SA⁄LIK B‹L‹MLER‹NDE OKUYAN Ö⁄RENC‹LER‹N DO⁄UM fiEKL‹
TERC‹HLER‹NE YÖNEL‹K DÜfiÜNCELER‹N‹N BEL‹RLENMES‹
Gülbahtiyar DO⁄ANER1, Adem DO⁄ANER2, Özlem DURAN1, Merve TUNA3, fierife TEZCAN3, Gülçin TURAN3
1 Cumhuriyet Üniversitesi Sa¤l›k Bilimleri Fakültesi, Sivas
2 F›rat Üniversitesi Fen Fakültesi, Elaz›¤
3 Özel Anadolu Hastanesi, Sivas
ÖZET
Amaç: Bu araflt›rma sa¤l›k bilimlerinde okuyan ö¤rencilerin do¤um flekli tercihlerine yönelik düflüncelerini belirlemek amac›yla yap›lm›flt›r.
Gereç ve yöntemler: Tan›mlay›c› olarak planlanan araflt›rman›n örneklemini, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi kampüsünde okuyan do¤um ve kad›n hastal›klar› dersini alm›fl 555 sa¤l›k bilimleri ö¤rencisi (260 t›p ö¤rencisi, 204 hemflirelik ö¤rencisi, 91 ebelik ö¤rencisi) oluflturmufltur. Veriler araflt›rmac›lar taraf›ndan gelifltirilen, 19 sorudan oluflan anket formu kullan›larak yüz yüze görüflme tekni¤i ile toplanm›flt›r. Elde edilen veriler SPSS (Ver: 13.0) program›nda khi- kare testi, say›, yüzde olarak de¤erlendirilmifltir.
Bulgular: Do¤um flekli olarak %88.5 oran›nda normal vajinal do¤um tercih edilmifl olup bu tercihin en yüksek pay›na (%92.6) hemflirelik ö¤rencileri sahiptir. Ö¤rencilerin %60.3'ü normal do¤umu do¤al olmas› nedeniyle tercih etmektedir.
Sa¤l›k bilimlerinde okuyan ö¤rencilerin %83.8'i t›bbi endikasyon olmaks›z›n iste¤e ba¤l› sezaryen yap›lmas›na karfl› olup,
%96.8'i bebe¤in cinsiyetinin do¤um fleklini etkilemedi¤i, %99.5'i ise yüksek maliyetli do¤um fleklinin sezaryen do¤um oldu¤u düflüncesindedir. T›p ö¤rencilerinin %23.8'i t›bbi endikasyon olmaks›z›n iste¤e ba¤l› sezaryen yap›lmas›, sa¤l›k bilimleri ö¤rencilerin ço¤unlu¤u (%73.9) ise normal vajinal do¤um s›ras›nda epidural anestezi yap›lmas› düflüncesindedir.
Sonuç: Sa¤l›k bilimleri ö¤rencileri do¤um flekli olarak normal vajinal do¤umdan yana tercih kullan›rken bu do¤um flekli s›ras›nda ortaya ç›kan a¤r›y› azaltmak amaçl› epidural anestezi yap›lma düflüncesine sahiptirler.
Anahtar kelimeler: do¤um flekli, normal vajinal do¤um, sa¤l›k bilimleri ö¤rencisi, sezaryen do¤um
Türk Jinekoloji ve Obstetrik Derne¤i Dergisi, (J Turk Soc Obstet Gynecol), 2013; Cilt: 10, Say›: 1, Sayfa: 31- 6
THE DETERMINATION OF OPINIONS ON PREFERENCES OF HEALTH SCIENCES STUNDENT ON THE MODE OF DELIVERY
SUMMARY
Aim: This study was done to determine the preferences of health sciences students on the mode of delivery.
Materials and methods: The sampling of this descriptive study is 555 students (260 medical students, 204 nursing students, 91 midwifery students) who have taken the courses on giving birth and gynecological diseases at Cumhuriyet University. All the data were collected by a questionnaire form consisting 19 questions which were prepared and developed by the researchers. All the questions were asked by using structured interview technique. The colleced data were analyzed and evaluated by SPSS (ver: 13.0) as chi-square test, digits, percentage.
Findings: The mode of delivery was mostly prefered as normal vaginal in %88.5 and most part of this preference is
Yaz›flma adresi: Dr. Gülbahtiyar Do¤aner. Cumhuriyet Üniversitesi Sa¤l›k Bilimleri Fakültesi, Ebelik Bölümü Kampüs, 58140 S›vas.
