T.C.
SAMSUN VALİLİĞİ
Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü
SAMSUN İLİNDE
SEBZE ÜRETİM SEKTÖRÜ
Burhan HEKİMOĞLU Mustafa ALTINDEĞER Ziraat Mühendisi Ziraat Mühendisi
Samsun / Mart 2015
İÇİNDEKİLER
Sayfa Önsöz
1. Giriş 1
2. Dünya Yaş Sebze Üretimi 1
3. Sebze Yetiştiriciliğinde Genel Durum 5
4. Yaş Sebzede İhracatımız 6
5. Türkiye Sebze Ekiliş ve Üretim Miktarı 9
6. Sebze Yetiştiriciliğinde Çevreye Duyarlı Üretim 11 7. Samsun ve Türkiye Sebze Ekilişi Karşılaştırması 11
8. Samsun İli Önemli Sebze Üretimi 13
9. Türkiye Yaş Meyve-Sebze Sektöründe Değişim 16 10. Samsun’da Yaş Meyve-Sebze Sektöründe Durum 17
11. Samsun Bölgesinde Sebze Pazarlama 17
12. Samsun İlinde AB ve Rusya Federasyonu İçin Stratejik Öneme
Sahip Sebzeler 18
13. Samsun İli Sebze İşleyici ve Pazarlayıcıların Dikkat Etmesi
Gereken Önemli Kriterler 19
14. Sonuç 20
Kaynaklar 20
Önsöz
Ülkemiz yaklaşık 8.5 milyon dekar alanda 28.6 milyon tonluk sebze üretimi ile Dünya’da ilk 4 ülke arasındadır. Türkiye’de sebze üretiminin %86’sı açıkta ve %14’ü de örtü altında gerçekleştirilmektedir. Tarım sektörünün çalışan nüfusun %27'sini barındırdığı ve işlenen toplam arazinin %12'sini de bahçe bitkilerinin oluşturduğu gerçeğinden hareketle, Türkiye'de yaklaşık 2.5-3 milyon kişinin bahçe bitkileri üretimi yaptığını söyleyebiliriz.
Samsun ilimizde verimli ovaların varlığı nedeniyle sebzecilik; yoğun olarak yapılan ve emek isteyen önemli bir tarımsal faaliyettir. Samsun ilinde 2014 yılı verilerine göre yaklaşık 425.852 dekar alanda 1.320.901 ton sebze üretimi gerçekleştirilmiştir. Türkiye’de Samsun ili sebze üretimiyle yıllar ve ürünler itibariyle 1.
veya 6. sırada yer almıştır. Samsun lahana, taze fasulye ve kabak üretiminde 1. sırada yer alırken, biber üretiminde 2. sırada ve patlıcan üretiminde 6. sırada yer almıştır.
Samsun’da en çok ekilen ürünler biber, yeşil fasulye, lahana, pırasa, domates, karpuz, kavun, patlıcan, marul, ıspanak, karnabahar gibi sebzelerdir. Bunlar hem ihracata hem de işleme sanayine uygun sebzelerdir. Sebze üretiminin bölgeler itibarıyla yığınlaşmasına bakıldığında Samsun, Balıkesir, Bursa ve Aydın bölgeleri genel bitkisel üretiminin yapısından farklı olarak Türkiye ortalamasının üstünde yığınlaşmışlardır.
Birinci derecede Antalya, Bursa, İzmir, Samsun illerinde yığınlaşma olmaktadır.
Ülkemizde ve ilimizde bitkisel üretim sebze sektörü bölge tarımının en yoğun girdisinin kullanıldığı en fazla emeğin verildiği lokomotif bir sektör olup tohumculuk, gübre, kimyasal ilaç, fide, ambalaj, imalat, gıda sanayi gibi pek çok sektörle ilişki içerisindedir. Samsun ilimizde bu sektör; uygulanan entegre mücadele, kontrollü örtü altı, iyi tarım, organik tarım gibi tüm projelerle desteklenmektedir. Hazırlanan bu çalışmanın başta ülkemiz ve ilimiz tarımına, ekonomisine, ilimiz üreticisine ve sebze sektörünün tüm taraflarına faydalı olmasını diliyorum.
Kadir GÜVEN İl Müdürü
Samsun İlinde Sebze Üretim Sektörü
1. Giriş
TÜİK verilerine göre 2014 yılında ülkemizde; sebze üretim miktarı yaklaşık 28.6 milyon ton, meyve üretim miktarı ise 17,1 milyon ton olarak gerçekleşmiştir.
Ancak, özellikle sebze ve meyvenin pazarlanmasında yaşanan birtakım sorunlar mevcut üretim potansiyelimizi kullanmamızı olumsuz yönde etkilemektedir. Sebze ve meyve üretimimiz yaklaşık 45.7 milyon tondur. Bu da yaklaşık 61 milyar TL'ye tekabül etmektedir. Ancak, ürettiğimiz bu miktarın neredeyse yüzde 25'i hasat, tasnif, ambalajlama, paketleme, nakliye ve pazarlama aşamalarında yapılan hatalardan dolayı zayi olmaktadır. Bu zayiat 15 milyar TL'ye denk gelmektedir. Böylesine büyük bir üretim potansiyeline rağmen, ürettiğimiz ürünlerin sadece yüzde 5'lik kısmını ihraç edebilmekteyiz.
İhraç edilen ve zayi olan miktardan geri kalan sebze ve meyvenin sadece yüzde 30'u kayıt altında işlem görmektedir. Kayıt dışı rakamın yaklaşık 23 milyar TL olduğu hesaplanmaktadır. “Tarladan sofraya, ticarete güven” getirebilmek için yasalaştırılıp uygulamaya konan yeni Hal Kanunu ile birlikte, yaşadığımız bu sıkıntıları en aza indirmek ve üretim potansiyelimizi yeterince kullanarak bu sektörde ülkemizin 2023 vizyonuna paralel bir dönüşüm gerçekleştirebilmek sektörün tüm taraflarının ortak amacıdır.
Sebze ürünleri üretim miktarı 2014 yılında bir önceki yıla göre %0,4 oranında artarak yaklaşık 28,6 milyon ton oldu. Sebze ürünleri alt gruplarında üretim miktarları incelendiğinde, yumru ve kök sebzeler %4,2 oranında azalırken, başka yerde sınıflandırılmamış diğer sebzeler %2,7 oranında, meyvesi için yetiştirilen sebzeler ise
%0,9 oranında arttı. Sebzeler grubunun önemli ürünlerinden domateste %0,3, hıyarda
%5,2 oranında artış olurken, sivri biberde %4,2, dolmalık biberde %1,9, kuru soğanda
%6 oranında azalış gerçekleşti.
