İSTANBUL METROPOLİTEN ALANI NIN MARUZ KALDIĞI SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

İSTANBUL METROPOLİTEN ALANI’NIN MARUZ KALDIĞI SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Dr.Şehir Pl.Mehmet ÇAKILCIOĞLU Y.Şehir Pl.Sema REYHAN

Y.Şehir Pl.Timuçin KURT

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Planlama Müdürlüğü

ÇALIŞMANIN AMACI VE YÖNTEMİ

İstanbul’un Metropoliten Alanı’nın yaşam kalitesini azaltan,

çevresel sürdürülebilirliği ve sağlıklı bir kent olma hedefini

tehdit eden risklerin tanımlanarak

bu risklerin azaltılmasına yönelik

vizyonun, ilkelerin, stratejilerin ve teknik önlemlerin

hem metropol ölçeğinde hem de yerel ölçekte tanımlanması ve

değerlendirmesinin yapılmasıdır.

I.

PLANLAMAYA BAŞLAMA

II.

İSTENİLEN SONUÇLAR

III.

NASIL?

IV.

UYGULAMA

V.

GÖZDEN GEÇİRME İ İ ç ç ve Dış ve D ış

Değ De ğerlendirme erlendirme (SWOT (SWOT ) )

Durum Analizi

Vizyon/

Misyon

- Kentimiz dünyada ve bölgede nasıl bir rol üstlenmeli.

Stratejiler

- Arzulanan geleceğe ulaşabilmede gerek duyulan stratejiler.

-Gelişimi izlemede kullanılan ölçütler -Kullanabileceğimiz planlama araçları neler.

Uygulama planları

-Faaliyet planları, proje

-Sorumluluklar -Süre

-Çıktılar

İzleme ve kontrol etme

- Plan

uygulamalarının izlenmesi ve

denetimi için nasıl bir yöntem

geliştirilmeli?

Amaçlar/

Hedefler

Öngörülmeyenleri

planlama . Alternatif planlar . Alternatif planlar içiçin temel in temel

oluşoluşturmak.turmak.

. Gelinen noktay . Gelinen noktayıı saptamak

saptamak

Neredeyiz?

Nereye ulaşmak istiyoruz?

Gitmek istediğimiz yere

nasıl ulaşacağız?

Bunun için ne yapmalıyız?

Başarımızı nasıl değerlendirece

ğiz?

STRATEJİK PLANLAMA SÜRECİ

Büyükşehir Belediy. 1

1.928 km²' ye Düşen Nüfus

Yıl. Nüfus Artış Hızı %3.3

11.500.000 Nüfus (2007)

540.000 Yüzölçümü (ha.)

772 Mahalle

175 Köy

İlk Kademe Belediye. 41 İlçe 32

İSTANBUL’A İLİŞKİN VERİLER

İSTANBUL’UN KONUMU

İstanbul’un Sınırları?

Böyle bir metropolün sınırlarını belirlemek çok kolay değildir.

Hangi İstanbul? Birçok gelişen ülkenin metropolü gibi İstanbul’un da düşük ve yüksek gelirliler olmak üzere iki yüzü vardır.

İstanbul Nedir? Modern

& Geri Kalmış, Yasal &

Yasadışı iç içe ya da

yanyana gözlemlenebilir.

Neden İstanbul?

Türkiye’deki diğer şehirlerin sorunları İstanbul’a göçü

arttırmaktadır. Kentleşme problemini, dolayısıyla İstanbul’un sorunlarını çözmek için diğer

şehirlere odaklanılmalıdır.

İSTANBUL’LA İLGİLİ BAZI FİKİR AYRILIKLARI

KÜRESEL ÖLÇEKTE İSTANBUL

- İstanbul 10 milyonun üzerindeki nüfusuyla Avrupa Birliğine üye veya aday statüsünde olan toplam 29 ülkenin 20 sinden daha fazla nüfusa sahiptir.

- 2.600 yıllık geçmişiyle 3 imparatorluğa başkentlik yapmış olan İstanbul, dünyada iki kıta üzerinde yer alan tek şehirdir.

- Kültürel kimliği, coğrafi, siyasi avantajları ile küresel cazibe merkezlerinden birisidir.

ULUSAL VE BÖLGESEL ÖLÇEKTE İSTANBUL

İstanbul Türkiye’deki 37 ilin toplamı kadar büyüklükte bir nüfusa sahiptir.