Tel.: (505) 258 99 29
e-posta: gulbahtiyar_doganer@hotmail.com
Al›nd›¤› tarih: 28.06.2011, revizyon sonras› al›nma: 31.08.2012, kabul tarihi: 18.10.2012, online yay›n tarihi: 19.10.2012
G‹R‹fi
Do¤um bir kad›n›n hayat›nda unutamayaca¤› en güzel ve bir o kadar da zahmetli bir süreçtir(1). Bu sürecin sa¤l›¤› olumsuz yönde etkilemeden devam etmesinde ve sonlanmas›nda birçok etken rol oynamaktad›r. Bu etkenlerden biri de tercih edilen do¤um fleklidir(1,2). Do¤umun ne flekil de gerçekleflece¤i çok önemlidir(1).
Kad›nlar do¤um fleklini belirlerken karar verme güçlü¤ü yaflamakta, bu süreç birçok faktörden etkilenmektedir(3). Ailenin sosyoekonomik düzeyi, annenin ö¤renim düzeyi, ileri anne yafl›, kentsel bölgede yaflam, özel sigorta, özel hastanede do¤um vb. do¤umun flekline (normal vajinal yol / sezaryen operasyonu) karar verme sürecini etkilemektedir(4-8). Kad›nlar›n aileleri ve arkadafl çevreleri(9), medya ve sa¤l›k personeli (10) do¤um flekli tercihlerinin belirlenmesinde yönlendirici olabilmektedir.
Sa¤l›k personelinin do¤um olay›na verdi¤i anlam ve kad›na yaklafl›m› kad›nlar›n do¤um alg›lar›n›
etkilemektedir. Do¤um yapt›ran sa¤l›k personelleri kendi tercihlerini gebelere yans›tabilmektedirler.
Do¤um yapt›rma yetkisine sahip olacak ve kad›nlar›n do¤um flekline karar vermelerinde etkili olacak sa¤l›k bilimleri ö¤rencilerinin (ebe, hemflire, doktor vb.), vajinal ve sezaryen do¤um hakk›ndaki düflüncelerinin incelenmesi büyük önem tafl›maktad›r.
Bu nedenle bu araflt›rma sa¤l›k bilimlerinde okuyan ö¤rencilerin do¤um flekli tercihlerine yönelik düflüncelerini belirlemek amac›yla planlanm›fl ve gerçeklefltirilmifltir.
GEREÇ VE YÖNTEMLER
Tan›mlay›c› olarak planlanan araflt›rman›n örnek- lemini, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi kampüsünde
okuyan do¤um ve kad›n hastal›klar› dersini alm›fl 555 sa¤l›k bilimleri ö¤rencisi (260 t›p ö¤rencisi, 204 hemflirelik ö¤rencisi, 91 ebelik ö¤rencisi) oluflturmufltur.
Araflt›rma, 10.01.2011 ve 10.03.2011 tarihleri aras›nda gerçeklefltirilmifltir.
Araflt›rmaya bafllamadan önce ilgili kurumdan izin al›nm›flt›r. Anket formlar› uygulanmadan önce, sa¤l›k bilimleri ö¤rencilerine araflt›rmac› taraf›ndan amaç aç›klanm›fl ve izinleri al›nd›ktan sonra yüz yüze görüflme tekni¤i kullan›larak doldurulmufltur. Araflt›rman›n verileri 19 sorudan oluflan anket formu arac›l›¤›yla toplanm›flt›r.
Elde edilen veriler bilgisayar ortam›nda SPSS (Ver:13.0) paket program›na yüklenerek verilerin de¤erlendirilmesinde khi- kare testi kullan›lm›flt›r ve veriler kifli say›s› ve yüzdesi fleklinde tablolaflt›r›lm›flt›r.
SONUÇLAR
Araflt›rma kapsam›na al›nan sa¤l›k bilimleri ö¤rencilerinin tamam› (%100) bekar ve %46.8'i t›p ö¤rencisidir. Ö¤renciler (%100) normal do¤um ve sezaryen hakk›ndaki bilgileri üniversitedeki do¤um dersleri, kitaplar, arkadafllar, internet, gazete, televizyon ve dergilerden alm›flt›r.
