Y R D . D O Ç . D R . H . D E N İ Z G Ü L L E R O Ğ LU
PSIKOLOJIK ÖLÇMELERIN
TARIHÇESI
ANTİK ÇAĞ’DA PSİKOLOJİK ÖLÇME
• İlk uygulamaların MÖ 2200 yılında Çin’de yapıldığı söylenmektedir. Bu uygulamalar hükümet ile ilgili işlerde başvuran çok sayıda birey arasından seçim yapmak amacıyla kullanılmıştır. Hükümet için görevlendirilecekleri seçmek, vergiden muaf (başarılarına göre vergiden muaf olma ödülü) olmak veya bir şüpheliyse işkence içeren sorgudan muaf olmak testlerin kullanılma sebeplerindendi.
• Sınavın içerdiği konular ise müzik, arkeoloji, binicilik, yazma, aritmetik, edebiyat, tarım, coğrafya, hasılat, sivil hukuk ve askeri stratejiler gibi çok çeşitli alanlardı. Bunların yanı sıra sosyal yaşam ve halkın ayin ve törenleri ile ilgili bilgi ve beceriler de değerlendirilen konular arasındaydı.
• (DuBois, 1970).
ANTİK ÇAĞ’DA PSİKOLOJİK ÖLÇME
• Katılımcılarının cevapları iki kopya haline getirilir ve iki farklı kişi tarafından birbirinden bağımsız bir şekilde okunurdu (Turgut ve Baykul, 2015). Üçüncü bir kişi ise bu iki farklı skor arasında uzlaşma sağlardı. Bu durum puanlama güvenirliğine verilen önemi göstermektedir.
• Çin’deki bu sistem, günümüz ölçme ve değerlendirme sistemlerinin temelidir (Cohen, Montague, Nathanson, ve Swerdlik, 1988; Popham, 2000). Çin’de neredeyse üç bin yıl boyunca yeterlik testleri uygulanmıştır ve 1800’lerdeki kısa bir periyod hariç bu testler sadece erkeklere uygulanmıştır
18. VE 19. YÜZYILDA PSİKOLOJİK ÖLÇME
• ChristianvonWolf psikolojinin bilim dalları içinde yerini alacağını öngörmüştür (Cohen ve Swerdlik, 2010). Bu bilim dalı içinde psikolojik ölçmenin önemli bir yeri olacağını belirtmiştir.
• Charles Darwin, Doğal Seçilim Yoluyla Türlerin Kökeni adlı çalışmasında bireysel farklılıklara dikkat çekmiştir (Cohen ve Swerdlik, 2010).
• Darwin’in kuzeni Francis Galton ise bunu bir adım ileri götürerek bireyler arasındaki bu 6 farklılıkların miktarını belirlemeye çalışmıştır (Forrest, 1974).
18. VE 19. YÜZYILDA PSİKOLOJİK ÖLÇME
• Wilhelm Wundt, 1879 yılında Leipzig Üniversitesi’nde ilk deneysel psikoloji laboratuvarını açmıştır. Wundt ve öğrencileri tepki zamanı, algı, dikkat uzamı gibi değişkenleri kullanarak insanlara has yeteneklerin tanımlarını formüle etmek üzerine çalışmışlardır.
• Wundt ile Galton arasındaki en büyük fark, Wundt’un bireysel benzerliklere odaklanmış olmasıdır. Ayrıca Wundt, çalışmalarında hatayı minimuma indirmek için dışsal değişkenleri kontrol altına almak için uğraşmıştır. Amacı, ölçüm yapılan bireylerde gözlenen farklılıkların bir dışsal değişkenden değil de bireysel farklılıklardan doğduğunu kesinleştirmektir.
• Wundt’un beraber çalıştığı ve ölçme ve değerlendirme alanına önemli katkıları olan öğrencileri James McKeenCattell, Charles Spearman, Victor Henri, Emil Kraepelin ve LightnerWitmer’dir.
• (Cohen ve Swerdlik, 2010).
18. VE 19. YÜZYILDA PSİKOLOJİK ÖLÇME
• James McKeen Cattell, Leipzig Üniversitesi’nde doktora yapmış ve Galton’un çalışmalarından etkilenmiştir. Doktora tezinde tepki zamanındaki bireysel farklılıkları incelemiştir.
• Cattell, Wundt’un öğrencilerinden biri olmasına rağmen Galton’un yolundan giderek bireysel farklılıkları araştırmıştır. Cattell, 1888’de yayınlarından birinde ilk kez “zekâ testi” kavramını kullanmıştır.
Amerika’da zekâ testlerinin uygulanması ve geliştirilmesinde Cattell’in önemli bir yeri vardır (Boring, 1950).
• Ayrıca Psychological Review, Science, American Men of Science gibi birçok yayının yanı sıra, amacı psikoloji bilim dalının geliştirilmesi ve psikoloji uygulamalarının yaygınlaştırılması olan Psikoloji Birliği’nin temellerinin atılmasında büyük rol oynamıştır.
