ÖZEL GİDER İNDİRİMİ UYGULAMA REHBERİ
Bu metnin tüm haklarõ mahfuzdur. Yazarõn izni olmaksõzõn iktibas hükümleri dõşõnda alõntõ yapõlamaz, kõsmen veya tamamen çoğaltõlamaz. Bu metindeki ifadelerden hareketle yazõlõ uzman görüşü alõnmaksõzõn işlem tesisi halinde oluşabilecek herhangi bir zarardan dolayõ hiç bir sorumluluk kabul edilmez.
ÖZEL GİDER İNDİRİMİ UYGULAMA REHBERİ
İçindekiler
Sayfa No.
I Genel Açõklama 3
II Özel Gider İndiriminden Yararlanacak Olan Ücretliler 3 III Özel Gider İndirimine Konu Olan Harcamalar
1) Eğitim Giderleri 2) Sağlõk Giderleri 3) Gõda Giderleri 4) Giyim Giderleri 5) Kira Giderleri
a) Peşin ödenen kiralarõnn özel gider indirimi karşõsõndaki durumu b) Gerçek kişilere ödenen kiralar nasõl belgelendirilecek ?
c) Kiraya verenin gelir vergisi beyannamesi verip vermemesi özel gider indirimi açõsõndan sonucu etkiler mi ?
d) Bankamatikler aracõlõğõyla yapõlan kira ödemeleri özel gider indirimi kapsamõnda mõdõr ?
e) Kamu kurumlarõna yapõlan kira ödemeleri özel gider indirimi kapsamõnda mõdõr ?
f) Yurtdõşõndaki konutlar için ödenen kiralar özel gider indirimi kapsamõnda mõdõr ?
g) Eş adõna ödenen kira ödemeleri özel gider indirimi kapsamõnda mõdõr?
4
IV Özel Gider İndirimine Konu Olan Harcama Belgeleri ve Adlarõna Belge Düzenlenecek Olanlar
A. Harcamalarõn Özel Gider İndirimine Konu Olabilmesi İçin, Aranõlacak Şartlar 1) Harcamanõn Türkiye’de yapõlmõş olmasõ
2) Harcamalarõn gelir ve kurumlar vergisine tabi olan mükelleflerden alõnan belgelerle tevsik edilmesi
3) Harcamalarõn, ücretlinin kendisi, eşi ve çocuklarõ tarafõndan ve kendi ihtiyaçlarõ için yapõlmõş olmasõ
a) Çocuk tabiri kimleri ifade etmektedir.
B. Özel Gider İndirimine Konu Olacak Harcama Belgeleri
1) Tutarõ 250 milyon lirayõ aşan yazarkasa fişleri özel gider indirimi açõsõndan geçerli bir belge midir ?
2) Kurumlar vergisinden muaf kurumlarca düzenlenen belgeler geçerli midir?
3) Gerçek kişilere ödenen kiralarõn belgelendirilmesi C. Adlarõna Harcama Belgesi Düzenlenecek Olanlar
C. Harcama Belgesinde Birden Fazla Harcama Çeşidinin Yer Almasõ
9
9
11
V Özel Gider İndirimi Uygulamasõ
1) Ücretlilerin harcama belgelerini biriktirmesi ve işverene ibrazõ 2) Özel gider indirimine ait bildirimin doldurulmasõ
12
3) İşverenlerce yapõlacak işlemler
4) Özel Gider İndiriminden doğan vergi farkõnõn muhtasar beyanname ile beyanõ ve bu farkõn ücretlilere ödenmesi
5) Emeklilik nedeniyle işten ayrõlan veya ölen ücretlilere uygulanacak özel gider indirimi
6) Bir işyerinde çalõşmakta iken işten ayrõlan ve başka bir işte ücretli olarak çalõşmayanlar hakkõnda özel gider indirimi uygulamasõ
7) İşveren değiştiren ücretlilerde özel gider indirimi uygulamasõ
8) 01.01.2003 tarihinden itibaren işveren değiştiren veya işten ayrõlan ücretlilerde özel gider indirimi uygulamasõ
9) Aynõ zamanda birden fazla işverenden ücret alan ücretlilerde özel gider indirimi uygulamasõ
10) Üçer aylõk dönemlerde muhtasar beyanname veren işverenlerce özel gider indirimi ile ilgili yapõlacak işlemler
11) Yõllõk beyanname veren ücretlilerde özel gider indirimi uygulamasõ 12) Ücretini yabancõ bir memleketteki işverenden alan ücretliler
13) 31 Aralõk veya daha önceki tarihlerde mükellefiyeti sona eren işverenler yanõnda çalõşmõş olan ücretlilerde özel gider indirimi uygulamasõ
VI Özel Gider İndirimine İlişkin Diğer Hususlar
1) Uluslararasõ sularda çalõşan hizmet erbabõ ile transfer ücreti alan sporculara ait özel gider indiriminden doğan vergi farkõnõn hesaplanmasõ 2) Yõl içinde istisna muafiyet ve indirimler nedeniyle vergi matrahõ
doğmadõğõ için ücretlerinden vergi kesilmeyenlerin durumu 3) Özel şirkette çalõşan emeklilerin durumu
4) Özel gider indirimi nedeniyle tevkif suretiyle kesilerek ödenmesi gereken gelir vergisinin eksik hesaplanmasõ halinde uygulanacak cezai müeyyideler
5) Özel gider indiriminden doğan vergi farkõnõn en son mahsup edileceği süre
18
VII Özel Gider İndirimi Kapsamõna Girmeyen Harcamalar 19 VIII Özel Gider İndiriminden Doğan Vergi Farkõnõn Hesaplanmasõna İlişkin Örnek 20 IX Özel Gider İndiriminden Doğan Vergi Farkõnõn Muhasebe Kayõtlarõ 21 X Ekler
- Özel Gider İndirimine Ait Bordro - Özel Gider İndirimine Ait Bildirim
23
I Genel Açõklama
Gelir Vergisi Kanunu’nun 63 üncü maddesine eklenen 5 numaralõ bent ile 01.05.1994 tarihinden itibaren ücret geliri elde edenler için ‘Özel Gider İndirimi’ müessesesi getirilmiştir.
Özel Gider İndirimi ‘Ücret geliri elde eden mükellefin kendisi, eşi ve çocuklarõ (kendisiyle birlikte oturan veya nafaka verilmek suretiyle geçimi sağlanan çocuklarõ)
ile ilgili eğitim, sağlõk, gõda, giyim ve kira harcamalarõnõn yõllõk toplam tutarõnõn 1/3 ünü, harcamanõn yapõldõğõ yõla ait ücretlerinin yõllõk vergi matrahõnõn %35’ ini geçmemek üzere vergi matrahõndan indirmeleri’ şeklinde uygulanan bir müessesedir.
