ÖZEL GIDER INDIRIMI UYGULAMA REHBERI
Içindekiler
Sayfa No.
I Genel Açiklama 3
II Özel Gider Indiriminden Yararlanacak Olan Ücretliler 3
III Özel Gider Indirimine Konu Olan Harcamalar 1) Egitim Giderleri
2) Saglik Giderleri 3) Gida Giderleri 4) Giyim Giderleri 5) Kira Giderleri
a) Pesin ödenen kiralarinn özel gider indirimi karsisindaki durumu b) Gerçek kisilere ödenen kiralar nasil belgelendirilecek ?
c) Kiraya verenin gelir vergisi beyannamesi verip vermemesi özel gider indirimi açisindan sonucu etkiler mi ?
d) Bankamatikler araciligiyla yapilan kira ödemeleri özel gider indirimi kapsaminda midir ?
e) Kamu kurumlarina yapilan kira ödemeleri özel gider indirimi kapsaminda midir ?
f) Yurtdisindaki konutlar için ödenen kiralar özel gider indirimi kapsaminda midir ?
g) Es adina ödenen kira ödemeleri özel gider indirimi kapsaminda midir?
4
IV Özel Gider Indirimine Konu Olan Harcama Belgeleri ve Adlarina Belge Düzenlenecek Olanlar
A. Harcamalarin Özel Gider Indirimine Konu Olabilmesi Için, Aranilacak Sartlar 1) Harcamanin Türkiye’de yapilmis olmasi
2) Harcamalarin gelir ve kurumlar vergisine tabi olan mükelleflerden alinan belgelerle tevsik edilmesi
3) Harcamalarin, ücretlinin kendisi, esi ve çocuklari tarafindan ve kendi ihtiyaçlari için yapilmis olmasi
a) Çocuk tabiri kimleri ifade etmektedir.
B. Özel Gider Indirimine Konu Olacak Harcama Belgeleri
1) Tutari 440 milyon lirayi asan yazarkasa fisleri özel gider indirimi açisindan geçerli bir belge midir ?
2) Kurumlar vergisinden muaf kurumlarca düzenlenen belgeler geçerli midir?
3) Gerçek kisilere ödenen kiralarin belgelendirilmesi C. Adlarina Harcama Belgesi Düzenlenecek Olanlar
C. Harcama Belgesinde Birden Fazla Harcama Çesidinin Yer Almasi
9
9
11
V Özel Gider Indirimi Uygulamasi
1) Yeni Türk Lirasina Geçis ve Özel Gider Indirimi
2) Ücretlilerin harcama belgelerini biriktirmesi ve isverene ibrazi 3) Özel gider indirimine ait bildirimin doldurulmasi
4) Isverenlerce yapilacak islemler
5) Özel Gider Indiriminden dogan vergi farkinin muhtasar beyanname ile beyani ve bu farkin ücretlilere ödenmesi
6) Emeklilik nedeniyle isten ayrilan veya ölen ücretlilere uygulanacak özel 12
gider indirimi
7) Bir isyerinde çalismakta iken isten ayrilan ve baska bir iste ücretli olarak çalismayanlar hakkinda özel gider indirimi uygulamasi
8) Isveren degistiren ücretlilerde özel g ider indirimi uygulamasi
9) 01.01.2005 tarihinden itibaren isveren degistiren veya isten ayrilan ücretlilerde özel gider indirimi uygulamasi
10) Ayni zamanda birden fazla isverenden ücret alan ücretlilerde özel gider indirimi uygulamasi
11) Üçer aylik dönemlerde muhtasar beyanname veren isverenlerce özel gider indirimi ile ilgili yapilacak islemler
12) Yillik beyanname veren ücretlilerde özel gider indirimi uygulamasi 12) Ücretini yabanci bir memleketteki isverenden alan ücretliler
13) 31 Aralik veya daha önceki tarihlerde mükellefiyeti sona eren isverenler yaninda çalismis olan ücretlilerde özel gider indirimi uygulamasi
VI Özel Gider Indirimine Iliskin Diger Hususlar
1) Uluslararasi sularda çalisan hizmet erbabi ile transfer ücreti alan sporculara ait özel gider indiriminden dogan vergi farkinin hesaplanmasi 2) Yil içinde istisna muafiyet ve indirimler nedeniyle vergi matrahi
dogmadigi için ücretlerinden vergi kesilmeyenlerin durumu 3) Özel sirkette çalisan emeklilerin durumu
4) Özel gider indirimi nedeniyle tevkif suretiyle kesilerek ödenmesi gereken gelir vergisinin eksik hesaplanmasi halinde uygulanacak cezai müeyyideler
5) Özel gider indiriminden dogan vergi farkinin en son mahsup edilecegi süre
18
VII Özel Gider Indirimi Kapsamina Girmeyen Harcamalar 19
VIII Özel Gider Indiriminden Dogan Vergi Farkinin Hesaplanmasina Iliskin Örnek 20 IX Özel Gider Indiriminden Dogan Vergi Farkinin Muhasebe Kayitlari 21
I Genel Açiklama
24.04.2004 tarih ve 25088 sayili Resmi Gazete’de yayinlanmis olan ‘4842 Sayili Bazi Kanunlarda Degisiklik Yapilmasi Hakkinda Kanun’un 15. maddesi uyarinca 193 Sayili Gelir Vergisi Kanunu’nda düzenlenen ücretlerde vergi indirimi konusu 01.01.2004 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere asagidaki sekilde düzenlenmistir.
Gelir Vergisi Kanunu Mükerrer 121. Maddesine göre ‘Gerçek ücretlerin vergilendirilmesinde, mükellefin kendisi, esi ve çocuklari ile ilgili egitim, saglik, gida, giyim ve ikamet edilen konuta ait kira harcamalarinin yillik toplam tutarinin;
• 3 milyar liraya kadar %8’i
• 6 milyar liranin 3 milyar lirasi için %8’i, asan kismi için %6’si,
• 6 milyar liradan fazlasinin, 6 milyar lirasi için %7’si, asan kismi için %4’ü,
ücretlinin ertesi yilda ödeyecegi gelir vergisinden mahsup edilir veya isverenler araciligi ile kendisine nakden iade edilir.’ Bu sekilde hesaplanacak özel gider indirimi belirlenirken dikkate alinacak toplam harcama tutari özel gider indiriminden yararlanacak kisinin o yilki vergi matrahinin toplamini geçmemelidir.
II Özel Gider Indiriminden Yararlanacak Olan Ücretliler
Özel gider indiriminden, ücretleri gerçek usulde vergilendirilen ücretliler faydalanabilecektir. Dolayisiyla gerçek ücretliler disinda kalan diger ücretliler ile diger gelir unsurlarina sahip olan gelir vergisi mükelleflerinin, ücret disinda kalan gelir unsurlari için özel gider indirimi uygulamasindan yararlanamalari mümkün degildir.
Birden fazla isverenden ücret geliri elde eden ücretliler, özel gider indirimine ait bildirimi ayri ayri verebilir ve her bir isveren kendi ödedigi ücretlerin vergi matrahlarina, asagida açiklanan esaslara göre özel gider indirimi uygulayabilirler.
Diger taraftan ücretleri gerçek usulde tespit edilmekle birlikte, ücretin vergilendirilmesinde tevkif usulü cari olmayan ve bu gelirlerini yillik beyanname ile beyan eden ücretlilere, özel gider indirimi yillik beyannameler üzerinden uygulanir.
Dolayisiyla, ücret gelirinin stopaj veya beyan yoluyla vergilendirilmesi, özel gider indirimi uygulamasi açisindan sonucu etkilemeyecektir.
