ETLİK PİLİÇ (BROYLER) ETLİK PİLİÇ (BROYLER) BESLENMESİ BESLENMESİ

ETLİK PİLİÇ (BROYLER) ETLİK PİLİÇ (BROYLER)

BESLENMESİ BESLENMESİ

Doç. Dr. Mustafa SALMAN

Ticari melez etlik piliçlerin (broyler) beslenmesi Ticari melez etlik piliçlerin (broyler) beslenmesi

1940 yıllarda 85 günlük sürede 1360 g CA ulaşıldığı, 1940 yıllarda 85 günlük sürede 1360 g CA ulaşıldığı,

her kg CA için

her kg CA için 4 kg yem 4 kg yem tüketilir. tüketilir.

Günümüzde ise 40 günde ulaşılan CA erkek dişi Günümüzde ise 40 günde ulaşılan CA erkek dişi

piliçlerde ortalama 2000 g ve YYO

piliçlerde ortalama 2000 g ve YYO 1.7-1.8 kg 1.7-1.8 kg . . Temel prensip,

Temel prensip, en kısa sürede, en az yemi tüketerek en kısa sürede, en az yemi tüketerek en yüksek CA ulaştırmak.

en yüksek CA ulaştırmak.

Etlik civcivlerde gelişim hızı cinsiyete göre değişir.

– Cinsiyete bağlı farklılık ilk hafta sonunda %2 – 2. haftada %6,

– 3. hafta %10, – 4. hafta %12, – 5. hafta %14,

– Optimal besi süresi olan 6. haftada %15’e ulaşır.

Enerji ve besin Enerji ve besin

maddeleri

maddeleri Birim Birim Broyler başlangıç Broyler başlangıç (0-4 hf)

(0-4 hf) Broyler bitirme Broyler bitirme (4. hf sonra) (4. hf sonra) HP (en az)

HP (en az) ME (en az) ME (en az) HS (en az) HS (en az) HY (en az) HY (en az)

ME/HP ME/HP Metiyonin Metiyonin

Metiyonin +sistin Metiyonin +sistin

Lizin Lizin Triptofan Triptofan

Ca Ca

P (yararlanabilir) P (yararlanabilir)

% % Kcal/kg Kcal/kg

% %

% %

% %

% %

% %

% %

% %

% %

23 23 3100 3100

3.5 3.5 4.0 4.0 135 135 0.48 0.48 0.87 0.87 1.25 1.25 0.20 0.20 1.0-1.1 1.0-1.1

0.50 0.50

21 21 3200 3200

3.5 3.5 4.0 4.0 152 152 0.44 0.44 0.82 0.82 1.12 1.12 0.2 0.2 0.9-1.0 0.9-1.0

0.45 0.45

Tablo. Broyler için enerji ve besin madde düzeyleri

Yaş,

hafta HP, % ME

Kcal/kg Yaş, hafta HP, % ME

Kcal/kg

A B

0-2 23 3100 0-4 23 3100

2-5 22 3180 4. haftadan

sonra 21 3200

5-6* 20 3250

Tablo. Broyler için iki ayrı besleme programı

* Bu yem içerisinde balık unu ve antikoksidial katkısı bulunmamalıdır.

Tablo. Broylerlerin enerji ve protein ihtiyaçları Tablo. Broylerlerin enerji ve protein ihtiyaçları

Yaş/Besin maddeleri Protein (%) ME (Kcal/kg) Başlama rasyonu (0-3 hafta) 22-24 2800

Büyüme rasyonu (3-5 hafta) 20-22 3000

Bitirme rasyonu (5-7 hafta) 18-20 3200

Haftalar

Haftalar Ortalama Ortalama

CA,g CA,g Büyüme hızı Büyüme hızı Yem Yem

tüketimi, tüketimi, g/civciv g/civciv

CAA,g

CAA,g YYO* YYO*

* *

1 1 2 2 3 3 4 4 5 5 6 6 0-6 0-6

135 135 362 362 724 724 1184 1184 1717 1717 2181 2181 2181 2181

135/40*=3.37 135/40*=3.37 362/135=2,68 362/135=2,68 724/362=2,00 724/362=2,00 1,49 1,49

1,45 1,45 1,27 1,27

114 114 310 310 503 503 749 749 974 974 1068 1068 3718 3718

95 95 227 227 362 362 460 460 533 533 463 463 2141 2141

1.20 1.20 1.36 1.36 1.38 1.38 1.63 1.63 1.82 1.82 2.31 2.31 1.73 1.73 Tablo. Broyler için 6 haftalık büyüme sürecinin genel

değerlendirilmesi

* Günlük civciv canlı ağırlık 40 g, **YYO=kg yem/kg CAA

Yumurtacı ticari melez civciv, piliç Yumurtacı ticari melez civciv, piliç

ve tavukların beslenmeleri

ve tavukların beslenmeleri

Kanatlı genital organlarının bölümleri

Yumurtacı ticari melez civciv, piliç ve tavukların beslenmeleri

 Yumurtanın oluşumu 24-27 saat İnfindubulum: Ovulasyondan

sonra yumurta 15 dk kalır.

Magnum: İnce yumurta beyazının oluştuğu kısım 3 saat

Istmus: Kabuk zarı oluşur.

Yumurta 1 saat 15dk kalır.

Uterus/kabuk bezi

 Yumurta kabuğu burada oluşur.

20-21 saat

Yumurtanın besin madde kompozisyonu

% Su (%) Protein

(%) Yağ (%) Kül (%)

Bütün yumurta 100 65.5 11.8 11.0 11.7

Albumin 57 88.0 11.0 0.2 0.8

Yumurta sarısı 32 48.0 17.5 32.5 2

Kabuk 11 1.6 3.3 iz 95.1

Yumurta kalitesi Yumurta kalitesi

Yumurta kanatlılar için üreme, insanlar için iyi bir Yumurta kanatlılar için üreme, insanlar için iyi bir

besin kaynağı besin kaynağı

Yumurta, yumurta sarısı, yumurta akı ve kabuk Yumurta, yumurta sarısı, yumurta akı ve kabuk

bölümlerinden oluşur.

bölümlerinden oluşur.

