İnsansız Hava Aracı (İHA) ile Ortofoto ve Sayısal Yükseklik Modeli Üretimi: Adıyaman Üniversitesi Merkez Kampüs Örneği
Senem TEKİN
*1, Fatih TEKİR
21Adıyaman Üniversitesi, Teknik Bilimler Meslek Yüksek Okulu, Madencilik ve Maden Çıkarım Bölümü, Adıyaman
2Adıyaman Belediyesi, İmar ve Şehircilik Müdürlüğü, Adıyaman
Özet
Uzaktan algılama (UA) ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) teknolojilerindeki hızlı gelişim ile beraber İnsansız Hava Araçlarına (İHA) yönelik talep dünyada olduğu gibi ülkemizde de hızla artmaktadır. İHA ile elde edilen görüntülerin yüksek çözünürlük gibi özelliklere sahip olması yanı sıra arazi çalışması yapılması güç olan bölgelerde sağladığı büyük avantajları bulunmaktadır. Arazinin sahip olduğu morfolojiyi yansıtması ve elde edilen ortofotolardan elde edilen yüksek çözünürlüklü sayısal yükseklik modeli ve bu model kullanılarak elde edilen yamaç eğimi, yamaç yönelimi parametreleri ile bölgesel ya da alansal morfolojik özelliklerin ortaya çıkarılması çalışmalarında kullanılmaktadır. Bu çalışmada İHA kullanılarak Adıyaman Üniversitesi Merkez yerleşke kampüs civarını kapsayan yaklaşık 300 hektarlık bölgede, 3,41 cm hassasiyetinde ortofoto üretilmiştir. Bu görüntüyü kullanarak 3,41 cm hassasiyetinde sayısal yükseklik modeli, yamaç eğimi ve yamaç yönelimi haritaları elde edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Uzaktan algılama, Coğrafi bilgi sistemleri, İnsansız hava aracı, Adıyaman Üniversitesi
Orthophoto and Digital Elevation Model Production using Unmanned Aerial Vehicle (UAV): Adıyaman University Main Campus
Abstract
With the rapid development in Remote Sensing (RS) and Geographic Information Systems (GIS) technologies, the demand for Unmanned Aerial Vehicles (UAVs) is increasing rapidly in our country as in the world. In addition to the high resolution of the UAVs' images, they have great advantages in areas where it is challenging to do fieldwork. It is used to reflect the land's morphology and reveal the high- resolution digital elevation model obtained from the mid-photos. The slope produced by this model, slope orientation parameters, and regional or spatial morphological features. In this study, an orthophoto with a sensitivity of 3.41 cm was produced in approximately 300 hectares covering the main campus of
*Sorumlu yazar (Corresponding author): Senem TEKİN, senemtekin@adiyaman.edu.tr Geliş tarihi: 02.12.2020 Kabul tarihi: 30.12.2020
Adıya precis Keyw
1. Gİ
Uzakt (CBS) İnsans dünya artma kullan [3]. İH şirket tarafın tüm yansıt sunma konus avanta hava pek ç İHA’l görün
aman Univers sion, slope and words: Remot
Univer
İRİŞ
tan algılama ( ) teknolojiler sız Hava Ar ada olduğu aktadır [1,2].
nılarak fotogr HA’lar devle ler, belediy ndan kullanı coğrafik ve tacak projek ası sebebiyle sunda, İHA g
ajları bulunma araçlarının k çok avantajı b lara yerleştiri ntüler ile ara
sity using an d slope orienta te sensing, G rsity
(UA) ve Coğra indeki hızlı g raçlarına (İH gibi ülkem 1979 yılın rametrik dene et kurumları,
eler ve ak ılarak ihtiyaç erileri konum ksiyon ve d
tercih edilme gibi hava ar aktadır [4,5].
kullanımı har beraberinde g len dijital ka azi çalışmala
n UAV. Using ation maps we Geographic ınf
afi Bilgi Siste gelişim ile be HA) yönelik mizde de da ilk kez emeler yapılm
üniversiteler, kademik çev ç doğrultusun msal koordin
atum sistem ektedir. Harita
açlarının pek Dolayısıyla, b ritacılık anlam getirmektedir ameralar ürett arının zor/teh
Şekil 1
ng these imag ere obtained.
formation sys
emleri eraber talep hızla İHA mıştır , özel vreler
ndaki natları mlerini acılık k çok
bu tür mında [5,6].
tikleri hlikeli
olabi sunm ise, hass doğr yüks Zam koşu müm Bu kamp 300 yüze üç b Bölg (SYM yama param
. Yer bulduru
ges, a digital
stems, Unma
ileceği bölgel maktadır [7,8]
İHA yardı asiyet (yersel ruluk sunması sek hassasiyet mansal çözünü
ullarında isten mkündür.