Böylece, ücretlilerden kesilecek gelir vergisi azalacak ve mahsup edilen bu tutar kadar, ücretlilere net artõş sağlanmõş olmaktadõr.
Maliye Bakanlõğõ, kanunla kendisine verilen yetkiye dayanarak özel gider indiriminin uygulamasõna ilişkin usul ve esaslarõ belirlemek üzere 176, 178, 182, 190 ve 218 seri numaralõ Gelir Vergisi Genel Tebliğlerini yayõmlamõştõr. Bu tebliğlerde yapõlan açõklamalar çerçevesinde özel gider indirimi uygulamasõ aşağõdaki gibi olacaktõr.
Diğer taraftan 4842 Sayõlõ Kanununla yapõlan düzenleme ile özel indirim ve özel gider indirimi uygulamalarõ kaldõrõlarak bunlarõn yerine geçmek üzere ‘Ücretlilerde vergi indirimi’ başlõğõ altõnda Gelir Vergisi Kanunun mükerer 121. maddesinde düzenlemesi yapmõştõr. Ayrõca sakatlõk indirimi de özel gider indiriminin kaldõrõlmasõna paralel olarak yeniden düzenlenmiştir. Bu düzenlemeler 01.01.2004 tarihinden itibaren yürürlüğe gireceğinden 2003 yõlõ boyunca özel indirim, sakatlõk indirimi ve özel gider indirimi uygulamalarõna eskiden olduğu gibi devam edileceğini hatõrlatmak isteriz.
II Özel Gider İndiriminden Yararlanacak Olan Ücretliler
Özel gider indiriminden, ücretleri gerçek usulde vergilendirilen ücretliler faydalanabilecektir. Dolayõsõyla gerçek ücretliler dõşõnda kalan diğer ücretliler ile diğer gelir unsurlarõna sahip olan gelir vergisi mükelleflerinin, ücret dõşõnda kalan gelir unsurlarõ için özel gider indirimi uygulamasõndan yararlanamalarõ mümkün değildir.
Birden fazla işverenden ücret geliri elde eden ücretliler, özel gider indirimine ait bildirimi ayrõ ayrõ verebilir ve her bir işveren kendi ödediği ücretlerin vergi matrahlarõna, aşağõda açõklanan esaslara göre özel gider indirimi uygulayabilirler.
Diğer taraftan ücretleri gerçek usulde tespit edilmekle birlikte, ücretin vergilendirilmesinde tevkif usulü cari olmayan ve bu gelirlerini yõllõk beyanname ile beyan eden ücretlilere, özel gider indirimi yõllõk beyannameler üzerinden uygulanõr.
Dolayõsõyla, ücret gelirinin stopaj veya beyan yoluyla vergilendirilmesi, özel gider indirimi uygulamasõ açõsõndan sonucu etkilemeyecektir.
III Özel Gider İndirimine Konu Olan Harcamalar
Gelir Vergisi Kanunu’nun 63/5 inci maddesinde belirtildiği üzere, ücretleri gerçek usulde vergilendirilen ücretlilerin kendilerinin, eş ve çocuklarõnõn eğitim, sağlõk, gõda, giyim ve kira harcamalarõ özel gider indirimine konu olacaktõr. Ancak, indirime konu edilecek harcamanõn Türkiye’de yapõlmasõ, gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alõnacak belgelerle tevsik edilmesi ve bu belgelerin yasal süre içinde işverene verilmesi gerekir.
Bu harcamalara ilişkin ayrõntõlõ açõklama aşağõdaki bölümlerde yer almaktadõr.
1) Eğitim Giderleri
Eğitim ve öğretim kurumlarõ ile anaokulu, kreş ve dershanelere eğitim amacõyla yapõlan ödemeler ile kurs ücretleri, kitap ve kõrtasiye alõmlarõ için yapõlan harcamalar, eğitim amacõna yönelik alõnan araç ve gereçler için ödenen bedeller (Özel ders veren öğretmenlerden alõnacak serbest meslek makbuzlarõ, özel gider indirimine esas alõnacaktõr).
Okullara veya okullara gidiş-geliş hizmeti veren mükelleflere ödenen taşõma (servis) ücretleri ile sürücü belgesi almak için sürücü kurslarõna yapõlan ödemeler de eğitim giderinin bir unsuru olduğundan özel gider indirimine konu edilebilecektir.
Türkiye’de bulunan öğrenci yurtlarõ tarafõndan düzenlenen faturalarõn, mükellefin çocuklarõ için Türkiye harcama yapõlmasõ koşullarõnõ taşõmasõ halinde özel gider indirimine konu harcama belgesi olarak dikkate alõnmasõ mümkün bulunmaktadõr.
Spor okullarõna yapõlan ödemeler de eğitim harcamlarõ kapsamõnda değerlendirileceğinden buna ilişkin faturalarõn özel gider indirimine konu edilebilicektir.
Üniversiteye giriş sõnavlarõna hazõrlõk, özel okul giriş sõnavlarõna hazõrlõk, yabancõ dil kurslarõ ile bu sõnavlara yönelik olarak alõnan dergiler özel gider indirimine esas alõnabilir. Ancak diğer günlük gazeteler ile haftalõk, aylõk, yõllõk yayõnlanan dergiler, mecmualar bu kapsamda değerlendirilmemektedir.
Milli Eğitim Bakanlõğõ’na bağlõ okullarõn okul aile birliğine veya okul koruma derneğine yapõlan bağõşlar, bu kurumlarõn, kurumlar vergisinden muaf olmasõ nedeniyle özel gider indirimine konu edilemez.
Yabancõ ülkelerde eğitim veren kurumlardan alõnacak belgeler, özel gider indirimi kapsamõnda geçerli belge olarak sayõlmayacaktõr.
Genel, katma ve özel bütçeli kurumlara yapõlan eğitim harcamalarõ ile yurtdõşõnda eğitim veren kurumlarca düzenlenen belgeler özel gider indirimi kapsamõna girmemektedir.
Üniversitelere ödenen kayõt harçlarõ ile üniversiteler tarafõndan öğrencilere eğitime yönelik olarak verilen ders kitaplarõ için yapõlan harcamalar eğitim gideri kapsamõna girmekte ise de, kurumlar vergisine tabi olmayan üniversitelerin Vergi Usul Kanunu’nda belirtilen belgeleri verememesi nedeniyle, üniversitelere yapõlan harcamalar özel gider indirimi kapsamõna girmemektedir. Ancak, kurumlar vergisine tabi olan özel üniversiteler tarafõndan verilecek belgeler ile bu üniversitelere ödenen paralar karşõlõğõ alõnan belgeler, özel gider indirimine konu edilebilecektir.
