Geraniales: Turna gagaları K

Genellikle rizomlu veya tuberli otsular veya çalılar.

K (5) C 5 veya (5) A 10 G (5) Meyve lokulusit kapsül.

Ülkemizde 1 cinsi (Oxalis) bulunur.

Ülkemizde süs bitkisi olarak yetiştirilir.

Oxalidaceae:

Kuzukulağıgiller

Geraniales: Turna gagaları

K

C

A

G

• Genellikle otsu, nadiren odumsu bitkiler. Yapraklar birleşik veya basit loplu. Çiçekler kimoz veya umbellularda

• Meyve genellikle

merikarplara ayrılan bir kapsül.

• Ülkemizde 4 cins ve 57 türü vardır. Süs bitkisi olarak kullanılır.

• K

C

A

G

Geraniaceae: Turnagagasıgiller

Geranium : Turnagagası

Yaprakları elsi otlardır. Uzun kılçıklı karpeller olgunlukta septisid şekilde açılarak,

birbirinden ayrılır. Kılçığın üst kısmı ovaryum sütununa bağlı kalarak, kendi çevresinde

birdenbire sarmal şekilde yukarı doğru kıvrılır ve merikarplardaki tohumları fırlatır. Türkiye'de 33 türü vardır.

Erodium : Dönbaba Tüysü yapraklı otlardır.

Olgunlukta merikarplar kapalı kalır, kılçık

burularak sütundan ayrılır ve çok

higroskopik olan bu kısım merikarp yere

düşünce vidamsı kıvrılır, ıslanırsa yine açılır.

Türkiye'de 21 türü

bulunur.

Organlarında eterik yağ kanalları bulunan, çoğunluk almaşlı ve bileşik

yapraklı ollar, çalılar veya ağaçlardır. Çiçekler çoğunluk umbella şeklindedir. 2 familya içerir. Areliaceae ve Apiaceae

Çoğunluk odunsu, bazen hava kökleri ile tırmanabilen otsular, çalı ve ağaçlar. Yapraklar basit veya loplu. Çiçekler umbella Meyve bakka veya drupa.

K ₅ C 5-10 veya (5-10) A ₅ G ₍₂₎

ARELİALES

Areliaceae

Hedera helix: Duvar sarmaşığı

Kuzey, Batı ve Güney Türkiye, Küçük ek köklerle tırmanan, derimsi yapraklı ve sürekli yeşil odunsu b:r bitkidir.

Çiçek veren üst sürgünlerin yapraklan basit ve oval, çiçek vermeyen, sürünücü gölge dallarınınkıler ise lobludur (heterofili). Çiçek basit

umbelladır. Meyva: Mavimsi yalancı bakka.

Apiaceae (Umbelliferae); Şemsiyegiller

Yaprakları palmat veya çoğunluk bileşik pinnat yapraklı çalı veya otlardır. Yaprak tabanı genişlemiş bir kınla örtülüdür (okrea), Çiçekler hermafrodit, aktinomorf veya

zigomorf ve çoğunluk bileşik

umbelladır. Umbellanın tabanında bir involukrum bulunur Stilus

tabanında etli

bir disk (stiolpodyum) meydana gelir.

Meyva: 2 merikarpa ayrılan

skizokarp. Merıkarplar dökülmeden önce, ortadaki çatallı bir sap

(karpofor) üzerinde bir süre asılı kalırlar. Ülkemizde 97 cins ve 400 türü vardır.

Conium maculatum

Pimpinella :

Türkiye'de 23 türü bulunur.

Pimpinella anisum:

Anason

Ülkemizdeyetiştirilir.

Fructus Anisi-

Uçucu yağı anetol bakımından zengindir Gaz söktürücü ve midevidir.

Meyveleri baharat olarak ve rakı

yapımında kullanılır.

Foeniculum vulgare Fructus Foeniculi

Gaz söktürücü-midevi

• Coriandrum sativum

• Akdeniz Bölgesinde kültürü yapılır

• Meyveleri Fructus Coriandri

• Gaz söktürücü ve midevidir.

• Baharat olarak kullanılır.

• Angelica archangelica- melek otu

• Kökleri Radix Angelica

• Midevi, iştah açıcı ve diüretik.

• Angelica silvestris

• Bursa da gövde ve yaprak sapı ile reçel hazırlanır.

Ferula asa-foetida

İran ve Türkmenistanda.

Türün reçineli zamkı Asafotida Şeytan tersi adını alır, histeri ve sinir bozukluklarında yatıştırıcı olarak kullanılır.

Apium graveolens var.

Rapaceum - Kereviz

Anethum graveolens: Dereotu.

Kuzeybatı Türkiye ve cinsin yayılma alanı.

Cuminum cyminum Carum carvi

Bupleurum

Avrasya ve Kuzey Afrika.

Yaprakları basittir.

Türkiye'de 46 türü bulunur.

Scandix:

Güney Avrupa, Akdeniz Ülkeleri ve Batı Asya. Türkiye'de 8 türü bulunur.

