2009 yılında IMKB-30'da en çok değer kazanan hisse Koza Anadolu Metal Madencilik'in (Koza) hissesi oldu IMKB- 30 piyasa değeri ve likiditesi en büyük olan 30 şirketin buluştuğu endekstir, başka bir deyimle borsanın şampiyonlar ligidir.
Kamuoyu Koza'yı AKP ve Fethullah Gülen cemaatine yakınlığıyla biliyor. Koza'nın son 8 yıldaki gelişimine bakınca da AKP'nin iktidarın nimetlerini bu şirkete sunduğu görülüyor.
Koza, 1948 yılında Ali İpek tarafından kuruldu. Asıl faaliyet alanı kağıtçılık ve davetiye basımı. Bugün işleri Akın İpek yürütüyor. Davetiyecilikle nam yapan Koza 2003 yılından itibaren halka açılıyor. Halka açıldığı 2003 yılında Koza'nın piyasa değeri 20 milyon dolar. Bugün ise yaklaşık 500 milyon dolar. Yani aradan geçen 7 yılda değerini 25 kat arttırmış.
Peki Koza'nın sırrı nedir?
Koza'nın altın madenciliğine girdikten sonra atak yaptığı görülüyor. Koza'nın altın madenciliğindeki gelişim süreci ve girdiği ticari ilişkiler, ABD'li ve Kanadalı altın avcılarının taşeronluğunu yaptığı görülüyor.
1989 yılında Eurogold Madencilik adıyla kurulan ve Bergama Ovacık'ta siyanürle altın çıkarma faaliyeti gösteren ABD'li Newmont Mining Corporation'a ait olan şirket 2002 yılında Avusturyalı Normandy Mining firmasına oradan da 2005 yılında 44.5 milyon dolara Koza'ya satılıyor. Koza altın arama işine bu şekilde giriyor. Ardından yine Newmont firması Gümüşhane'deki Mastra altın madeni ve diğer altın ruhsatlarını da Koza'ya satıyor.
Aynı şekilde Koza'nın AKP ile kurduğu ilişkiler de ilgi çekici. Yaklaşık 5 yıldır madencilik alanında faaliyet gösteren bir firmanın elinde yüzün üzerinde maden arama ruhsatının bulunması az rastlanır bir olay. Koza şu anda
Bergama’dan Artvin’e, Kaz Dağlarından Gümüşhane’ye kadar geniş alanda değerli maden arayabilir.
Bergama Ovacık'taki siyanürle altın çıkarmayla ilgili Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği'nin hazırladığı raporda bir başka konuya dikkat çekiyor. Ovacık köylüleri ne zaman hukuksal kazanımlarla madeni kapatsalar Koza, çevre ve Orman Bakanlığı‘na başvurarak akıl danışıyor. Bakanlık'ta Koza'ya izlemesi gereken yol ve yöntemleri gösteriyor.
Koza'nın iktidarla kurduğu ilişki ruhsat ve fikir almayla sınırlı değil. İktidarın yerel yönetim olanaklarını da kullanıyor. Örneğin Eskişehir'in Kaymaz beldesinde bu sayede altın çıkarma ruhsatı aldı. Eurogold 1995 yılında ruhsat almak istemiş fakat halk birçok eylem yaparak engel olmuş. Engel olanların başını bugün Kaymaz Belediye Başkanı olan AKP'li Mustafa Akkuş çekiyormuş. Koza'nın ruhsatı almasında da Akkuş başı çekti. Kaymazlıları Akkuş ikna etti. Trabzon'un Tonya ilçesine altın aramaya giden Koza'ya yine AKP'li Belediye Başkanı Ahmet Kurt ve AKP İlçe Başkanı ev sahipliği yaptı. Tonya halkı da siyanürlü altına karşı. Bakalım Belediye Başkanı halkı siyanürlü altın çıkarılmasına ikna edebilecek mi?
Koza'ya AKP'nin en büyük kıyağı ise 2009 yılının Şubat ayında KDV tebliğinde yaptığı değişiklikler oldu. Yapılan değişiklikle altın, gümüş gibi kıymetli maden çıkaran şirketlerin, yurtiçine satışta üretimde ödedikleri KDV’nin tamamını vergiden indirebilmesinin yolu açıldı. Yapılan bu değişiklik, borsanın değer kaybettiği bir dönemde Koza'nın hisselerinin tavan yapmasına neden oldu. Koza, iktidar sayesinde değerini bir kez daha katlamış oldu.
Koza'nın ismi bugünlerde medya sektöründe de oldukça fazla anılmaya başladı. Elinde Kanaltürk, Bugün Gazetesi ve Bugün TV bulunan Koza, Doğan grubunun elinde bulunan Milliyet, Vatan gazeteleri ve Star televizyonuna talip oldu.
Gördüğümüz kadarıyla Koza'nın sırrı iktidar ve cemaat ilişkileri. Koza iktidar desteğiyle sermayesini büyütüyor.
Koza'nın önünü açmak için doğa katliamlarına göz yuman, yarattığı spekülasyonlarla tüyü bitmemiş yetimin hakkını Koza'ya aktaran iktidarı düşününce Başbakan Tayyip Erdoğan'ın Tekel işçilerine söylediği ‘Tüyü bitmemiş yetimin hakkını kimseye yedirmem’ sözleri oldukça manidar oluyor.
Muammer Eberliköse
Halkın Sesi Gazetesi 97. sayısında yayınlanmıştır.
sendika.org 14 Ocak 2010