2) Sağlõk Giderleri
Ücretlilerin kendileri, eş ve çocuklarõnõn yaptõğõ ilaç masrafõ, sağlõk malzemesi ve hastane giderleri ile muayene, tahlil, ameliyat, fizik tedavi ve diş protez ücretleri,
gözlük ve lens alõmlarõ gibi sağlõk harcamalarõ özel gider indirimine konu teşkil edecektir.
Temizlik malzemeleri, makyaj malzemeleri, sağlõk gideri kapsamõnda kabul edilmediğinden, bunlar için yapõlan harcamalar özel gider indirimi kapsamõna girmeyecektir. Ancak, doktor raporu ile kullanmak zorunda olunan ve cilt sağlõğõ için yapõlan harcamalar, özel gider indirimine konu edilebilecektir.
Ücretlinin yaptõğõ sağlõk harcamalarõnõn bir kõsmõnõn işverenlerce karşõlanmasõ halinde, ücretlinin kendisi tarafõndan karşõlanan harcama tutarõ özel gider indirimine konu olacaktõr.
Kõsmen ücretli kõsmen de işveren tarafõndan karşõlanan sağlõk harcamalarõ dolayõsõyla tek belge alõnmasõ durumunda, ücretlinin ödediği kõsmõn özel gider indirimine esas alõnabilmesi hususunda maliye bakanlõğõnca herhangi bir düzenleme yapõlmamõştõr.
Ancak, faturanõn veya diğer belgelerin aslõ işverende kalacağõndan bu gibi durumlarda fatura fotokopisinin işverence onaylanarak ücretlinin ödediği tutarõn fatura üzerinde gösterilmesi ve sigorta şirketince düzenlenecek konuya ilişkin bilgi formu eklenmesi şartõyla ücretlinin yaptõğõ ödeme özel gider indirimine konu edilebilir.
Sağlõk Bakanlõğõna ve üniversitelere bağlõ hastaneler ile bunlarõn döner sermayelerine yapõlan sağlõk harcamalarõ, anõlan kurumlarõn kurumlar vergisinden muaf olmalarõ nedeniyle özel gider indirimine konu edilemez.
3) Gõda Giderleri
Gõda giderlerinden, her türlü yiyecek ve içecek için yapõlan harcamalarõn anlaşõlmasõ gerekir. Ancak, içecek giderlerinden sigara ve alkollü içkiler bu kapsamda değerlendirilmeyecektir.
Lokanta, kafeterya, kantin otel vb. yerlerde yiyecek ve içecekler için yapõlacak harcamalar bu kapsamdadõr. Otel ve benzeri konaklama yerlerinden alõnacak belgelerde konaklama bedeli ile yiyecek ve içecek bedellerinin ayrõ ayrõ gösterilmesi halinde yiyecek ve içecek bedelleri için ödenen tutarlar özel gider indirimine konu edilebilecektir. Ancak, konaklama ve yiyecek-içecek bedellerine ilişkin olarak verilen belgede, yiyecek-içecek ve konaklama harcamalarõnõn ayrõ ayrõ değil de toplam olarak verilmesi durumunda ise, bu belge özel gider indirimine dahil edilmeyecektir.
Evlerde beslenen hayvanlarõn tüketimi için alõnan yem, mama, vb. gõda maddeleri ile temizlik maddelerine ait harcamalar özel gider indirimine konu edilmeyecektir.
4) Giyim Giderleri
Giyim giderlerinden kumaş, hazõr elbise, ayakkabõ, şapka, iç çamaşõrõ, çorap, kemer gibi giyime müteallik her türlü mallarõn satõn alõnmasõ için yapõlan harcamalar ile bunlara ilişkin dikim, tamir, onarõm gibi harcamalarõn anlaşõlmasõ gerekir. Gelinlik alõmõ da giyime yönelik bir harcama olduğundan özel gider indirimi kapsamõnda değerlendirilmelidir.
Giyim eşyasõ ile ilgili olarak yapõlan boyama işlemleri, onarõm kapsamõnda değerlendirildiğinden bu gibi harcamalarõn özel gider indirimi kapsamõna gireceği kabul edilmelidir.
Ancak, giyim eşyalarõ ile ilgili kuru temizleme giderleri veya bunlar için alõnan temizlik maddelerine ilişkin harcamalar giyim giderleri kapsamõnda değerlendirilemeyeceğinden bu nevi harcamalar özel gider indirimi kapsamõna girmeyecektir.
5) Kira Giderleri
İkamet edilen konut için yapõlan fiili kira ödemesinin tamamõ özel gider indirimine konu edilebilecektir.
Bu uygulamada kiranõn defaten veya birkaç aylõk veya aylõk dönemler itibariyle ödenmesinin önemi bulunmamaktadõr. Ancak, kira ödemesinin kapsadõğõ dönemin belgede belirtilmesi gerekmektedir.
a) Peşin ödenen kiralarõn özel gider indirimi karşõsõndaki durumu
Geçmişteki uygulamalara baktõğõmõzda, ücretlinin, bir veya birkaç yõllõk kirayõ peşin ödemesi durumunda, yapõlan ödemenin tamamõnõn, ödemenin yapõldõğõ yõlda özel gider indirimine konu edilebiliyordu. Yani, 2003 yõlõ içinde 2003 ve 2004 yõllarõnõn kirasõ peşin olarak ödenirse, yapõlan ödemenin tamamõ 2003 yõlõ için özel gider indirimi kapsamõna giriyordu. Ancak Maliye Bakanlõğõnõn 2000 yõlõnda vermiş olduğu B.07.0.GEL.0.42/4214-734 no’lu muktezada, birden fazla takvim yõlõnõ kapsayan kira ödemelerinde, sadece ilgili yõla isabet eden kira tutarõnõn özel gider indiriminde dikkate alõnacağõ belirtilmiştir. Buna göre, 2003 yõlõ içinde 2003 ve 2004 yõllarõnõn kirasõ peşin olarak ödenirse, yanlõzca 2003 yõlõ kira bedeline tekabül eden tutar özel gider indirimi kapsamõnda dikkate alõnacaktõr.
Yapõlan kira ödemesinin özel gider indirimine konu edilebilmesi için gereken şartlardan biri de, bu ödemenin gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinden alõnacak belgelerle tevsik edilmesidir.
b) Gerçek kişilere ödenen kiralar nasõl belgelendirilecek ?
Ancak, sadece gayrimenkul sermaye iradõ nedeniyle mükellef olanlarõn bu belgeleri düzenleme mecburiyeti bulunmamaktadõr. Bu nedenle sadece gayrimenkul sermaye iradõ nedeniyle mükellef olanlara yapõlacak kira ödemelerinde fiş ya da fatura alõnmasõ mümkün olmayacaktõr. Bu nedenle, gerçek kişilerden yapõlan kiralamalarda,
♦ Banka aracõlõğõyla yapõlan kira ödemelerinde banka dekontu,
♦ Kira ödemesinin nakden yapõlmasõ halinde ise ödemeye ilişkin mal sahibinin vereceği belge, kira sözleşmesinin bir örneği (kira sözleşmesi örneğinin noterden tasdikli olmasõ gerekmemektedir.)
tevsik edici belge olarak kabul edilecektir.
