Ruminantlarda gebelik fizyolojisi ve patolojisi
Prof. Dr. Rıfat Vural
İNEKLERDE GEBELİK KAYIPLARI
FERTİLİZASYON ORANI : %90
BUZAĞILAMA ORANI : %40-56
KAYIP :~ %40
İneklerde %40 oranındaki gebelik kayıplarının dağılımı
İlk 16 gün : %70-80
28-84 gün aralığı : %7
Gebelik Kayıplarının Nedenleri
• Genetik sorunlar
– High density single nucleotid polymorphisim (SNP) gen typing : Ticari test kitleri vardır.
– 1/29 Robertsonian kromozamal lokasyon : İsveç Kırmızısı ineklerde /etçillerde önemli genetik
sorundur.
– uridine monophosphate synthatase (DUMPS)
enzim yetmezliği : Holstein ineklerde geç dönem embriyonik ölüm nedenidir (40-50 gün aralığı)
Gebelik Kayıplarının Nedenleri-2
• Düvelerde Tohumlama Yaşı
– İdeal tohumlama yaşı : 15-16 ay
– 26 ay yaştan itibaren her bir tohumlamada gebe kalma şansı %13 azalır.
OBEZİTE –YÜKSEK VUCUT KONDİSYON SKORU
Gebelik Kayıplarının Nedenleri-3
• Tohumlama öncesi seksüel siklusta kan progesteron düzeyi :
– Luteolizis dönemindeki kan P4 düzeyi ile embriyo yaşam kalitesi arasında pozitif ilişki vardır.
– Yüksek P4 düzeyi :
• LH salınım sıklığını artırır.
• Folikül içi 17-β-östrodiol düzeyi yükselir.
• Endometrium morfolojisini düzenler
• Folikül maturasyonunu pozitif yönde etkiler.
Gebelik Kayıplarının Nedenleri-4
• Tohumlama anında kan P4 düzeyi
0.3-0.5 ng/ ml¯¹ üzerinde ise : Tam luteal gerileme yoktur.
Fertilizasyon oranı düşer.
Embriyonik ölüm şansı yüksektir.
Ovulasyon şekillenmeyebilir.
Spermin ovidukta yönlenim hızı yavaşlar.
Gebelik Kayıplarının Nedenleri-5
• Tohumlama sonrası kan P4 düzeyi :
– Ovulasyonu izleyen 5-6-7 inci gün P4 düzeyi oldukça önemlidir.
• 5 inci gün 4 ng/ ml¯¹ ≤
• 6 ıncı gün 6 ng/ ml¯¹ ≤
• 7 inci gün 8 ng/ ml¯¹ ≤ beklenir.
– Yüksek enerjili gıda yüksek karaciğer
metabolizması Steroid YIKIMLANMASI – 4-7 gün aralığında P4 uygulaması ?
– 5 inci Günde HCG veya GnRH uygulaması ?
Gebelik Kayıplarının Nedenleri-6
• Rasyon düzenlemeleri ve Negatif Enerji Dengesi(NEB)
– NEB ile folikül kalitesi arasında negatif ilişki vardır.
– Obezite ve serum insulin düzeyinin artması ile folikül kalitesi arasında negatif ilişki söz konusudur.
– Glukogenik beslenme
– Lipogenik beslenme : preovulatör folikülde östrodiol salınımı artar
– Tohumlama anında ani gıda değişimi negatif etkioluşturur.
Gebelik Kayıplarının Nedenleri-7
• Enfeksiyöz hastalıklar
– Bakteriyel nedenler
• Brusellozis/Tuberkulosis/Leptosprosis/listeriosis
– Viral etkenler
• BVD / IBR /Mavi Dil
– Paraziter etkenler
• Neosporosis /Toxoplasmosis
– Mikotoksikozisis
Gebelik Kayıplarının Önlenmesi
• Kaliteli Kaba Yem-Dengeli rasyon-yeterli yemlik
• VKS takibi , obezitenin önlenmesi
• Yem hijyeni-MİKOTOKSİKOZİSİN önlenmesi
• Tohumlama anında ani yem değişimlerinin önlenmesi
• Yüksek protein içeriğinden kaçınılması
• Kızgınlık takibi-yanlış zamanda tohumlama
• Yüksek kaliteli semen/saklama/genetik testler
• Isı stresine karşı önlem
• İnsulin ve IGF-1 düzeyi takibi
• MERA SİSTEMİNE DAYALI YETİŞTİRME
İneklerde Vagina Sarkması
• Gebeliğin son 1/3 döneminde
• Güç doğum sonrası
• Foliküler kist olguları veya östrüs döneminde
• Embriyo verici hayvanlarda karşılaşılır.
Vagina sarkmasının nedenleri-1
• Genetik
– Etçil ırklarda daha sık rastlanır (Hereford/Charalois /Limousin)
– Matrix metalloproteinaz (MMP-1) / Tissue
inhibitor protein of MMP-1 (TIMP-1) oranı : yüksek MMP-1 oranı kollegan dokuları yıkımlar .
– Olgu yavrulara aktarılır.