Dolayısıyla, İstanbul’un problemlerine yaklaşım, sıradan bir şehrin problemlerine

yaklaşım gibi değil; şehirlerden oluşan bir bölgenin planlanması şeklinde düşünülmelidir.

Diğer yandan, Türkiye'nin dünyaya açılan kapısı olan İstanbul üzerindeki fonksiyonel yükler alternatif çıkış kapıları desteklenerek azaltılmalıdır. Aksi halde;

İSTANBUL'UN PROBLEMLERİ KENDİ İÇİNDE BİR KISIR DÖNGÜ HALİNE GELMEKTEDİR.

KARA DELİK ETKİSİ:

Toplam 37 il büyüklüğünde tek büyük çekim noktası...

İstanbul'un temel problemleri Türkiye'nin dengesiz gelişme modeline dayanmaktadır.

Bu modeli değiştirecek bir ULUSAL EYLEM PLANI hazırlanmadığı sürece İstanbul uzun vadeli sağlıklı bir yapıya kavuşturulamayacaktır.

TÜRKİYE'NİN DÜNYAYA AÇILIMINDA ALTERNATİF ÇEKİM NOKTALARI YARATILMALIDIR.

İSTANBUL İÇİN SWOT ANALİZİ

S GÜÇLÜ

W ZAYIF

O FIRSAT

T TEHDİT

- Eşi Bulunmaz ve Yenilenemez Tarihi, Kültürel ve Doğal Özellikler - Coğrafi Konumun Çekiciliği

- Ekonomik ve Demografik Dinamizm - Çok Kültürlü Sosyal Yapı

- Ekonomide Kayıtdışılık - Göç

- Yüksek Maliyetli Kentsel Altyapı - Düzensiz Gayrimenkul Piyasası

- Kentin Gelişmesindeki Deneyimlerin Kurumsallaşamaması

- Teknoloji ve Bilgiye Dayalı, Toplumsal Kalkınma Amaçlı Yatırımların Toplanma Ve Yatırım Merkezi Olması

- Alternatif Enerji Araştırmalarının Yoğunlaştığı Bölgesel Merkez Olması

- Uluslararası Etkinlikler ve 2010 Avrupa Kültür Başenti Projesi

- Doğal Afetlere Karşı Hasar Görebilirliği Yüksek Yerleşmelerin ve Yapı Stoğunun Varlığı

- Doğal ve Kültürel Değer ve Kaynakların Tahrip Derecesinin Artması - Küresel Güçlerin Jeo-Politik ve Askeri İlgilerini Çevre Bölgelere

Odaklaması ve Fırsatları Sınırlayacak Riskleri Arttırması

İÇSEL DI Ş SAL

İSTANBUL’UN TEMEL SORUNLARI

Deprem Riski: Depreme dayanıksız yapı stoku.

Büyüme: Orman ve havza alanlarına doğru kontrolsüz kentsel gelişme.

Göç: Konut ve kentsel

hizmetlerin yetersiz kalması.

Kentsel Kalite: Kirlilik, trafik, yoğunluk, estetik ve güvenlik sorunları.

Rant: Kontrolsüz kentsel alan spekülasyonları.

Yetki: Şehrin idaresinde ve planlanmasında yetki

karmaşası.

Ulaşım: Farklı ulaşım türleri arasında entegrasyonun

olmaması.

İSTANBUL’UN MEKANSAL GELİŞİMİ

Mevcut eğilime neden olan en önemli faktör GÖÇ!

YILLAR Nüfus Milyon

1980 5

1990 7

2000 10

2010 14

2020 19

İSTANBUL’UN KENTLEŞME DİNAMİKLERİ

Türkiye, 1950’lerden sonra hızlı bir kentleşme, sanayileşme ve göç süreci yaşamıştır.

Türk ekonomisi böyle pahalı bir kentleşmenin maliyetini

karşılayamamıştır.

Son 50 yılda 15 imar affıyla milyonlarca yasadışı yapı yasal hale getirilmiştir.

Yapı kalitesi düşük çevreler 1999 Marmara Depremi’nden

oldukça olumsuz etkilenmiştir.