Yukarõda belirtilen belgeler haricinde, kira kontratõnda yer alan (kiranõn alõndõğõna dair) bölümün mülk sahibi tarafõndan imzalanmasõ ve bu kõsmõn işverene ibrazõ halinde de yapõlan kira ödemesi özel gider indirimine konu edilebilecektir.
c) Kiraya verenin gelir vergisi beyannamesi verip vermemesi özel gider indirimi açõsõndan sonucu etkiler mi ?
Kiraya verenin elde ettiği gelir istisna tutarõnõ aşmõyorsa, bu kişiler gelir vergisi mükellefi olmakla birlikte, bu mükellefler, Gelir Vergisi Kanunu’nun 85 inci maddesi uyarõnca yõllõk beyanname vermemektedirler. Bu nedenle, gerçek kişilerden yapõlan kiralamalarda, kira geliri elde eden gerçek kişinin yõllõk gelir vergisi beyannamesi verip-vermemesinin bir önemi bulunmamaktadõr. Yapõlan kira ödemesinin, yukarõda belirtilen belgelerden herhangi birisi ile tevsik edilmesi halinde, yapõlan harcama özel gider indirimine konu edilebilecektir.
d) Bankamatikler aracõlõğõyla yapõlan kira ödemeleri özel gider indirimi kapsamõnda mõdõr ?
Bankamatik vasõtasõyla yapõlan kira ödemelerinde, bu fişler üzerinde paranõn kimin adõna ve ne için yatõrõldõğõ anlaşõlamadõğõndan, bankamatikler tarafõndan verilen fişler özel gider indirimi kapsamõnda değerlendirilmeyecektir.
e) Kamu kurumlarõna yapõlan kira ödemeleri özel gider indirimi kapsamõnda mõdõr ?
Genel bütçeye dahil kurumlarõn, kurumlar vergisi mükellefi olmamasõ nedeniyle, kamu kurum ve kuruluşlarõna yapõlan kira ödemeleri özel gider indirimi kapsamõna girmemektedir. Ancak, kurumlar vergisine tabi olan iktisadi kamu müesseseleri ile, diğer müesseseselere ait lojmanlar için ödenen kira bedelleri, bu kurumlarõn aldõklarõ kira karşõlõğõ fatura düzenlemeleri halinde özel gider indirimine konu edilebilecektir.
f) Yurtdõşõndaki konutlar için ödenen kiralar özel gider indirimi kapsamõnda mõdõr ?
Yapõlan harcamanõn özel gider indirimine konu edilebilmesi için gereken şartlardan biri de “harcamanõn Türkiye’de yapõlmõş” olmasõdõr. Bu nedenle yurtdõşõndaki konutlar için yapõlan kira ödemeleri de özel gider indirimi kapsamõna girmeyecektir.
g) Eş adõna ödenen kira ödemeleri özel gider indirimini kapsamõnda mõdõr?
Ücretlinin eşi adõna düzenlenen kira kontratlarõna ilişkin olarak ödenen kira bedelleri evlilik birliğinde müşterek bir harcama olduğundan özel gider indirimine konu harcama olarak değelendirilmesi mümkündür.
Ancak ikamet edilen konut için yapõlan kira ödemesinin ücretli ve eş tarafõndan ayrõ ayrõ özel gider indirimine konu harcama olarak kullanõlmasõ mümkün değildir.
IV Özel Gider İndirimine Konu Olan Harcama Belgeleri ve Adlarõna Belge Düzenlenecek Olanlar
A. Harcamalarõn Özel Gider İndirimine Konu Olabilmesi İçin, Aranõlacak Şartlar
Yukarõdaki bölümde açõklanan harcamalarõn özel gider indirimine konu edilebilmesi için;
1) Harcamanõn Türkiye’de yapõlmõş olmasõ
Harcamalarõn özel gider indirimine konu edilebilmesi için Türkiye’de yapõlmõş olmasõ gerekir. Dolayõsõyla Türkiye’de yapõlmayan (Yurtdõşõnda yapõlan) harcamalar özel gider indirimi kapsamõna girmeyecektir.
2) Harcamalarõn gelir ve kurumlar vergisine tabi olan mükelleflerden alõnan belgelerle tevsik edilmesi
Yapõlan harcamanõn özel gider indirimine konu edilebilmesi için bu harcamanõn gelir ve kurumlar vergisine tabi olan mükelleflerden alõnacak belgelerle tevsik edilmesi gerekir.
Kurumlar Vergisi Kanununun 7 nci maddesi veya kendi özel kanunlarõnda yer alan hükümlerde kurumlar vergisi muafiyeti tanõnan kurumlardan yapõlan harcamalar, özel gider indirimine konu harcama olarak kabul edilmeyecektir. Ancak, vergi muafiyeti tanõnmamõş vakõflar ile Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanõnan vakõflarõn iktisadi işletmeleri, kurumlar vergisine tabi olduğundan bu nitelikteki vakõflarõn iktisadi iletmelerine yönelik harcamalardan alõnacak belgeler özel gider indirimine konu edilebilecektir.
Bu nedenle genel, katma ve özel bütçeli kurumlara yapõlan eğitim, sağlõk ve gõda harcamalarõ özel gider indirimine konu edilmeyecektir. Diğer bir ifade ile özel gider indirimine konu olan harcamalarõn gelir ve kurumlar vergisine tabi olmayan kişi, kurum ve kuruluşlara yapõlmasõ halinde, bu harcamalar, özel gider indirimine konu teşkil etmeyecektir. Örneğin, sağlõk bakanlõğõna ve üniversiteler bağlõ hastanelerde yapõlan sağlõk harcamalarõ için bu hastanelerin döner sermayelerine ödenen paralar, Milli Eğitim Bakanlõğõna bağlõ okullarõn okul aile birliğine veya okul koruma derneğine yapõlan bağõşlar, Tüketim Kooperatiflerinde yapõlan giyim ve gõda harcamalarõ, Ordu Yardõmlaşma Kurumlarõnca işletilen ordu pazarlarõnda yapõlan harcamalar ilgili kurumlarõn kurumlar vergisinden muaf olmasõ nedeniyle özel gider indirimi kapsamõna girmeyecektir.