III Özel Gider Indirimine Konu Olan Harcamalar
Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 121 inci maddesinde belirtildigi üzere, ücretleri gerçek usulde vergilendirilen ücretlilerin kendilerinin, es ve çocuklarinin egitim, saglik, gida, giyim ve kira harcamalari özel gider indirimine konu olacaktir. Ancak, indirime konu edilecek harcamanin Türkiye’de yapilmasi, gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kisilerden alinacak belgelerle tevsik edilmesi ve bu belgelerin yasal süre içinde isverene verilmesi gerekir.
Bu harcamalara iliskin ayrintili açiklama asagidaki bölümlerde yer almaktadir.
1) Egitim Giderleri
Egitim ve ögretim kurumlari ile anaokulu, kres ve dershanelere egitim amaciyla yapilan ödemeler ile kurs ücretleri, kitap ve kirtasiye alimlari için yapilan harcamalar, egitim amacina yönelik alinan araç ve gereçler için ödenen bedeller (Özel ders veren ögretmenlerden alinacak serbest meslek makbuzlari, özel gider indirimine esas alinacaktir).
Okullara veya okullara gidis-gelis hizmeti veren mükelleflere ödenen tasima (servis) ücretleri ile sürücü belgesi almak için sürücü kurslarina yapilan ödemeler de egitim giderinin bir unsuru oldugundan özel gider indirimine konu edilebilecektir.
Türkiye’de bulunan ögrenci yurtlari tarafindan düzenlenen faturalarin, mükellefin çocuklari için Türkiye harcama yapilmasi kosullarini tasimasi halinde özel gider indirimine konu harcama belgesi olarak dikkate alinmasi mümkün bulunmaktadir.
Spor okullarina yapilan ödemeler de egitim harcamlari kapsaminda degerlendirileceginden buna iliskin faturalarin özel gider indirimine konu edilebilicektir.
Üniversiteye giris sinavlarina hazirlik, özel okul giris sinavlarina hazirlik, yabanci dil kurslari ile bu sinavlara yönelik olarak alinan dergiler özel gider indirimine esas alinabilir. Ancak diger günlük gazeteler ile haftalik, aylik, yillik yayinlanan dergiler, mecmualar bu kapsamda degerlendirilmemektedir.
Milli Egitim Bakanligi’na bagli okullarin okul aile birligine veya okul koruma dernegine yapilan bagislar, bu kurumlarin, kurumlar vergisinden muaf olmasi nedeniyle özel gider indirimine konu edilemez.
Yabanci ülkelerde egitim veren kurumlardan alinacak belgeler, özel gider indirimi kapsaminda geçerli belge olarak sayilmayacaktir.
Genel, katma ve özel bütçeli kurumlara yapilan egitim harcamalari ile yurtdisinda egitim veren kurumlarca düzenlenen belgeler özel gider indirimi kapsamina girmemektedir.
Üniversitelere ödenen kayit harçlari ile üniversiteler tarafindan ögrencilere egitime yönelik olarak verilen ders kitaplari için yapilan harcamalar egitim gideri kapsamina girmekte ise de, kurumlar vergisine tabi olmayan üniversitelerin Vergi Usul Kanunu’nda belirtilen belgeleri verememesi nedeniyle, üniversitelere yapilan harcamalar özel gider indirimi kapsamina girmemektedir. Ancak, kurumlar vergisine tabi olan özel üniversiteler tarafindan verilecek belgeler ile bu üniversitelere ödenen paralar karsiligi alinan belgeler, özel gider indirimine konu edilebilecektir.
2) Saglik Giderleri
Ücretlilerin kendileri, es ve çocuklarinin yaptigi ilaç masrafi, saglik malzemesi ve hastane giderleri ile muayene, tahlil, ameliyat, fizik tedavi ve dis protez ücretleri, gözlük ve lens alimlari gibi saglik harcamalari özel gider indirimine konu teskil edecektir.
Temizlik malzemeleri, makyaj malzemeleri, saglik gideri kapsaminda kabul edilmediginden, bunlar için yapilan harcamalar özel gider indirimi kapsamina girmeyecektir. Ancak, doktor raporu ile kullanmak zorunda olunan ve cilt sagligi için yapilan harcamalar, özel gider indirimine konu edilebilecektir.
Ücretlinin yaptigi saglik harcamalarinin bir kisminin isverenlerce karsilanmasi halinde, ücretlinin kendisi tarafindan karsilanan harcama tutari özel gider indirimine konu olacaktir.
Kismen ücretli kismen de isveren tarafindan karsilanan saglik harcamalari dolayisiyla tek belge alinmasi durumunda, ücretlinin ödedigi kismin özel gider indirimine esas alinabilmesi hususunda maliye bakanliginca herhangi bir düzenleme yapilmamistir.
Ancak, faturanin veya diger belgelerin asli isverende kalacagindan bu gibi durumlarda fatura fotokopisinin isverence onaylanarak ücretlinin ödedigi tutarin fatura üzerinde gösterilmesi ve sigorta sirketince düzenlenecek konuya iliskin bilgi formu eklenmesi sartiyla ücretlinin yaptigi ödeme özel gider indirimine konu edilebilir.
Saglik Bakanligina ve üniversitelere bagli hastaneler ile bunlarin döner sermayelerine yapilan saglik harcamalari, anilan kurumlarin kurumlar vergisinden muaf olmalari nedeniyle özel gider indirimine konu edilemez.
3) Gida Giderleri
Gida giderlerinden, her türlü yiyecek ve içecek için yapilan harcamalarin anlasilmasi gerekir. Ancak, içecek giderlerinden sigara ve alkollü içkiler bu kapsamda degerlendirilmeyecektir.
Lokanta, kafeterya, kantin otel vb. yerlerde yiyecek ve içecekler için yapilacak harcamalar bu kapsamdadir. Otel ve benzeri konaklama yerlerinden alinacak belgelerde konaklama bedeli ile yiyecek ve içecek bedellerinin ayri ayri gösterilmesi halinde yiyecek ve içecek bedelleri için ödenen tutarlar özel gider indirimine konu edilebilecektir. Ancak, konaklama ve yiyecek-içecek bedellerine iliskin olarak verilen belgede, yiyecek- içecek ve konaklama harcamalarinin ayri ayri degil de toplam olarak verilmesi durumunda ise, bu belge özel gider indirimine dahil edilmeyecektir.
Evlerde beslenen hayvanlarin tüketimi için alinan yem, mama, vb. gida maddeleri ile temizlik maddelerine ait harcamalar özel gider indirimine konu edilmeyecektir.
4) Giyim Giderleri
Giyim giderlerinden kumas, hazir elbise, ayakkabi, sapka, iç çamasiri, çorap, kemer gibi giyime müteallik her türlü mallarin satin alinmasi için yapilan harcamalar ile bunlara iliskin dikim, tamir, onarim gibi harcamalarin anlasilmasi gerekir. Gelinlik
alimi da giyime yönelik bir harcama oldugundan özel gider indirimi kapsaminda degerlendirilmelidir.
Giyim esyasi ile ilgili olarak yapilan boyama islemleri, onarim kapsaminda degerlendirildiginden bu gibi harcamalarin özel gider indirimi kapsamina girecegi kabul edilmelidir.
Ancak, giyim esyalari ile ilgili kuru temizleme giderleri veya bunlar için alinan temizlik maddelerine iliskin harcamalar giyim giderleri kapsaminda degerlendirilemeyeceginden bu nevi harcamalar özel gider indirimi kapsamina girmeyecektir.