Yumurta kalitesi dış ve içi kalite olarak ikiye ayrılır.

Yumurta kalitesi dış ve içi kalite olarak ikiye ayrılır.

Dış kalite Dış kalite

– Kabuğun sağlam çatlak veya kırık olması Kabuğun sağlam çatlak veya kırık olması – Kabukta şekil bozuklukları Kabukta şekil bozuklukları

– Kabuk rengi, dışkı ile bulaşık olması gibi.. Kabuk rengi, dışkı ile bulaşık olması gibi..

İç kalite

– Yumurta akının kalitesi Yumurta akının kalitesi

– Yumurtada defekt ve lekelerin bulunması Yumurtada defekt ve lekelerin bulunması – Yumurta sarısının rengi Yumurta sarısının rengi

– Çift sarılı olması Çift sarılı olması

– Yumurta büyüklüğü ve Yumurta büyüklüğü ve

– Yumurtanın besinsel içeriği Yumurtanın besinsel içeriği

Beslenmenin yumurta kalitesi üzerine etkisi Beslenmenin yumurta kalitesi üzerine etkisi

Yumurta kabuğu kalitesi üzerine etkisi

– Yumurta kabuk kalitesi için D

vitamini ve Ca, P, Zn yeterli miktarda olmalıdır.

– D

vitamini, Ca ve P yetersizliği veya

dengesizliği   Kabuk kalınlığı & şekilsiz yumurtalar   Yumurta üretimi

Mn  ince& kırılgan yumurta kabukları

Kandaki karbonat yumurta kabuğundaki karbonatın

kaynağını oluşturur.

– Kırık ve çatlak yumurta oluşumu yetiştirme şartları Kırık ve çatlak yumurta oluşumu yetiştirme şartları yanı sıra büyük oranda beslenme ile de ilişkilidir.

yanı sıra büyük oranda beslenme ile de ilişkilidir.

– İyi kalitede yumurta kabuğu oluşumu birinci İyi kalitede yumurta kabuğu oluşumu birinci derecede Ca metabolizması ile ilişkilidir.

derecede Ca metabolizması ile ilişkilidir.

– Yumurta tavuğu rasyonlarına Ca seviyesinin %1 Yumurta tavuğu rasyonlarına Ca seviyesinin %1 den %3’e çıkarılması kabuk kalınlığı

den %3’e çıkarılması kabuk kalınlığı 0.328 0.328 mm’den

mm’den 0.388 mm’ye çıktığı, 0.388 mm’ye çıktığı,

– Kırık yumurta oranı %26.2’den %10.2’ye Kırık yumurta oranı %26.2’den %10.2’ye gerilemiştir

gerilemiştir

 Çok sıcak hava Çok sıcak hava   zayıf kalitede yumurta kabuğu zayıf kalitede yumurta kabuğu

 Yumurtlama periyodu sonunda Yumurtlama periyodu sonunda   Ca Ca metaboli

metaboli zmasındaki yetersizlikten dolayı ya da zmasındaki yetersizlikten dolayı ya da

rasyondaki Ca yetersizliğinden dolayı kabuk kalitesi rasyondaki Ca yetersizliğinden dolayı kabuk kalitesi

düşer düşer

 S S ülfonamidler ülfonamidler   ince kabuklu yumurtalar ince kabuklu yumurtalar

 Tahıllardaki i Tahıllardaki i nsek nse kti tis s itler i tler & fun & fungusitler gusitler   hatalı hatalı /kusurlu /kusurlu şekillenmiş

şekillenmiş yumurtalar yumurtalar

 hastalıklar hastalıklar   zayıf kabuk kalitesi zayıf kabuk kalitesi

Yumurta tavuğu rasyonlarına ortalama %3 Ca Yumurta tavuğu rasyonlarına ortalama %3 Ca

katılması tavsiye edilir.

katılması tavsiye edilir.

– Yaş Yaş

– Çevre sıcaklığı Çevre sıcaklığı – Rasyon içeriği Rasyon içeriği – Hastalıklar Hastalıklar

– Kireç taşı ve istridye kabuğu Kireç taşı ve istridye kabuğu

– Rasyondaki Zn ve Mn etkilidir. Rasyondaki Zn ve Mn etkilidir.

Yumurta akı üzerine etkileri Yumurta akı üzerine etkileri

– Yumurta akının jelimsi yapıda olması yumurta proteini Yumurta akının jelimsi yapıda olması yumurta proteini olan

olan ovomisin ovomisin e e bağlıdır. bağlıdır.

– Arpa ile beslemede yumurta akında incelme ( Arpa ile beslemede yumurta akında incelme ( bayat bayat olduğu izlenimi

olduğu izlenimi ) )

– Lizin, metiyonin ve sistin Lizin, metiyonin ve sistin ak yüksekliğini ak yüksekliğini artırır. artırır.

Yumurta sarısı üzerine etkileri Yumurta sarısı üzerine etkileri

– Kalitenin belirlenmesinde önemli bir kriter Kalitenin belirlenmesinde önemli bir kriter

– Rasyonda yeterli ksantofile yer vererek ürünün rengini Rasyonda yeterli ksantofile yer vererek ürünün rengini kontrol altında tutabilir.

kontrol altında tutabilir.

Kan lekeleri Kan lekeleri

– Başlıca faktör A vitamini eksikliği Başlıca faktör A vitamini eksikliği – K vitamini eksikliği K vitamini eksikliği

– Pamuk tohumunda bulunan gossipol Pamuk tohumunda bulunan gossipol yumurta yumurta sarısını mavi yeşil renk

sarısını mavi yeşil renk almasına yol açar almasına yol açar (bekletilmiş yumurtalarda daha belirgin) (bekletilmiş yumurtalarda daha belirgin) Yumurtalarda koku

Yumurtalarda koku

– Kolza küspesi kullanımı (balık kokusu) Kolza küspesi kullanımı (balık kokusu) Sinapin, goitrin, ve tanenler

Sinapin, goitrin, ve tanenler

Yumurtanın kolesterol içeriği Yumurtanın kolesterol içeriği

– Rasyonda doymuş yağlar kolesterol Rasyonda doymuş yağlar kolesterol – Uzun zincirli yağ asitleri Kolesterol Uzun zincirli yağ asitleri Kolesterol – Rasyona %3-5 oranında sarımsak tozu / 250 mg Rasyona %3-5 oranında sarımsak tozu / 250 mg

Cu ilavesi

Cu ilavesi yumurta kolesterolünü azaltır yumurta kolesterolünü azaltır . .