Diğer taraftan, Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinde yer alan istisnalardan yararlanan kurumlar ile bu maddenin 3946 sayõlõ kanunla değişmeden önceki hükümlerinde yer alan istisna uygulamasõ devam eden eğitim ve sağlõk kurumlarõna yapõlan ödemeler (harcamalar), özel gider indirimine konu edilebilecektir. Bu kapsamda, Kurumlar Vergisinden istisna belgesi almõş özel bir okuldan alõnacak
eğitim giderlerine ilişkin fatura ve ödeme kaydedici cihaz fişi özel gider indirimi uygulamasõ açõsõndan geçerli kabul edilecektir.
Özel gider indirimi uygulamasõna esas teşkil eden giderlere ilişkin kurumlar vergisine tabi olan kooperatifler tarafõndan düzenlenen harcama belgeleri özel gider indirimine konu olacak, ancak kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmayan kooperatifler tarafõndan düzenlenecek belgeler ise özel gider indirimine konu olmayacaktõr.
(19.01.1996 tarih veB.07.4.DEF.0.34.11.GVK-63/5(4509)-608)
3) Harcamalarõn, ücretlinin kendisi, eşi ve çocuklarõ tarafõndan ve kendi ihtiyaçlarõ için yapõlmõş olmasõ
Yapõlan harcamalarõn ücretlinin kendisi, eşi ve çocuklarõ tarafõndan yapõlmasõ ve satõn alõnan mal ve hizmetlerin bunlar tarafõndan tüketilmesi gerekmektedir.
Ücretlinin ücreti ile mütenasip olmayan veya bunlar tarafõndan tüketilmeyen mal ve hizmetler özel gider indirimine konu teşkil etmeyecektir.
a) Çocuk tabiri kimleri ifade etmektedir ?
Çocuk tabiri, Gelir Vergisi Kanunu’nun 93 üncü maddesinde değişmeden önceki şekliyle; “mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafõndan bakõlan (nafaka verrilmek suretiyle bakõlanlar dahil) 18 yaşõnõ doldurmamõş evlatlarõ ifade etmektedir.” şeklinde tanõmlanmakta iken, bu madde 29.07.1998 tarihinde 4369 sayõlõ kanunla yürürlükten kaldõrõlmõştõr. Bu nedenle, mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafõndan bakõlan çocuklar 18 yaşõndan büyük olsa dahi bunlar tarafõndan yapõlan harcamalar özel gider indiriminden yaralanabilecektir.
B. Özel Gider İndirimine Konu Olacak Harcama Belgeleri
Ücretliler özel gider indirimine konu olan harcamalarõnõ, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinden alacaklarõ şu belgelerle tevsik edeceklerdir.
a) Fatura
b) Serbest meslek makbuzu c) Perakende satõş fişi
d) Ödeme kaydedici cihazlara ait satõş (yazar kasa) fişi
1) Tutarõ 350 milyon lirayõ aşan yazarkasa fişleri özel gider indirimi açõsõndan geçerli bir belgemidir ?
Mal ve hizmet alõmlarõ karşõlõğõnda verilen, perakende satõş fişleri ile yazar kasa fişlerinin limiti, 2003 yõlõ için 350 milyon liradõr. Bu tutarõn aşõlmasõ halinde, fatura
verilmesi ve alõnmasõ zorunludur. Bu nedenle, özel gider indirimine konu olan harcamalar karşõlõğõnda verilen perakende satõş fişleri ile ödeme kaydedici cihaz (yazar kasa) fişlerinin 350 milyon lirayõ geçmemesi gerekir.
Tutarõ 350 milyon lirayõ geçen mal ve hizmet alõmlarõ için alõnan, yazar kasa fişleri ile perakende satõş fişleri, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tevsik edici belge olarak kabul edilmediğinden, bu belgeler özel gider indirimi kapsamõna girmemektedir.
2) Kurumlar vergisinden muaf kurumlarca düzenlenen belgeler geçerli midir ? Kurumlar Vergisinden muaf olan kurumlarõn düzenleyecekleri belgelerde ve ödeme kaydedici cihazlara ait satõş fişlerinde ‘Kurumlar Vergisinden Muaftõr’ ibaresine yer verilmesi gerektiğinden, bu ibareyi taşõyan belgeler özel gider indirimine konu edilmeyecektir.
3) Gerçek kişilere ödenen kiralarõn belgelendirilmesi Bu konuda, III/5-b bölümünde gerekli açõklamalar yapõlmõştõr.
C. Adõna Harcama Belgesi Düzenlenecek Olanlar
Özel gider indiriminden ücretleri gerçek usulde vergilendirilen ücretliler ile bunlarõn eş ve çocuklarõ yararlanacaktõr. Bu nedenle, ücretlilerin kendileri, eş ve çocuklarõ adõna düzenlenen ve yukarõda açõklanan belgeler özel gider indirimine konu olacaktõr.
D. Harcama Belgesinde Birden Fazla Harcama Çeşidinin Yer Almasõ
Bir harcama belgesinde birden fazla harcama çeşidinin olmasõ halinde, özel gider indirimine konu olmayan harcamalar belge toplamõndan düşülerek indirime konu olacak harcama tutarõ tespit edilecektir.
Ayrõca, aynõ harcama belgesinde, indirime konu olan birden fazla harcama çeşidinin olmasõ halinde ise, bu belge, belgede yazõlõ harcama çeşitlerinden tutarõ en yüksek olan gruba dahil edilmelidir.
V Özel Gider İndirimi Uygulamasõ
1) Ücretlilerin Harcama Belgelerini Biriktirmesi ve İşverene İbrazõ
Ücertliler, kendileri, eş ve çocuklarõ adõna düzenlenen harcama belgelerini 1 Ocak’tan başlayarak 31 Aralõk tarihine kadar biriktireceklerdir.
Ücretliler bir yõl boyunca biriktirdikleri özel gider indirimine konu harcama belgelerini, ertesi takvim yõlõnõn 20 Ocak (20 Ocak 2004) tarihinin mesai saati sonuna kadar, Özel Gider İndirimine Ait Bildirim ile işverenlerine beyan edeceklerdir.
Bu bildirimde ücretliler, harcamalarõnõn toplam tutarõnõ ve bu tutarõn 1/3’ünü hesaplayarak, bildirimde göstereceklerdir.
2) Özel Gider İndirimine Ait Bildirimin Doldurulmasõ
Özel gider indiriminden yararlanacak ücretliler, özel gider indirimine konu olan harcama belgelerini, özel gider indirimine ait bildirimin arkasõnda yer alan bölüme gider gruplarõ itibariyle yazacaklardõr. Harcama belgelerinin adedi 50’den fazla ise, bu bölümün fotokopisi çekilerek belgelerin tamamõnõn yazõlabileceği kadar yaprak kullanõlabilecektir.
