Esneklik... Talebin Fiyat Esnekliği. Esneklikler. Talebin Fiyat Esnekliğini Belirleyen Faktörler

(1)

Esneklikler

Doç. Dr. Erdal Gümüş Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümü

İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi | Maliye Bölümü

Esneklik . . .

 … alıcı ve satıcıların piyasa koşullarında oluşan değişime karşı nasıl cevap

verdiklerini gösteren bir kavram olarak tanımlanabilir.

Esneklik ile arz ve talebi daha detaylı analiz etme imkanı vardır.

Talebin Fiyat Esnekliği

Talebin fiyat esnekliği fiyatta meydana gelen yüzde değişimin talep edilen miktarı yüzde kaç değiştirdiğini gösterir.

Fiyattaki bir değişime karşı miktarın ne kadar değişeceğini ifade eder.

Bir maldan talep edilen miktarın o malın fiyatındaki değişmelere olan duyarlılığına talebin fiyat esnekliği denir.

Talebin Fiyat Esnekliğini Belirleyen Faktörler

 Zorunlu/zaruri veya lüks

 Yakın ikame malların bulunması

 Piyasanın tanımı

 Zaman boyutu

Talebin Fiyat Esnekliğini Belirleyen Faktörler

Talep daha esnek olur eğer :

Mal lüks ise,

Zaman periyodu uzun ise,

Daha fazla ikame malı varsa,

Daha dar anlamda piyasa tanımlanmış

Talebin Fiyat Esnekliğini Hesaplama

Talep edilen miktardaki yüzde değişme/

Talep edilen malın fiyatındaki yüzde değişme

Örnek: Dondurmanın fiyatı 2 TL’ndan 2,20 TL’ye yükseldi. Miktar ise 10 birimden 8 birime düştüğünde:

% 2 20 )

00 , 2 20 , 2 (

10 100 ) 8 10 (



 

 

(2)

Orta Nokta Yay Fiyat Esneklik Formülü

Talebin Fiyat Esnekliğini Hesaplama

)/2]

P )/[(P P (P

)/2]

Q )/[(Q Q (Q Esnekligi Fiyat Talebin

1 2 1 2







 

Hesaplayalım

Talep esnektir.

TL 5

4 Talep

Miktar 100 0

fiyat

50 percent -3 22 -

percent 67

5,00)/2 (4,00 5,00) - (4,00

50)/2 (100 50) - (100 E

_D





 

Çeşitli Talebin Fiyat Esneklikleri

TALEBİN FİYAT ESNEKLİĞİ

1. Kaynak Suyunun fiyatında küçük bir değişme,

2. Kaynak suyunun talep miktarını çok büyük miktarda değiştirir.

3. Kaynak suyunun talebi tam esnektir.

Esnek Talep Eğrisi

1. Sony Playstation’un fiyatı %10 yükseldiğinde, 2. Talep miktarı % 20

azalır.

3. Sony Playstation’un talebi esnektir.

Birim Esnek Talep

2. Talep miktarı % 10 azalır.

3. Tur için talep birim esnektir.

1. Turun fiyatı %10 arttığında,

(3)

Esnek Olmayan (İnelastik) Talep

1. Sakızın fiyatı %20 arttığında

2. Talep miktarı %10 azalır.

3. Sakızın talebi inelastiktir.

Sıfır Esnek (Tam İnelastik) Talep

1. Fiyat yükseldiğinde, 2. Talep miktarı

azalmaz.

3. Talep tam olarak inelastiktir.

Örn: Kefen bezi

Sıfır Esnek (Tam İnelastik) Talep - Esneklik = 0

Miktar Fiyat

4 $5

Talep

2. ...talep edilen miktarı değiştirmemektedir. 100

Fiyattaki artış

Talep Esnekliğinin Belirleyicileri

• İkame imkanının olup-olmaması

• İhtiyaçların şiddet derecesi: lüks mal zorunlu mal

• Malın tüketici bütçesi içindeki yeri

• Zaman: kısa zaman – uzun zaman

Esneklik ve Toplam Hasılat

• Toplam Hasılat=PxQ

4 TL

P D P

P x Q = 400 TL (toplam hasılat)

Esneklik ve Toplam Hasılat

(4)

Esneklik ve Toplam Hasılat: İnelastik Talep

3 TL

Q 0

P

80 Hasılat = 240 TL

D

1 TL D

Q 0

Hasılat= 100 TL 100 P

Fiyatın 1 TL den 3 TL ye artması...

…hasılatın 100 TL den 240 TL’ye ulaşmasına yol açar.

Esneklik ve Toplam Hasılat: Elastik Talep

D

Q 0

P

4 TL

50 D

Q 0

P

Hasılat = 100 TL 5 TL

20 Hasılat = 200 TL

Fiyatın 4 TL’den 5 TL’ye yükselmesi...

…hasılatı 200 TL’den 100 TL’ye düşürür.

ARZIN FİYAT ESNEKLİĞİ

Farklı Esnekliğe Sahip Arz Eğrileri

Tam Esnek Arz

1. Çok küçük bir fiyat artışında,

2. Arz miktarı çok büyük miktarda düşer,

3. Bu durumda arz tam esnektir.

Esnek Arz

1. Bir kitabın fiyatı

%10 artarsa, 2. Arz miktarı %20

artar.

3. Kitabın arzı esnektir.

Birim Esnek Arz

1. Balığın fiyatı

%10 yükselirse,

2. Arz miktarı %10 artar.

3. Balığın arzı birim esnektir.

(5)

Esnek Olmayan (İnelastik) Arz

1. Otelin oda fiyatı

%20 artarsa, 2. Otel odalarının arz

miktarı %10 artar.

3. Otel odalarının arz miktarı inelastiktir.

Tam Esnek Olmayan Arz

1. Bir malın fiyatında herhangi bir artış olduğunda, 2. Arz miktarı hiç artmaz.

3. Bu malın arzı tam inelastiktir.

Arz Esnekliğinin Belirleyicileri

• Fiziksel, Teknik ve Mevsim Kısıtları: stoklama maliyetleri, üretim sürecinin özellikleri

• Bekleyişler

• Zaman