5) Kira Giderleri
Ikamet edilen konut için yapilan fiili kira ödemesinin tamami özel gider indirimine konu edilebilecektir.
Bu uygulamada kiranin defaten veya birkaç aylik veya aylik dönemler itibariyle ödenmesinin önemi bulunmamaktadir. Ancak, kira ödemesinin kapsadigi dönemin belgede belirtilmesi gerekmektedir.
a) Pesin ödenen kiralarin özel gider indirimi karsisindaki durumu
Geçmisteki uygulamalara baktigimizda, ücretlinin, bir veya birkaç yillik kirayi pesin ödemesi durumunda, yapilan ödemenin tamaminin, ödemenin yapildigi yilda özel gider indirimine konu edilebiliyordu. Yani, 2004 yili içinde 2004 ve 2005 yillarinin kirasi pesin olarak ödenirse, yapilan ödemenin tamami 2004 yili için özel gider indirimi kapsamina giriyordu. Ancak Maliye Bakanliginin 2000 yilinda vermis oldugu B.07.0.GEL.0.42/4214-734 no’lu muktezada, birden fazla takvim yilini kapsayan kira ödemelerinde, sadece ilgili yila isabet eden kira tutarinin özel gider indiriminde dikkate alinacagi belirtilmistir. Buna göre, 2004 yili içinde 2004 ve 2005 yillarinin kirasi pesin olarak ödenirse, yanlizca 2004 yili kira bedeline tekabül eden tutar özel gider indirimi kapsaminda dikkate alinacaktir.
Yapilan kira ödemesinin özel gider indirimine konu edilebilmesi için gereken sartlardan biri de, bu ödemenin gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinden alinacak belgelerle tevsik edilmesidir.
b) Gerçek kisilere ödenen kiralar nasil belgelendirilecek ?
Ancak, sadece gayrimenkul sermaye iradi nedeniyle mükellef olanlarin bu belgeleri düzenleme mecburiyeti bulunmamaktadir. Bu nedenle sadece gayrimenkul sermaye iradi nedeniyle mükellef olanlara yapilacak kira ödemelerinde fis ya da fatura alinmasi mümkün olmayacaktir. Bu nedenle, gerçek kisilerden yapilan kiralamalarda,
• Banka araciligiyla yapilan kira ödemelerinde banka dekontu,
• Kira ödemesinin nakden yapilmasi halinde ise ödemeye iliskin ma l sahibinin verecegi belge, kira sözlesmesinin bir örnegi (kira sözlesmesi örneginin noterden tasdikli olmasi gerekmemektedir.)
tevsik edici belge olarak kabul edilecektir.
Yukarida belirtilen belgeler haricinde, kira kontratinda yer alan (kiranin alindigina dair) bölümün mülk sahibi tarafindan imzalanmasi ve bu kismin isverene ibrazi halinde de yapilan kira ödemesi özel gider indirimine konu edilebilecektir.
c) Kiraya verenin gelir vergisi beyannamesi verip vermemesi özel gider indirimi açisindan sonucu etkiler mi ?
Kiraya verenin elde ettigi gelir istisna tutarini asmiyorsa, bu kisiler gelir vergisi mükellefi olmakla birlikte, bu mükellefler, Gelir Vergisi Kanunu’nun 85 inci maddesi uyarinca yillik beyanname vermemektedirler. Bu nedenle, gerçek kisilerden yapilan kiralamalarda, kira geliri elde eden gerçek kisinin yillik gelir vergisi beyannamesi verip-vermemesinin bir önemi bulunmamaktadir. Yapilan kira ödemesinin, yukarida belirtilen belgelerden herhangi birisi ile tevsik edilmesi halinde, yapilan harcama özel gider indirimine konu edilebilecektir.
d) Bankamatikler araciligiyla yapilan kira ödemeleri özel gider indirimi kapsaminda midir ?
Bankamatik vasitasiyla yapilan kira ödemelerinde, bu fisler üzerinde paranin kimin adina ve ne için yatirildigi anlasilamadigindan, bankamatikler tarafindan verilen fisler özel gider indirimi kapsaminda degerlendirilmeyecektir.
e) Kamu kurumlarina yapilan kira ödemeleri özel gider indirimi kapsaminda midir ?
Genel bütçeye dahil kurumlarin, kurumlar vergisi mükellefi olmamasi nedeniyle, kamu kurum ve kuruluslarina yapilan kira ödemeleri özel gider indirimi kapsamina girmemektedir. Ancak, kurumlar vergisine tabi olan iktisadi kamu müesseseleri ile, diger müesseseselere ait lojmanlar için ödenen kira bedelleri, bu kurumlarin aldiklari kira karsiligi fatura düzenlemeleri halinde özel gider indirimine konu edilebilecektir.
f) Yurtdisindaki konutlar için ödenen kiralar özel gider indirimi kapsaminda midir ?
Yapilan harcamanin özel gider indirimine konu edilebilmesi için gereken sartlardan biri de “harcamanin Türkiye’de yapilmis” olmasidir. Bu nedenle yurtdisindaki konutlar için yapilan kira ödemeleri de özel gider indirimi kapsamina girmeyecektir.
g) Es adina ödenen kira ödemeleri özel gider indirimini kapsaminda midir?
Ücretlinin esi adina düzenlenen kira kontratlarina iliskin olarak ödenen kira bedelleri evlilik birliginde müsterek bir harcama oldugundan özel gider indirimine konu harcama olarak degelendirilmesi mümkündür.
Ancak ikamet edilen konut için yapilan kira ödemesinin ücretli ve es tarafindan ayri ayri özel gider indirimine konu harcama olarak kullanilmasi mümkün degildir.
IV Özel Gider Indirimine Konu Olan Harcama Belgeleri ve Adlarina Belge Düzenlenecek Olanlar
A. Harcamalarin Özel Gider Indirimine Konu Olabilmesi Için, Aranilacak Sartlar
Yukaridaki bölümde açiklanan harcamalarin özel gider indirimine konu edilebilmesi için;
1) Harcamanin Türkiye’de yapilmis olmasi
Harcamalarin özel gider indirimine konu edilebilmesi için Türkiye’de yapilmis olmasi gerekir. Dolayisiyla Türkiye’de yapilmayan (Yurtdisinda yapilan) harcamalar özel gider indirimi kapsamina girmeyecektir.
2) Harcamalarin gelir ve kurumlar vergisine tabi olan mükelleflerden alinan belgelerle tevsik edilmesi
Yapilan harcamanin özel gider indirimine konu edilebilmesi için bu harcamanin gelir ve kurumlar vergisine tabi olan mükelleflerden alinacak belgelerle tevsik edilmesi gerekir.
Kurumlar Vergisi Kanununun 7 nci maddesi veya kendi özel kanunlarinda yer alan hükümlerde kurumlar vergisi muafiyeti taninan kurumlardan yapilan harcamalar, özel gider indirimine konu harcama olarak kabul edilmeyecektir. Ancak, vergi muafiyeti taninmamis vakiflar ile Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti taninan vakiflarin iktisadi isletmeleri, kurumlar vergisine tabi oldugundan bu nitelikteki vakiflarin iktisadi isletmelerine yönelik harcamalardan alinacak belgeler özel gider indirimine konu edilebilecektir.
