında
değişmektedir. GC-MS ile yapılan analizlerin değişmektedir. GC-MS ile yapılan analizlerin
sonucuna göre ise sadece fenilbutazon sonucuna göre ise sadece fenilbutazon
pozitif bulunmuştur.
pozitif bulunmuştur.
Analiz edilen 11 doping maddesi için ELISA Analiz edilen 11 doping maddesi için ELISA ile pozitif serum örneklerinin deteksiyon
ile pozitif serum örneklerinin deteksiyon limitleri tesbit edilmiştir.
limitleri tesbit edilmiştir.
Bir diğer çalışmada ise, binicilik Bir diğer çalışmada ise, binicilik
Fedarasyonunun 1997 yarış programı Fedarasyonunun 1997 yarış programı
çerçevesinde yapılan yarışmalarda çerçevesinde yapılan yarışmalarda
konkurhipik yarış atlarından yarış sonrası konkurhipik yarış atlarından yarış sonrası toplanan 12 serum örneğinde Amfetamin, toplanan 12 serum örneğinde Amfetamin,
Kokain, Detomidin, Teofilin ve Flumixinin Kokain, Detomidin, Teofilin ve Flumixinin
ELISA ile analizleri yapılmıştır
ELISA ile analizleri yapılmıştır
Yarış dışı 20 yarış atından da serum Yarış dışı 20 yarış atından da serum örnekleri toplanarak aynı doping
örnekleri toplanarak aynı doping
maddelerinin ELISA ile analizleri yapılmıştır.
maddelerinin ELISA ile analizleri yapılmıştır.