Yumurta büyüklüğü Yumurta büyüklüğü

Enerji tüketimi Enerji tüketimi

Vitamin & mineral düzeyi Vitamin & mineral düzeyi

–   Ca & Ca &   D vit D vit amin amin     yumurta ağırlığı yumurta ağırlığı Rasyondaki protein düzeyi (%16-20)

Rasyondaki protein düzeyi (%16-20)

– Metiyonin ve sistin yumurta ağırlığını artırır. Metiyonin ve sistin yumurta ağırlığını artırır.

L L inolei inolei k k a a s s i i t düzeyi t düzeyi

– Linolei Linolei k k a a s s i i t t   Karaciğerde l Karaciğerde l ipoprotein ipoprotein oluşumu oluşumu

  ovaryum gelişimi ovaryum gelişimi   yüksek yumurta ağırlığı yüksek yumurta ağırlığı

– Esansiyel amino asit / yağ asitlerinin Esansiyel amino asit / yağ asitlerinin

yetersizliğinde yumurta ağırlığında azalma yetersizliğinde yumurta ağırlığında azalma – Yaşlı hayvanlarda yumurta ağırlığı artar. Yaşlı hayvanlarda yumurta ağırlığı artar.

– İri yumurtalarda kabuk incelir İri yumurtalarda kabuk incelir

– Rasyonun Rasyonun protein ve metiyonin içeriği protein ve metiyonin içeriği azaltılarak

azaltılarak yumurtanın aşırı ağırlaşması yumurtanın aşırı ağırlaşması önlenebilir.

önlenebilir.

Yumurta veriminde azalmanın nedenleri ve çözüm yolları

– Tavukların yumurta vermesi için en az 14 saat gün uzunluğuna ihtiyaç vardır.

– Yumurta veriminde azalma olduğunda ilk akla AYDINLATMA programını kontrol etmek gelmelidir.

– Tane yemler bütün olarak verildiğinde rasyon

homojen karışımı sağlanamayabilir (YAĞLANMA,

PROLAPSUS)

– Sürekli yeterli ve temiz su sağlanmalı – Kabuk kalite sorunları (Ca, P ve D vit.)

Midye kabukları serbest seçim şeklinde Yumurta kabuğu üzerine sıcaklığın etkisi

 Sıcak hava   respirasyon hızı  CO

kaybı

 kan bikarbonat düzeyi   yumurta kabuk

oluşumu

YUMURTACI TİCARİ MELEZ YUMURTACI TİCARİ MELEZ

CİVCİV, PİLİÇ VE TAVUKLARIN CİVCİV, PİLİÇ VE TAVUKLARIN

BESLENMESİ

BESLENMESİ

Yumurta tavuğu olacak civcivlerin ergin hale Yumurta tavuğu olacak civcivlerin ergin hale

gelmeleri için uzun bir süreye ihtiyaç vardır.

gelmeleri için uzun bir süreye ihtiyaç vardır.

1- Konvansiyonel sistem 1- Konvansiyonel sistem

Enerji

kcal/kg ME HP, % Başlangıç Büyüme Gelişme Başlangıç Büyüme Gelişme Enerji /Protein oranı

0-6. hafta 6-12. hafta 12-20. hafta

2640 19.6 15.8 12.4 134.7 167.1 212.9

2750 20.4 16.4 12.9 134.8 167.7 213.2

2860 21.3 17.1 13.4 134.3 167.3 213.4

2970 22.1 17.8 13.9 134.4 166.9 213.7

3080 23 18.4 14.4 133.9 167.4 213.9

Tablo. Yumurta civciv ve piliçlerin büyümenin değişik çağlarında enerji ve protein gereksinmeleri

%16 HP ile beslenen piliçler ile Tablo’ya göre uygulanan

%16 HP ile beslenen piliçler ile Tablo’ya göre uygulanan besleme programında 20. haftada aynı vücut ağırlığına ulaşır.

besleme programında 20. haftada aynı vücut ağırlığına ulaşır.

İyi beslenen piliçler;

İyi beslenen piliçler;

– Hastalıklardan, Hastalıklardan,

– Kötü çevre koşullarından, Kötü çevre koşullarından,

– Aşılamalardan ve diğer etmenlerden ileri Aşılamalardan ve diğer etmenlerden ileri gelebilecek ve

gelebilecek ve

– Piliçlerin büyümelerini geciktirecek streslerden Piliçlerin büyümelerini geciktirecek streslerden daha iyi korunur.

daha iyi korunur.

Tavuk rasyonlarında protein miktarının saptanması için tüm yumurtlama süresi üç döneme ayrılır.

1. Dönem 22-42 haftalar arası:

1. Dönem 22-42 haftalar arası:

Tavuğun yumurta verimi 0’ dan %95’ e yükselir Tavuğun yumurta verimi 0’ dan %95’ e yükselir

Yaklaşık 1450 g olan CA 1950 g’ a ulaşır Yaklaşık 1450 g olan CA 1950 g’ a ulaşır

40 g olan yumurta ağırlığı 20 hafta sonra 60 g’a ulaşır.

40 g olan yumurta ağırlığı 20 hafta sonra 60 g’a ulaşır.

Optimum yumurta verimi, maksimum yumurta ağırlığı Optimum yumurta verimi, maksimum yumurta ağırlığı

ve ağırlık artışının normal devam ettirilmesi için bu ve ağırlık artışının normal devam ettirilmesi için bu

süre tavuk yaşamında en kritik dönemdir ve süre tavuk yaşamında en kritik dönemdir ve

rasyondaki protein düzeyinin

rasyondaki protein düzeyinin % 19-19.5 % 19-19.5 uygun olur. uygun olur.