2. Dünya Yaş Sebze Üretimi
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)’nün en güncel verileri olan 2012 yılı verilerine göre; 2012 yılında dünyada 57,2 milyon hektar alanda 1.1 milyar ton yaş sebze üretimi yapılmıştır. Söz konusu alanda yetiştirilen toplam yaş sebze 1,1 milyar ton olup, bunun içinde domates yaklaşık 162 milyon tonluk üretimi ile dünyada en çok yetiştirilen yaş sebze ürünüdür.
Samsun İlinde Sebze Üretim Sektörü
Domates ürününü, sırasıyla karpuz (105 milyon ton), kuru soğan (83 milyon ton), lahana (70 milyon ton), hıyar ve kornişon (65 milyon ton) ürünleri takip etmektedir. 2012 yılı itibarıyla toplam yaş sebze üretiminde 2011 yılına kıyasla % 1,7 oranında artış meydana gelmiştir.
Dünya Yaş Sebze Üretiminde İlk 10 Ürün (Ton) – (FAO, 2011-2012)
Dünyada toplam 4,8 milyon hektar alanda domates ekimi yapılmaktadır.
Domates üretiminde dünyada önde gelen ülkeler sırasıyla Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) (50 milyon ton), Hindistan (17,5 milyon ton), ABD (13,2 milyon ton), Türkiye (11,3 milyon ton) ve Mısır (8,6 milyon ton) iken, hektara göre verimin en yüksek olduğu ülke Hollanda’dır. ÇHC dünya üretiminin yaklaşık üçte birini tek başına gerçekleştirmekte olup, ülkemizin küresel domates üretiminden aldığı pay %7 seviyesindedir.
Dünyada en çok üretilen ikinci sebze ürünü karpuzdur. Dünyada toplam 3,6 milyon hektar alanda ekimi yapılan karpuzun, 2012 yılı itibarıyla küresel üretim hacmi 105,4 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Dünyadaki önemli karpuz üreticisi ülkeler;
ÇHC (70 milyon ton), Türkiye (4 milyon ton), İran (3,8 milyon ton), Brezilya (2 milyon ton) ve Mısır’dır (1,9 milyon ton). ÇHC dünya üretiminin %66’sını tek başına gerçekleştirmekte olup, ülkemizin küresel karpuz üretiminden aldığı pay %3,8 seviyesindedir. 2012 yılı FAO verilerine göre; 574 milyon tonluk üretimi ile ÇHC dünyada en fazla yaş sebze yetiştiren ülke konumundadır. Geniş coğrafi yapısının etkisiyle tarımsal üretimin yoğun bir şekilde yapıldığı ÇHC’de, iklim çeşitliliğinden
Samsun İlinde Sebze Üretim Sektörü
dolayı tüm yaş sebze türlerinin üretimi yapılabilmektedir. ÇHC, dünya yaş sebze üretiminden % 52 oranında pay almaktadır.
ÇHC’nin yaş sebze üretimini sırasıyla Hindistan (109 milyon ton) ve ABD (36 milyon ton) takip etmektedir. Ülkemiz 28 milyon tonluk üretimi ile dünya sıralamasında 4 üncü sırada yer almakta ve küresel yaş sebze üretiminden %2,5 oranında pay almaktadır.
Yaş Sebze Üreticisi Ülkeler (Ton) - (FAO.2011-2012)
Tabloda ki International Trademap verilerine göre, dünya yaş sebze ihracatı 2012 yılında 2011 yılına kıyasla %16,1 gerilemiş ve 31,7 milyar dolar olmuştur.
Hollanda 5,2 milyar dolarlık ihracatı ile dünya ihracatından % 17,1’lik pay almakta, bu ülkeyi İspanya (4,2 milyar dolar), Meksika (3,9 milyar dolar), Çin (2,9 milyar dolar) ve ABD (2,1 milyar dolar) izlemektedir. Ülkemiz 611 milyon dolarlık ihracat hacmiyle 2012 yılı itibarıyla dünya yaş meyve ihracatından % 1,9’luk pay almakta ve 12’nci sırada yer almaktadır.
Samsun İlinde Sebze Üretim Sektörü
Dünya Yaş Meyve ve Sebze İhracatı (Bin $)
Dünya Yaş Sebze İhracatı (Ürün Bazında)(Bin $)
2012 yılı itibarıyla dünyada ihracatı en fazla yapılan yaş sebze ürünü domates olmuş, söz konusu ürünün ihracatı yaklaşık olarak 7,9 milyar dolar civarında tezahür
Samsun İlinde Sebze Üretim Sektörü
etmiş, küresel yaş sebze ihracatındaki payı ise %24,8 olarak gerçekleşmiştir. Domates ihracatında Hollanda 1,8 milyar dolarlık ihracat ve %23 pay ile dünya lideri konumunda olup bu ülkeyi 1,7 milyar dolar ve %21,4’lük pay ile Meksika, 1,2 milyar dolar ve
%15,1 pay ile İspanya, 402 milyon dolar ve %5,1 pay ile Fas izlemektedir. Ülkemiz önde gelen ihracatçılardan biri olup, 2012 yılı itibarıyla 401 milyon dolarlık domates ihracatı gerçekleştirerek dünyada 5’inci sırada yer almıştır.
Küresel yaş sebze ihracatında ikinci sırada ise 4,3 milyar dolarlık ihracat hacmiyle biber gelmektedir. Hollanda 1,1 milyar dolarlık biber ihracatı ile dünya lideri konumunda bulunmakta olup, küresel biber ihracatından %26,9 pay almaktadır. Bu ülkeyi İspanya (802 milyon dolar, %18,8 pay) ve Meksika (785 milyon dolar, %18,5 pay) izlemektedir. Türkiye 2012 yılında gerçekleştirdiği 75 milyon dolarlık biber ihracatıyla 9’uncu sırada yer almıştır.
Soğan ise 2,6 milyar dolarlık ihracat ve %8,2’lik pay ile küresel yaş sebze ihracatında üçüncü sırada yer almaktadır. Hollanda 490 milyon dolarlık ihracatı ile dünya soğan ihracatında birinci sırada olup, ihracattan aldığı pay %18,8 seviyesindedir.
Bu ülkeyi sırasıyla Meksika (326 milyon dolar, %12,5 pay), Hindistan (295 milyon dolar, %11,3 pay), Çin (293 milyon dolar ve %11,3 pay) ve ABD (222 milyon dolar,
%8,5 pay) izlemektedir.
3. Sebze Yetiştiriciliğinde Genel Durum
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre ülkemizin 2014 yılı sebze üretimi toplam 28,6 milyon tona ulaşmıştır.
