Yrd.doç.dr. h. deniz gülleroğlu
Psikolojik Ölçmelerin Felsefi ve
Tarihi Temelleri
• 19. yüzyıl, zihince geri olanların eğitimi ve ruh hastalıklarının tedavisi konusunda kuvvetli bir uyanış hareketi içinde geçmiştir. Bu konuda gelişme sağlamak için her şeyden önce, bireyin davranışlarında görülen bozuklukların, zihinsel geriliğinden mi yoksa ruh hastalığından mı veya her ikisinden mi kaynaklandığının ayırt edilmesi gerekiyordu (Özgüven, 2012).
• Fransa’da Esquirol (1838) ve Sequin (1866) zihin geriliğinin kalıtsal mı yoksa ilk çocukluk yıllarındaki olumsuz nedenlerden mi kaynaklandığını araştırmışlardır (Özgüven, 2012).
• 19. yüzyılın ilk deneysel psikologları, insan davranışının genel kuralları bulmaya ve davranışı açıklamaya ağırlık vermişlerdir (Özgüven, 2012).
• Psikolojik testlerin temelinde işlevsel bir kavram olarak
“bireysel farklar” bulunmaktadır. Psikolojik testler bireysel arasında yetenek ve tipik davranışları yönünden var olan bireysel farkları ölçmeyi amaçlamaktadır (Özgüven, 2012).
• Psikolojik testler iki temel kaynaktan yararlanarak geliştirilmiştir. Bunlardan biri, Darwin, Galton ve Cattel’in “bireysel farkların ölçülmesi” üzerindeki çalışmaları, ikincisi ise Herbart, Weber, Fechner ve Wund’un “psikofizik” konular üzerindeki çalışmalarıdır (Özgüven, 2012).
Francis Galton’un Katkisi
• Sir Francis Galton zihinsel farkların çok “karmaşık”
olduğuna inanmıştır, bu karmaşık zihinsel fonskiyonların daha “ basit” olan duygusal fonksiyonlarsan yordanabileceğini düşünmüştür(Özgüven, 2012).
• Galton bugün de kullanılan “ Dereceldnrieme Ölçekleri”,
“Serbest Çağrışım Teknikleri” ve “Anket” gibi soru sorma teknik ve yöntemlerine öncülük etmiştir (Özgüven, 2012).
•
Cattel’in Zeka Testleri
• İlk olarak “Zeka Testi” (Mental Test, 1990) terimi, Cattel tarafından, yazdığı bir makalede kullanılmıştır (Özgüven, 2012).
• Cattell’ın geliştirdiği zeka testi, bireysel olarak uygulanan, bireylerin kas gücünü, hareketin hızını, ağrıya karşı olan hassasiyetini, görme ve işitmedeki hassasiyetini, görme ve işitmedeki hassasiyetini, ağırlıkları ayırt edebilme, reaksiyon zamanı ve bellek gücü gibi test durumlarından oluşmaktaydı (Özgüven, 2012).
Binet ve Bireysel Zeka Testlerinin Doğuşu
• Binet Testi, bireysel bir testtir.
• Binet testi bir çok revizyona uğramıştır. Revize edilmiş en iyi formu L.M. Terman (1916) adaptasyonudur.
• Stnadford- Binet( 1937) revizyonundan iki yıl sonra David Wechsler (1939) ilk yetişkinler zeka testini geliştirdi.
• (Özgüven, 2012).
Genel Yetenek Testleri
• Zeka testleri, bireysel olsun grup testleri olsun başlangıçta, bireyin genel zihin gelişimine ilişkin tek bir puan veriyordu. William Stern ( 1912) zekanın genel bir yetenek olduğunu ifade etmiştir (Özgüven, 2012).
• Daha sonra Faktör analizi teknikleri gelişmeye başlayınca, İngiliz psikolog Charles Spearman (1904) zeka ile ilişkili olarak “İki Faktör Teorisini” geliştirmiştir.
• Faktör analizi geliştikçe Thurstone (1935) ve diğerleri zekanın genel yetenekten değil bazı temel faktörlerden oluştuğunu iddia etmiştir (Özgüven, 2012).
Başarı Testleri
• Okullarda başarının değerlendirilmesi, 19. yüzyılın ortalarına kadar “sözlü” sınavlarla yapılmaktaydı (Özgüven, 2012).
• Sözlü sınavların yanına yazılı sınavların da katılması çabaları Horoce Mann (1845)’ın eleştirileri ile başlamıştır (Özgüven, 2012).
• Objektif testlerin bir başlangıcı olarak, İngiliz George Fisher’in kalitatif nitelikleri ölçmede, bugünkü derecelendirme ölçeklerine benzer (Özgüven, 2012).
Kişiliğin Ölçülmesi
• Kişiliğin Ölçülmesine ilişkin ilk yaklaşımlara örnek olarak Kraepelin (1892’in “Serbest Çağrışım Testi”
gösterilebilir (Özgüven, 2012).
• Farklı amaçlar için kullanılmış olmakla birlikte, bugün de kişiliğin ölçülmesinde kullanılan “derecelendirme ölçekleri” ile “ anket” ve “ envanterleri” gibi sor cevap yöntemlerinin, Galton, Pearson ve Cattell tarafından daha önceleri hazırlanmış olduğu bilinmektedir (Özgüven, 2012).
İlgilerin Ölçülmesi
• İlgi envanterleri sanayi gelişmesine paralele bir gelişme göstermiştir.
• Frank Parson’un ilk adını koyduğu “ mesleki rehberlik”
faaliyetleri ve işe ve mesleğe yöneltme önem kazanmıştır.
• Strong 1927 yılında “Strong Mesleki Envanteri” ni geliştirmiştir.
• Kuder 1934 yılında “Kuder Tercih Envanterini”
geliştirmiştir.
• (Özgüven, 2012).
Tutumlarin Ölçülmesi
• Tutumların ölçülmesi hareketi yirminci yüzyılın başında olmuş ve öncülüğünü L.L. Thurstone (1929) yapmıştır (Özgüven, 2012).
•
• Daha sonra Likert (1932) biraz farklı bir yaklaşım kullanılarak, pozitiften-negatife doğru beşli bir dereceldirme ölçeği kullanmıştır (Özgüven, 2012).
kaynakça
• Özgüven, İ. E. (2012). Psikolojik Testler.Nobel yayıncılık. Ankara.