Harcama belgelerinin yazõlõ olduğu yapraklardaki genel toplam, zarfõn arka yüzünde yer alan genel toplam satõrõna yazõlacaktõr. Her bir gider çeşidine ait harcama belgelerinde yer alan tutarlarõn toplamõ da zarfõn ön yüzündeki ilgili kõsma yazõlacaktõr. Ayrõca zarfta yer alan bilgiler doldurulup, ücretli tarafõndan imzalanacaktõr.
3) İşverenlerce Yapõlacak İşlemler
İşverenler, ücretliler tarafõndan kendilerine ibraz edilen bildirim ve harcama belgelerini alarak, harcama belgelerinin geçerli olup-olmadõğõnõ, harcamanõn özel gider indirimi kapsamõna girip-girmediğini ve harcama toplamõnõn ve bu toplamõn 1/3’ünün doğru beyan edilip edilmediğini, ayrõca, harcama tutarõnõn ilgili ücretlinin 2003 yõlõ gelir vergisi matrahõnõn %35’ini aşõp-aşmadõğõnõ kontrol edeceklerdir.
İşverenler, kendilerine ibraz edilen özel gider indirimine ait bildirimde yer alan harcama tutarlarõnõ da dikkate alarak, Özel Gider İndirimine ait bordroyu Ocak ayõ sonuna kadar düzenlemek zorundadõrlar. Bu bordrolarda, her bir ücretli için, ücretlinin yararlanacağõ gelir vergisi farkõnõn ayrõ ayrõ hesaplanarak, bordroda gösterilmesi zorunludur.
‘Özel Gider İndirimine Ait Bordro’ fiilen çalõşan ücretliler, emekli olanlar, işten ayrõlan ancak başka bir işveren nezdinde çalõşmayanlar ile ölenler için ayrõ ayrõ düzenlenecektir.
İşverenler, kendilerine ibraz edilen bildirim ve harcama belgelerini 5 yõl saklamak ve istenildiğinde, vergi incelemesine yetkili olanlara ibraz etmek zorundadõrlar.
4) Özel Gider İndiriminden Doğan Vergi Farkõnõn Muhtasar Beyanname İle Beyanõ ve Bu Farkõn Ücretlilere Ödenmesi
İşverenler, ücretlileri için ötedenberi uygulandõğõ şekliyle ücret bordrolarõnõ düzenleyecekler ve bu bordrolarda tevkif edilen gelir vergisini göstereceklerdir.
İşverenler, ücretlilerinin ücretlerinden tevkif suretiyle kestikleri vergileri, eskiden olduğu gibi yine muhtasar beyanname ile beyan edeceklerdir.
Ayrõca, işverenler halen çalõşmakta olan ücretlileri ile ilgili olarak düzenleyecekleri özel gider indirimi bordrosunda, her ücretli için özel gider indiriminden doğan gelir vergisi farkõnõ da hesaplayacaklardõr.
İşverenler, Ocak ayõ sonuna kadar düzenleyecekleri özel gider indirimine ait bordroda yer alan gelir vergisi farkõnõ, 1 Şubat tarihinden itibaren ücretlilerine ödeyecekleri ücretlerin gelir vergisinden mahsup edilecektir.
Bu mahsup işlemleri, her biri ücretli için ayrõ ayrõ hesaplanacaktõr. Bir ücretliye ait mahsup edilecek vergi, diğer ücretlilerin vergileriyle ilgilendirilmeyecektir.
İşverenler, özel gider indiriminden doğan vergi farkõnõn o ayda mahsubu yapõlan toplam tutarõnõ da muhtasar beyannamenin ilgili satõrõnda göstereceklerdir. Bu tutar, muhtasar beyannamede yer alan tevkif suretiyle kesilen vergiler toplamõndan mahsup edilecek ve kalan tutar işveren tarafõndan ilgili vergi dairesine ödenecektir.
Mahsubu yapõlan vergi farkõ, işverenlerce en geç o aya ait muhtasar gelir vergisi beyannamesinin verilme süresinin sonuna kadar ücretlilere ödenecektir. Bu sürede ödenmeyen vergi farkõ, işverenlerce muhtasar beyanname üzerinden eksik beyan edilmiş ve ödenmemiş gelir vergisi olarak addolunacaktõr.
Ücretlilere ödenecek gelir vergisi farkõnõn o ayda ilgili ücretlinin ücretinden yapõlan tevkifattan fazla olmasõ durumunda, tevkif edilen gelir vergisini aşan tutar, izleyen aylara ait hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir.
5) Emeklilik Nedeniyle İşten Ayrõlan veya Ölen Ücretlilere Uygulanacak Özel Gider İndirimi
Emeklilik nedeniyle işinden ayrõlan ücretliler, 1 Ocak tarihinden başlayarak işlerinden ayrõldõklarõ tarihe kadar biriktirdikleri özel gider indirimine konu olan harcama belgelerini, yukarõda açõklanan esaslar ve süreler dahilinde işverene bildireceklerdir.
Ölüm nedeniyle işten ayrõlan ücretlilerin varislerinden bir tanesi (kendisi ve diğer varisleri adõna) yine yukarõda açõklanan şekilde 1 Ocak’tan ölüm tarihine kadar olan harcama belgelerini murisin işverenine ibraz edebilecektir.
Emekli olan veya ölenlerin özel gider indiriminden doğan gelir vergisi farklarõ, Ocak ayõna ait olup, 20 Şubat akşamõna kadar muhtasar beyanname ile beyan edilen tevkif suretiyle kesilen vergilerden mahsup edilecektir.
Bu mahsuba rağmen arta kalan özel gider indiriminden doğan vergi farkõnõn bulunmasõ halinde bu fark, muhtasar beyanname veren işverene, vergi inceleme raporuna dayanõlarak, vergi dairelerince nakten iade edilecektir.
Mahsup edilen vergi tutarlarõ işverenlerce 20 Şubat akşamõna kadar hak sahiplerine nakden ödenmesi zorunludur. Diğer taraftan, iadenin vergi dairesinden bu tarihten sonra alõõnmasõ halinde, vergi farkõ, hak sahiplerine alõndõğõ tarihten itibaren 3 gün içinde ödenecektir.
6) Bir İşyerinde Çalõşmakta İken İşten Ayrõlan ve Başka Bir İşte Ücretli Olarak Çalõşmayanlar Hakkõnda Özel Gider İndirimi Uygulamasõ
Bir işveren nezdinde çalõşmakta iken bu işyerinden ayrõlõp, bir daha ücretli olarak çalõşmayan ücretliler, biriktirdikleri özel gider indirimine konu harcama belgelerini yukarõda açõklanan esaslar dahilinde 21 Ocak tarihinin mesai saati sonuna kadar işverenlerine ibraz edeceklerdir.