Toplam sebze üretimi Sebze ürünleri üretim miktarı 2014 yılında bir önceki yıla göre %0,4 oranında artarak yaklaşık 28,6 milyon ton oldu. Ülkemizin sebze üretim kompozisyonuna bakıldığında domates, hıyar, biber, patlıcan ve karpuz gibi ürünlerin de dahil olduğu meyvesi için yetiştirilen sebze grubunun toplam sebze üretiminden
%82,7’lik bir pay aldığı görülmektedir. Nitekim 11,85 milyon tonluk üretim hacmiyle domates ülkemizde en çok yetiştirilen sebze olup, toplam sebze üretiminden %41,5 pay almaktadır. Bu ürünü 3,88 milyon tonluk üretimle karpuz ve 2,23 milyon ton ile biber (salçalık, dolmalık ve yeşil) izlemektedir. Yumru ve kök sebze grubundan olan kuru soğan 1,93 milyon tonluk üretimiyle dördüncü sırada yer almaktadır.
Samsun İlinde Sebze Üretim Sektörü
Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)’nün en güncel verilerine göre 2010 yılında dünyada 57,2 milyon hektar alanda yaş sebze üretimi yapılmıştır. Söz konusu alanda üretilen toplam yaş sebze 1.1 milyar ton olup, domates yaklaşık 162 milyon tonluk üretimi ile dünyada en çok yetiştirilen yaş sebze ürünüdür.
2014 TÜİK verilerine göre Ülkemiz 28.6 milyon tonluk üretimi ile dünya sıralamasında 4 üncü sırada yer almakta ve küresel yaş sebze üretiminden %2,6 oranında pay almaktadır.
Türkiye’de bitkisel üretim değerinin yaklaşık %25.6’sı sebzelere aittir. TÜİK verilerine göre 2014 yılında sebze ürünleri üretim miktarı bir önceki yıla göre %0.4 artarak yaklaşık 28.6 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. TÜİK verilerine göre Üretilen bu miktar sebzeler milli ekonomiye yaklaşık 20 milyar TL katkı sağlanmaktadır.
Sebze ürünleri alt gruplarında üretim miktarları incelendiğinde, yumru ve kök sebzeler %4,9 oranında azalırken, başka yerde sınıflandırılmamış diğer sebzelerde %2,3 oranında, meyvesi için yetiştirilen sebzelerde ise %1,4 oranında artmıştır.
Sebzeler grubunun önemli ürünlerinden domateste %1,5, hıyarda %5,6 oranında artış olurken, sivri biberde %3,3, dolmalık biberde %6,9, kuru soğanda %7,1 oranında azalmıştır. Tarım sektörünün çalışan nüfusun %32'sini barındırdığı ve işlenen toplam arazinin %12'sini de bahçe bitkilerinin oluşturduğu gerçeğinden hareketle, Türkiye'de yaklaşık 2.5-3 milyon kişinin bahçe bitkileri üretimi yaptığını söyleyebiliriz. Samsun GTHB’nın 2014 yılı verilerine göre Samsun ilinde yaklaşık 425.852 dekar alanda 1.320.901 ton sebze üretimi gerçekleştirilmiştir.
Türkiye’de Samsun ili sebze üretimiyle yıllar ve ürünler itibariyle 1. veya 6.
sırada yer almıştır. Samsun lahana, taze fasulye ve kabak üretiminde 1. sırada yer alırken, biber ve hıyar üretiminde 2. sırada ve patlıcan üretiminde 6. sırada yer almıştır.
Ülkemizin Toplam Sebze Üretim Miktarı (Ton) (TÜİK)
Ürünler 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Toplam Sebze 26.701.543 25.831.193 27.500.000 27.820.207 28.448.218 28.569.781
4. Yaş Sebzede İhracatımız
2003 yılında Türkiye’nin sebze ihracatı 139.000.000 milyon dolar civarında iken, 2013 yılında yaş sebze ihracatı 1.242.180.420 ton olmuş 691.838.548 dolar ve
Samsun İlinde Sebze Üretim Sektörü
2014 yılında ise yaş sebze ihracatı 1.166.584.109 ton olup 710.183.663 dolar olarak gerçekleşmiştir. Çin, dünya sebze üretiminde en büyük paya sahip ülke olarak bilinmekle beraber ancak kendine yeten ülke durumundadır.
2013 - 2014 (Ocak-Aralık) Türkiye Yaş Sebze Meyve
Madde 01.01.2013/31.12.2013 01.01.2014/31.12.2014 Miktar (ton) Değer ($) Miktar (ton) Değer ($) Taze Sebze 1.242.180 691.838.548,85 1.166.584 710.183.663,13 Taze Meyve 726.614 708.240.793,72 774.407 720.446.032,30
2013 - 2014 (Ocak-Aralık) Türkiye’den Yaş Sebze İhracatı Yapılan İlk 10 Ürün
MADDE
01.01.2013/31.12.2013 01.01.2014/31.12.2014 MİKTAR (ton) DEĞER ($) MİKTAR (ton) DEĞER ($) 1 DOMATES 485.966 392.581.131,55 591.830 430.223.859,79
2 BİBER 68.807 82.483.906,04 82.759 80.463.535,98
3 HIYAR.KORNİŞON 78.797 64.350.483,59 103.808 77.548.864,60 4 SOĞAN.ŞALOT 159.373 27.602.376,50 225.331 37.140.532,70
5 KABAK 43.157 32.931.841,92 54.246 34.610.500,62
6 PATLICAN 13.509 13.104.959,96 20.864 14.044.779,78 7 HAVUÇ.TURP 55.534 9.663.834,22 43.991 6.397.089,32
8 MANTAR 282 6.099.920,16 406 6.178.895,89
9 DİĞER SEBZELER 1.594 2.738.074,05 2.703 4.573.187,61
10 MARUL.HİNDİBA 972 467.979,88 5.755 4.418.090,79
Not: Maddeler, 2014 yılı fob($) değerlerine göre sıralanmıştır.
2014 yılında yaş sebzede Türkiye geneli en fazla ihracatı yapılan ürün değerde 430.223.859 $ ve miktarda 591.830 ton. ile domates olmuştur. Bunu sırasıyla biber, hıyar-kornişon ve soğan-şalot izlemiştir. 2013-2014 yıllarında Sebzede önemli dış pazarlarımız; Bağımsız Devletler Topluluğu, Almanya, Bulgaristan, Romanya, Ukrayna, Irak, Moldovya, Yunanistan, Avusturya, Suudi Arabistan ve Hollanda olmuştur. AB ve Rusya Federasyonu ülkelerine yapılan ihracat toplam yaş meyve-sebze ihracatımızın yaklaşık %83’ünü oluşturmaktadır.