Araflt›rma kapsam›na al›nan sa¤l›k bilimleri ö¤rencilerinin normal do¤um tercihi, do¤um dersini almadan önce %84.5 oran›nda, do¤um dersini ald›ktan sonra %88.5 oran›ndad›r. Ö¤rencilerin %60.3'ü normal do¤umu do¤al olmas› nedeniyle tercih etmektedir.
Ö¤rencilerin sezaryen do¤um tercihi, do¤um dersini almadan önce %15.5 oran›nda, do¤um dersini ald›ktan sonra %11.5 oran›ndad›r. Ö¤rencilerin %53.2'si normal do¤umun çok a¤r›l› olmas› nedeniyle sezaryeni tercih etmektedir (Tablo I).
of the nursing students as %92.6. %60.3 of the students prefer normal delivery system because it is natural. %83.8 of the students studying in the faculties of medical sciences are against to make caesarean delivery voluntarily without any indication. %96.8 of them think that gender of the baby doesn't affect the delivery form. %99.5 of the participants think that the caesarean delivery system is highly expensive. Some medical students (%23.8) think that optional caesarean section can be done even without any medical indications. Whereas, most of the health students (%73.9) think that epidural anaesthesia should be done during the normal vaginal delivery.
Result: The health sciences students prefer normal vaginal delivery and have the thought that epidural anaesthesia should be done to decrease the pain during this mode of delivery.
Key words: caesarean section, delivery mode, health sciences students, normal vaginal delivery
Journal of Turkish Society of Obstetrics and Gynecology, (J Turk Soc Obstet Gynecol), 2013; Vol: 10, Issue: 1, Pages: 31- 6
Tablo I: Sa¤l›k bilimleri ö¤rencilerinin do¤um flekli tercihlerinin da¤›l›m›.
Araflt›rma kapsam›na al›nan sa¤l›k bilimleri ö¤rencilerinin %83.8'i t›bbi endikasyon olmaks›z›n iste¤e göre sezaryen yap›lmamas›, %96.8'i bebe¤in cinsiyetinin do¤um fleklini etkilemedi¤i, %73.9'u normal do¤umda epidural anestezi yap›lmas›, %99.5'i sezaryenin yüksek maliyetli do¤um flekli oldu¤u düflüncesindedir (Tablo II).
Tablo II: Sa¤l›k bilimleri ö¤rencilerinin do¤um flekliyle ilgili düflüncelerinin da¤›l›m›.
Ö¤rencilerin lisans program›ndaki bölümlerine göre fluandaki do¤um flekli tercihleri aras›ndaki iliflki istatistiksel olarak anlaml› bulunmufltur (p<0.05).
Hemflirelik ö¤rencilerinin %92.6's› do¤um flekli olarak normal do¤umu tercih etmektedir (Tablo III).
Tablo III: Ö¤rencilerin lisans program›ndaki bölümlerine göre fluandaki do¤um flekli tercihlerinin da¤›l›m›.
Ö¤rencilerin lisans program›ndaki bölümlerine göre normal do¤um s›ras›nda epidural anestezi yap›lma düflüncesi aras›ndaki iliflki istatistiksel olarak anlaml›
bulunmam›flt›r (p>0.05). T›p, hemflirelik ve ebelik ö¤rencilerinin s›ras›yla %71.2'si, %76's›, %76.9'u normal do¤um s›ras›nda epidural anestezi yap›lmas›
düflüncesindedir (Tablo IV).
Tablo IV: Ö¤rencilerin lisans program›ndaki bölümlerine göre normal do¤um s›ras›nda epidural anestezi yap›lma düflüncesinin da¤›l›m›.
Ö¤rencilerin lisans program›ndaki bölümlerine göre t›bbi endikasyon olmaks›z›n iste¤e ba¤l› sezaryen yap›lma düflünceleri aras›ndaki iliflki istatistiksel olarak anlaml› bulunmufltur (p<0.05). T›p ö¤rencilerinin
%23.8'i t›bbi endikasyon olmaks›z›n iste¤e ba¤l›
sezaryen yap›lmas› düflüncesindedir (Tablo V).
