Besin alerjileri

(1)

Besin alerjileri

(2)

BESİN ALERJİLERİ BESİN ALERJİLERİ

• Alerji; vücudun yabancı olarak tanıdığı solunan, yenebilen, iğne ile enjekte edilebilen, veya deriye/göğüse doğrudan temas eden organik veya bazı inorganik maddelere karşı var olan savunma mekanizmasının biraz abartılı olarak çalışma halidir.

(3)

Besin alerjileri prevalansı

• Avrupa ülkelerinde % 0.1 – 6.0

• NHANES (2007-2010) verilerine göre genel nüfusta %8.96,

• çocuklarda % 6.53

• Bebek ve çocuklarda yetişkin bireylere göre besin alerjisi görülme oranı daha yüksektir.

(4)

Risk faktörleri

• Bebeklik ve çocukluk çağı

• Genetik (1. derece akraba)

• Cinsiyet erkek

• Irk Asya ve siyah ırk

• Atopy (comorbid atopic dermatitis [AD])

• D vitamini yetersizliği

• Yetersiz omega 3 yağ asitlerinin

• Yetersiz antioksidan tüketimi

• Antasit kullanımı

• Gastrointestinal sistemde fizyolojik ve mekanik engeller

• Mikrobiyata

(5)

Besin alerjisi semptomları

(6)

Anaflaksi

• Anafilaksi en şiddetli sistemik alerjik reaksiyon gösteren klinik bir sendromdur.

• Hassas bireylerde daha önce belirli bir antijene maruz kaldıktan sonra mast hücresi ve / veya bazofil aracıların neden olduğu immünolojik bir olaydır.

• Anafilaksi acil tedavi gerektiren tıbbi durumdur.

• Tıbbi müdahale gecikirse kardiyavasküler ve solunum sisteminin durmasından kaynaklı ölüm meydana gelebilir.

(7)

Tanımda kullanılan bazı testler

7

(8)

Besin alerjileri prevelansı

EAACI Food Allergy and Anaphylaxis Guidelines (2014)

• İnek sütü

• Buğday

• Yumurta

• Yağlı tohum

• Fıstık

• Balık

• Kabuklu deniz ürünleri

• Soya

% 6

% 3.6

% 2.5

% 2.2

% 1.3

% 0.4

(9)

Besinler Çapraz duyarlılık oluşturacak diğer besinler

İnek sütü Diğer hayvan sütleri

Tavuk yumurtası Diğer kuşların yumurtası

Yer fıstığı Çeşitli diğer ağaç fıstıkları, nadiren diğer baklagiller

Soya fasülyesi Nadiren diğer baklagiller

Balık Çoğunlukla diğer balıklar

Kabuklu deniz ürünleri Diğer kabuklu deniz ürünleri

Buğday Buğday ürünleri (İrmik,erişte), nadiren arpa,

çavdar, mısır, yulaf,pirinç

9

(10)

İnek sütü alerjisi

• Çocuklarda en önemli , en yaygın ve en erken bulgu veren alerjik besin türüdür, çünkü bu grubun diyetinde birincil besindir.

• Sağlıklı olan bir bebekte inek sütü verilmeye başlandıktan sonra ishal ve kusma gözlenirse, bazen dışkısında kan varsa ve

çocukta sancılanmaya bağlı huzursuzluk ve ağlama varsa inek

sütü alerjisi akla gelmelidir ¹⁰

(11)

Yumurta Yumurta

• Yumurta alerjisi bebeklikte ve erken çocukluk döneminde yaygın olarak görülmektedir.

• Zamanla etkisi azalır. Yetişkinlikte tamamen kaybolur.

• Çocuklarda yumurtanın beyazı sarısına göre daha alerjiktir.

• Yumurta beyazının en önemli antijenleri ovoalbümin ve ovomukoiddir.

minör antijenleri; ovotrasferrin lizozim, ovomusindir

(12)

BALIK VE DENİZ ÜRÜNLERİ BALIK VE DENİZ ÜRÜNLERİ

• Zor ve ani reaksiyonlara neden olurlar.

• Balık yedikten birkaç dakika sonra, pişmiş veya çiğ balığın kokusunun

alınması ile veya sadece balığa dokunmayla bile alerjik reaksiyon gelişebilir.

• Bir balığa karşı alerjisi olan bireylerde o ailede bulunan başka bir balığa da alerji gelişmesi muhtemeldir.

(13)

Alerjiye en sık neden olan su ürünleri

oSomon oAlabalık oSardalya oLevrek

oKılıç balığı oTon balığı oKalamar oKarides oAhtapot

(14)

FINDIK,FISTIK VE DİĞER YAĞLI TOHUMLAR FINDIK,FISTIK VE DİĞER YAĞLI TOHUMLAR

• Badem, fındık ve yerfıstığı yağları soluma yoluyla alerjik reaksiyon oluşturabilirler.

• Yerfıstığı alerjisi yaşamın erken dönemlerinde kendini gösterir ve çoğu bireyde yaşam boyu sürer.

• Hem çocuklarda hem de yetişkinlerde yer fıstığı alerjendir.

• Alerji yaşam boyu kalıcıdır.

• Fındık alerjisi olan bireylerde polen, taze sebze ve meyveye karşı çapraz reaksiyon görülebilir.