çalışmada, A püsü (Şekil
hektarlık bir ey örnekleme
bantlı görüntü geye ait orto
M), nokta bul aç eğimi, metreler oluşt
u haritası
elevation m
nned aerial v
lerde ölçüm y . En önemli mıyla üretil çözünürlük) ıdır. Uydu gö tte görüntüler rlük bakımınd nilen zamanlar
Adıyaman Ü 1) ve çevr alanda İHA aralığı değer üler ile orto ofoto, sayısal
utu üretimi il yamaç yön turulmuştur.
model with 3.4
vehicles, Adı
yapılabilme i avantajlarında len ortofotol
bakımından y örüntülerinden r elde edilme dan ise uygun arda görüntü ç
Üniversitesi m resine ait ya A kullanılarak rlerinde elde ofotolar üretil l yükseklik m le SYM kullan nelimi gibi
41 cm
yaman
imkanı an biri lardaın yüksek n daha ektedir.
n hava çekimi
merkez aklaşık
farklı edilen lmiştir.
modeli nılarak altlık
2. M
Bu ç kamp aland çevre sebeb aktivi Çalış Emot için N Agiso kullan ortay meka ArcG çekim kame 3,41 edilm ortala Veri Tüm Kalib ortala edilen ortofo Yeşil radyoÇizelg Özel Satır Bant Piks Rady çözü Koo Siste Zone
MATERYAL
çalışma, Adı püsü içerisine da gerçekleşt esi düz bir biyle binaitenin olduğ mada, uçuş tion 3.5; ve G
Netcad; orto oft Metasha nılmıştır. Bö ya çıkarılmas
ansal param GIS yazılım
mi için FC63 era kullanıl
cm (1,34 miştir. Çekil
ama 53607 setinde 28 görüntüleri brasyon ya
ama 19014 e n 3,41 cm folar görünür
l-Mavi) ban ometrik çözü
ge 1. Görüntü llik
r ve sütun t sayısı
el türü yometrik ünürlük
rdinat
emi T
e
L VE MET
ıyaman Ünive alan yakla tirilmiştir. Ka
morfolojiy ve inşaat a ğu bir bölge planı hazırl GNSS verile ofotoların ol ape ile Pi ölgenin topo sı kapsamınd etreleri ince mı kullanılm
310R_8.8_54 lmıştır. Yer inç) olacak en her bir
anahtar no 886 görüntü
in kalibrasy apılan tüm eşleşme bulu m mekansal
r bantlar olan ntlarını içer ünürlüktedir (
üye ait teknik b Ortofoto 2886 * 2886
3 (RGB) Unsigned Integer
8 bit TUREF/TM39
37
TOT
versitesi Me şık 300 hekt ampüs bölge ye sahip ol açısından y eyi içermekt
lığı aşaması erini kullanıl luşturulması ix4d yazılım ografik yapı da ise SYM elemek ama
mıştır. Gör 472x3648 (R rsel çözünü k şekilde te görüntü ba okta oluşmu ü bulunmakt yonu yapılm m görüntül unmaktadır.
çözünürlük n RGB (Kırm
mekte ve (Çizelge 1).
bilgiler Sayısa yüksekl modeli 2886 * 28
1 Unsigne
Integer 32 bit 9 TUREF/T
9 37
erkez tarlık esi ve lması oğun tedir.
ı için lması
için mları ısının gibi acıyla rüntü RGB)
ürlük tercih
aşına uştur.
tadır.
mıştır.
