SONLANDIRMA VE İZLEME

SONLANDIRMA VE İZLEME

Dr. Öğr. Üyesi Gökhan Atik

SONLANDIRMA EVRESI

 Sonlandırma bir bitirme olmaktan daha çok bir koşullar kümesinden diğerine geçiş evresidir.

 Danışma sürecinin ne zaman sona ermesini gerektiğini neler belirler?



Kuramsal yönelimler



Psikolojik danışman-danışan etkileşimi

SONLANDIRMANIN

KURAMSAL BELIRLEYICILERI



Birey Merkezli Yaklaşım: Sonlandırma danışanın vereceği bir karar olarak görülür.



Aile Terapisi: Getirilen sorunlar çözüldükten sonra terapistin aile ile zaman zaman iletişime geçmek ve sorun çıktığında hazır olmak üzere hızlı bir şekilde ilişkiyi bitirmeye istekli olması

gerektiğini ileri sürer.



Kısa Süreli Terapiler: Danışmanın belirli bir oturum sayısıyla sınırlı (genellikle 10 oturum) olması gerektiğini savunur.

Kuramsal belirleyiciler olmadığında, psikolojik danışman sezgisine

ya da diğer değişkenlere göre sonlandırma kararını verir.

SONLANDIRMANIN YARARLI BELIRLEYICILERI

Psikolojik danışman danışanın değiştiğine ilişkin üç farklı kaynaktan aynı bilgiler almaya başladığı zaman danışanın sonlandırmaya hazır olduğunu anlar:



Danışan kendisini istikrarlı bir şekilde iyi hissettiğini, eski çatışma durumlarına daha uyum sağlayıcı biçimlerde tepki

verebildiğini ve yeni tepkiler verebilmekte kendisini daha önce olmadığı kadar üretken hissettiğini bildirdiği zaman,



Danışan terapiste istikrarlı olarak eski kişilerarası baş etme tarzını ya da katı ilişki örüntülerini çağrıştırmayacak şekilde yeni, daha doğrudan, eşitlikçi ve gerçeğe dayalı şekillerde karşılık verebildiği zaman,



Danışanın önem verdiği çevresinden değiştiğine dair geri bildirim geldiğinde ya da ‘‘eskiden hiç böyle yapmazdın’’

türünden yorumlar duyduğu zaman.

DANIŞANIN

SONLANDIRMAYI BAŞLATMASI

 Danışan birkaç nedenden ötürü sonlandırmaya karar verebilir:



Amaçlarına ulaştığında,



Danışma sürecinden yarar görmediğinde,



Taşınmadan dolayı,



Eğitim-öğretim döneminin bitmesinden dolayı,



Ekonomik nedenlerden ötürü.

 Sonlandırmanın gerekçesi ne olursa olsun, sonlandırmaya hazırlık ve olası sevk etme ele alınması gereken

konulardır.

PSIKOLOJIK DANIŞMAN NE ZAMAN SONLANDIRMAK ISTER?

 İki durumda bu karar alınabilir:



Danışanın belirlenen amaçlar doğrultusunda ilerleme kaydetmesi üzerine alınabilir.



Psikolojik danışman uzmanlık alanı ile danışanın

gereksinimlerinin çakışmadığını fark ettiğinde sevk etmek isteyebilir (Etik bir zorunluluk aynı zamanda).

 Normal şartlarda, psikolojik danışman sonlandırmanın yaklaştığını 3-4 oturum öncesinde görebilir ve bu

durumda danışana sonlandırma kavramından bahsetmek

uygun olur.

VAKTINDEN ÖNCE SONLANDIRMA

 Psikolojik danışmandan kaynaklı unsurlar;



Psikolojik danışmanın deneyimsizliği



Psikolojik danışmanın sorunu tanımlama ve kavramsallaştırmadaki yetersizliği



Vak’ayı çalışmadaki yetersizliği



Psikolojik danışmanın kişisel rahatsızlığı (yakınlık korkusu, yoğun danışma ilişkilerine ilişkin deneyim eksikliği)



Psikolojik danışmandan kaynaklı bu sorunların aşılabilmesi psikolojik danışmanın süpervizyon alması gerekir.

 Danışandan kaynaklı unsurlar;



Danışanın yeteri hazır olunuşluğa sahip olmaması

SONLANDIRMA RAPORU

 Psikolojik danışmaya ilişkin özet rapor hazırlanması birçok nedenden ötürü uygundur.

 Rapor, danışanın danışma sürecine ve belli müdahale

tüplerine ne kadar yanıt verdiğine ilişkin eksiksiz bir özet içermelidir.

 Danışanın psikolojik danışmandan diğer uzmanlara

(hekim, psikiyatrist, psikolog) ya da yasal sisteme bilgi vermesini istemesi halinde, söz konusu rapor bu bilginin hazırlanmasında temel oluşturur.

 Sonlandırma raporu gizli bir belgedir ve danışanın yazılı

izni olmadan başkasına verilemez.

BIR SÜREÇ OLARAK SONLANDIRMA

Psikolojik danışman danışan tarafından sağlanan gelişmeye ve amaçların ne derece gerçekleştirildiğine ilişkin

değerlendirmesi sonucunda süreci sonlandırmaya ya da danışanı sevk etmeye karar verir.

Sonlandırmanın uygun seçenek olduğu varsayıldığında, psikolojik danışman aşağıda belirtilen adımları ele alır:

 İlerlemenin değerlendirilmesi

 İlerlemenin özetlenmesi

 Değişimin genellenmesi

 İzlemenin planlanması

SEVK ETME SÜRECI



Psikolojik danışmanın etik ya da kişisel nedenlerden ötürü danışmaya devam edemediği durumlarda, danışanı başka bir uzmana ya da kuruma yönlendirmesi sürecidir.



Sevk etme süreci birkaç adımdan oluşur:



Sevk etme gereksinimin belirlenmesi



Sevk edilecek kişi ve yerlerin değerlendirilmesi



Sevkin eşgüdümünün yapılması



Danışanın sevke hazırlanması



Sevk etme sürecinde danışana sevk edilebileceği yerlere ilişkin seçenekler sunmak en uygun yaklaşımdır. Danışana seçim

yapma fırsatı sunmak gerekir.



Danışanın sevk süreci ile ilgili endişelerinin ele alınması

önemlidir.

SONLANDIRMADA ENGELLER

 Psikolojik danışma süreci hem psikolojik danışman hem de danışan için o kadar samimi ve değerli bir kişisel

deneyimdir ki, ilişkiyi sonlandırma fikri her iki taraf için bazen güç olabilmektedir. Burada yaşanan güçlük,

süreçte oluşan güçlü bir bağı sonlandırma güçlüğüdür.

Eğer sonlandırma sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilemezse, kayba ilişkin kriz tepkileri ortaya çıkabilir.

 Quintana (1993) ‘‘kriz olarak sonlandırma’’ kavramı

yerine ‘‘gelişimsel olarak sonlandırma’’ kavramını tercih eder.

 Psikolojik danışmanın, danışanın sonlandırmaya ilişkin

duygu ve düşüncelerini ele alması ve terapötik olarak

tepki vermesi yerinde olur.