Bu ücretlinin işten ayrõlma tarihinden sonraki dönemlere ait yani ücret gelirini elde ettiği tarihle ilişkilendirmeksizin ücret gelirinin elde edildiği takvim yõlõ içinde yapõlan harmalara ait belgelerin de özel gider indirimine konu edilebilmesi mümkündür.(B.07.4.DEF.0.34.II/GVK-63/5)
İşverenler, hesaplanan gelir vergisi farkõnõ, özel gider indirimine ait bordroda göstermek, Şubat ayõ içinde nakten ödemek ve ödemeye ait belgeyi saklõ tutmak kaydõyla Şubat ayõ veya takip eden aylarõn muhtasar beyannamesi ile ücretlerle ilgili tevkif edilerek beyan edilen gelir vergisinden mahsup edebileceklerdir. Bu işlemin yapõlabilmesi için bu işverenlerin yõl içinde tevkif ettikleri vergileri vergi dairelerine ödemeleri şarttõr.
7) İşveren Değiştiren Ücretlilerde Özel Gider İndirimi Uygulamasõ
Bir işveren nezdinde ücretli olarak çalõşmakta iken, bu işverenden ayrõlarak başka bir işveren nezdinde çalõşan ücretliler, işveren değiştirdiği takvim yõlõna ait özel gider indirimine ait bildirimi, en son çalõştõğõ işverene verecektir.
Ancak, bu ücretliler, daha önce çalõştõğõ işyerinde kendilerine ödenen ücretlerin vergi matrahõnõ, bu matrahtan kesilen gelir vergisini ve bu vergilerin ilgili vergi dairesine yatõrõlmõş olduğunu gösterir bir belgeyi alarak, bu belgeyi de en son çalõştõğõ işverene ibraz etmek zorundadõr. En son çalõştõğõ işveren, bu belgeleri de dikkate alarak, genel esaslar çerçevesinde işlem yapacaktõr.
8) 01.01.2004 Tarihinden İtibaren İşveren Değiştiren Veya İşten Ayrõlan Ücretlilerde Özel Gider İndirimi Uygulamasõ
Öteden beri çalõşmakta iken 01.01.2004-19.01.2004 tarihleri arasõnda işveren değiştiren veya işten ayrõlan ücretliler, 01.01.2003-31.12.2003 tarihleri arasõnda özel gider indirimine konu olan harcama belgelerini, özel gider indirimine ait bildirimde yer alan bilgiler doğrultusunda doldurarak, bu bildirim eki ile birlikte 20 Ocak 2004 tarihine kadar 01.01.2004 tarihinden önce nezdinde çalõştõklarõ işverenlerine vereceklerdir.
20 Ocak 2004 tarihinden sonra işten ayrõlan ücretliler (Başka bir işveren nezdinde çalõşmaya başlasõn veya başlamasõn) özel gider indirimine ait bildirimi işverenlerine vermiş olacaklarõndan, bunlar ayrõca herhangi bir işlem yapmayacaklardõr.
9) Aynõ Zamanda Birden Fazla İşverenden Ücret Alan Ücretlilerde Özel Gider İndirimi Uygulamasõ
Ücretlilerin aynõ zamanda birden fazla işverenden ücret almasõ halinde, her bir işverene, özel gider indirimine ait bildirimi vermesi mümkündür.
Her bir işveren kendi ödediği ücretlerin vergi matrahlarõna, yukarõda açõklanan esaslara göre özel gider indirimi uygulayacaktõr.
10) Üçer Aylõk Dönemlerde Muhtasar Beyanname Veren İşverenlerce Özel Gider İndirimi İle İlgili Yapõlacak İşlemler
Üçer aylõk dönemlerde muhtasar beyanname veren işverenler, Kasõm, Aralõk ve Ocak aylarõna ait muhtasar beyannamelerini 20 Şubat akşamõna kadar vereceklerdir.
Bu işverenler, halen çalõşmakta olan ücretliler ile emekli olan, işten ayrõlan ve ölenlere ait özel gider indiriminden doğan vergi farkõnõ, 20 Şubat akşamõna kadar vereceği muhtasar beyanname ile beyan edeceği vergiden, yukarõdaki bölümde açõklanan esaslara göre mahsup edecekler ve hak sahiplerine ödeyeceklerdir.
11) Yõllõk Beyanname Veren Ücretlilerde Özel Gider İndirimi Uygulamasõ
- Ücretlerini yabancõ bir memleketteki işverenden doğrudan doğruya alan hizmet erbabõ,
- Gelir Vergisi Kanununun 16 ncõ maddesinde yazõlõ istisnadan faydalanmayan yabancõ elçilik ve konsolosluk memur ve hizmetlileri,
- Maliye Bakanlõğõnca yõllõk beyanname ile bildirilmesinde zaruret görülen ödemeleri elde edenler.
gelirlerini, yõllõk beyanname ile bildirirler.
Ücretlerini yõllõk beyanname ile beyan etmek zorunda olan ücretlilerde, hesaplanan özel gider indiriminden doğan vergi farkõ, bunlarõn yõllõk beyanname ile beyan ettikleri gelir vergisi tutarõndan mahsup edilir.
Ücretlerini yõllõk beyanname ile beyan etmek zorunda olan ücretlilerin verdikleri yõllõk gelir vergisi beyannamesine, diğer kazanç ve iratlarõnõ da dahil etmeleri halinde, özel gider indirimi sadece vergi tevkifatõ cari olmayan ücretlerin vergi matrahõna uygulanacaktõr. Bu nedenle, toplam matrah içindeki bu ücretlere ait matrah kõsmõ ayrõlacaktõr.
II bölümde açõklandõğõ üzere, tamamõ tevkif suretiyle vergilendirilmiş olmak kaydõyla birden fazla işverenden ücret geliri elde edenler tutarõ ne olursa olsun bu gelirleri için beyanname vermeyecekler ve diğer gelirleri için beyanname verseler dahi ücret gelirlerini bu beyannamelere dahil etmeyeceklerdir.
12) Ücretini yabancõ bir memleketteki işverenden alan ücretliler
Ücretini yabancõ bir memleketteki işverenden doğrudan doğruya alan ücretliler, düzenleyecekleri gelir vergisi beyannamesinde, özel gider indirimini ücretlerin gayrisafi tutarõndan tenzil edebileceklerdir.
Ücretini yabancõ bir memleketteki işverenden doğrudan doğruya alan (C)’nin, 2003 yõlõ gelirlerine ait bilgiler aşağõdaki gibidir;
Gelir vergisi matrahõ :9,400,000,000 TL
Özel gider indirimine konu olan harcamalar tutarõ :8,820,000,000 TL Harcamalarõn özel gider indirimine esas olacak tutarõ :2,940,000,000 TL (8,820,000,000 / 3)
2003 yõlõ matrahõna göre özel gider indirimi azami sõnõrõ :3,290,000,000 TL (9,400,000,000 x %35)
Vergi matrahõnõn özel gider indiriminden sonra kalan kõsmõ :6,460,000,000 TL
(9,400,000,000 – 2,940,000,000)
Ücretli (C) düzenleyeceği gelir vergisi beyannamesinin VIII numaralõ tablosunda yer alan “Ücretlere İlişkin Bildirim”i aşağõdaki gibi dolduracaktõr.
