Spor Atlarında Performans Artırıcı Maddelerin Analizleri ve Önemi

(1)

Spor Atlarında

Performans Artırıcı

Maddelerin Analizleri ve Önemi

Araştırma Görevlisi Dr Efe Kurtdede

(2)

1. Spor Atları, At Yarışları ve Atlarda Yarış Performansını Etkileyen Faktörler 2. Atlarda Egzersiz ile Enerji Üretimi ve Performans İlişkisi

3. Doping Amacı ile Kullanılan Maddelerin Sınıflandırılması, Kullanım Amaçları ve Uygulanma Yolları ve Metabolizması

4. Merkezi Sinir Sistemini Etkileyen Maddeler 5. Otonom Sinir Sistemini Etkileyen Maddeler 6. Anabolik Maddeler

7. Hormonlar

8. İdrar Söktürücüler

9. Kan ve Kan Yapımını Artıran Maddeler 10. Ara Sınav

11. Solunum Yollarını Genişleten Maddeler 12. Metabolik Destek Maddeleri

13. Doping Kontrolü

14. Doping Etkili Maddelerin Analiz Yöntemleri

(3)

Doping Amacı ile Kullanılan Maddelerin Sınıflandırılması, Kullanım Amaçları ve Uygulanma Yolları ve Metabolizması

(4)

• Doping, Flamanca “dopen” teriminden türetilmiştir; uyarıcı olarak kullanılan maddelere “dop” adını vermişler;

• 1666 yılında ilk rapor, 1812 arserik İngiltere

• 19. yy sonuna doğru Amerika’da at eğitimcileri ilk kez alkaloidleri

kullanmışlardır; bundan kısa bir süre sonra, bu maddeler Avrupa ülkelerinde

• İngiltere ve Fransa’da dopingle mücadele için tedbirler ve kurumsal yapı 1903,

• 1910, tükürükte ilk kez alkaloid analiz

• 1930’da analiz edilen atların yaklaşık yarısında alkaloidlerin kullanıldığı

• 1940-1950 yıllarında amfetaminler ve psikotrop ilaçlar

(5)

• Dopingle mücadele gayretleri sonucu 1947’de Resmi Yarış Kimyacılar Birliği (AORC) kurulmuştur.

• 1950 yıllarında

• Anabolik steroidler,

• Glukokortikoidler,

• Aspirin ve benzeri ağrı kesici ilaçlar

(6)

• Doping, insan ve hayvanlardaki yarışlarda ilaç vb maddelerin ahlaki olmayan şekilde kötüye kullanılmasıdır.

(7)

• Yarış hayvanlarında;

• Yüksek fiziksel kapasite ve

• Yarışma içgüdüsünün veya isteğinin bulunması bir gerekliliktir;

Damızlık seçimi ve eğitim programları ile kazanılır ve gelişir

• İş ve performansı artıran uyarıcılar,

• Anabolikler

• Opioidler

(8)

Doping Muayenesi

• herhangi bir şekilde veya herhangi bir yolla ata verilmiş olup-

olmadığının tespiti için yapılan muayeneye doping muayenesi denir.

(9)

• Yonca, çayırotu, tırfıl, yulaf salisilik asit

• Yonca, dimetilsülfoksid (DMSO) içerir

• Baklagiller metoksitiramin (dopamin metaboliti)

• Atın idrarında

• Hordenin (sempatomimetik alkaloid)

• Arpa ürünleri,

• Morfin gelincik bitkisi,

• Hiyosin

(10)

• Doping için kullanılan veya kullanılma ihtimali olan maddeler;

• Yasak(lı)-maddeler,

• Eşik değeri olanlar ve

• Kontrollü-tıbbi maddeler (tarama değeri olan maddeler)

(11)

Yarış atlarında yasak(lı)-maddeler

• Yasak(lı) maddeler Yarış atlarında yasak(lı)-maddeleri/madde gruplarını kapsar; bu gruplarda bulunan ilaç ve/veya maddelerin kullanılması her zaman (yarış-içi/yarışgünü ve yarış-dışı) yasaktır.

• Örnekte (idrar, kan gibi)

• Yasak(lı)-maddenin ve/veya yöntemin kullanılmasına teşebbüs edilmesi de doping sayılmaktadır;

(12)

Yarış atlarında yasak(lı)-maddeler

• Uluslar arası At Yarışları Federasyonu’na (International Federation of Horseracing Authorities, IFHA)

• Yasak(lı)-maddeler (ve uygulamalar), hayvanın genellikle

(13)

• Uluslar arası Yarış Komiserleri Birliği (Association of Racing Commissioners International, ARCI),

• Uluslar arası Binicilik Federasyonu (Fédération Equestre Internationale, FEI),

• IFHA

(14)

Eşik değeri olan maddeler

• Eşik değeri olan maddeler Hayvanın vücudunda doğal olarak bulunmaları ve/veya yemle dışarıdan alınmaları sebebiyle belli bir miktara kadar

bulunmasına izin verilen maddeleri kapsar

(15)

Kontrollü-tıbbi maddeler

• Sağaltım amacıyla kullanılan bazı ilaçların idrar ve/veya kanda (plazma, serum dahil) belli miktarda bulunmasına izin verilen maddelerdir.

• Yarış-öncesinde yarışa belli bir süre kala (bekletme süresi esasına göre) kullanılmalarının durdurulması gerekir.

(16)

Teşekkürl er