JICA RAPORUNA GÖRE

İSTANBUL’DA OLASI BİR DEPREMDE

TAHMİNİ ÖLÜ SAYISI: 73.487 TAHMİNİ AĞIR YARALI SAYISI: 119.609 HİROŞİMADA ÖLEN KİŞİ SAYISI : 70.000

İSTANBUL MEVCUT MAKROFORM YAPISI

İstanbul’un kentsel anlamdaki bütün problemlerinin temelinde fonksiyon alanlarının çarpık bir model oluşturacak şekilde konumlanması gelmektedir.

İstanbul’un temel pek çok probleminin çözümü bu sağlıksız makroformun, sağlıklı bir yapıya dönüştürülmesi ile kendiliğinden çözülebilir.

Sağlıklı Hücre Dokusu

Kanserli Hücre Dokusu

İ

D

D

Ü

K

R

S

B

K

“Dünya Kenti”

İSTANBUL İÇİN ÖNGÖRÜLEN 2023 VİZYONU

Tarihi Çevre ve Kültürel varlıklar

Bilim ve Teknoloji Merkezi

Moda Merkezi Sanayinin

Desantralizasyonu

Alışveriş, Tarih, Kültür ve Kongre

Turizmi Yüksek Yaşam

Standardına Sahip Konut Alanları

Konforlu, Temiz, Güvenli, Hızlı ve

Ucuz Ulaşım

Uluslararası Düşünce, Karar

Org. Merkezi

Çok Merkezli Model

Toplumsal Adaleti Yücelten

Sağlık Kenti

Finans Merkezi Sosyal Sorunlara Duyarlı

Çevreye Duyarlılık

Sürdürülebilir

VİZYON BİLEŞENLERİ

Koruma-Kullanma-Gelişme Dengesinin sağlandığı

DOĞAL, EKONOMİK, SOSYAL VE MEKANSAL SÜRDÜRÜLEBİLİR GELİŞİMİN SAĞLANMASI

Sahip olunan eşsiz doğal, tarihi ve kültürel kimlik değerlerinin korunması

Üst düzey hizmetlerin yoğunlaştığı bölgesel merkez rolü üstlenmesi

Risklerin uzun erimli plan ve programlar ile minimize edildiği

yaşanabilir bir çevre oluşturulması

Kentsel yaşam kalitesinin arttırılması

Bilim ve teknolojinin yaygın olarak kullanılması

İSTANBUL İÇİN STRATEJİK AMAÇ

ÇEVRE

TOPLUM EKONOMİ

D E N G E D E

N G E

D E N G E VERİMLİLİK

ARTIŞININ

MEKANA

YANSIMASI

S Ü R D ÜR Ü L E B İ L İ R

K A L K I NM A

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK İLKELERİ

SÜRDÜRÜLEBİLİR MEKANSAL PLANLAMA

ARAZİ KULLANIM YÖNETİMİ

BULUŞMA NOKTASI

MEKAN MEKAN

ÇEVRE

EKONOMİ TOPLUM

KORUMA ANLAYIŞI VE SINIRLARININ TANIMLANMASI

KULLANMA ANLAYIŞI VE SINIRLARININ TANIMLANMASI

EKOLOJİK ENTEGRASYON

ULAŞIM SANAYİ LOJİSTİK

ENERJİ TURİZM

TARIM

DOĞAL YAPI TOLERANS SINIFLANDIRMASI

1 2 3 4

Tolerans gösterir

Toleransı orta düzeydedir Toleransı azdır

Tolerans göstermez

KRİTERLER Eğim

Toprak Su Kaynakları Zemin Durumu

Orman

Önemli Bitki Alanları

Maden Alanları

İŞLEVLERİ BOZULMAMASI GEREKEN ALANLAR

ÇEVRESEL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK AÇISINDAN SORUNLU

ALANLAR ÖZEL ÖNLEMLERLE

SÜRDÜRÜLEBİLİR ŞEKİLDE GELİŞECEK

ALANLAR

MEVCUT YERLEŞİM ALANLARI

ISLAH (REHABİLİTE) EDİLMESİ GEREKEN

DOĞAL ALANLAR

KENTSEL ÇEVRESEL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK

BAĞLAMINDA İSTANBUL

KENT K

KENT KİMLİMLİĞİİĞİ VE MEKANSAL GELVE MEKANSAL GELİŞMEİŞME

DODOĞAL DEĞAL DEĞĞERLER (YAERLER (YAŞŞAM DESTEK SAM DESTEK SİİSTEMLERSTEMLERİ)İ) TARTARİHİHİİVE KÜVE KÜLTÜLTÜREL DEREL DEĞERLERĞERLER