Vagina sarkmasının nedenleri-2
• Beslenme
– Kötü kaliteli kaba yem
– Yüksek miktarda konsantre yem – Hipokalsemi
– Yüksek fito-östrogen içerikli gıdalarla besleme
• Yonca
• Baklagiller (soya fasulyesi)
• Mercimek
Vagina sarkmasının nedenleri-3
•Yem Hijyeni-MİKOTOKSİKOZİS
–Fusariumlar tarafından salgılanan «Zeoralenone»
–Östrodiol 17 beta reseptörlerine bağlanır.
–Vulva-vaginit / vulva ödemi/servikal mukus akıntısı / meme dokusunun gelişimi neden olur.
–PlFusariumlar tarafından salgılanan «Zeoralenone»
– Östrodiol 17 beta reseptörlerine bağlanır.
– Vulva-vaginit / vulva ödemi/servikal mukus akıntısı / meme dokusunun gelişimi neden olur.
•asenta kaynaklı östrogen hormonu artışı
Klinik Görünüm
• Birinci Derece : vvagina mukozasının hayvan yattığında gözlenmesi
• İkinci Derece : Vagina mukozası hayvan ayakta veya yatarken sürekli dışarıda
• Üçüncü Derece : Vagina mukozası serviks ile birlikte dışarı sarkar.
• Dördüncü Derece : Vagina mukozası nekrotik
Vagina sarkmasının komplikasyonları
• İdrar kesesi prolapsusu
• İdrar kesesinin aşırı dolgunluğu-uretral obstriksiyon-ruptur
• Mukoza nekrozu
• Barsak-uterus dokusu evarsiyonları
Tedavi
• Alt epidural anestezi
– Lidocain %2 : 6-8 ml veya Bupivacaine : 6-8 ml (uzun etkili) – 0.5ml xylazine +0.5 ml Lidocaine%2 + 4 ml Serum fizyolojik
• Hidroprogesteron enjeksiyonları (İM, 500mg /haftada 2 gün)
• Buhner dikişi
• Basit vulva dikişi
• Vaginanın gluteal kas dokusuna tesbiti
• Servikoplasti
Hidroallantois
• Allantois sıvısı 8-15 LT 200 LT
• İnsidensi :
– Normal koşullarda : 1/7500 gebelik – İn vitro fertilize gebelik : 1/200 gebelik
• Nedenleri :
– Plasentom sayısının yetersiz olması – Isı stresi
– Beslenme sorunu :
• Vit A-iz element yetersizliği
• Kurak mevsimlerde mera kalitesizliği
Hidroallantois -Tanı
• Gözlem –Fiziki muayene Bulguları
– Abdomenin çift taraflı aşırı genişlemesi – Dehidrasyon
– Konstipasyon / İştahsızlık/rumen atonisi
• Rektal Muayene
– Yavruya ulaşılamaz
– Karunkulalar çok küçük belli –belirsizdir.
• Yavru çok küçük ve ödemlidir
Hidroallantois-tedavi
• Serviks kapalı ise :
• PGF2alfa-Deksametazon(20-30mg) +24 ve 48 saatte Östrodiol benzoat (2-5 mg) + PGE2 (Misoprostol-
Cytotec-tablet –serviks ağzına )
• Ağız yolu ile ve damar içi sıvı takviyesi
• Trokar ile plasental sıvının kademeli boşaltılması
• Sezaryan operasyonu
• Mecburi kesim
Mumyalaşmış Yavru-Mumificatio feti
Gelişimi-klinik görünümü
• Dehidrasyon
• Fötal ve plasental sıvıların emilimi
• Fötüs ve uterus arasında kanama (Hematik tip)
• Fötal zarlarda atrofi
• Uterus involusyonu
• Serviks kapalı
• Korpus luteum kalıcı
Mumyalaşmış Yavru-Mumificatio feti
Nedenleri
• BVD Virus
• Tritriomoniasis
• Göbek kordonu damarlarının vazokontraksiyonu
– Oksitosin enjeksiyonları
– Lokaş anesteziklerin damar içi uygulanması
Mumyalaşmış Yavru-Mumificatio feti
Tanı
• Vaginadan nedensiz kanlı akıntıların gözlenmesi
• Gebelik süresinin uzaması
• Yaklaşan doğumun belirtilerinin olmaması
• REKTAL PALPASYON
Mumyalaşmış Yavru-Mumificatio feti
Tedavi
• PGF2 alfa enjeksiyonu
• 24 ve 48 inci saatlerde
Östrodiol benzoat enjeksiyonu (2-5 mg)
• 24 ve 48 inci saatlerde serviksin vaginal çıkışına PGE2 tablet
(misoprostol-cytotec)
• Sezaryan operasyonu
– Kolposkopik
– Sağ fossaparalumbal yaklaşım
Fötüsün maserasyonu –Maceratio feti
Nedeni-tanı-klinik yaklaşım
• Uterus içinde ölen yavrunun atılamaması ve vaginal
bakteriler tarafından putrifikasyona uğraması
• Prulent akıntı
• Cerviks kısmen açık
• Korpus luteum luteolitik
• Uterus involusyonu
• Uterus içinde kemik dokuların hissedilmesi
Fötüsün maserasyonu –Maceratio feti
Nedeni-tanı-klinik yaklaşım
• Kesin bir tedavisi yoktur
• PGF2 alfa +östrodiol enjeksiyonu ???
• Sezaryan operasyonu kontraendikedir.