Bağımsız Devletler Topluluğu, 2014 yılında 2.393.534.500 Dolarlık yaş meyve- sebze ihracatımızın 1.227.721.241 dolarla % 50’sinin yöneldiği en önemli ülke konumundadır. Bağımsız Devletler Topluluğu'nu %27 ile AB ülkeleri, %16 ile Ortadoğu ülkeleri takip etmektedir.
Samsun İlinde Sebze Üretim Sektörü
2013 – 2014 (Ocak-Aralık) Türkiye’den Yaş Sebze İhracatı Yapılan İlk 20 Ülke
ÜLKE 01.01.2013/31.12.2013 01.01.2014/31.12.2014
MİKTAR (KG) DEĞER ($) MİKTAR (KG) DEĞER ($) 1 RUSYA FEDERASYONU 413.188.032 344.437.457,21 533.570.560
2 ALMANYA 37.957.707 53.971.555,02 32.785.827
3 UKRAYNA 57.584.806 44.847.896,92 57.909.948
4 BULGARİSTAN 85.701.975 40.151.506,78 85.903.620
5 IRAK 238.703.659 32.795.323,44 152.355.347
6 SURİYE 155.238.769 23.561.091,70 13.939.411
7 ROMANYA 24.073.702 18.751.025,76 38.195.983
8 MOLDAVYA 27.082.050 15.295.031,01 25.512.027
9 HOLLANDA 10.001.231 12.997.313,23 8.923.635
10 GÜRCİSTAN 36.443.900 12.621.409,13 70.543.777
11 SUUDİ ARABİSTAN 24.550.663 8.782.833,98 20.323.983
12 BEYAZ RUSYA 9.231.502 7.937.230,86 21.563.900
13 BİRLEŞİK KRALLIK 5.288.298 7.094.291,95 3.649.959
14 POLONYA 8.397.283 6.225.759,90 9.161.447
15 FRANSA 3.420.622 6.167.365,21 2.919.519
16 AZERBAYCAN-NAHÇİVAN 14.021.740 5.924.459,85 20.700.904
17 İSVİÇRE 3.855.296 5.863.359,46 3.568.559
18 AVUSTURYA 4.635.093 5.484.693,74 6.441.144
19 BOSNA-HERSEK 13.841.561 5.061.648,08 10.854.834
20 YUNANİSTAN 8.224.271 3.403.889,29 7.360.776
NOT : 2014- DİĞER ÜLKELER(Serbest Bölgeler, Afrika Ülkeleri, Uzakdoğu Ülkeleri, Kuzey Amerika Serbest Ticaret, Okyanusya Ülkeleri, Diğer Asya Ülkeleri, Diğer Amerika Ülkeleri)
Samsun İlinde Sebze Üretim Sektörü
2014 yılında 2.393.534.500 dolar değerinde yaklaşık 3.531.680.598 ton yaş meyve-sebze ihraç edilmiştir.
01.01.2014/31.12.2014 TÜRKİYE GENELİ
YAŞ SEBZE VE MEYVENİN ÜLKE GRUPLARINA DAĞILIMI ÜLKE GRUPLARI MİKTAR (KG) DEĞER ($)
Bağımsız Devletler Topluluğu 1.859.934 1.227.721.241,04
Avrupa Birliği Ülkeleri 634.962 644.785.629,99
Ortadoğu Ülkeleri 882.956 406.568.628,64
Diğer Avrupa Ülkeleri 100.269 69.683.726,38
Diğer Ülkeler 53.556 44.775.275
GENEL TOPLAM 3.531.680.598 2.393.534.500,88
ÜLKE GRUPLARI PAY %
Bağımsız Devletler Topluluğu 51
Avrupa Birliği Ülkeleri 27
Ortadoğu Ülkeleri 17
Diğer Avrupa Ülkeleri 3
Diğer Ülkeler 2
TOPLAM 100
5. Türkiye Sebze Ekiliş ve Üretim Miktarı
Türkiye’de 2014 yılında sebze ekilişleri 28.569.781 dekara ulaşmıştır. Türkiye sebze tarımında son 20 yılda ekim alanlarında %35, üretim miktarında %88 ve verimde %39’luk artış kaydedilmiştir.
Türkiye de yetiştirilen yaklaşık 11.85 milyon ton domatesin %20’si işlenmekte, kalan miktar taze tüketime gitmektedir. İşlenen toplam miktarın %80’i salça, %15’i konserve domates imalatı için, kalan kısım ise ketçap, domates suyu vb. domates ürünlerinin imalatı için kullanılmaktadır.
Türkiye'nin, tarımsal üretimde sahip olduğu çeşitliliğin bir göstergesi olarak yıllık yaklaşık 28.6 milyon ton düzeyindeki üretimi ile dünya yaş sebze üretiminde özel bir yeri vardır. Ayrıca yaş sebze sektörü, ülkemiz tarımsal üretiminde sahip olduğu pay, oluşturduğu istihdam ve milli gelire sağladığı katkı ve tarım ürünleri ihracatı açısından önemli bir yere sahip bulunmaktadır.
Samsun İlinde Sebze Üretim Sektörü
Türkiye Bazı Sebze Üretim Miktarları (ton) (TÜİK, 2014)
Domates Biber Patlıcan Hıyar Fasulye
1980 3.550.000 220.000 650.000 500.000 300.000
1985 4.900.000 235.000 680.000 780.000 400.000
1990 6.000.000 580.000 735.000 1.000.000 430.000 1995 7.250.000 750.000 750.000 1.250.000 460.000 2000 8.890.000 1.090.000 924.000 1.825.000 514.000 2001 8.425.000 1.150.000 945.000 1.740.000 490.000 2002 9.450.000 1.340.000 955.000 1.670.000 515.000 2003 9.820.000 1.370.000 935.000 1.780.000 545.000 2004 9.440.000 1.325.000 900.000 1.725.000 582.000 2005 9.600.000 1.380.000 900.000 1.725.000 555.000 2006 9.854.877 1.842.175 924.165 1.799.613 563.763 2007 9.945.043 1.759.224 863.737 1.674.580 519.968 2008 10.985.355 1.796.177 813.686 1.682.776 563.056 2009 10.745.572 1.837.000 816.134 1.735.010 603.653 2010 10.052.000 1.986.700 846.998 1.739.191 587.967 2011 11.003.433 1.975.269 821.770 1.749.174 614.948 2012 11.350.000 2.042.360 799.285 1.741.878 621.036 2013 11.820.000 2.159.348 826.941 1.754.613 632.301 2014 11.850.000 2.232.308 827.380 1.845.749 638.469
Türkiye de her bölgeye yaş sebze üretimi yayılmış olmakla birlikte bilhassa sebzede ticari amaçla yapılan üretimin yoğunlaştığı bölgelerin başında Ege, Akdeniz, Karadeniz ve Marmara bölgesinde önem taşır. İklim ve toprak özellikleri Karadeniz bölgesinde Samsun ili sebze tarımın merkezi haline getirmiştir. Üretimde ve hasat sonrası işlemlerde kalite standartları ne ölçüde artarsa ihracatımızda aynı oranda artacaktır. Türkiye’nin yaş sebze ihracatını artırarak pazarda hak ettiğimiz konuma kavuşmak ve kaliteli Türk malı imajının oluşmasını sağlamak ancak üretim ve ihracatın entegre olmasıyla mümkün olabilecektir.