Do¤um flekli tercihi Do¤um dersi almadan önceki
do¤um flekli tercihi n %
Normal do¤um 469 84.5
Sezaryen 86 15.5
Toplam 555 100
Do¤um dersi ald›ktan sonra
fluandaki do¤um flekli tercihi n %
Normal do¤um 491 88.5
Sezaryen 64 11.5
Toplam 555 100
Normal do¤um tercih nedeni n %
Do¤al olmas› 296 60.3
Do¤um sonras› daha az a¤r›l› olmas› 26 5.2 Hastanede daha az kal›n›p,
çabuk taburcu olunmas› 17 3.4
Normal hayata daha kolay dönülmesi 68 13.9 Bebek için daha uygun oldu¤u düflüncesi 43 8.8
Hepsi 41 8.4
Toplam 491 100
Sezaryen tercih nedeni n %
Normal do¤umun çok a¤r›l› olmas› 34 53.2 Normal do¤uma göre daha çabuk sonuçlanmas› 15 23.4 Normal do¤umda pelvik kaslar›n
geniflledi¤i düflüncesi 2 3.1
Normal do¤umdaki do¤um y›rt›klar›n›n
olmas›n› istememe 9 14.1
Bebek için daha güvenli oldu¤u düflüncesi 4 6.2
Toplam 64 100
T›bbi endikasyon olmaks›z›n iste¤e göre sezaryen yap›lma düflüncesi
Yap›lmal› 90 16.2
Yap›lmamal› 465 83.8
Bebe¤in cinsiyetinin do¤um fleklini etkileme düflüncesi
Etkiler 18 3.2
Etkilemez 537 96.8
Yüksek maliyetli do¤um flekli düflüncesi
Normal Do¤um 3 0.5
Sezaryen 552 99.5
Normal do¤umda epidural anestezi yap›lma düflüncesi
Yap›lmal› 410 73.9
Yap›lmamal› 145 26.1
Toplam 555 100
Do¤um flekli tercihi
Lisans Normal Sezaryen Toplam
program›ndaki do¤um
bölüm Say› % Say› % Say› %
T›p 223 85.7 37 14.3 260 100
Hemflirelik 189 92.6 15 7.4 204 100
Ebelik 79 86.8 12 13.2 91 100
Toplam 491 88.5 64 11.5 555 100
X2 = 24.590 p<0,05
Normal do¤um s›ras›nda epidural anestezi yap›lma düflüncesi
Lisans Yap›lmal› Yap›lmamal› Toplam
program›ndaki
bölüm Say› % Say› % Say› %
T›p 185 71.2 75 28.8 260 100
Hemflirelik 155 76.0 49 24.0 204 100
Ebelik 70 76.9 21 23.1 91 100
Toplam 410 73.9 145 26.1 555 100
X2 = 1.904 p<0,05
Tablo V: Ö¤rencilerin lisans program›ndaki bölümlerine göre t›bbi endikasyon olmaks›z›n iste¤e ba¤l› sezaryen yap›lma düflüncesinin da¤›l›m›.
TARTIfiMA
Do¤um flekli tercihi anne ve bebek sa¤l›¤›
aç›s›ndan önemli bir karard›r. Yap›lan birçok çal›flmada kad›nlar›n ço¤unun do¤um flekli olarak normal do¤umu tercih etti¤i belirlenmifltir(4,10-12). Çal›flmam›zdaki sa¤l›k bilimleri ö¤rencilerinin do¤um flekli tercihleri
%88.5 oran›nda normal do¤um olmufltur. Di¤er çal›flmalardaki gibi çal›flma bulgular›m›z da normal do¤umun ço¤unlukla tercih edilen do¤um flekli oldu¤unu göstermektedir.
Çal›flmam›zdaki sa¤l›k ö¤rencilerinin do¤um flekli tercihleri; do¤um dersi almadan önce %84.5 oran›nda normal do¤um, %15.5 oran›nda ise sezaryen do¤um iken do¤um dersi ald›ktan sonra %88.5 oran›nda normal do¤um, %11.5 oran›nda ise sezaryen do¤um olmufltur.
Bulgulara göre ö¤rencilerin do¤um dersi ald›ktan sonraki normal do¤um tercihlerinde art›fl oldu¤u görülmektedir. Bu durum do¤um flekli konusunda bilgi sahibi olan ö¤rencilerin tercihlerini edindikleri bilgiler do¤rultusunda normal do¤umdan yana kulland›klar›n›
düflündürebilir.