• Yağlı tohumların kavrulması sırasında oluşan maillard tepkimesinin alerjiyi oluşunu arttırabileceği düşülmektedir.

(15)

Kurubaklagiller Kurubaklagiller

• Keten tohumu, ayçiçeği, susam, pamuk, haşhaş ve ayçiçeği

tohumlarına ya da çekirdeklerine bağlı olarak erişkinlerde anaflaktik reaksiyonlar gelişebilir.

• Yağlı tohumlara, bezelye ve fasulyeye çapraz duyarlılık gösterebilir.

(16)

TAHILLAR TAHILLAR

• Tahıllar çocuklarda sıklıkla alerjendir.

• Buğday α -amilaz tripsin inhibitörü (Glikoprotein)

• Buğday ve mısır bu gruptaki diğer besinlere göre daha sık alerji oluşturmaktadır.

• Mısır < Buğday

16

(17)

ETLER

• Et alerjisi tüm gıda alerjilerinin %8.2’sidir.

• Alerji şiddetine göre:

>^> >> > >

17

(18)

Sebzeler Sebzeler

• Domates, patates, soğan, kabak, kuşkonmaz, havuç ve kereviz en sık alerjik reaksiyon oluşturan sebzelerdir.

• Bazı sebzelere sadece dokunulması sonucu dermatit gözlenebilir.

• Çiğ sebzelere karşı alerji belirtileri gözlemlenirken, pişirildiklerinde herhangi bir reaksiyon oluşmayabilir.

• Sap kerevizi yemekle yakınmaları olan hastaların % 69’unda allerji saptanmıştır. Bu hastalarda huş ağacı poleni ya da

mugworth polen duyarlılığı da vardır

(19)

MEYVELER MEYVELER

• Çocuklarda özellikle;

Sık tüketim nedeniyle

19

(20)

• Eliminasyon diyeti uygulanıyorsa C vitamini alımına dikkat!!!

Belirtiler pişmiş, konserve, reçelde Çiğ meyvede

Meyve-sebze proteinleri ısıya dayanıksız oldukları için pişirildiklerinde alerjik kişiler tarafından tüketilebilirler.

Meyve-sebze alerjisi olan bireylerin çoğu polen alerjisi olan bireylerdir.

20

(21)

BAHARATLAR

Her türlü baharat çeşidi besin alerjilerine neden olabilir.

Hardal; kuvvetli bir alerjendir.

Çocuklarda astım ve ürtiker.

Karabiber solunum yoluyla tehlikelidir.

21

(22)

• Sanayileşmiş dünyada erişkin nüfusun% 2'sinide görülen besin alerjisi vakalarının %2 sine baharat alerjisi olduğu rapor edilmiştir.

• Baharat alerjisi çocuklarda yetişkinlere göre daha az görülür bunun nedeni çocukluk döneminde baharat tüketiminden kaçınılmasıdır.

22

(23)

Probiyotik

• Probiyotiklerin alerjik bireylerde;

• barsak florasını değiştirerek mukozadaki dengeyi olumlu yönde etkilediği

• immun sistemde yardımcı T1 lenfositlerin yanıtını arttırdığı

• immunglobulin E türü antikorların üretimini baskılayarak alerji yanıtını düzenlediği

• interferon-gama, tümör nekrozis faktor-α, interlökin 10 ve 12 gibi sitokinlerin oluşumunu azalttığı

(24)

Gıda katkı maddeleri

(25)

Besin Alerjilerinde Tedavi

• Besin allerjisinde tedavinin temeli etken besinin eliminasyonudur.

• Hastalar duyarlı oldukları besinlerin bulunabileceği tüketim maddeleri hakkında bilgilenmelidir, bu özellikle eser miktarlarda bile ciddi reaksiyonlara yol açabileceği için yer fıstığı allerjisinde çok önemlidir.

25

(26)

Besin Alerjilerinde Tedavi

• Ayrıca farklı besinler için aynı mutfak gereçlerinin kullanımı da bulaşa yol açar. Oluşabilecek çapraz reaksiyonlar hakkında da bilgilendirilmelidir.

26

(27)

Besin İntöleransı Besin İntöleransı

• Herhangi bir besin veya besin bileşenine veya bir besin katkı maddesine organizmanın bireysel farklılık gösteren normal fizyolojik süreçlerden farklı ve rahatsızlık veren bir yanıt

vermesidir.

• Besin intoleransı, immünolojik olmayan veya non-IgE mekanizmalarla oluşan besin reaksiyonları olup, gerçek besin alerjileriyle karıştırılır.

27

(28)

Besin İntöleransında Tanı

• Hastadan detaylı bir tıbbi öykü ve beslenme öyküsü alınır.

• Plasebo kontrolü çift körlü veya açık besin provakasyonları

• Solunum H2 testi (laktoz, sorbitol, fruktoz, glikoz)

• IgG, IgA, IgM

• Gaita kültürü

• Serum CRP, sedimentasyon hızı

• Kan sayımı

• Lipaz, Bilirubin, Glutamat piruvat transaminaz

• D vitamini, parathormon

• İdrarda metilhistamin

• Yapısal problemleri tespit etmek için radyolojik ve ultrasonografik yöntemler

• Endoskopik biyopsi kullanılabilen yöntemlerdir.

28