Bu nedenle genel, katma ve özel bütçeli kurumlara yapilan egitim, saglik ve gida harcamalari özel gider indirimine konu edilmeyecektir. Diger bir ifade ile özel gider indirimine konu olan harcamalarin gelir ve kurumlar vergisine tabi olmayan kisi, kurum ve kuruluslara yapilmasi halinde, bu harcamalar, özel gider indirimine konu teskil etmeyecektir. Örnegin, saglik bakanligina ve üniversiteler bagli hastanelerde yapilan saglik harcamalari için bu hastanelerin döner sermayelerine ödenen paralar, Milli Egitim Bakanligina bagli okullarin okul aile birligine veya okul koruma dernegine yapilan bagislar, Tüketim Kooperatiflerinde yapilan giyim ve gida harcamalari, Ordu Yardimlasma Kurumlarinca isletilen ordu pazarlarinda yapilan harcamalar ilgili kurumlarin kurumlar vergisinden muaf olmasi nedeniyle özel gider indirimi kapsamina girmeyecektir.
Diger taraftan, Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinde yer alan istisnalardan yararlanan kurumlar ile bu maddenin 3946 sayili kanunla degismeden önceki hükümlerinde yer alan istisna uygulamasi devam eden egitim ve saglik kurumlarina yapilan ödemeler (harcamalar), özel gider indirimine konu edilebilecektir. Bu kapsamda, Kurumlar Vergisinden istisna belgesi almis özel bir okuldan alinacak egitim giderlerine iliskin fatura ve ödeme kaydedici cihaz fisi özel gider indirimi uygulamasi açisindan geçerli kabul edilecektir.
Özel gider indirimi uygulama sina esas teskil eden giderlere iliskin kurumlar vergisine tabi olan kooperatifler tarafindan düzenlenen harcama belgeleri özel gider indirimine konu olacak, ancak kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmayan kooperatifler tarafindan düzenlenecek belgeler ise özel gider indirimine konu olmayacaktir.
(19.01.1996 tarih veB.07.4.DEF.0.34.11.GVK-63/5(4509)-608)
3) Harcamalarin, ücretlinin kendisi, esi ve çocuklari tarafindan ve kendi ihtiyaçlari için yapilmis olmasi
Yapilan harcamalarin ücretlinin kendisi, esi ve çocuklari tarafindan yapilmasi ve satin alinan mal ve hizmetlerin bunlar tarafindan tüketilmesi gerekmektedir.
Ücretlinin ücreti ile mütenasip olmayan veya bunlar tarafindan tüketilmeyen mal ve hizmetler özel gider indirimine konu teskil etmeyecektir.
a) Çocuk tabiri kimleri ifade etmektedir ?
Çocuk tabiri, Gelir Vergisi Kanunu’nun 93 üncü maddesinde degismeden önceki sekliyle; “mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafindan bakilan (nafaka verrilmek suretiyle bakilanlar dahil) 18 yasini doldurmamis evlatlari ifade etmektedir.” seklinde tanimlanmakta iken, bu madde 29.07.1998 tarihinde 4369 sayili kanunla yürürlükten kaldirilmistir. Bu nedenle, mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafindan bakilan çocuklar 18 yasindan büyük olsa dahi bunlar tarafindan yapilan harcamalar özel gider indiriminden yaralanabilecektir.
B. Özel Gider Indirimine Konu Olacak Harcama Belgeleri
Ücretliler özel gider indirimine konu olan harcamalarini, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinden alacaklari su belgelerle tevsik edeceklerdir.
a) Fatura
b) Serbest meslek makbuzu c) Perakende satis fisi
d) Ödeme kaydedici cihazlara ait satis (yazar kasa) fisi
1) Tutari 440 milyon lirayi asan yazarkasa fisleri özel gider indirimi açisindan geçerli bir belge midir ?
Mal ve hizmet alimlari karsiliginda verilen, perakende satis fisleri ile ya zar kasa fislerinin limiti, 2004 yili için 440 milyon liradir. Bu tutarin asilmasi halinde, fatura verilmesi ve alinmasi zorunludur. Bu nedenle, özel gider indirimine konu olan harcamalar karsiliginda verilen perakende satis fisleri ile ödeme kaydedici cihaz (yazar kasa) fislerinin 440 milyon lirayi geçmemesi gerekir.
Tutari 440 milyon lirayi geçen mal ve hizmet alimlari için alinan, yazar kasa fisleri ile perakende satis fisleri, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tevsik edici belge olarak kabul edilmediginden, bu belgeler özel gider indirimi kapsamina girmemektedir.
2) Kurumlar vergisinden muaf kurumlarca düzenlenen belgeler geçerli midir ?
Kurumlar Vergisinden muaf olan kurumlarin düzenleyecekleri belgelerde ve ödeme kaydedici cihazlara ait satis fislerinde ‘Kurumlar Vergisinden Muaftir’ ibaresine yer verilmesi gerektiginden, bu ibareyi tasiyan belgeler özel gider indirimine konu edilmeyecektir.
3) Gerçek kisilere ödenen kiralarin belgelendirilmesi Bu konuda, III/5-b bölümünde gerekli açiklamalar yapilmistir.
C. Adina Harcama Belgesi Düzenlenecek Olanlar
Özel gider indiriminden ücretleri gerçek usulde vergilendirilen ücretliler ile bunlarin es ve çocuklari yararlanacaktir. Bu nedenle, ücretlilerin kendileri, es ve çocuklari adina düzenlenen ve yukarida açiklanan belgeler özel gider indirimine konu olacaktir.
D. Harcama Belgesinde Birden Fazla Harcama Çesidinin Yer Almasi
Bir harcama belgesinde birden fazla harcama çesidinin olmasi halinde, özel gider indirimine konu olmayan harcamalar belge toplamindan düsülerek indirime konu olacak harcama tutari tespit edilecektir.
Ayrica, ayni harcama belgesinde, indirime konu olan birden fazla harcama çesidinin olmasi halinde ise, bu belge, belgede yazili harcama çesitlerinden tutari en yüksek olan gruba dahil edilmelidir.
V Özel Gider Indirimi Uygulamasi
1) Yeni Türk Lirasina Geçis ve Özel Gider Indirimi
13 Numaralari Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebligi uyarinca 2004 yili harcamalarindan kaynaklanan ücretlilerde vergi indirimi uygulamasinda, vergi indirimine esas alinacak belgeler 2004 yilinda yapilan harcamalara ait olacagindan belgelerdeki para birimi TL olacaktir. 2004 yilinda yapilan harcamalar karsiliginda alinan belgelerdeki tutarlar ile azami indirim tutarinin belirlenecegi 2004 yili vergi matrahi TL üzerinden belirtildiginden, 20/01/2005 tarihine kadar verilecek Vergi Indirimine Ait Bildirimler TL üzerinden doldurulacaktir. Ancak, 01/01/2005 tarihinden itibaren ücretlerin YTL olarak ifade edilmesi ve mahsubunun ayni para birimiyle ifade edilen degerler oraninda yapilabilecek olmasi nedeniyle, TL olarak hesaplanan vergi indirimi tutari bildirimi alan isveren tarafindan YTL’na çevrilerek Muhtasar Beyannamede mahsup konusu yapilacaktir. 2004 yilinda isten ayrilan, emekli olan ve ölenlere ait bildirimler hakkinda da ayni sekilde islem yapilacaktir.
2) Ücretlilerin Harcama Belgelerini Biriktirmesi ve Isverene Ibrazi
Ücretliler, kendileri, es ve çocuklari adina düzenlenen harcama belgelerini 1 Ocak’tan baslayarak 31 Aralik tarihine kadar biriktireceklerdir.