Geleneksel Sistemde Yumurtlama Dönemleri

Geleneksel Sistemde Yumurtlama Dönemleri

2. Dönem 42-62 haftalar arası:

2. Dönem 42-62 haftalar arası:

Tavuk CA bakımından ergin hale gelmiştir.

Tavuk CA bakımından ergin hale gelmiştir.

Yumurta verimi %95’ den % 85’ e azalmaktadır.

Yumurta verimi %95’ den % 85’ e azalmaktadır.

% 18-18.5 düzeyinde protein yeterli olmaktadır.

% 18-18.5 düzeyinde protein yeterli olmaktadır.

3. Dönem 62-74 haftalar arası:

3. Dönem 62-74 haftalar arası:

Yumurta veriminin %85’ in altına düşer, %17 protein Yumurta veriminin %85’ in altına düşer, %17 protein

içeren rasyonlar yeterli olmaktadır.

içeren rasyonlar yeterli olmaktadır.

Tablo. Beyaz Leghorn tavuklarda yumurta veriminin üç döneminde protein gereksinimi

Gereksinilen protein

HP

1. Dönem 2. Dönem 3. Dönem

Yumurta verimi için, g Yaşama payı, g

Büyüme, g

Tüylerde büyüme, g Toplam, g

Tüketilmesi gereken protein, g Protein değerlendirme, %

5.6 3.0 1.2 0.4 10.2 18.0 56.6

6.0 3.0

0 0.1 9.1 16.0 56.8

5.3 3.0

0

0.1

8.4

15.0

56.0

Yumurta üretim evreleri Yumurta üretim evreleri

Tavuklarda yumurta üretimi genellikle 15 aylık bir Tavuklarda yumurta üretimi genellikle 15 aylık bir

periyodu kapsar.

periyodu kapsar.

20-22 haftalarda başlar, 28-30 haftalarda pike ulaşır.

20-22 haftalarda başlar, 28-30 haftalarda pike ulaşır.

Kademeli olarak yumurtalama verimi 15 aydan sonra Kademeli olarak yumurtalama verimi 15 aydan sonra

%65 düşer.

%65 düşer.

Işık periyodu Işık periyodu Yem tüketimi & pituitary Yem tüketimi & pituitary bezi stimulasyonu

bezi stimulasyonu YUMURTLAMA YUMURTLAMA

Civciv ve piliç dönemi yemleme programı Civciv ve piliç dönemi yemleme programı (kahve rengi ticari melez yumurtacı ırklar için):

(kahve rengi ticari melez yumurtacı ırklar için):

0-3 haftalar:

0-3 haftalar: Y Y emler yüksek enerjili ve proteinli emler yüksek enerjili ve proteinli olmalarının yanı sıra fiziksel form olarak da

olmalarının yanı sıra fiziksel form olarak da pelet pelet kırıntısı

kırıntısı tercih edilmelidir. tercih edilmelidir.

Yaz döneminde bu yemlerle besleme 4-5. haftaya Yaz döneminde bu yemlerle besleme 4-5. haftaya

kadar uzatılabilir.

kadar uzatılabilir.

4-10. haftalar:

4-10. haftalar: büyütme sıcak havalara rastlarsa büyütme sıcak havalara rastlarsa hedef CA’a ulaşmak zorlaşacağı için yemler sık sık hedef CA’a ulaşmak zorlaşacağı için yemler sık sık

verilir.

verilir.

Hedeflenen CA sağlanmazsa 11. haftaya uzatılır.

Hedeflenen CA sağlanmazsa 11. haftaya uzatılır.

2. Yeni sistem yumurtacı civciv ve piliç büyütme

programı

11-15/16 haftalar:

11-15/16 haftalar:

Yemin enerji ve protein düzeyi düşük, yağlanma olmaz.

Yemin enerji ve protein düzeyi düşük, yağlanma olmaz.

16/17. haftadan yumurta veriminin % 2’ ye kadar 16/17. haftadan yumurta veriminin % 2’ ye kadar

olduğu dönem:

olduğu dönem:

Üreme organlarında hızlı bir büyüme dikkati çeker.

Üreme organlarında hızlı bir büyüme dikkati çeker.

Kalsiyum, vücut Ca depolarının oluşması ve pilici Kalsiyum, vücut Ca depolarının oluşması ve pilici

yumurtlama dönemine hazırlaması bakımından önemli.

yumurtlama dönemine hazırlaması bakımından önemli.

– Ca kaynağının yarısı toz , yarısı 2-4 mm boyunda iri mozayik Ca kaynağının yarısı toz , yarısı 2-4 mm boyunda iri mozayik

– Bu yeme yumurta verimi %2’ye ulaşana kadar devam edilir. Bu yeme yumurta verimi %2’ye ulaşana kadar devam edilir.

Tablo. Büyüme sürecindeki kahve rengi ticari melez yumurtacı ırklar için Tablo. Büyüme sürecindeki kahve rengi ticari melez yumurtacı ırklar için

enerji ve besin maddeleri gereksinimleri enerji ve besin maddeleri gereksinimleri

Besin maddeleri

Besin maddeleri Başlama Başlama 0-3 hafta 0-3 hafta

Civciv Civciv 4-10 hafta 4-10 hafta

Piliç büyütme Piliç büyütme 11-15/16 hafta

11-15/16 hafta Yumurtlama öncesi

16/17 hafta-%2 yumurta verimi

ME, kcal/kg ME, kcal/kg

HP, % HP, %

Metiyonin (enaz),%

Metiyonin (enaz),%

Meth+sist.(toplam)%

Meth+sist.(toplam)%

Lizin (en az), % Lizin (en az), %

Treonin (en az), % Treonin (en az), %

Triptofan (en az), % Triptofan (en az), % Ca (en az-en çok), % Ca (en az-en çok), %

P (emilebilir), % P (emilebilir), %

Na (toplam), % Na (toplam), %

2950 2950 20 20 0.52 0.52 0.86 0.86 1.16 1.16 0.76 0.76 0.21 0.21

1.05-1.10 1.05-1.10 0.48 0.48

0.16 0.16

2850 2850 19 19 0.45 0.45 0.76 0.76 0.98 0.98 0.65 0.65 0.19 0.19

0.90-1.10 0.90-1.10 0.42 0.42

0.16 0.16

2750 2750 16 16 0.33 0.33 0.60 0.60 0.74 0.74 0.50 0.50 0.16 0.16

0.80-1.00 0.80-1.00 0.36 0.36

0.16 0.16

2750 2750 17 17 0.36 0.36 0.65 0.65 0.80 0.80 0.53 0.53 0.17 0.17

2.00-2.10 2.00-2.10 0.45 0.45

0.16 0.16

Daha sonra kafes tavuğu yumurta yemi 1. dönem Daha sonra kafes tavuğu yumurta yemi 1. dönem

yemine geçilmelidir.

yemine geçilmelidir.