Scandix pecten-verteris:

Venüstarağı Cinsin yayılma alanı.

Meyvalarının görünüşü tarağı andırır.

Asteridae

Çok çeşitli ürünleri, çoğunluk iridoid bileşikleri ve alkaloidlerin çeşitli tiplerini veya poliasetilen veya

glikositleri içerirler. Nadiren siyanogenik, daha ender

olarak saponin ve tanenli maddeler içerirler. Çiçekler

hipoginden epigene kadar değişken. Korolla çoğunluk

simpetal, stamenler korolla tübüne bağlı.

• Yapraklar karşılıklı, basit ve stipulasız.

• Çiçekler dikazyum veya monokazyum durumlarda.

• Meyve septisit kapsül

• K (4-5) C _(4-12) A _4-12 G ₍₂₎

• Ülkemizde 7 cins ve 24 türü bulunur

• Yaprakları karşılıklı, Ağaç,çalı veya otsular.

• Çiçekler aktinomorftur.

• Sepal ve petaller birleşik.

Gentianales: Centiyaneler

Gentianaceae:Centiyanegiller

Gentiana(Centiyane) Kuzey Yarıküre.

Çiçekleri büyük ve parlak renkli olan dağ bitkileridir. Kök ve

rizomlarında acı glikozidler vardır.

Ülkemizde12türü var G. lutea –

sarı censiyen

G. asclepiadea - mavi censiyen

G. lutea kökleri tonik olarak kullanılır. Aşırı toplamadan dolayı tehlike

kategorisindedir.

Apocynaceae

• Süt boruları içeren çalı veya otsu,

bazan sarılıcı

bitkilerdir. Yapraklar karşılıklı, genellikle stipulalı. Çiçekler hermafrodit, bir adet veya korimbus

halindedir.

• K

C

A

G

• Tıbbi önem sahip

bitkileridir. Bazıları

süs bitkisi olarak da

yetiştirilir.

Vinca major Vinca Cezayir menekşesi

Ülkemizde 3 türü bulunur. Çoğunluk

sürekli yeşil, sürünücü ve çok yıllık otlardır.

Çiçekleri birer adettir.

Herkogami görülür:

Stilusun genişlemiş ve ortasında bir tüy demeti taşıyan baş kısmı

anterlerin poleni için toplama tablası

şeklinde farklılaşmıştır.

Asıl kabul yüzeyi ise stilus başının altına gizlenmiştir, ki buraya ancak bir böcek

hortumuyla erişebilir.

Nerium oleander:

Zakkum

Türkiye'nin Akdeniz kıyıları ve Akdeniz Ülkeleri. Derimsi,

mızraksı yapraklı çok zehirli bir ağaç veya ağaççıktır. Çiçekler korimbus halindedir.

Tüm bitki zehirlidir yapraklar

Kardiyotonik

glikozitler taşır ve kalp kuvvetlendirici olarak kullanılır.

Asclepiadaceae

• Süt boruları bulunan sukulent çalımsı veya otsu bitkilerdir.

• Yapraklar karşılıklı veya dairesel, stipüllü

• K

C

A

G

• Polen kitlesi pollinium

halindedir.

Solanales / Solanaceae

• Otsu veya çalılar. Yapraklar basit, stipulasız

• K ₍₅₎ C ₍₅₎ A 5 korollaya bağlı G ₍₂₎

• Meyve bakka veya kapsül

• Bikolateral iletim demetlerine sahiptirler.

• Alkaloidlerce zengindirler

(Solanaceae alkalodleri- Solanin, Hyoscyamin, skopolamin, atropin, Mandragorin)

• Bazı türleri gıda, bazıları ise ilaç olarak kullanılırlar.

• Ülkemizde 9 cins 25 türü doğal yayılış gösterir.

• Solanum melongena:

Patlıcan

• Hindistan. Meyvaları sebze olarak kullanılır.

Capsicum anuum:

Biber

Amerika'nın tropik bölgeleri. Meyve yanma hissi veren kapsaisin alkaloidi içerir, sebze ve baharat olarak kullanılır.Haricen

romatizma ağrılarına kullanılır.

Solanum dulcamara- Yaban yasemini, sofur.

Yatıştırıcı, ağrı kesici, terletici, diüretik etkili

Solanum nigrum-it üzümü

Haricen ve dahilen yatıştırıcı ve ağrı kesici olarak kullanılmaktadır Yaprakları lapa halinde hemoroidte Kullanılır.

Lycopersicum esculentum:

Domates-Likopen bakımından zengindir. Peru. Meyva: Bakka.

Nicotiana: Tütün

Amerika'nın subtropik bölgeleri. Zehirli bir bitki Nicotiana tabacum:

Orta Amerika ve Güney Amerika'nın kuzeyi.

Nikotin alkaloidi içeren fermentasyona uğramış yapraklarından sigara ve puro yapımında

kullanılan tütün elde edilir.