Ücretliler bir yil boyunca biriktirdikleri özel gider indirimine konu harcama belgelerini, ertesi takvim yilinin 20 Ocak (20 Ocak 2005) tarihinin mesai saati sonuna kadar, Özel Gider Indirimine Ait Bildirim ile isverenlerine beyan edeceklerdir.
Bu bildirimde ücretliler, harcamalarinin toplam tutarini hesaplayarak, bildirimde göstereceklerdir.
3) Özel Gider Indirimine Ait Bildirimin Doldurulmasi
Özel gider indiriminden yararlanacak ücretliler, özel gider indirimine konu olan harcama belgelerini, özel gider indirimine ait bildirimin arkasinda yer alan bölüme gider gruplari itibariyle yazacaklardir. Harcama belgelerinin adedi 50’den fazla ise, bu bölümün fotokopisi çekilerek belgelerin tamaminin yazilabilecegi kadar yaprak kullanilabilecektir.
Harcama belgelerinin yazili oldugu yapraklardaki genel toplam, zarfin arka yüzünde yer alan genel toplam satirina yazilacaktir. Her bir gider çesidine ait harcama belgelerinde yer alan tutarlarin toplami da zarfin ön yüzündeki ilgili kisma yazilacaktir. Ayrica zarfta yer alan bilgiler doldurulup, ücretli tarafindan imzalanacaktir.
4) Isverenlerce Yapilacak Islemler
Isverenler, ücretliler tarafindan kendilerine ibraz edilen bildirim ve harcama belgelerini alarak, harcama belgelerinin geçerli olup-olmadigini, harcamanin özel gider indirimi kapsamina girip-girmedigini ve harcama toplaminin dogru beyan edilip edilmedigini, ayrica, harcama tutarinin ilgili ücretlinin 2004 yili gelir vergisi matrahini asip-asmadigini kontrol edeceklerdir.
Isverenler, kendilerine ibraz edilen özel gider indirimine ait bildirimde yer alan harcama tutarlarini da dikkate alarak, Özel Gider Indirimine ait bordroyu Ocak ayi sonuna kadar düzenlemek zorundadirlar. Bu bordrolarda, her bir ücretli için, ücretlinin yararlanacagi özel gider indiriminden kaynaklanan alacagin ayri ayri hesaplanarak, bordroda gösterilmesi zorunludur.
‘Özel Gider Indirimine Ait Bordro’ fiilen çalisan ücretliler, emekli olanlar, isten ayrilan ancak baska bir isveren nezdinde çalismayanlar ile ölenler için ayri ayri düzenlenecektir.
Isverenler, kendilerine ibraz edilen bildirim ve harcama belgelerini 5 yil saklamak ve istenildiginde, vergi incelemesine yetkili olanlara ibraz etmek zorundadirlar.
5) Özel Gider Indiriminden Dogan Alacagin Muhtasar Beyanname Ile Beyani ve Bu Alacagin Ücretlilere Ödenmesi
Isverenler, ücretlileri için ötedenberi uygulandigi sekliyle ücret bordrolarini düzenleyecekler ve bu bordrolarda tevkif edilen gelir vergisini göstereceklerdir.
Isverenler, ücretlilerinin ücretlerinden tevkif suretiyle kestikleri vergileri, eskiden oldugu gibi yine muhtasar beyanname ile beyan edeceklerdir.
Ayrica, isverenler halen çalismakta olan ücretlileri ile ilgili olarak düzenleyecekleri özel gider indirimi bordrosunda, her ücretli için özel gider indiriminden dogan gelir vergisi alacagini da hesaplayacaklardir.
Isverenler, Ocak ayi sonuna kadar düzenleyecekleri özel gider indirimine ait bordroda yer alan gelir vergisi alacagini, 1 Subat tarihinden itibaren ücretlilerine ödeyecekleri ücretlerin gelir vergisinden mahsup edilecektir.
Bu mahsup islemleri, her biri ücretli için ayri ayri hesaplanacaktir. Bir ücretliye ait mahsup edilecek vergi, diger ücretlilerin vergileriyle ilgilendirilmeyecektir.
Isverenler, özel gider indiriminden dogan vergi alacaginin o ayda mahsubu yapilan toplam tutarini da muhtasar beyannamenin ilgili satirinda göstereceklerdir. Bu tutar, muhtasar beyannamede yer alan tevkif suretiyle kesilen vergiler toplamindan mahsup edilecek ve kalan tutar isveren tarafindan ilgili vergi dairesine ödenecektir.
Mahsubu yapilan özel gider indiriminden dogan alacak, isverenlerce en geç o aya ait muhtasar gelir vergisi beyannamesinin verilme süresinin sonuna kadar ücretlilere ödenecektir. Bu sürede ödenmeyen alacak tutari, isverenlerce muhtasar beyanname üzerinden eksik beyan edilmis ve ödenmemis gelir vergisi olarak addolunacaktir.
Ücretlilere ödenecek özel gider indiriminden dogan alacagin o ayda ilgili ücretlinin ücretinden yapilan tevkifattan fazla olmasi durumunda, tevkif edilen gelir vergisini asan tutar, izleyen aylara ait hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir.
6) Emeklilik Nedeniyle Isten Ayrilan veya Ölen Ücretlilere Uygulanacak Özel Gider Indirimi
Emeklilik nedeniyle isinden ayrilan ücretliler, 1 Ocak tarihinden baslayarak islerinden ayrildiklari tarihe kadar biriktirdikleri özel gider indirimine konu olan harcama belgelerini, yukarida açiklanan esaslar ve süreler dahilinde isverene bildireceklerdir.
Ölüm nedeniyle isten ayrilan ücretlilerin varislerinden bir tanesi (kendisi ve diger varisleri adina) yine yukarida açiklanan sekilde 1 Ocak’tan ölüm tarihine kadar olan harcama belgelerini murisin isverenine ibraz edebilecektir.
Emekli olan veya ölenlerin özel gider indiriminden dogan gelir vergisi alacaklari, Ocak ayina ait olup, 20 Subat aksamina kadar muhtasar beyanname ile beyan edilen tevkif suretiyle kesilen vergilerden mahsup edilecektir.
Bu mahsuba ragmen arta kalan özel gider indiriminden dogan alacaginin bulunmasi halinde bu alacak, muhtasar beyanname veren isverene, vergi inceleme raporuna dayanilarak, vergi dairelerince nakten iade edilecektir.
Mahsup edilen vergi tutarlari isverenlerce 20 Subat aksamina kadar hak sahiplerine nakden ödenmesi zorunludur. Diger taraftan, iadenin vergi dairesinden bu tarihten sonra aliinmasi halinde, özel gider indiriminden dogan alacak, hak sahiplerine alindigi tarihten itibaren 3 gün içinde ödenecektir.
7) Bir Isyerinde Çalismakta Iken Isten Ayrilan ve Baska Bir Iste Ücretli Olarak Çalismayanlar Hakkinda Özel Gider Indirimi Uygulamasi
Bir isveren nezdinde çalismakta iken bu isyerinden ayrilip, bir daha ücretli olarak çalismayan ücretliler, biriktirdikleri özel gider indirimine konu harcama belgelerini yukarida açiklanan esaslar dahilinde 21 Ocak tarihinin mesai saati sonuna kadar isverenlerine ibraz edeceklerdir.