Bu dönemde

Bu dönemde yüksek verim ve pikte uzun süre yüksek verim ve pikte uzun süre kalması

kalması : :

- Sürüde en az % 80 üniformite, - Sürüde en az % 80 üniformite,

- Cinsel olgunluğa zamanında ulaşma (Ağırlık) - Cinsel olgunluğa zamanında ulaşma (Ağırlık)

- Dengeli bir yem (kaliteli ham maddeler).

- Dengeli bir yem (kaliteli ham maddeler).

Yemdeki enerji ihtiyacı genelde çevre ısısına bağlı Yemdeki enerji ihtiyacı genelde çevre ısısına bağlı

olarak değişiklik gösterir.

olarak değişiklik gösterir.

Yemdeki amino asitlerin yaklaşık % 80-85’ i yumurta Yemdeki amino asitlerin yaklaşık % 80-85’ i yumurta

üretiminde kullanılmaktadır.

üretiminde kullanılmaktadır.

Yumurta kabuğunun sağlamlığı ve iskelet yapısını Yumurta kabuğunun sağlamlığı ve iskelet yapısını

güçlendirmek için yemlerde kullanılan Ca kaynağının güçlendirmek için yemlerde kullanılan Ca kaynağının

en az % 50’ si iri parçalardan oluşmalıdır.

en az % 50’ si iri parçalardan oluşmalıdır.

İyi bir kabuk kalitesi sağlayabilmek için;

İyi bir kabuk kalitesi sağlayabilmek için;

– Öğleyin yemliklerin en az bir saat boş kalması, Öğleyin yemliklerin en az bir saat boş kalması,

– Akşam üzeri ışıklar sönmeden 3-4 saat önce yem verilmeli. Akşam üzeri ışıklar sönmeden 3-4 saat önce yem verilmeli.

Tablo. Kahve rengi ticari melez yumurtacı tavukların yumurtlama dönemi enerji ve Tablo. Kahve rengi ticari melez yumurtacı tavukların yumurtlama dönemi enerji ve

besin maddeleri gereksinimleri besin maddeleri gereksinimleri

Besin maddeleri

Besin maddeleri Tavuk yemi-1 Tavuk yemi-1 18-28 hafta

18-28 hafta Tavuk yemi-2 Tavuk yemi-2 28-50 hafta

28-50 hafta Tavuk yemi-3 Tavuk yemi-3 50 hafta +

50 hafta + ME, kcal/kg

ME, kcal/kg HP, %

HP, %

Methiyonin (en az),%

Methiyonin (en az),%

Meth+sist.(toplam),%

Meth+sist.(toplam),%

Lizin (en az), % Lizin (en az), % Treonin (en az), % Treonin (en az), % Triptofan (en az), % Triptofan (en az), % Ca , %

Ca , %

P (emilebilir-toplam)*, % P (emilebilir-toplam)*, % P (emilebilir-toplam)**,%

P (emilebilir-toplam)**,%

Na (toplam), % Na (toplam), %

2750-2800 2750-2800 19.50

19.50 0.43 0.43 0.76 0.76 0.88 0.88 0.62 0.62 0.19 0.19 4.0 4.0 0.44 0.44 0.40 0.40 0.18 0.18

2750-2800 2750-2800 19.50

19.50 0.43 0.43 0.76 0.76 0.88 0.88 0.62 0.62 0.19 0.19 4.2 4.2 0.42 0.42 0.38 0.38 0.18 0.18

2730-2760 2730-2760 19.50

19.50 0.43 0.43 0.76 0.76 0.88 0.88 0.62 0.62 0.19 0.19 4.5 4.5 0.38 0.38 0.34 0.34 0.18 0.18

* Kalsiyum kaynağı tümüyle ince toz halinde

** Kalsiyum kaynağı % 65 iri mozayık + %35 toz halde

Tablo. Kahve rengi ticari melez yumurtacı ırkların genel verim özellikleri Tablo. Kahve rengi ticari melez yumurtacı ırkların genel verim özellikleri

Yumurta, adet (60. Haftaya kadar) Yumurta, adet (60. Haftaya kadar) Yumurta, adet (72. Haftaya kadar) Yumurta, adet (72. Haftaya kadar) Kılavuz yumurta, gün

Kılavuz yumurta, gün

% 50 verime ulaştığı yaş, gün

% 50 verime ulaştığı yaş, gün Pik verimine ulaştığı yaş, gün Pik verimine ulaştığı yaş, gün

248.3 248.3 310 310

112-119 (16/17 hf) 112-119 (16/17 hf)

140 (20 hf) 140 (20 hf) 175 (25 hf) 175 (25 hf)

En yüksek verim (pik verimi), % En yüksek verim (pik verimi), % 76. Haftadaki verimi %

76. Haftadaki verimi %

% 90 verim üzerindeki süre, hafta

% 90 verim üzerindeki süre, hafta

95 95 73 73 20 20 Yumurta verimi

Yumurta ağırlığı

60. Haftaya kadar ortalama yumurta ağırlığı, g 60. Haftaya kadar ortalama yumurta ağırlığı, g 72. Haftaya kadar ortalama yumurta ağırlığı, g 72. Haftaya kadar ortalama yumurta ağırlığı, g

61.7 61.7

62.6 62.6

Yem tüketimi

0-17 haftalar arasındaki toplam yem tüketimi, g 0-17 haftalar arasındaki toplam yem tüketimi, g

Yumurtlama dönemi-günlük ortalama yem tüketimi, g Yumurtlama dönemi-günlük ortalama yem tüketimi, g

6083 6083 115 115

Canlı ağırlık

18. Haftadaki canlı ağırlık, g 18. Haftadaki canlı ağırlık, g 40. Haftadaki canlı ağırlık, g 40. Haftadaki canlı ağırlık, g

1560 1560

2000 2000

Gün boyu farklı rasyonla besleme Gün boyu farklı rasyonla besleme

(Split feeding) (Split feeding)

Yumurta tavukları çoğunlukla sabah saatlerinde Yumurta tavukları çoğunlukla sabah saatlerinde

yumurtlar.

yumurtlar.