• (Cohen ve Swerdlik, 2010).
18. VE 19. YÜZYILDA PSİKOLOJİK ÖLÇME
• Charles Spearman, test güvenirliği kavramını alana kazandıran kişi olmakla birlikte faktör analizi tekniği için matematiksel bir çerçeve inşa etmiştir. Victor Henri, Alfred Binet ile birlikte üst bilişsel süreçlerin ölçümünde zekâ testlerinin nasıl uygulanacağı üzerine çalışmıştır. Emil Kraepelin tarafından sözcük çağrışım tekniği ilk defa bir test olarak kullanılmıştır (Cohen ve Swerdlik, 2010).
• Lightner Witmer, Cattell’in kurduğu laboratuvardaki çalışmaları nedeniyle klinik psikolojinin temellerini atmıştır (McReynolds, 1987). Amerika’nin ilk psikoloji kliniği 1896’da Pennsylvania Üniversitesi’nde Witmer tarafından kurulmuştur. Witmer, ilk makalesi klinik psikoloji üzerine olan Psikolojik Klinik isimli derginin yayımlanmasında büyük rol üstlenmiştir (Witmer, 1907).
20. YÜZYILDA PSİKOLOJİK ÖLÇME
• AfredBinet, Theodore Simon ile birlikte okul çağındaki zihinsel engelli çocukların tespit edilmesini sağlamak amacıyla 30 maddelik bir zekâ ölçeği olan MeasuringScale of Intelligence’yi geliştirmişlerdir (Cohen ve Swerdlik, 2010).
• Cattell’in kızı Psyche, 1919 ve 1921 yılları arasında American Men of Science için istatistiksel analizler yapmıştır.
Harvard’da eğitim üzerine doktora yapan Psyche, bebek zekâsını ölçen Cattell Infant Intelligence Scale’sini geliştirmiştir (Cattell, 1940).
20. YÜZYILDA PSİKOLOJİK ÖLÇME
• New York’ta klinik psikolog olarak çalışan David Wechsler, 1939’da yetişkin zekasını ölçmek amacıyla bir test geliştirmiştir.
Daha sonra Wechsler Adult Intelligence Scale adını alan bu test birçok defa gözden geçirilmiş, uygulanabilecek yaş aralığı küçük çocuklardan yaşlılara kadar çeşitlendirilmiştir.
• Zekânın bireysel ölçümü araştırmalarının ardından Amerika’nın 1.
Dünya Savaşı için asker seçme ihtiyacı üzerine grup zekâ testleri ortaya çıkmıştır. 2. Dünya Savaşı için de aynı ihtiyaca sahip olan Amerika, grup zekâ testlerinin geliştirilmesini desteklemiş ve bu testlerin askerlere uygulanmasını talep etmiştir. Bu çalışmalarda Ordu Alpha ve Ordu Beta testleri geliştirilmiştir.
• (Cohen ve Swerdlik, 2010).
20. YÜZYILDA PSİKOLOJİK ÖLÇME
• Çoktan seçmeli maddeler, ilk kez Ordu Alpha testlerinde kullanılmıştır.
Ordu Beta testleri ise labirent ve bulmacaları içeren bir test türüdür. Bu iki test türü, zeka yönünden orduya uygun olan bireylerle olmayanları ayırt etmek için kullanılmışlardır (Turgut ve Baykul, 2015).
• Robert S.Woodworth ve arkadaşları hükümetin isteği üzerine Personel Data Sheet adını taşıyan testi geliştirdiler. Barış anlaşması ile askerlere test uygulanması ihtiyacı ortadan kalkınca, bu test deneme aşamasının ötesine geçemedi. Fakat Woodworth, bu testi geliştirirken edindikleriyle siviller için kullanılacak Woodworth Psychoneurotic Inventory kişilik testini tasarladı. Bu test ilk öz bildirim testi olma özelliği taşır (Cohen ve Swerdlik, 2010).
KAYNAKÇA
• Boring, E. G. (1950). A history of experimentalpsychology. New York: Appleton- Century-Crofts.
• Cattell, P. (1940). Cattell infant intelligence scale. New York: Psychological Corporation.
• Cohen, R. J., Montagu, P., Nathanson, L. S. ve Swerdlik, M. E. (1988).
Psychologicaltesting. California: Mayfeld Publishing Company.
• Cohen, R. J. Ve Swerdlik, M. E. (2010). Psychological testing and assessment: An introduction to tests and measurements. New York: McGraw-Hill Companies.
• DuBois, P. H. (1970). A history of psychologicaltesting. Boston: Allynand Bacon.
• Popham, W. J. (2000). Modern Educational measurement practical guidelines for Educational leades. Boston: Allynand Bacon.
• Forrest, D. W. (1974). Francis Galton: The life and works of a victoriangenius. New York: Taplinger.
• Turgut, M. F. (1984). Eğitimde ölçme ve değerlendirme metodları. Ankara: Saydam Matbaacılık.
• Witmer, L. (1907). Clinical psychology. Psychological Clinic, 1, 1-9.