ülerde Elde ükteki mızı-
8-bit
al lik
i 886
ed r
TM3
3. B
11 doğr şekli (Şek otom içeri nokt konu çarpı önde görü (yeşi nokt kayıp görü setin Görü gerç edilm kalib
Şeki
Doğr Kine fotoğ ölçüd örne
BULGULA
Kasım 202 rultusunda, % inde yer ör kil 2). Ek par matik olarak
sinde tamam talar) ve hesa umlarının yan
ılar) ve üstt en görünümd ünümde (YZ il çarpılar) gö talar görüntü
p görüntüle üntüler %65 nde herhangi üntü çekim ekleştirilmişti miştir. Tüm brasyon işlemi
il 2. Planlanan görünüm noktadan görüntüle rulama analiz ematik (RTK ğraflarının y de olduğu klem alan değ
R
20 tarihinde
%65 enine ve rneklem alan rametreler ku
belirlenmişt mlanmıştır. Şe
aplanan (yeşil ı sıra başlang ten görünümd de (XZ düz
düzlemi) hes örülmektedir.
alınan alanlar eri ifade e
bindirmeli ç bir boşluk mi 100
ir ve 288 m görüntü i gerçekleştiri
n uçuş plan ü, Yeşil çi n başlayarak erin konumunu
zi sonrasında K) sistemi yersel çözün hesaplanmışt ğeri için nokta
e Planlanan e boyuna bin nları belirlen ullanılan yazıl
tir. Uçul 2 ekil 2’de ilk
l noktalar) g gıç konumları mde (XY düz zlemi) ve y saplanan kon
Şekil 2 deki rı, yeşil nokta etmektedir.
çekildiği için alan oluşma
m yüksek 86 fotograf
üler kullan ilmiştir.
n alanının izgi, büyük k zaman iç nu takip eder
a, Gerçek Za ile çekilen nürlüğünün
tır. Her bi a bulutu ve Or
uçuş ndirme nmiştir lım ile 2 gün
(mavi görüntü (mavi zlemi), yandan numları i mavi alar ise Fakat n veri amıştır.
klikten elde nılarak
üstten mavi çindeki
amanlı hava yeterli r yer rtofoto
görün ortofo kampü bir al Yükse 750m değişi harita eğiml Kuzey eğim (Şekil kuzey yönel alanla güney olduğ
ntüleri (Şekil otonun yersel üs içerisindek lan ölçümü iç eklik değerler m metre olup imi görülmek asına göre is li araziden ydoğu bölges değerleri y l 4b). Yamaç ye doğru yap imi haritasına ardan oluştuğ ydoğuya doğr ğu görülmekte
3) hazırlanm çözünürlüğün ki en küçük ya
çin bile avan ri en düşük
yaklaşık 110 ktedir (Şekil se genellikle n oluştuğu
sinde bulunan yaklaşık 57°
ç eğiminin a ptığı açıyı if a göre yerleş ğu fakat kuze
ru yönelimin dir (Şekil 4c).
(a)
(b)
mıştır. Elde e nün 3.41 cm o
apılması plan ntaj sağlamak 640 m en yü 0 metrelik yü
4a). Yamaç kampüsün d görülmek n dik yamaç
°’ye ulaşmak azaldığı bölge
fade eden y ke bölgesinin eydoğu, güne n olduğu böl
.
edilen lması nlanan ktadır.
üksek ükselti eğim düşük ktedir.
çlarda ktadır elerde yamaç n düz ey ve
lgeler Şekiil 3. Adıyama yerleşkes görüntüsü bazı birim
(c) an Üniversite
si İHA ile el ü (a), Rektör mlerin (c) yakı
(a)
(b)
esi merkez k lde edilen or örlük binası ( kından görünüm
kampüs rtofoto (b) ve mü
Şekil
4. SO
Adıya Yerle konum Bu g yükse kullan kampü harita civarı almas sebeb bölge Sonuç yükse sebeb ortofo avanta büyük Coğra mühen gelece için düşün
4. Adıyaman yerleşkesi yükseklik eğimi (b) v
ONUÇLAR
aman Üniv şkesi’nde yap msal hassasiye görüntü kulla eklik modeli nılarak Adıy
üs için yam aları oluşturu ı Adıyaman sı ve düz b biyle yerleşim
dir.
ç olarak İHA ek çözünürlü biyle, fotog otoların üretil ajlarıda düşün k avantajlar s afi Bilgi Sist ndislik, tasar ekte yapılmas
önemli nülmektedir.