Yumurtlamayı takiben ilk ovulasyon yaklaşık 30dk Yumurtlamayı takiben ilk ovulasyon yaklaşık 30dk

sonra gerçekleşir.

sonra gerçekleşir.

İlk 4 saatte yumurta akı şekillenmektedir İlk 4 saatte yumurta akı şekillenmektedir

Daha sonra yaklaşık 20 saat süresince albümin Daha sonra yaklaşık 20 saat süresince albümin

etrafında yumurta kabuğu şekillenmektedir.

etrafında yumurta kabuğu şekillenmektedir.

Yumurta tavuklarında

Yumurta tavuklarında amino asit, enerji, Ca ve P amino asit, enerji, Ca ve P gereksinimleri gün boyunca değişmektedir.

gereksinimleri gün boyunca değişmektedir.

Tavuklara besin maddelerini istedikleri gibi seçecekleri Tavuklara besin maddelerini istedikleri gibi seçecekleri

yemler verildiğinde;

yemler verildiğinde;

– Sabah saatlerinde protein ve enerji, Sabah saatlerinde protein ve enerji,

– Günün geri kalan kısmında Ca tüketimi daha Günün geri kalan kısmında Ca tüketimi daha yüksektir.

yüksektir.

Gün içinde farklı rasyonla beslenenler tavuklarda günlük Gün içinde farklı rasyonla beslenenler tavuklarda günlük

tüketim tüketim

– Protein Protein %11 %11 – Enerji Enerji %8 %8

– Ca Ca %26 %26 daha düşük olmuştur. daha düşük olmuştur.

Gün içinde farklı rasyonla beslemede;

Gün içinde farklı rasyonla beslemede;

Üretim maliyeti azalır -daha k

Üretim maliyeti azalır -daha kâ rlı yumurta üretimi- rlı yumurta üretimi- Yumurta kabuk kalitesi iyileşir ve pazarlanabilir Yumurta kabuk kalitesi iyileşir ve pazarlanabilir

yumurta sayısı artar yumurta sayısı artar

Dışkı ile azot, fosfor ve kalsiyum gibi besin madde Dışkı ile azot, fosfor ve kalsiyum gibi besin madde

kayıpları azalır.

kayıpları azalır.

Örnek:

Örnek: Ortalama CA 1.98 kg, ortalama yumurta ağırlığı 60g, Ortalama CA 1.98 kg, ortalama yumurta ağırlığı 60g, yumurta verimi %93 olan, 25 °C ortamda barındırılan ve

yumurta verimi %93 olan, 25 °C ortamda barındırılan ve

günde 120g yem tüketen kahverengi yumurtacı tavukları için günde 120g yem tüketen kahverengi yumurtacı tavukları için

hazırlanacak karma yemin enerji içeriği (kcal/kg) ne olmalıdır.

hazırlanacak karma yemin enerji içeriği (kcal/kg) ne olmalıdır.

ME =CA

ME =CA

(173-1.95*ÇS)+(2*OYÜ)+(5.5*CAA) (173-1.95*ÇS)+(2*OYÜ)+(5.5*CAA)

=1.98

=1.98

(173-1.95*25)+(2*(0.93*60))+(5.5*1.4) (173-1.95*25)+(2*(0.93*60))+(5.5*1.4)

=327 kcal/hayvan/gün (120 g yemle bu enerjiyi almalı)

=327 kcal/hayvan/gün (120 g yemle bu enerjiyi almalı) 120g yemde

120g yemde 327 kcal 327 kcal 1000g yemde

1000g yemde x=2725 kcal/kg ME (kullanılacak yemin enerji x=2725 kcal/kg ME (kullanılacak yemin enerji içeriği)

içeriği)

Örnek: Ortalama yumurta verimi %90, ortalama yumurta Örnek: Ortalama yumurta verimi %90, ortalama yumurta ağırlığı 55g olan 90g yem tüketen genç bir sürünün Ca ağırlığı 55g olan 90g yem tüketen genç bir sürünün Ca

ihtiyacını hesaplayarak bu tavuklar için hazırlanacak karma ihtiyacını hesaplayarak bu tavuklar için hazırlanacak karma yemin Ca içeriği ne olmalıdır.

yemin Ca içeriği ne olmalıdır.

Ortalama yumurta üretimi=Ort. yum verimi * Ort. yum ağırlığı Ortalama yumurta üretimi=Ort. yum verimi * Ort. yum ağırlığı

=0.90*55=

=0.90*55= 49.5 g 49.5 g yumurta/gün yumurta/gün 100g yumurta

100g yumurta 11g kabuk içerir 11g kabuk içerir 49.5 yumurta

49.5 yumurta x=5.45 g kabuk (CaCO3 x=5.45 g kabuk (CaCO3 ) ) 100g CaCO3’ın

100g CaCO3’ın 40g’ı Ca 40g’ı Ca

5.45 g kabuk (CaCO3 5.45 g kabuk (CaCO3 x=2,18g Ca x=2,18g Ca 100g Ca

100g Ca 60g emilir 60g emilir X=3.63g Ca

X=3.63g Ca 2.18 g Ca 2.18 g Ca

95 g yemle 3.63 g Ca alması gerekiyor 95 g yemle 3.63 g Ca alması gerekiyor 100 g yemde

100 g yemde x=%3.82 Ca karma yemde olmalı x =%3.82 Ca karma yemde olmalı

DAMIZLIK TAVUKLARIN DAMIZLIK TAVUKLARIN

BESLENMESİ

BESLENMESİ

Yumurtacı damızlıklar beslenmesi Yumurtacı damızlıklar beslenmesi Temel hedef ;

Temel hedef ;

Sağlıklı, döl verimi yüksek homojen sürüler elde etmek Beyaz ya da kahverengi yumurta üretilmektedir.