Bu ücretlinin isten ayrilma tarihinden sonraki dönemlere ait yani ücret gelirini elde ettigi tarihle iliskilendirmeksizin ücret gelirinin elde edildigi takvim yili içinde yapilan harcamalara ait belgelerin de özel gider indirimine konu edilebilmesi mümkündür.(B.07.4.DEF.0.34.II/GVK-63/5)
Isverenler, hesaplanan özel gider indiriminden dogan alacagi, özel gider indirimine ait bordroda göstermek, Subat ayi içinde nakten ödemek ve ödemeye ait belgeyi sakli tutmak kaydiyla Subat ayi veya takip eden aylarin muhtasar beyannamesi ile ücretlerle ilgili tevkif edilerek beyan edilen gelir vergisinden mahsup edebileceklerdir.
Bu islemin yapilabilmesi için bu isverenlerin yil içinde tevkif ettikleri vergileri vergi dairelerine ödemeleri sarttir.
8) Isveren Degistiren Ücretlilerde Özel Gider Indirimi Uygulamasi
Bir isveren nezdinde ücretli olarak çalismakta iken, bu isverenden ayrilarak baska bir isveren nezdinde çalisan ücretliler, isveren degistirdigi takvim yilina ait özel gider indirimine ait bildirimi, en son çalistigi isverene verecektir.
Ancak, bu ücretliler, daha önce çalistigi isyerinde kendilerine ödenen ücretlerin vergi matrahini, bu matrahtan kesilen gelir vergisini ve bu vergilerin ilgili vergi dairesine yatirilmis oldugunu gösterir bir belgeyi alarak, bu belgeyi de en son çalistigi isverene ibraz etmek zorundadir. En son çalistigi isveren, bu belgeleri de dikkate alarak, genel esaslar çerçevesinde islem yapacaktir.
9) 01.01.2005 Tarihinden Itibaren Isveren Degistiren Veya Isten Ayrilan Ücretlilerde Özel Gider Indirimi Uygulamasi
Öteden beri çalismakta iken 01.01.2005-19.01.2005 tarihleri arasinda isveren degistiren veya isten ayrilan üc retliler, 01.01.2004-31.12.2004 tarihleri arasinda özel gider indirimine konu olan harcama belgelerini, özel gider indirimine ait bildirimde yer alan bilgiler dogrultusunda doldurarak, bu bildir im eki ile birlikte 20 Ocak 2005 tarihine kadar 01.01.2005 tarihinden önce nezdinde çalistiklari isverenlerine vereceklerdir.
20 Ocak 2005 tarihinden sonra isten ayrilan ücretliler (Baska bir isveren nezdinde çalismaya baslasin veya baslamasin) özel gider indirimine ait bildirimi isverenlerine vermis olacaklarindan, bunlar ayrica herhangi bir islem yapmayacaklardir.
10) Ayni Zamanda Birden Fazla Isverenden Ücret Alan Ücretlilerde Özel Gider Indirimi Uygulamasi
Ücretlilerin ayni zamanda birden fazla isverenden ücret almasi halinde, her bir isverene, özel gider indirimine ait bildirimi vermesi mümkündür.
Her bir isveren kendi ödedigi ücretlerin vergi matrahlarina, yukarida açiklanan esaslara göre özel gider indirimi uygulayacaktir.
11) Üçer Aylik Dönemlerde Muhtasar Beyanname Veren Isverenlerce Özel Gider Indirimi Ile Ilgili Yapilacak Islemler
Üçer aylik dönemlerde muhtasar beyanname veren isverenler, Ocak, Subat, Mart aylarina ait muhtasar beyannamelerini 20 Nisan aksamina kadar vereceklerdir.
Bu isverenler, halen çalismakta olan ücretliler ile emekli olan, isten ayrilan ve ölenlere ait özel gider indiriminden dogan vergi alacagini, 20 Nisan aksamina kadar verecegi muhtasar beyanname ile beyan edecegi vergiden, yukaridaki bölümde açiklanan esaslara göre mahsup edecekler ve hak sahiplerine ödeyeceklerdir.
12) Yillik Beyanname Veren Ücretlilerde Özel Gider Indirimi Uygulamasi
- Ücretlerini yabanci bir memleketteki isverenden dogrudan dogruya alan hizmet erbabi,
- Gelir Vergisi Kanununun 16 nci maddesinde yazili istisnadan faydalanmayan yabanci elçilik ve konsolosluk memur ve hizmetlileri,
- Maliye Bakanliginca yillik beyanname ile bildirilmesinde zaruret görülen ödemeleri elde edenler.
gelirlerini, yillik beyanname ile bildirirler.
Ücretlerini yillik beyanname ile beyan etmek zorunda olan ücretlilerde, hesaplanan özel gider indiriminden dogan alacak, bunlarin yillik beyanname ile beyan ettikleri gelir vergisi tutarindan mahsup edilir.
Ücretlerini yillik beyanname ile beyan etmek zorunda olan ücretlilerin verdikleri yillik gelir vergisi beyannamesine, diger kazanç ve iratlarini da dahil etmeleri halinde, özel gider indirimi sadece vergi tevkifati cari olmayan ücretlerin vergi matrahina uygulanacaktir. Bu nedenle, toplam matrah içindeki bu ücretlere ait matrah kismi ayrilacaktir.
II. bölümde açiklandigi üzere, tamami tevkif suretiyle vergilendirilmis olmak kaydiyla birden fazla isverenden ücret geliri elde edenler tutari ne olursa olsun bu gelirleri için beyanname vermeyecekler ve diger gelirleri için beyanname verseler dahi ücret gelirlerini bu beyannamelere dahil etmeyeceklerdir.
12) Ücretini yabanci bir memleketteki isverenden alan ücretliler
Ücretini yabanci bir memleketteki isverenden dogrudan dogruya alan ücretliler, düzenleyecekleri gelir vergisi beyannamesinde, özel gider indirimini ücretlerin gayrisafi tutarindan tenzil edebileceklerdir.
13) 31 Aralik Veya Daha Önceki Tarihlerde Mükellefiyeti Sona Eren Isverenler Yaninda Çalismis Olan Ücretlilerde Özel Gider Indirimi Uygulamasi
31 Aralik veya daha önceki tarihlerde mükellefiyeti sona eren isverenler yaninda çalismakta iken, isverenin mükellefiyetinin sona ermesi ve baskaca bir isveren nezdinde de ücretli olarak çalismamasi nedeniyle isverenleri araciligiyla özel gider indiriminden yararlanamayan ücretliler, özel gider indiriminden yararlanabilmeleri için, ‘Özel Gider Indirimine Ait Bildirimi’ Nisan ayi içinde eski isverenin muhtasar gelir vergisi beyannamesi yönünden bagli oldugu vergi dairesine vereceklerdir. Bu bildirime ayrica, isverenlerce tasdikli ücret bordrosu da eklenecektir.
Vergi daireleri ücretlilerin öze l gider indiriminden dogan alacaklarini hesaplayarak, isverenin daha önce muhtasar beyanname ile beyan ettigi vergilerin ödenmis olmasi kaydiyla, hesapladiklari söz konusu alacaklari ücretliye iade edeceklerdir.
Isverenlerin yil içinde muhtasar beyanname ile beyan ettigi vergilerin kismen ödenmis olmasi halinde, kismen ödenen vergi tutari, özel gider indiriminden dogan alacagin tamamini karsilamasi kaydiyla, bu alacak da iade edilecektir. Ancak, isverenlerce, muhtasar beyanname ile beyan edilen vergilerin kismen ödenmis olmasi halinde, vergi alacagi, ödenen tutar kadar yapilacaktir. Arta kalan bir tutarin bulunmasi veya vergilerin hiç ödenmemis olmasi halinde, vergi alacaklari söz konusu vergilerin tahsilini müteakip ödenecektir.