EKONOM

EKONOMİİK YAPIK YAPI TURTURİZMİZM

SANAY SANAYİİ

ULAŞULAŞIMIM KONUT KONUT

SOSYAL VE TEKN

SOSYAL VE TEKNİİK ALTYAPIK ALTYAPI DEMOGRAF

DEMOGRAFİK VE SOSYAL YAPIİK VE SOSYAL YAPI

İSTANBUL İÇİN STRATEJİK KONULAR

TOPLUM SA

TOPLUM SAĞLIĞLIĞIĞI KURUMSAL YAPI KURUMSAL YAPI

İSTANBUL İÇİN SÜRDÜRÜLEBİLİR MEKANSAL

ÇÖZÜMLER

BÜTÜNLEŞTİRİLMİŞ STRATEJİK ÇERÇEVE

1/100.000

MEKANSAL TİPLEMELER

ALT BÖLGELER

KÜMELER

1/25.000

1/5.000

ÖNERİ MAKROFORM YAPISI

SAĞLIKLI MAKROFORMA GEÇİŞ STRATEJİLERİ

Metropolü Doğal ve Yapay Eşiklerle Parçalayarak Tanımlı Alt Bölgeler Oluşturmak

Bu Alt Bölgelerde Tanımlı Merkezler Oluşturmak

Oluşturulan Şehir Merkezlerini birbirine bağlayan Toplu Ulaşım Sitemini Kurmak

Metropol Geneline Hizmet Edecek Donatı Alanlarını Belirlemek

Kentsel Dönüşüm, Yarışma, Depreme Hazırlık ve Yeni Yatırım Projelerini Sağlıklı Makroforma Geçişte Araç

Olarak Kullanmak

MEKANSAL KÜMELER

Geliştirilecek Bölge

Islah ve Geliştirme Yapılacak Bölge

Korunarak Yaşam Kalitesi Arttırılacak Bölge

Korunarak Yaşam Kalitesi Arttırılacak Bölge

Islah ve Geliştirme Yapılacak Bölge

İSTANBUL METROPOLİTEN ALAN BÜTÜNÜNDE

MEKANSAL STRATEJİ ÖNGÖRÜ ŞEMASI

9 MERKEZİ YÖNETİME BAĞLI BAKANLIKLARIN PLAN BÜTÜNÜNE AYKIRI ŞEKİLDE HAZIRLADIKLARI PARÇACIL PLAN ÖNERİLERİ VE PLAN TADİLATLARI

9 MERKEZİ YÖNETİME BAĞLI BAKANLIKLARIN PLAN BÜTÜNÜNE AYKIRI ŞEKİLDE HAZIRLADIKLARI PARÇACIL PLAN ÖNERİLERİ VE PLAN TADİLATLARI

9 İLÇE VE İLK KADEME BELEDİYELERİNCE PLAN BÜTÜNÜNE AYKIRI ŞEKİLDE HAZIRLANAN 1/5.000 ÖLÇEKLİ PLAN VE PLAN TADİLATLARI VE 1/1.000 ÖLÇEKLİ UYGULAMA İMAR PLANLARI

9 İLÇE VE İLK KADEME BELEDİYELERİNCE PLAN BÜTÜNÜNE AYKIRI ŞEKİLDE HAZIRLANAN 1/5.000 ÖLÇEKLİ PLAN VE PLAN TADİLATLARI VE 1/1.000 ÖLÇEKLİ UYGULAMA İMAR PLANLARI

9 PLAN YAPIM AŞAMASINDA KURUM GÖRÜŞLERİNİN GECİKMESİ, EKSİK GELMESİ, İSTENEN GÖRÜŞE UYGUN CEVABIN GELMEMESİNDEN KAYNAKLANAN SORUNLAR

9 PLAN YAPIM AŞAMASINDA KURUM GÖRÜŞLERİNİN GECİKMESİ, EKSİK GELMESİ, İSTENEN GÖRÜŞE UYGUN CEVABIN GELMEMESİNDEN KAYNAKLANAN SORUNLAR

PLANLAMA ÇALIŞMALARINDA KARŞILAŞILAN

SORUNLAR

TEŞEKÜRLER...