(c) n Üniversitesi
ve civar modeli (SY ve yamaç yön
R
versitesi M pılan bu çalı ette ortofoto h anılarak 10 c üretilmiştir.
yaman Üniv maç eğimi ve
ulmuştur. Kam ili Merkez i bir morfoloji min yoğunlaşm
A ile elde ed üklü, düşük grametrik t
lmesine imka nüldüğünde h sağlamaktadır temleri ile de rım ve plan sı planlanan
bir altlı
i merkez ka rına ait sa YM) (a), Y nelimi (c) harit
Merkez Ka ışma ile 3,41 haritası üretilm cm hassasiye
Yükseklik m versitesi M e yamaç yön mpüs bölges lçe içerisinde iye sahip o maya başladığ
dilen görüntü maliyetli o tekniklere an sağlaması haritacılık alan r. Üretilen ve eğerlendirildiğ lama süreçle
halihazır har ık oluştur
ampüs ayısal Yamaç taları
ampüs 1 cm miştir.
etinde modeli Merkez nelimi si ve e yer
lması ğı bir
ülerin, lması sahip gibi nında eriler, ğinde erinde ritalar racağı
5. K
1. Y Y H Ü d 2. B U F P I I 2 3. P B I Z F 4. E Z 5. G K K M 6. T
G Ç T H A 7. Y K A D v S M 8. C
U 3 U L
KAYNAKL
Yılmaz, H.M Yaman, A., B Hava Aracı il Üniversitesi dergisi, Journa Brutto, M.L., UAV Platform First Result Photogrammet nformation SPRS Techni 23 – 25 June 2 Przybilla, H.J.
Bild Flug Mi n: Bildme Zeitschriftfuer Fernerkudung, Eisenbeis, H.
Zurich, Switze Gökalp, E., Gü Kinematic) G Kullanılması, Mühendisleri O Tekir, F., Görüntülerinde Çıkartılması, Teknik Ünive Harita Mühen Algılama ve C Yılmaz, V., A Karslı, F., Gö Aracı ile Ü Doğruluk Ana ve Uzaktan Sempozyumu Mayıs 2013, K Cilek, A., Be Unal, M., 2020 3-D Maps for Using UAV T Landscape Arc
LAR
M., Mutluoğlu Bilgilioğlu, S
le Ortofoto Ü Kampüsü Ö al of Geomatic
Garraffa, A ms for Cultura
s. ISPRS try, Remote S Sciences, Vo ical Commiss 2014, Riva del ., Wester-Ebb it Ferngelenkt ssung und r Photogr
, 47(5), 137-14 , 2009. UAV erland: ETH.
üngör, O., 200 GPS’in İmar TMMOB H Odası Dergisi
2019. İnsan en Bina Çatı
Yüksek Lis ersitesi, Fen B ndisliği Anabi CBS Programı, Akar, A., Aka ökalp, E., 20 Üretilen Ort alizi, Türkiye U
Algılama Bi (TUFUAB’
KTÜ, Trabzon rberoglu, S., 0. Generation Landscape P Technologies, chitecture, 5-2
lu, Ö., Ulv S.S., 2018. İn
Üretimi ve A Örneği, Geo cs, 3(2), 103-1 A., Meli, P., al Heritage S
Annals of Sensing and S
olume II-5, sion V Symp l Garda, Italy.
binghaus, W., ktem Kleinflu d Luftbildw
rammetrie 42.
V photogram 01. RTK (Rea r Uygulamal Harita ve Ka i, 87, 38-47.
nsız Hava ılarının Üç B
sans Tezi, Bilimleri Ens ilim Dalı, U , İstanbul, 90.
ar, Ö., Güngö 013. İnsansız rtofoto Harit Ulusal Fotogr irliği VII. T
’2013), 6, n.
Donmez, C.
n of High-Reso Planning and D
, Journal of D 2020, 275-284
i, A., nsansız Aksaray omatik 110.
2014.
Survey:
f the Spatial
2014 osium, 1979.
ugzeug, wesen”
und mmetry.
al Time larında adastro Aracı Boyutlu Yıldız stitüsü, Uzaktan ör, O., Hava talarda rametri Teknik 23-25 ,Cilek, olution Design Digital 4.
Örneği