Samsun İlinde Sebze Üretim Sektörü
6. Sebze Yetiştiriciliğinde Çevreye Duyarlı Üretim
Genel olarak, tarımsal üretim çevreyi destekleyici bir özellik taşısa da yanlış uygulamalar ve tek hedef olarak verim artışının dikkate alınması tarımsal faaliyeti ve çevreyi tehdit eden unsurlardan birisi haline getirmiştir. Sebze yetiştiriciliği, yoğun girdi kullanımı nedeniyle bu konuda özel bir durum arz etmektedir. Bu durumdan kurtulmanın en akılcı yolu, dünyada son yıllarda önemli gelişmeler gösteren entegre mücadele yöntemleriyle sürdürülebilir tarım ayrıca iyi tarım (GAP) ve organik tarım teknikleridir.
Samsun’da Organik Sebze Üretim Alanları (2014)
Ürün Grubu Köy
Sayısı Üretici
sayısı Kullanılan Alan (da)
Belgelenen Alan (da)
Üretim Alanı (da) Sebze (Bamya, Biber, Brokoli,
Çilek, Dere otu, Domates, Enginar, Hıyar, Kabak, Karnabahar, Pırasa, Karpuz, Kavun, Lahana, Marul, Maydanoz, Patlıcan, Pepino, Roka, Semiz otu, Tere, Turp)
32 64 699 1.286 235
Toplam 32 64 699 1.286 235
İyi Tarım Uygulamaları (İTU) Projesi Çalışmaları
İlimizde İyi Tarım Uygulamaları çalışmaları 2014 yılı içerisinde; Çarşamba, Terme, Bafra ve İlkadım ilçelerinde yazlık sebze, kışlık sebze, biçilebilir tarla ürünleri ve meyve gruplarında yaklaşık 61347.75 da alanda, 809 üretici de iyi Tarım uygulamaları ve sertifikasyon hizmet alım çalışmaları devam etmektedir.
7. Samsun ve Türkiye Sebze Ekilişi Karşılaştırması
Samsun; tüm sebzelerin üretiminde haritada görüldüğü üzere en önemli ildir.
Samsun bölgemizde büyük ve küçük verimli ovaların varlığı nedeniyle, sebzecilik bilinçli ve yoğun olarak yapılan önemli bir tarımsal faaliyettir. Samsun bölgemizde en çok ekilişi yapılan ve ihracata uygun ürünler domates, karpuz, biber, kavun, kırmızı lahana, beyaz lahana, brokkoli, patlıcan, fasulye, marul, pırasa, ıspanak, karnabahar gibi sebzelerdir.
Samsun GTHB’nın 2014 yılı verilerine göre Samsun ilinde yaklaşık 425.852 dekar alanda 1.320.901 ton sebze üretimi gerçekleştirilmiştir. Türkiye’de Samsun
Samsun İlinde Sebze Üretim Sektörü
ili sebze üretimiyle yıllar ve ürünler itibariyle 1. veya 6. sırada yer almıştır.
Samsun lahana, taze fasulye ve kabak üretiminde 1. sırada yer alırken, biber ve hıyar üretiminde 2. sırada ve patlıcan üretiminde 6. sırada yer almıştır. Samsun ilinin toplam 1.320.901 ton olan sebze üretiminin; 47.070 tonunu kök ve yumrulu sebzeler, 992.305 tonunu meyvesi yenen sebzeler ve 281.526 tonunu diğer sebzeler oluşturur.
Main production areas of vegetables
Lett.Squash Cabbage Cucumber Pepper Green Bean Melon Eggplant Tomato W.Mel
funded by the European Union
Dünya üretim sıralamasında Türkiye karpuz üretiminde 2. sırada, biber, domates ve patlıcan’da 3. sırada, soğan üretiminde ise 4. sıradadır. Türkiye bitkisel üretiminin
%25,6’sını oluşturan sebze yetiştiriciliğinde üretim miktarlarındaki en büyük artışlar enginar, kereviz, bezelye, biber, domates ve hıyar üretiminde olmuştur.
Türkiye’ye taze sebze ihracatı diğer tarım ürünlerine göre hızla yükselerek son beş yılda yaklaşık on kat artış göstermiştir. Taze sebze ihracatında en büyük gelişme enginar, karnabahar, kabak, helvacı kabağı, kavun ve domateste olmuştur. Lahananın donmuş ürün olarak ihracatı son beş yılda yirmi kat artmıştır. Samsun ili ihracatta stratejik öneme sahip sebze çeşitleri üretiminde ve özellikle kışlık sebze üretiminde en büyük paya sahiptir.
Samsun İlinde Sebze Üretim Sektörü
8.Samsun İli Önemli Sebze Üretimi
Samsun İli Sebze Üretimi Türkiye Kıyaslaması (ton) 2014
ÜRÜNLER Samsun TR
Lahana 221.213 733.081
Fasulye 115.105 638.469
Domates 259.409 11.850.000
Biber 267.548 2.232.308
Hıyar 39.526 1.745.849
Kavun 53.295 1.707.302
Karpuz 135.950 3.885.617
Karnabahar 15.172 161.331
Ispanak 22.589 207.676
Pırasa 26.483 223.303
Yağlık Biber (Kapya)
Türkiye de 2014 yılında 2.232.308 ton biber üretilmiş olup, biber üretiminin % 10’unu Samsun ili üretmektedir. Ayrıca 2014 yılında Samsun ilinde 57.094 dekar alanda 267.548 ton (sivri, dolmalık ve salçalık) biber üretilmiştir. Ayrıca 2014 yılında Samsun ilinde 83.569 dekar alanda 257.303 ton (sivri, dolmalık ve salçalık) biber üretilmiştir. Bu üretimin 26.475 dekar alanında kapya salçalık biber ekimi yapılmış ve ülke üretiminin büyük bir kısmı olan 85.813 ton Kapya (salçalık-yağlık) biber Samsun ilinde üretilmiştir.