Beyazlarda Leghorn (CA ve yem tüketimleri de az).

Kahverengi ticari yumurtacı damızlıklarda ise New Hampshire ırkının özellikleri ön plandadır

Damızlıkların büyüme sürecinde ; Damızlıkların büyüme sürecinde ;

– Aşırı kilo almaları, yağlanmaları daha sonraki dönemde Aşırı kilo almaları, yağlanmaları daha sonraki dönemde döllü yumurta üretimini önemli düzeyde azaltır

döllü yumurta üretimini önemli düzeyde azaltır

Etçi damızlıkların beslenmesi Etçi damızlıkların beslenmesi

Büyüme hızı ile üreme arasında negatif bir ilişki Büyüme hızı ile üreme arasında negatif bir ilişki

vardır.

vardır.

Cinsel olgunluğa (22 hafta) doğru hayvanların Cinsel olgunluğa (22 hafta) doğru hayvanların

optimum ağırlığa (2.2 kg) ulaşması istenir.

optimum ağırlığa (2.2 kg) ulaşması istenir.

1. Dönem (0-42 günler)(0-6hft):

1. Dönem (0-42 günler)(0-6hft):

İskelet, immun sistem, tüylenme ve kardiyovasküler İskelet, immun sistem, tüylenme ve kardiyovasküler

gelişmenin iyi olması temel prensiptir.

gelişmenin iyi olması temel prensiptir.

Enerji ve protein düzeyi yüksek yemler verilir.

Enerji ve protein düzeyi yüksek yemler verilir.

2. Dönem (43-119 günler)(6-17hft):

2. Dönem (43-119 günler)(6-17hft):

Hızlı bir büyümeden daha çok üniformiteyi sağlamak, Hızlı bir büyümeden daha çok üniformiteyi sağlamak, dengeli ve kontrollü bir büyümeyi sürdürmek esastır.

dengeli ve kontrollü bir büyümeyi sürdürmek esastır.

– Yem enerji düzeyi 2750 kcal/kg ME’ den 2650-2600 kcal/kg Yem enerji düzeyi 2750 kcal/kg ME’ den 2650-2600 kcal/kg ME düşürülür.

ME düşürülür.

HP düzeyi de % 15’ e indirilir.

HP düzeyi de % 15’ e indirilir.

Bu dönemde

Bu dönemde kısıtlı besleme yaygın olarak kısıtlı besleme yaygın olarak kullanılır. kullanılır.

Piliçlerin tükettikleri yem ve CA kayıt altına alınır.

Piliçlerin tükettikleri yem ve CA kayıt altına alınır.

– Aşırı YT ve yağlanma yumurtlama döneminde Aşırı YT ve yağlanma yumurtlama döneminde damızlık performansını olumsuz etkiler.

damızlık performansını olumsuz etkiler.

3. Dönem (120-154 günler)(17-22hft):

3. Dönem (120-154 günler)(17-22hft):

Seksüel olgunluğa geçiş dönemidir.

Seksüel olgunluğa geçiş dönemidir.

İlk yumurtalar alınmaya başlanır.

İlk yumurtalar alınmaya başlanır.

Yumurtalar küçük ve kuluçka için uygun değildir Yumurtalar küçük ve kuluçka için uygun değildir 4 4 . Dönem (155 günden sonrasını kapsar): . Dönem (155 günden sonrasını kapsar):

Yüksek yumurta kütlesi ve kuluçka randımanı 210.

Yüksek yumurta kütlesi ve kuluçka randımanı 210.

güne (30 hafta) kadar devam eder sonra verim azalır.

güne (30 hafta) kadar devam eder sonra verim azalır.

Pik dönem olarak ifade edilen bu dönemde bir Pik dönem olarak ifade edilen bu dönemde bir

tavuğun günlük besin maddeleri gereksinmesi 25g tavuğun günlük besin maddeleri gereksinmesi 25g

HP, 385 kcal ME ve 2 g linoleik asittir.

HP, 385 kcal ME ve 2 g linoleik asittir.

Yumurta kütlesi= Ortalama yumurta ağırlığı, g X yumurta verimi, %

Bu süre sonunda YV başlarken CAA devam eder.

Bu süre sonunda YV başlarken CAA devam eder.

Bu fizyolojik olgu nedeniyle hayvanın yağlanmasını Bu fizyolojik olgu nedeniyle hayvanın yağlanmasını

önlemek için günlük yem ve enerji tüketiminde önlemek için günlük yem ve enerji tüketiminde

azaltmaya gidilir (

azaltmaya gidilir ( 210-392 günler arasında her gün 210-392 günler arasında her gün muntazaman 2 g yem ve 6 kcal ME azaltılır

muntazaman 2 g yem ve 6 kcal ME azaltılır ). ).

Böylece CAA 15-20 g/tavuk/hafta olarak sabitlenir.

Böylece CAA 15-20 g/tavuk/hafta olarak sabitlenir.

Damızlık sürülerin ekonomik ömürleri

Damızlık sürülerin ekonomik ömürleri 64 hafta sürer sürer bu sürede damızlık tavukların

bu sürede damızlık tavukların YV 170 YV 170 adet ve adet ve bunların da kuluçkalık olanlarının sayısı

bunların da kuluçkalık olanlarının sayısı 150-160 . 150-160 . Ergin sürülerde en uygun

Ergin sürülerde en uygun horoz tavuk oranı 1/8-10 horoz tavuk oranı 1/8-10 . .