Çal›flmam›zdaki ö¤rencilerin %11.5'i sezaryen do¤umu tercih etmektedir. Yap›lan çal›flmalarda s›ras›yla sezaryen tercih oranlar›; %3.7, %7,
%22.6'd›r(7,13,14). Osis ve arkadafllar›n›n (2001) çal›flmas›nda sezaryen do¤umda anne ve bebek risk faktörleri yüksek yayg›nl›k göstermesine ra¤men, sezaryen do¤umun tercih edilen bir do¤um flekli oldu¤u belirlenmifltir(15). Bu çal›flma bulgular› sezaryen do¤umun az›msanmayacak derecede tercih edildi¤ini göstermektedir.
Çal›flmalarda normal vajinal do¤um do¤al olmas›, do¤um sonu dönemin daha az a¤r›l› ve iyileflmenin daha çabuk olmas›, daha ucuz olmas›, güvenli ve en
iyi do¤um flekli olmas› gibi sebeplerden dolay› tercih nedeni olarak belirtilmifltir(10-12). Çal›flmam›zda normal do¤umu tercih eden (%88.5) ö¤rencilerin %60.3'ü do¤al oldu¤u için tercih etmifltir. Chong ve arkadafl- lar›n›n (2003) çal›flmas›nda ise kad›nlar›n %24'ü do¤al ve fizyolojik oldu¤u için normal do¤umu tercih etmifltir(13). Bu çal›flmalarda normal do¤um tercihinin en önemli nedenlerinden birisinin do¤al ve fizyolojik olmas›n›n oldu¤u görülmektedir.
Say›n ve arkadafllar›n›n (2004) çal›flmas›nda sa¤l›kç›lar do¤um a¤r›s› çekmekten korktuklar› için sezaryen do¤umu tercih etmifllerdir(16). Çal›flmam›zdaki ö¤renciler normal do¤umun çok a¤r›l› olmas› düflüncesi (%53.2) ile sezaryen do¤umu tercih etmifltir. Çal›flma bulgular› do¤um a¤r›s› korkusunun do¤um flekli tercihini etkiledi¤ini göstermektedir.
Sezaryen oran›n› art›ran nedenlerin bafl›nda iste¤e ba¤l› sezaryenler gelmektedir(17). Gonen ve arkadafl- lar›n›n (2002) çal›flmas›nda do¤um uzmanlar›n›n
%45'inin kad›nlar›n iste¤e ba¤l› sezaryen operasyonunu seçme hakk›n›n olmas› gerekti¤i görüflünü destekledi¤i saptanm›flt›r(18). Canbaz ve arkadafllar›n›n (2005) çal›flmas›nda kendi iste¤i ile sezaryen do¤umu tercih edenlerin oran› %29.2'dir(19). Çal›flmam›zda ise ö¤rencilerin %16.2'si iste¤e ba¤l› sezaryen yap›lma düflüncesine sahiptir.
Konakç› ve arkadafllar›n›n (2004) çal›flmas›nda, bebe¤in cinsiyetinin erkek olmas› sezaryen sebebi olarak bildirilmektedir(5). Çal›flmam›zdaki ö¤rencilerin
%3.2'si bebe¤in cinsiyetinin do¤um flekli tercihini etkiledi¤ini ifade etmifllerdir. Bizim çal›flmam›zdaki gibi birçok çal›flmada da bebe¤in cinsiyetinin do¤um flekli tercihi üzerinde etkisiz oldu¤u kan›s›na var›lm›flt›r(5,20,21).
Sezaryen ile do¤um, vajinal do¤umla karfl›laflt›r›l- d›¤›nda; bir yandan hem anne hem bebek sa¤l›¤›
aç›s›ndan önemli riskler tafl›makta, di¤er yandan da hastane maliyetlerini artt›ran bir durum olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r(19,22). Yaflar ve arkadafllar›n›n (2007) çal›flmas›nda ekonomik durumun yükselmesi ile sezaryen tercih oran›n›n artt›¤› bildirilmifltir(7). Sezaryen ile do¤umlar›n maliyetinin yüksek olmas›, hastanede kal›fl süresinin uzamas› gibi nedenlerden dolay› sa¤l›k güvencesi olanlar›n sezaryen ile do¤umu daha fazla tercih edecekleri düflünülebilir. Nitekim birçok çal›flma bu fikri desteklemektedir(23-26). Di¤er çal›flmalardaki gibi çal›flmam›zda yer alan sa¤l›k bilimleri ö¤rencileri de (%99.5) maliyeti yüksek olan do¤um fleklinin
T›bb› endikasyon olmaks›z›n iste¤e ba¤l› sezaryen yap›lma düflüncesi
Lisans Yap›lmal› Yap›lmamal› Toplam
program›ndaki
bölüm Say› % Say› % Say› %
T›p 62 23.8 198 76.2 260 100
Hemflirelik 19 9.3 185 90.7 204 100
Ebelik 9 10.0 82 90.0 91 100
Toplam 90 16.2 465 83.8 555 100
X2 = 20.823 p<0,05
sezaryen do¤um oldu¤unu belirtmifllerdir.