Son yıllarda Samsun ilinde yıldan yıla artan yağlık biber üretimi önemli bir trend yakalamıştır. Özellikle Bafra ovasında oldukça geniş bir ekim alanı bulan yağlık biber ülkemizde iç piyasa da rahat bir Pazar bulmuştur. Yağlık biber de ülkemiz iç tüketiminin önemli bir miktarı Samsun ili tarafından karşılanmaktadır. Ancak bu rakamın çok üzerinde üretim yapıldığı ve daha fazla üretim yapmaya elverişli potansiyelin bulunduğu bilinmektedir.
Kavun-Karpuz
Türkiye kavun-karpuz üretimi dünya üretiminin yaklaşık %5’ni karşılamaktadır.
Türkiye 2014 yılı kavun-karpuz üretimi 5.592.919’dur. Samsun ili 2011 yılı üretimi
Samsun İlinde Sebze Üretim Sektörü
189.245 ton olup Ülke üretiminin %3.3’ünü oluşturmaktadır. Almanya, Hollanda gibi AB ülkelerine ve Rusya Federasyonuna ihraç edilmektedir.
Domates
2014 yılında Türkiye üretimi 11.850.000 ton olup, ülkemiz dünya üretiminin
%7.2’sini karşılamaktadır. 2014 yılı Samsun ili üretimi 259.409 ton olup, Türkiye üretiminin yaklaşık %2.3’ünü karşılamaktadır. En fazla ihracat yapılan ülkeler içinden Rusya Federasyonu ilk sırada yer alırken Suudi Arabistan, Romanya, Ukrayna ve Gürcistan onu takip etmektedir.
Fasulye
Türkiye fasulye üretiminde 2014 yılı itibariyle dünya üretiminin yaklaşık
%7,7’sini karşılamaktadır. Türkiye Çin’den sonra dünyanın en büyük taze fasulye üreten ülkesidir. Türkiye 2014 yılı üretimi 638.469 tondur. 2014 yılı ülke fasulye üretiminin %18.4’ü olan 115.105 ton fasulye Samsun ilinde üretilmektedir. Türkiye’de 2002 yılında 515.000 ton olan fasulye üretimi 2014 de ise 638.469 ton’a ulaşmıştır.
Samsun 115.105 ton ile tüm iller arasında %18.4ile üretimde birinci sıradadır. Taze fasulye ihracatı yapılan ülkelerin başında Almanya ve Rusya Federasyonu gelmektedir.
Patlıcan
2014 yılı Dünya patlıcan üretimi 42.543.455 ton’dur. Türkiye de 2014 yılı patlıcan üretimi 827.380 ton olup Dünya üretiminin yaklaşık %2’ini ülkemiz karşılamaktadır. 2014 yılı itibariyle Samsun ili 94.561 ton üretimle ülkenin yaklaşık
%11.5 ini karşılamaktadır. Patlıcan ihracatında Almanya ilk sırada yer alırken, sonrasında Romanya ve Avusturya gelmektedir.
Lahana
2014 yılı dünya lahana üretimi 58.768.567 tondur. Türkiye 2014 yılı üretimi 733.081 ton olup; bu üretimin 221.313 tonu Samsun ilinde üretilmekte ve bu ülke üretiminin %30.2 sini oluşturmaktadır. Samsun ili lahana üretiminde iç piyasaya yönelik üretimden, ihracata yönelik üretim sürecine girmiştir. Türkiye den ve Samsun
Samsun İlinde Sebze Üretim Sektörü
ilimizden Almanya, Avusturya, Hollanda, Romanya ve Suudi Arabistan’a lahana ihracatı artarak devam etmektedir.
Biber
2014 yılı dünya Biber üretimi 27.879.667 tondur. 2014 yılı Türkiye biber üretimi 2.232.308 ton olmuştur. 2014 yılı itibariyle Samsun ili 267.548 ton biber (sivri, dolmalık, salçalık) üretimiyle tek başına 2.232.308 ton olan Türkiye biber üretiminin
%12 sini karşılayan ve biber iç ticaretinde söz sahibi olan ildir. Samsun bölgemizden ve Türkiye den en fazla biber ihracatı yapılan ülke Almanya’dır. Daha sonra Avusturya, Hollanda, Romanya ve diğer ülkeler gelmektedir.
Pırasa
2014 yılı Türkiye pırasa üretimi 223.303 tondur. Bu üretimin %11,8’i yani 26.483 tonu Samsun ilinde üretilmektedir. Karadeniz bölgesi ve iç piyasanın ihtiyacının büyük bir kısmını Samsun ili karşılamaktadır.
Karnabahar
2014 yılı Dünya karnabahar üretimi 17.349.612 tondur. 2014 yılı Türkiye üretimi 161.331ton olup bu üretimin %9.4 ünü yani 15.172 tonu Samsun ilinde gerçekleştirilmektedir. Samsun ilinde her yıl artan üretimin bir kısmı iç tüketimde, bir kısmı ihracatta değerlendirilmektedir.
Ispanak
2014 yılı itibariyle 207.676 ton olan Türkiye üretiminin 22.589 tonu Samsun’da üretilmektedir. Bu miktar ülke üretiminin %10.8’ini oluşturmaktadır.
Hıyar
Dünya 2011 yılı hıyar üretimi 58.341.212 ton’dur. Türkiye 2014 yılı hıyar üretimi 1.739.191 ton olarak geçekleşmiştir. Türkiye Dünya hıyar üretiminin yaklaşık % 3 ünü üretmektedir. 2014 yılı itibariyle 1.745.849 ton olan Türkiye hıyar üretiminin 39.526 tonu Samsun ilinde üretilmektedir. İhracatta ilk sırayı Rusya Federasyonu alırken devamında Almanya, Romanya, Bulgaristan ve Avusturya yer almaktadır.
Samsun İlinde Sebze Üretim Sektörü
Marul
Ülkemiz 2014 yılı toplam marul üretimi 468.513 ton’dur. 2014 yılı itibariyle 468.513 ton olan marul (kıvırcık+göbekli+ aysberg) üretiminin 19.337 tonunu Samsun ili karşılamaktadır. Bu miktar ülke üretiminin yaklaşık %4,1’ine tekabül eder. Samsun ili marul üretimlerinde kıvırcık yerli tip çeşitler kullanılmakla birlikte, özellikle son yıllarda hibrit kıvırcık marul çeşitleri ve aysberg tipi marul üretimi oldukça artmıştır.