Türkiye'de geniş ölçüde

kültürü yapılır.

• K

C

A

G

• Ülkemizde 4 cins 38

türü doğal yayılış gösterir.

• Süs bitkisi olarak yetiştirilir.

• Gıda olarak kullanılan türleri vardır.

Convolvulaceae

Sarmaşıkgiller

Cuscuta

• Tüm vejetatif kısımları tüylerle örtülü ağaç, çalı veya otlardır.

Çiçekler kimoz durumlarda.

• K

C

A

G

Stilüs ginobazik

• Ülkemizde 32 cins ve 271 türü vardır.

Lamiales

K

C

A

G

Boraginaceae

Verbenaceae

• Gövde ve dalları

genellikle 4 köşeli olan otsu veya çalılar.

• K

C

A

G

• Ülkemizde 3 cins 5 türü

doğal yayılış gösterir.

Lamiaceae (Labiatae):

Ballıbabagiller

• Otsu veya çalımsı aromatik bitkilerde.

Eterik yağ salan salgı tüylerine

sahiptirler. Gövde ve dallar genellikle 4 köşelidir.. Yapraklar karşılıklı veya dairesel dizilişli, basit veya bileşik, stipulasız.. Çiçekler çoğunluk

vertisillastrum durumlarda ve zigomorf.

• K (5)bilabiat C (5) bilabiat A 2+2 G (2)

• Stilüs ginobazik.

• Meyve tipik olarak 4 nutletten oluşmuştur.

• Ülkemizde 45 cins ve 500 türden fazla türü vardır.

• Familya üyeleri uçucu ve aromatik yağ içermelerinden dolayı parfümeri ve kozmetikte kullanılır. Ayrıca baharat ve halk çayı olarak kullanılırlar.

Salvia :Adaçayı

Çeşitli türlerinin yaprakları

adaçayı ismi altında çay olarak kullanılır.

• Salvia officinalis-Tıbbi Adaçayı

• Ortaçağda her derde deva bir ilaç olarak kullanılmıştır

• Cur moritur homo

• Rui salvia Crescit in horto?

• Bahçesinde salvia yetiştiren bir kişi niçin ölüyor?

• Gaz söktürücü,antiseptik (Boğaz ağrılarında-gargara), kuvvet

verici ve uyarıcı etkili

• Çay halinde dahilen veya gargara olarak kullanılır.

• Ülkemizde S. Fruticosa nın yaprakları tıbbi adaçayı yerine kullanılır. Batı ve güney

anadoluda bol yetişmektedir.

İhraç ürünümüzdür.

Plantaginales/

Plantaginaceae

• Plantago : Sinirliot

• Kozmopolit. Yaprakları belirgin ve paralel

damarlı otlardır.

Türkiye'de 21 türü

vardır.

Scrophulariaceae:

Sıracaotugiller

• Bazıları parazit veya yarıparazit olan çoğunluk otsu veya çalılar Çiçekler Zigomorftur.

• K

C

A

G

• Meyva kapsül

Digitalis ferruginea

Orobanchaceae:

Canavarotugiller

• Bitki kökleri üzerinde parazit olarak yaşayan Klorofilsiz,

• Tam parazit otlardır.

Yapraklar pulsudur.

Meyva: Kapsül.

• Orobanche:

Canavarotu, bostanbozan

• Çeşitli avtotrof bitkilerin kökleri üzerinde yaşayan otlardır. Türkiye'de 40 türü bulunur.

Utricularia:

Tropik ve ılıman bölgeler.

İnce parçalı yapraklı, köksüz su bitkileridir.

Yaprakların kimi kısımları torba şeklinde olup

böcek kapanı ödevini görürler. Torbalar suyla doludur ve ağızlarında içeri doğru açılan bir kapak bulunur. Kapağın üst kenarından çıkan tüylere dokunan su böcekleri bir yutma

hareketiyle torbanın içine doğru emilirler. Açılan kapak yeniden kapanır ve torbanın iç yüzeyindeki bez tüyleri ile tutsak

edilen böcekler sindirilir.

Bu sırada torbanın

içindeki eriyik de emilir ve kapan yeni yutma reaksiyonuna hazırlanır.

Pedaliaceae

• K (5) C (5) A 2+2 G (2)

• Meyve kapsül veya nuks, genellikle dikenli ve kanatlı

• Sesamum indicum - Susam

• Vatanı Hindistan

• Batı ve Güney Anadoluda tarımı yapılır.

• Tohumları yağ bakımından zengindir(%50). yağı elde edilir. Yemeklik yağ ve tahin helvası yapımında kullanılır. Kıymetli bir yağdır.

Campanulales: Çançiçekleri Campanulaceae: Çançiçeğigiller

• Bir veya çok yıllık otsular veya çalılar.

• K _(3-10) C ₍₅₎ A ₅ G _(2-5)

• Birçok türü süs bitkisi olarak yetiştirilir

• Ülkemizde 6 cinsi ve 124 türü bulunur.

Campanula : Çançiçeği