Tasfiye haline girmis olup da tasfiyesi sona eren sirketlerde, özel gider indirimi ile ilgili olarak yapilmasi gereken islemler tasfiye memurlarinca yerine getirilecektir.
VI Özel Gider Indirimine Iliskin Diger Hususlar
1) Uluslararasi Sularda Çalisan Hizmet Erbabi Ile Transfer Ücreti Alan Sporculara Ait Öze l Gider Indiriminden Dogan Alacagin Hesaplanmasi
Tam mükellefiyete tabi isverenlerin yaninda çalisan gemi adamlarina ödenen ücretlerden, uluslararasi sularda geçen hizmetlerine ait olanlar üzerinden %10 oraninda, diger ücretleri üzerinden de vergi tarifesine göre vergi tevkifati yapilmaktadir. Ayni sekilde sporculara ödenen ücretlerden, transfer ücretlerinden %15 oraninda, diger ücretlerden de vergi tarifesine göre vergi tevkifati yapilmaktadir.
Bu ücretlilerin yil içindeki ücretlerinin vergi matrahlarindan, özel gider indirimi tutari düsüldükten sonra kalan kisim üzerinden vergi hesaplanirken, matrahin yil içindeki dagilimi esas alinacaktir. Bu dagilima göre matrahin, tarifeye göre vergisi hesaplanan kismi üzerinden tarifeye göre, diger kismi üzerinden de indirimli orana göre vergi hesaplanacaktir. Bu sekilde özel gider indirimi düsüldükten sonra hesaplanan vergi ile
yil içinde tevkif suretiyle kesilen vergi arasindaki fark, özel gider indirimi nedeniyle dogan alacak olacaktir.
2) Yil Içinde Istisna, Muafiyet ve Indirimler Nedeniyle Vergi Matrahi Dogmadigi Için Ücretlerinden Vergi Kesilmeyenlerin Durumu
Özel gider indirimi, ücretlilerin vergi matrahlarindan özel gider indirimine konu olan harcamalarin belli bir kisminin düsülmesi suretiyle uygulanmaktadir. Buna göre, ücretlilerin yararlandigi istisna, muafiyet ve indirimler nedeniyle, vergi matrahi dogmadigi için ücretinden vergi kesilmeyenler, özel gider indiriminden yararlanamayacaktir.
3) Özel Sirkette Çalisan Emeklilerin Durumu
Emekli olan kisilerin, emekli ayligi yaninda gelir vergisine tabi bir ücretlerinin bulunmasi halinde, gelir vergisine tabi ücretleri dolayisiyla, yukarida açiklanan esaslara göre özel gider indirimi müessesesinden yararlanmalari mümkündür.
4) Özel Gider Indirimi Nedeniyle Tevkif Suretiyle Kesilerek Ödenmesi Gereken Gelir Vergisinin Eksik Hesaplanmasi Halinde Uygulanacak Cezai Müeyyideler
Isverenler, yanlarinda çalistirdiklari ücretlilerin ücretlerinden tevkif ettikleri vergilerin dogru olarak beyan edilip ödenmesinden sorumludurlar. Isverenler, tevkif suretiyle kesilen vergilerin eksik beyani dolayisiyla yapilan re’sen veya ikmalen tarhiyatlarda vergi asli ile buna iliskin cezalardan da sorumlu olacaklardir.
Bu çerçevede isverenler, özel gider indirimi dolayisiyla tevkif suretiyle kesilen vergilerin eksik beyanindan sorumludurlar.
Ancak, ücretlilerin sahte veya muhteviyati itibariyle yaniltici belge kullandiklarinin sabit olmasi halinde, isverenlerin ücretlilerin bu belgelerine dayanarak eksik ödedikleri gelir vergisi için adlarina ikmalen veya re’sen tarh edilen vergi asli, ceza ve gecikme faizi, genel hükümler çerçevesinde ücretlilere yansitilabilecektir.
Diger taraftan, ücretlilerin ücretlerinden kesilerek beyani gereken gelir vergisinden mahsup edilen özel gider indiriminden dogan alacagin, mahsup isleminin yapildigi ayda ücretliye nakden ödenmesi gerekir. Aksi takdirde, ücretliye nakten ödenmeyen alacak, isverenler tarafindan haksiz yere yapilan bir mahsup islemi niteligi tasiyacak ve tevkif suretiyle kesilen verginin bu tutar kadar olan kismi, muhtasar beyanname ile eksik beyan edilmis olacaktir. Eksik beyan edilen bu vergiler hakkinda cezali tarhiyat islemi yapilacaktir.
5) Özel Gider Indiriminden Dogan Vergi Farkinin En Son Mahsup Edilecegi Süre
Özel gider indiriminden dogan alacaklar, ücretlilerden kesilen vergilerden mahsup edilmek suretiyle hak sahiplerine ödenecektir.
Mahsup isleminin çesitli nedenlerle takvim yilinin son ayina kadar yapilamamasi halinde, kalan tutar, Aralik ayina ait muhtasar beyanna me üzerinden mahsup edilecektir. Aralik ayina ait tevkif suretiyle kesilen vergilerin özel gider indiriminden
dogan ve mahsubu yapilamayan alacagi karsilayamamasi halinde, kalan tutarin tamami Aralik ayina ait muhtasar beyannamede gösterilerek mahsuplar sonunda ortaya çikan tutar, vergi dairelerince isverenlere nakden iade edilecektir.
VII Özel Gider Indirimi Kapsamina Giren Ya da Girmeyen Harcamalar Özel Gider Indirimine konu olan harcamalar türlerine göre asagida yer almaktadir:
Egitim
Kabul Edilen Harcamalar
• Egitim ve ögretim kurumlari
• Anaokulu, kres ve dersaneler
• Kurs ücretleri, kitap ve kirtasiye alimlari
• Egitim amaçli araç ve gereçler
• Özel ders veren ögretmenlerin giderler (Makbuz karsiligi olmak kosulu ile)
• Okul servisleri, sürücü kurslari
• Üniversite ve özel okul giris sinavlarina hazirlik
• Yabanci dil kurslari, bunlarla ilgili dergiler Kabul Edilmeyen Harcamalar
• Günlük gazeteler ve dergiler
• Müzik egitimi için alinan enstrümanlar
• Okul aile birligi veya okul koruma derneklerine yapilan bagislar
• Yabanci ülkelerde egitim veren kurumlara yapilan ödemeler
• Üniversite egitim harçlari ile Milli Egitim Bakanligi’na bagli okullara yapilan bagislar
Saglik
Kabul Edilen Harcamalar
• Ücretlilerin kendileri, es ve çocuklarinin yaptigi ilaç masraflari
• Saglik ma lzemesi, hastane giderleri
• Muayene, tahlil, ameliyat, fizik tedavi ve dis protez ödemeleri
• Gözlük ve lens alimi
• Steril pamuk, dis macunu ve sabun
• Sakat ve malul arabasi Kabul Edilmeyen Harcamalar
• Temizilik ve makyaj malzemeleri (Doktor raporu ile zorunlu olarak kullanilan maddeler hariç)
• Spor merkezlerine üyelik bedelleri
• Istege bagli sigorta prim ödemeleri
• Saglik Bakanligi veya üniversite hastanelerine yapilan ödemeler
Gida
Kabul Edilen Harcamalar
• Her türlü yiyecek ve içecek
• Lokanta, kafeterya, kantin, otel gibi yerlerde yiyecek içecek için yapilan harcamalar
• Kurbanlik koyun alimi Kabul Edilmeyen Harcamalar
• Sigara
• Alkollü içkiler
• Evlerde beslenen hayvanlar için alinan yem, mama ve benzeri gida giderleri
• Hal komisyoncularindan alinan faturalar
• Dügün, ziyafet ve iftar yemekleri Giyim
Kabul Edilen Harcamalar
• Kumas,hazir giyim, ayakkabi, sapka, iç çamasiri, çorap, kemer gibi her türlü giyim esyasi
• Giyim esyalarinin dikim ve onarimi ile yün ve tuafiye gibi giyime mütealik harcamalar
• Giyim esyalarinin boyanmasi
• Gelinlik
Kabul Edilmeyen Harcamalar
• Kuru temizleme
• Giyim esyalari ile ilgili temizlik maddeleri
Özel gider indirimi kapsami disinda tutulan muhtelif harcamalar ise asagidaki gibidir.