Besin maddeleri

Besin maddeleri Başlatma Başlatma 0-6hft

Büyütme Büyütme 6-17hft

Yumurta öncesi Yumurta öncesi 17-22hft

Damızlık Damızlık

22hft- 22hft- HP, %

HP, %

ME, kcal/kg ME, kcal/kg Linoleik asit, % Linoleik asit, % Methiyonin,%

Methiyonin,%

Meth+sist.,%

Meth+sist.,%

Lizin, % Lizin, %

Triptofan, % Triptofan, % Ca, %

Ca, %

P (yararlan.) ,%

P (yararlan.) ,%

17.50-20.0 17.50-20.0 2800-2915 2800-2915

1-1.5 1-1.5

0.35-0.46 0.35-0.46 0.70-0.80 0.70-0.80 0.90-1.10 0.90-1.10 0.18-0.28 0.18-0.28 0.95-1.00 0.95-1.00 0.43-0.48 0.43-0.48

15.0-15.5 15.0-15.5 2700- 2865 2700- 2865 0.8-1.25 0.8-1.25 0.26-0.35 0.26-0.35 0.52-0.60 0.52-0.60 0.65-0.75 0.65-0.75 0.14-0.19 0.14-0.19 0.87-1.0 0.87-1.0 0.40-0.45 0.40-0.45

16.0-18.50 16.0-18.50 2750-2865 2750-2865

1.1-1.6 1.1-1.6

0.31-0.38 0.31-0.38 0.58-0.71 0.58-0.71 0.74-0.87 0.74-0.87 0.16-0.17 0.16-0.17

1.3-1.6 1.3-1.6

0.40-0.45 0.40-0.45

15.5-17.0 15.5-17.0

2750-2870 2750-2870

1.25-1.80 1.25-1.80 0.31-0.36 0.31-0.36 0.58-0.65 0.58-0.65 0.71-0.83 0.71-0.83 0.16-0.21 0.16-0.21

2.9-3.3 2.9-3.3

0.40-0.47

0.40-0.47

Tablo. Broyler damızlıkların enerji ve besin maddeleri gereksinimleri

Oyalama yemlemesi (scratch feeding):

Oyalama yemlemesi (scratch feeding):

Gerek tavuklarda ve gerek horozlarda ince yem verilerek Gerek tavuklarda ve gerek horozlarda ince yem verilerek

sürdürülen yemlemeye zaman zaman tane yem ya da sürdürülen yemlemeye zaman zaman tane yem ya da

pelet vermek suretiyle müdahale edilir (0.5 kg tane yem pelet vermek suretiyle müdahale edilir (0.5 kg tane yem

yada pelet/100 horoz/gün).

yada pelet/100 horoz/gün).

Besin maddeleri temininden daha çok oyalamaya Besin maddeleri temininden daha çok oyalamaya

yönelik bir uygulamadır.

yönelik bir uygulamadır.

Bu uygulama

Bu uygulama yemlerin sindirimini olumlu etkilemekte, yemlerin sindirimini olumlu etkilemekte, kanibalismus riskini azaltmakta ve altlık kalitesini

kanibalismus riskini azaltmakta ve altlık kalitesini artırmaktadır.

artırmaktadır.

Damızlık tavuk ve horozlar için kümeste grit Damızlık tavuk ve horozlar için kümeste grit

uygulamaları aksatılmadan sürdürülmelidir (5 uygulamaları aksatılmadan sürdürülmelidir (5

mm granit grit, 0.5 kg/100 horoz/hafta).

mm granit grit, 0.5 kg/100 horoz/hafta).

Gerek oyalama yemlemesi ve gerekse grit Gerek oyalama yemlemesi ve gerekse grit

uygulamaları tavuklar için de aynen geçerlidir.

uygulamaları tavuklar için de aynen geçerlidir.

Damızlık horozların beslenmesi

Cinsel olgunluğa kadar olan dönemde horozlarla Cinsel olgunluğa kadar olan dönemde horozlarla

tavuklar beraber veya ayrı ayrı beslenebilirler.

tavuklar beraber veya ayrı ayrı beslenebilirler.

– Başlangıç ve büyütme yemleri dişilerle aynı. Başlangıç ve büyütme yemleri dişilerle aynı.

Erkek damızlıkların başlatma yemleri %18 Erkek damızlıkların başlatma yemleri %18

proteinden daha az protein içerdiğinde zayıf proteinden daha az protein içerdiğinde zayıf

tüylenmeye yol açmaktadır.

tüylenmeye yol açmaktadır.

Etçi damızlıklar 4.5-5 kg CA ulaşırlar.

Etçi damızlıklar 4.5-5 kg CA ulaşırlar.

– Tavukların yeminden yememesi için tavuk Tavukların yeminden yememesi için tavuk yemliklerinin üzerine tel kafesler konur.

yemliklerinin üzerine tel kafesler konur.

Horozlar için yüksek askılı yemlikler konulur.

Horozlar için yüksek askılı yemlikler konulur.

Horozlarda yem kısıtlamasına dişilerde olduğu gibi Horozlarda yem kısıtlamasına dişilerde olduğu gibi

yaklaşık 3 haftalık yaşta başlanabilir.

yaklaşık 3 haftalık yaşta başlanabilir.

– Ortalama CA ve sürü üniformitesine göre karar verilir. Ortalama CA ve sürü üniformitesine göre karar verilir.

Çevre ısısı ve rasyon enerji düzeyi YT ve büyüme Çevre ısısı ve rasyon enerji düzeyi YT ve büyüme

oranını etkilemektedir.

oranını etkilemektedir.

Tablo. Et tipi damızlık horoz yemlerinde enerji ve besin maddeleri

Besin maddesi

Besin maddesi En az / en çok En az / en çok HP, %

HP, %

ME, kcal/kg ME, kcal/kg

Lizin, % Lizin, %

Metiyonin + sistin, % Metiyonin + sistin, %

Linoleik asit, % Linoleik asit, %

Ca, % Ca, %

12-14 12-14

2630-2800 2630-2800

0.45-0.55 0.45-0.55 0.38-0.46 0.38-0.46

0.8-1.2

0.8-1.2

0.8-1.2

0.8-1.2