Türkiye’den öncelikle Almanya olmak üzere Hollanda, Yunanistan, İtalya, Belçika, Avusturya gibi AB ülkelerine ve Rusya Federasyonuna önemli derecede marul ihracatı yapılmaktadır.
9. Türkiye Yaş Meyve-Sebze Sektöründe Değişim
Ülkemiz sebze üretim miktarında ihracata yönelik ürünlerde yıllar itibariyle az da olsa artışlar yaşanmaktadır. İhracata yönelik sözleşmeli üretim modeli ile üretimde dalgalanmalar olmayacaktır. Türkiye, bölgesel iklimden kaynaklanan ve üretimin mevsimlere dağılabildiği, pazara mal arz etme imkânı olan ender ülkelerden birisidir.
Türkiye yaş-meyve sebze ihracatında pazar konumundaki ülkelere, diğer ihracatçı olan ülkelerden daha uzak değildir.
Büyük sermayenin ya da uluslararası sermayenin, Ülkemiz ve İlimiz sebze sektörüne yatırım yapmaları ticari anlamda her iki tarafa gelecekte büyük kazanımlar sağlayacaktır. Bu amaçla sebze ihracatımız olan ülkelerin dış ticaret politikaları ve istekleri yakından izlenmektedir. Dünya Ticaret Örgütü ve Avrupa Birliği gibi uluslararası kuruluşlarla ve Rusya Federasyonu ile yapılan anlaşmaların, ülkemiz meyve-sebze sektörünü nasıl etkileyeceği konusunda çalışmalar devam etmektedir.
Samsun ilinin sebze sektöründe potansiyel teşkil ettiğini gören yerel ihracatçılar yaş meyve ve sebze paketleme, ihracata yönelik yatırım yapmaya başlamışlardır. Geniş pazarlama ağına, yeterli sermaye ve bilgi birikimine sahip yabancı firmalarında Samsunda Pazar oluşturmaları için çalışmalar başlamıştır. Ulusal ve uluslararası ihracatçı firmaların bölgemize yatırım yapmaları ile Üreticiye pazar ve fiyat garantisi sağlanması, sanayicinin hammadde talebinin karşılanmasını sağlayan sözleşmeli tarım sistemi yeni iş imkânları ve fırsatlar yaratacaktır.
Samsun İlinde Sebze Üretim Sektörü
10. Samsun’da Yaş Meyve-Sebze Sektöründe Durum
Samsun bölgesinde depolama ve pazarlama şartlarının yetersiz olduğu bilinmektedir. Özellikle hasat sonrası ürünlerin muhafazası, paketleme tesislerinin ve soğuk hava depolarının kurulması kayıpları oldukça azaltabilecektir.
Samsun bölgesinde sebzelerin ambalajlanması ve işlenmesi ile kolay taşınır hale getirilmesi iç ve dış pazarlama için çok avantaj sayılacaktır. Samsun’un mevcut konumuna bakıldığında ihracat için gerekli olan ve birbirinin alternatifi olabilecek kara, hava ve deniz taşımacılığının mevcut olduğunu görmekteyiz.
Samsunda sebzede bölge ekolojisine ve pazarın isteklerine uygun tür ve çeşitlerde standart üretim deseni oluşturulmaya başlanmıştır. Samsun bölgesinde ürünlerin üretim ve pazarlanmasında birlik tipi örgütlenme oluşmaya başlamıştır.
Özellikle dış pazarda tüketici taleplerinin işlenmiş ürünlere kayması ve bu ürünlerin katma değerinin yüksek olması, tarımsal sanayinin Samsunda hızla gelişmesini zorunlu kılmaktadır. Bu amaçla Samsun ilinde Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı destekli sebze işleme ve paketleme tesisleri kurulmaya başlanmıştır.
Samsun bölgesinde fiyat istikrarının sağlanması, alım satımların organize edilmesi ve kalite isteklerinin belirlenmesi için fuarlar gibi büyük organizasyonlara ihtiyaç vardır.
Avrupa ülkelerinde ve Rusya Federasyonunda Eurepgap gibi protokollerin gereğinin aranması Samsun bölgesinde ihracata yönelik faaliyet gösteren bilinçli üreticilerimize pazar avantajı sunacaktır.
11. Samsun Bölgesinde Sebze Pazarlama
Samsun bölgemizde üretilen sebzelerin pazarlanması ihracatçıların yanında özellikle, komisyoncular veya tüccarlar aracılığıyla yapılmaktadır. Ayrıca doğrudan tüketicilere ve manavlara da satışlar yapılmaktadır. Samsunda yavaş yavaş gelişen sebze ürünleri işleme sanayisiyle sebzeler; dondurulmuş ürün, salça, konserve gibi işlenmiş ürün olarak pazarlama ağı içerisine girmeye başlamıştır.
Samsun bölgemizde üretimin ekonomik olması ve pazarlamayı kolaylaştırması için; ürün arz periyodu ve ürün kalitesi iki önemli noktadır. Bu konulara daha fazla dikkat edilmelidir. Samsun bölgemizde sebze üretimde verim ve kalitenin arttırılması kadar üretilen ürünlerin sağlıklı ve talep doğrultusunda pazarlanması da zorunludur.
Samsun İlinde Sebze Üretim Sektörü
Tarım ürünleri ihracatımızın yaklaşık %60’ının AB’ye ve Rusya Federasyonuna yapıldığı ve bitki sağlığı konusundaki düzenlemelerde dikkate alındığında, bölgemizde pazarlama sistemlerinin geliştirilmesine yönelik politikalar önem kazanmaktadır. Ayrıca ülkenin ve dolayısıyla Samsun yerelinin gelişmesinde büyük öneme sahip olan dış ticaretin en önemli ayağı ihracattır. İhracatçı birliklerinin daha çok başarılı olmaları için AB mevzuatı ile çelişen mevzuat AB normlarına uyarlanmalıdır.
Samsun ilinde dış pazardaki çeşit ve talep değişiklikleri ihracatçı birliklerince belirlenip, üretim deseninin yönlendirilmesi faydalı olacaktır. Ayrıca Samsunda AB’ye uyum çerçevesinde çıkan ve yaş meyve-sebze ihracatında İyi Tarım Uygulamaları, Kalite Yönetim Sistemleri hakkında bilgilendirme çalışmaları büyük bir aşama kazanmıştır.
Samsun ilinden Almanya, Hollanda, Rusya Federasyonu başta olmak üzere birçok ülkeye az da olsa sebze ihracatı yapılmaktadır. Bafra ve Çarşamba ovalarımızda küresel pazarın isteklerine uygun, istenilen standartta ve ambalajda kaliteli ürünleri üretici ve ihracatçı bilinci oluşmaya başlamıştır.