• Ikamet edilen konuta ait yakacak giderleri (odun, kömür, fuel-oil, gazyagi alimi) ile bunlarin nakliyesi için yapilan giderler,
• Vekalet ücretleri
• Makul ve olagan ölçüler disinda yapildigi iddia edilen tüketim harcamalari
• Dayanikli tüketim mali alimlari (mobilya, mefrusat, hali, kilim, yatak ve örtüsü, yorgan, yastik, battaniye, yer musammasi, müzik aletleri, tabanca, av ve deniz malzemesi, radyo, televizyon, video, bilgisayar, buzdolabi, çamasir ve bulasik makinasi, ütü gibi elektrikli ev aletleri, duvar, masa ve kol saati, dürbün, telsiz, telefon makinesi, fotograf makinesi, resim tablolari, daktilo ve benzeri nitelikteki alimlar ile 1 yili askin süre ile kullanilabilen sair dayanikli tüketim mallari için yapilan harcamalar)
• Ticari, zirai ve mesleki kazanca iliskin olarak yapilan harcamalar
• Otomobil ve benzeri araç alimlari ile bunlarin bakim, onarim ve yakit (LPG dahil), park, oto yol geçis ve kiralama giderleri
• Gayrimenkul alimlari
• Insaat malzemesi alimlari
• Yolcu ve yük tasima giderleri (hava, deniz ve ve demir yolu ile yapilan)
• Otel, motel ve pansiyonla ra ödenen konaklama ücretleri;
• Tiyatro, sinema, konser salonu, plaj, yüzme havuzu giderleri (eglence-dinlenme giderleri)
• Ziynet ve süs esyalari, ayna
• Temizlik madde ve malzemesi alimlari,
• Her türlü kadin ve erkek tuvalet ve itriyat madde ve malzemesi alimlari,
• Kozmetik maddelerinin alimlari,
• Çiçek alimlari,
• Kuaför ve berberlere ödenen ücretler,
• Fotograf filmi ve tab ücreti,
• Ampul, flüoresan ampul ve pil alimlari,
• Plak, teyp ve video kaset alimlari ile bunlarin kiralanmasi karsiliginda ödenen ücretler,
• Konutlarin boya ve badana giderleri ile duvar kagidi giderleri, asansör, kalorifer, günes enerjisi ve benzeri nitelikteki tesisat ve bunlara ait bakim ve onarim giderleri ile kapici ücretleri,
• Hayvanlarin saglik ve beslenmesi için yapilan harcamala r,
• Derneklere ve kuruluslara yapilan bagislar,
• PTT ve noter masraflari,
• Elektrik ve su tesisati için yapilan ödemeler,
• Billuriye, züccaciye,
• Çocuk oyuncaklari,
• Havlu, çarsaf, nevresim alimlari,
• Plastik esya alimlari,
• Çanta, valiz alimlari,
• Tüpgaz giderleri
VIII Özel Gider Indiriminden Dogan Vergi Farkinin Hesaplanmasina Iliskin Örnek
(X) A.S.’de çalisan ücretli (A)’nin 2004 yilinda elde ettigi ücret gelirine iliskin bilgiler asagidaki gibidir;
Toplam vergi matrahi : 15,000,000,000 TL
Özel Gider Indirimine konu olan harcamalar tutari : 17,000,000,000 TL Özel Gider Indirimine konu edilebilecek harcamalar tutari : 15,000,000,000 TL (*)
Bu bilgiler dogrultusunda, ücretli (A) için hesaplanan, özel gider indiriminden dogan alacagi asagida yer almaktadir.
Harcamalarin özel gider indirimine esas olacak tutar : 15,000,000,000 TL 3 milyar TL’ye kadar olan kismin %8’i : 240,000,000 TL Sonraki 3 milyar TL’lik kismin %6’si : 180,000,000 TL 6 milyar TL’yi asan kismin %4’ü : 360,000,000 TL Toplam özel gider indirimi tutari : 780,000,000 TL
(*) Vergi matrahini asan kisim dikkate alinmamistir.
Muhtasar beyanname vermek zorunda olan (X) A.S. 780,000,000 TL olarak hesaplanan vergi alacagi, 01.02.2005 tarihinden itibaren ücretli (A)’nin ücretinden tevkif edecegi vergiden mahsup edecektir. Diger bir ifade ile isveren, 01.02.2005’ten itibaren ödeyecegi ücretten mahsup edecegi vergi tutarini ücretli (A)’ya o ay içinde nakten ödeyecektir.
Isveren, ücretlinin Subat ayi ücretinin gelir vergisinden mahsup ettigi vergiyi, ücret bordrosunda ayrica gösterecektir. Mahsuba ragmen arta kalan kisim, müteakip aylarin ücretinden kesilecek vergiden mahsup edilecektir. Mahsup edilen bu tutar da o ay içinde ücretliye nakten ödenecektir.
IX Özel Gider Indirimi Tutarinin Muhasebe Kayitlari
Yukaridaki örnekte yer alan ücretli (A)’nin Subat 2005 dönemindeki gelir vergisi matrahi 2,000,000,000 TL ve bu ayda ücretinden kesilmesi gereken gelir vergisi 300,000,000 TL’dir.
Bu veriler dikkate alindiginda yapilmasi gereken muhasebe kayitlari asagidaki gibi olacaktir.
1) Ücretli (A) için hesaplanan özel gider indiriminden dogan alacaginin ilk kaydi;
__ ____ / ________________________
136 Diger Çesitli Alacaklar 780,000,000 (Vergi Dairesi'nden Alacaklar)
336 Personele Diger
Çesitli Borçlar 780,000,000 _____ / ____________________________
2) 2,000,000,000 TL’lik matrah üzerinden hesaplanan Gelir Vergisi tahakkuku:
_____ / _____________________________
770 Ücret Gideri 300,000,000
360 Ödenecek Gelir
Vergisi Tevkifati 300,000,000
_____ _ / __________________________
3) Subat ayinda ücretlinin ödeyecegi gelir vergisini asmamak kaydiyla ücretliye yapilmasi gereken iade tutari
___ __ / _____________________________
336 Personele Diger Çesitli
Borçlar 300,000,000
100 Kasa 300,000,000
___ _ / _____________________________
4) Ödenecek Gelir Vergisi Tevkifati'na istinaden vergi dairesinden olan alacaklarin azaltilmasi:
____ / ______________________________
360 Ödenecek Vergiler 300,000,000
136 Diger Çesitli Alcaklar 300,000,000
____ / _____________________________.
Örnekten de anlasilacagi üzere, ücretliye iadesi gereken 780,000,000 TL'lik özel gider indirimi tutarinin, Subat ayinda ancak 300,000,000 TL'lik kismi iade edilebilmektedir.
Kalan kismin iadesinin takip eden aylarda yapilmasi gerekmektedir.