Ö¤rencilerin lisans program›ndaki bölümlerine göre fluandaki do¤um flekli tercihleri aras›ndaki iliflki istatistiksel olarak anlaml› bulunmufltur (p<0.05).
Hemflirelik ö¤rencilerinin %92.6's› do¤um flekli olarak normal do¤umu tercih etmektedir. Bu durum ebelik ve t›p ö¤rencilerinin kendilerinin normal do¤um yapt›rmas› ve normal do¤umdaki a¤r› korkular›ndan kaynaklan›yor olabilir.
Çal›flmam›zdaki ö¤rencilerin %73.9'u normal do¤umda epidural anestezi yap›lmas› düflüncesindedir.
Ö¤rencilerin lisans program›ndaki bölümlerine göre (t›p: %71.2, hemflirelik: %76 ve ebelik:%76.9) normal do¤um s›ras›nda epidural anestezi yap›lma düflüncesi aras›ndaki iliflki istatistiksel olarak anlaml› bulunmam›flt›r (p>0.05). Çal›flmam›z kapsam›nda yer alan tüm bölüm ö¤rencileri aras›nda normal do¤umda epidural anestezi yap›lmas› düflüncesinin yüksek oran› normal do¤umdaki a¤r› korkusundan kaynaklan›yor olabilir.
Yap›lan çal›flmalarda e¤itim düzeyi yükseldikçe sezaryen oran›n›n yükseldi¤i saptanm›flt›r(5,27). Çal›flmam›zdaki e¤itim düzeyi yüksek olan ö¤rencilerin lisans program›ndaki bölümlerine göre t›bbi endikasyon olmaks›z›n iste¤e ba¤l› sezaryen yap›lma düflünceleri aras›ndaki iliflki istatistiksel olarak anlaml› bulunmufltur (p<0.05). T›bbi endikasyon olmaks›z›n iste¤e ba¤l›
sezaryen yap›lma düflüncesine %23.8 ile en çok t›p fakültesi ö¤rencileri sahiptir.
Sonuç olarak sa¤l›k ö¤rencileri do¤um flekli olarak normal vajinal do¤umdan yana tercih kullan›rken bu do¤um flekli s›ras›nda ortaya ç›kan a¤r›y› azaltmak amaçl› epidural anestezi yap›lma düflüncesine sahiptirler.
KAYNAKLAR
1. Gorrie T, McKinney ES, Murray SS. Foundations of maternal- newborn nursing. 2nd Ed. W.B. Saunders Company, Philadelphia 1998; 356- 470.
2. Richard P, James A. The cesarean birth epidemic; treds, causes and solution. American Journal Obstetric Gynecology 1996; 175: 369- 74.
3. Say›ner DF, Özerdo¤an N, Giray S, Özdemir E, Savc› A.
Kad›nlar›n do¤um flekli tercihlerini etkileyen faktörler.
Perinatoloji Dergisi 2009; 17(3): 104- 12.
4. Hopkins K. Are Brazilian Women really choosing to delivery by cesarean?. Social Science & Medicine 2000; 99(4): 557- 580.
5. Konakç› S, K›l›ç B. ‹zmir'de sezeryan s›kl›¤› ve buna etki eden faktörler. Türkiye Klinikleri Jinekoloji Obstetrik Dergisi 2004; 14(2): 88- 95.
6. Ak›n A, Özvar›fl SB. Türkiye'de do¤um ve do¤um sonras›
bak›m. Ak›n A, ed. Türkiye'de ana sa¤l›¤› aile planlamas›
hizmetleri ve isteyerek düflükler TNSA -1998 ileri analiz sonuçlar›. Ankara 2002; 243- 93.
7. Yaflar Ö, fiahin F, Coflar E, Köken NG, Cevrio¤lu AS. Primipar kad›nlar›n do¤um tercihleri ve bunu etkileyen faktörler. Türkiye Klinikleri Jinekoloji- Obstetrik Dergisi 2007; 17: 414- 20.