Türkiye’nin ve Samsun ilinin en önemli ovalarından olan Bafra ve Çarşamba ovalarından (ulaşım bakımından diğer sebze üretim ovalarına göre daha avantajlı) Rusya Federasyonu ve Türk Cumhuriyetlerinin sebze ihtiyacı karşılanabilir.
Uluslararası Samsun hava limanına kargo servisi ve yaş meyve sebze için soğuk hava deposu kurulması çalışmaları başlamıştır. Türkiye’nin dördüncü büyük limanı olan Samsun limanı ihracat için modernize edilip daha rantabl olabilmesi için özelleştirilme çalışması yapılmış ve çok başarılı sonuçlar alınmıştır. Bu kadar büyük sebze potansiyeline sahip ilimize yerli ve yabancı sebze ihracatçıları davet edip ürünlerin potansiyel tanıtımı yapılmaya başlanmıştır.
12. Samsun İlinde AB ve Rusya Federasyonu İçin Stratejik Öneme Sahip Sebzeler
Samsun ilinde brokoli, enginar, turp, karnabahar, biber, domates, pırasa, Brüksel lahanası, kırmızı lahana gibi sebzeler üretilmektedir. Samsun ili bu sebzeler için daha fazla üretim potansiyeline sahiptir. Pazar bulunduğu takdirde bu ürünlerin çok daha fazla üretilmesi mümkündür.
Samsun İlinde Sebze Üretim Sektörü
13. Samsun İli Sebze İşleyici ve Pazarlayıcıların Dikkat Etmesi Gereken Önemli Kriterler
1. AB’nin yaşlı nüfusu GAP sertifikalı sebze ürünlerini talep etmekte ve mümkünse organik ürün olmasını istemektedir.
2. AB ve Rusya Federasyonu küçük aile yapısına sahip oldukları için küçük ambalajda sebze ürünlerini talep etmektedirler. Sebzeyi kilo ile değil, 350- 500 gramlık paketlerde istemektedirler.
3. AB ülkeleri sebze tüketicileri salkım domatesi tercih etmektedir. Tüketiciler taze olup olmadığını salkımına bakarak karar vermekteler. Rusya Federasyonu sebze tüketicileri ise iri domatesi tercih etmektedir.
4. Doğu Avrupa`da hal uygulaması yaygınlığını korurken, Batı`da haller kalkmaktadır. Yaş meyve ve sebze süper marketlerden alınmaktadır. Sebze ihracatçıları Doğu Avrupa’ya ihraç ederken hallerle, Batı Avrupa’ya ihraç yaparken marketlerle çalışmak zorundadır.
5. AB ve Rusya Federasyonunda tüketicilerin doğranmış, paketlenmiş ve işlenmiş ürünlere talepleri artmaktadır.
6. Ekonomik gelişmişlik düzeyine uygun olarak Batı Avrupa tüketicisi ürünün fiyatından çok kalitesine, güvenilirliğine dikkat etmektedirler.
7. Bütün Avrupa`da Akdeniz tipi beslenme modeli yaygınlaşmaktadır. Bu nedenle Yaş meyve ve sebze tüketimi hızla artmaktadır.
8. AB ve Rusya Federasyonunda Süper marketler pazara egemen olduğu için üründe süreklilik istemektedir. Alacağı ürünün sürekli ve istikrarlı temin edilmesine dikkat etmektedirler.
9. Türkiye’de ve özellikle Samsun ilinde yaş meyve ve sebze sektörünün kendisini tanıtma ve anlatma sorunu vardır. Sektörün sorunlarını dile getirecek lobi yapacak bir oluşum eksikliği yaşanmaktadır. Bu konuda Samsun bölgemizde Yaş Sebze Komisyoncuları, Karadeniz İhracatçılar Birliği, Antalya Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği, Antalya İhracatçı Birlikleri, Ege Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği önemli görev yapmaktadırlar.
Samsun İlinde Sebze Üretim Sektörü
14. Sonuç
• Samsun bölgesi, uygun iklim yapısına sahip ovaları ile sebzelerin hem açıkta hem de örtü altında yetiştirilmesine son derece elverişli büyük bir zenginliğe sahiptir.
• Dünyada özellikle kışlık sebze üretiminde gerçekten mukayeseli üstünlüğe sahip Samsun bölgesi Türkiye için çok büyük ticari potansiyel taşımaktadır.
• Diğer sebze alanlarında aşırı sıcaklık gibi olumsuzluklardan dolayı üretim yapılamadığı zamanlarda Samsun bölgesinde ekolojik avantajlar nedeniyle üretim devam etmektedir. Bu ekolojik üstünlükten yeterince pay alabilmek için mevcut yapının iyileştirilme çalışmaları başlamıştır.
Türkiye’de ve Samsun ilinde sebze sektörünün gelişmesi üretim ve ihracatın artması hepimizin ortak arzusudur. Bu kitapçıkta Samsun ilimizde sebze sektörünün genel durumu, üretimleri, ekilişleri, imkânları, potansiyelleri ve bütün bunları içeren bir çalışma ortaya konulmuştur. Kanaatimizce bu çalışmada ortaya konulan yaklaşımlar dikkate alındığında ve yorumlandığında sebze sektörümüz; iç tüketimle birlikte AB, Rusya Federasyonu ve Ortadoğu ülkelerinin dış taleplerine cevap verecektir. Sektörde arz devamlılığı sağlanacak, çeşit standardı oluşacak, üreticilerin, sebzeye dayalı gıda sanayi üretimi yapanların ve ihracatçıların yüzünü güldürecek bir üretim yapısı oluşmasına katkı sağlayacaktır.
Kaynaklar
Yaş Meyve Sebze İhracatçılar Birliği Raporları 2013-2014 Yaş Meyve Sebze Sektörü. T.C. Ekonomi Bakanlığı. 2014.
TR83 Samsun Alt Bölge Tarım Master Planı. 2006.
Samsun Tarımının Sektörel Sorunları ve Çözüm Önerileri. 2006.
Akdeniz İhracatçılar Birliği. Antalya. 2014.
Ege İhracatçılar Birliği. İzmir. 2014
Dünya Meyve- Sebze Piyasasında Ne Oluyor? Dr. Kenan MORTAN. 2008.
İhracat Raporu. Akdeniz İhracatçılar Birliği Genel Sekreterliği. 2014.
TZOB- Yaş Meyve Sebze Raporu. 2014.
İGEME Yaş Meyve Sebze Faaliyet Raporu. 2014.