8. Moini A, Riazi K, Ebrahimi A, Ostovan N. Caesarean section rates in teaching hospitals of Tehran: 1999-2003. EMHJ 2007; 13(2).
9. Önderoglu L, Karamürsel BS, Taflk›ran Ç. Obstetrikal operasyonlar: sezaryen. Jinekolojik ve Obstetrikal Cerrahi (Ed. Güner H.). Günefl Kitabevi 2005; 1549- 80.
10. Ryding EL. Investigation of 33 woman who demanded a cesarean section for personal reasons. Acta Obstetricia et Gynaecologica Scandinavica 1993; 72: 280- 5.
11. Aslam MF, G›lmour KR, Fawdry DS. Who wants a caesarean section? A study of woman's personel experience of vaginal and caesarean delivery. Journal of Obstetrics and Gynaecology 2003; 23(4): 364- 6.
12. Lee S, Khang Y, Lee M. Women's attitutes toward mode of delivery in South Korea- a society with high cesarean section rates. Birth 2004; 31: 108- 16.
13. Chong ESY, Mongelli M. Attitutes of Singapure Women toward ceserean and vaginal deliveris. International Journal of Gynecology and Obstetrics 2003; 80: 189- 94.
14. Pena L, Arulkumaran S. Cesarean section for non-medical reasons. International Journal of Gynecology and Obstetrics 2003; 82: 399- 409.
15. Osis KS, Padua GA, Duarte TR, Souza AF. The opinion of Brazilian Women regarding vaginal labor and cesarean section.
International Journal of Gynecology & Obstetrics 2001;75:
59- 66.
16. Say›n C, Berbero¤lu U, Varol F. Sezaryenle do¤um yapm›fl sa¤l›k personelinde do¤um sonras› memnuniyet ve takip eden gebelikte do¤um flekli tercihi. Türkiye Klinikleri J Gynecol Obst. 2004; 18: 82- 8.
17. Cunningham FG, MacDonald PC, Gant NF. Cesarean delivery and cesarean hysterectomy. Williams Obstetrics. Appleton Lange, Connecticut 1997; 509- 33.
18. Gonen R, Tamir A, Degani S. Obstetricians opinions regarding patient choice in cesarean delivery. Obstetrics & Gynecology 2002; 99(4): 577- 80.
19. Canbaz S, Sünter T, Süren C. ve ark. Kad›n sa¤l›k çal›flanlar›n›n do¤urganl›k özellikleri, gebelik ve do¤um sonu dönemdeki
çal›flma koflullar›. Kocatepe T›p Dergisi 2005; 6: 39- 44.
20. Özkaya O. Süleyman Demirel Üniversitesi Kad›n Hastal›klar›
ve Do¤um Klini¤i'ndeki 5 y›ll›k do¤um oranlar› ve sezaryen endikasyonlar›. Süleyman Demirel Üniversitesi T›p Fakültesi Dergisi 2005; 12(4): 36- 9.
21. Hsu K, Liao P, Hwang C. Factors affecting Taiwanese Women's choice of cesarean section. Social Science and Medicine 2008; 66: 201- 9.
22. Akçay T, Göl K, fiahin ‹, fiimflek M. Sezaryen sonras› vajinal do¤umun güvenilirli¤i. T Klin Jinekol Obst. 2001; 11: 224- 7.
23. Qublan H, Alghoweri A, Al-Taani M. et al. Cesarean section rate: The effect of age and parity. Journal Obstetrics and Gynecology 2002; 28: 22- 5.
24. Tranquilli AL, Gianubilo SR. Cesarean delivery on maternal request in Italy. ‹nternational Journal of Gynecology and Obstetrics 2004; 84: 169- 70.
25. Tang S, Li X, W Zu. Rising cesarean delivery rate in primiparous women in Urban China: Evidence from three nationwide household health surveys. American Journal of Obtetrics and Gynecology 2006; 195: 1527- 32.
26. Fasial-Cury A, Menezes PR. Factors associated with preference for cesarean delivery. Rev Saude Publica 2006; 40: 1- 7.
27. Reis E, Kump›nar F, Çakmak B. ve ark. Sezaryen do¤um yapan annelerin do¤um sonu dönemde yaflad›klar› sorunlar.
IV. Ulusal Hemflirelik Ö¤rencileri Kongresi. Osmangazi Üniversitesi, Eskiflehir 2005.