TABLO VIII ÜCRETLERE İLİŞKİN BİLDİRİM (Milyon TL) Sõra No İşverenin
Adõ Soyadõ veya Ünvanõ
Elde Edildiği Süre Gayrisafi Tutar (1)
Matrah (2)
Gõda, giyim, eğitim,
…. 1/3’ü (3)
Safi Tutar (2-3)
Kesilen Gelir Vergisi
Kime Ait Olduğu
54 (X) Ltd.
Almanya
1.1.2002- 31.12.2002 ……….. 9,400 2,940 6,460 0 Kendi 54
55 55
56 56
57 Toplam ………. 9,400 2,940 6,460 0 57
Ücretli (C) 2003 yõlõna ilişkin olarak düzenleyeceği gelir vergisi beyannamesinde, (ücret harici bir geliri olmadõğõ kabul edilmiştir.) vergiye tabi gelirini (matrah) 6,460,000,000 TL olarak beyan ederek, bu matrah üzerinden 1,425,000,000 TL gelir vergisi hesaplayacaktõr.
13) 31 Aralõk Veya Daha Önceki Tarihlerde Mükellefiyeti Sona Eren İşverenler Yanõnda Çalõşmõş Olan Ücretlilerde Özel Gider İndirimi Uygulamasõ
31 Aralõk veya daha önceki tarihlerde mükellefiyeti sona eren işverenler yanõnda çalõşmakta iken, işverenin mükellefiyetinin sona ermesi ve başkaca bir işveren nezdinde de ücretli olarak çalõşmamasõ nedeniyle işverenleri aracõlõğõyla özel gider indiriminden yararlanamayan ücretliler, özel gider indiriminden yararlanabilmeleri için, ‘Özel Gider İndirimine Ait Bildirimi’ Nisan ayõ içinde eski işverenin muhtasar gelir vergisi beyannamesi yönünden bağlõ olduğu vergi dairesine vereceklerdir. Bu bildirime ayrõca, işverenlerce tasdikli ücret bordrosu da eklenecektir.
Vergi daireleri ücretlilerin özel gider indiriminden doğan vergi farklarõnõ hesaplayarak, işverenin daha önce muhtasar beyanname ile beyan ettiği vergilerin ödenmiş olmasõ kaydõyla, hesapladõklarõ vergi farklarõnõ ücretliye iade edeceklerdir.
İşverenlerin yõl içinde muhtasar beyanname ile beyan ettiği vergilerin kõsmen ödenmiş olmasõ halinde, kõsmen ödenen vergi tutarõ, vergi farkõnõn tamamõnõ karşõlamasõ kaydõyla, bu fark da iade edilecektir. Ancak, işverenlerce, muhtasar beyanname ile beyan edilen vergilerin kõsmen ödenmiş olmasõ halinde, vergi farkõ, ödenen tutar
kadar yapõlacaktõr. Arta kalan bir tutarõn bulunmasõ veya vergilerin hiç ödenmemiş olmasõ halinde, vergi farklarõ söz konusu vergilerin tahsilini müteakip ödenecektir.
Tasfiye haline girmiş olup da tasfiyesi sona eren şirketlerde, özel gider indirimi ile ilgili olarak yapõlmasõ gereken işlemler tasfiye memurlarõnca yerine getirilecektir.
VI Özel Gider İndirimine İlişkin Diğer Hususlar
1) Uluslararasõ Sularda Çalõşan Hizmet Erbabõ İle Transfer Ücreti Alan Sporculara Ait Özel Gider İndiriminden Doğan Vergi Farkõnõn Hesaplanmasõ Tam mükellefiyete tabi işverenlerin yanõnda çalõşan gemi adamlarõna ödenen ücretlerden, uluslararasõ sularda geçen hizmetlerine ait olanlar üzerinden %10 oranõnda, diğer ücretleri üzerinden de vergi tarifesine göre vergi tevkifatõ yapõlmaktadõr. Aynõ şekilde sporculara ödenen ücretlerden, transfer ücretlerinden %15 oranõnda, diğer ücretlerden de vergi tarifesine göre vergi tevkifatõ yapõlmaktadõr.
Bu ücretlilerin yõl içindeki ücretlerinin vergi matrahlarõndan, özel gider indirimi tutarõ düşüldükten sonra kalan kõsõm üzerinden vergi hesaplanõrken, matrahõn yõl içindeki dağõlõmõ esas alõnacaktõr. Bu dağõlõma göre matrahõn, tarifeye göre vergisi hesaplanan kõsmõ üzerinden tarifeye göre, diğer kõsmõ üzerinden de indirimli orana göre vergi hesaplanacaktõr. Bu şekilde özel gider indirimi düşüldükten sonra hesaplanan vergi ile yõl içinde tevkif suretiyle kesilen vergi arasõndaki fark, özel gider indirimi nedeniyle doğan vergi farkõ olacaktõr.
2) Yõl İçinde İstisna, Muafiyet ve İndirimler Nedeniyle Vergi Matrahõ Doğmadõğõ İçin Ücretlerinden Vergi Kesilmeyenlerin Durumu
Özel gider indirimi, ücretlilerin vergi matrahlarõndan özel gider indirimine konu olan harcamalarõn belli bir kõsmõnõn düşülmesi suretiyle uygulanmaktadõr. Buna göre, ücretlilerin yararlandõğõ istisna, muafiyet ve indirimler nedeniyle, vergi matrahõ doğmadõğõ için ücretinden vergi kesilmeyenler, özel gider indiriminden yararlanamayacaktõr.
3) Özel Şirkette Çalõşan Emeklilerin Durumu
Emekli olan kişilerin, emekli aylõğõ yanõnda gelir vergisine tabi bir ücretlerinin bulunmasõ halinde, gelir vergisine tabi ücretleri dolayõsõyla, yukarõda açõklanan esaslara göre özel gider indirimi müessesesinden yararlanmalarõ mümkündür.
4) Özel Gider İndirimi Nedeniyle Tevkif Suretiyle Kesilerek Ödenmesi Gereken Gelir Vergisinin Eksik Hesaplanmasõ Halinde Uygulanacak Cezai Müeyyideler İşverenler, yanlarõnda çalõştõrdõklarõ ücretlilerin ücretlerinden tevkif ettikleri vergilerin doğru olarak beyan edilip ödenmesinden sorumludurlar. İşverenler, tevkif suretiyle
kesilen vergilerin eksik beyanõ dolayõsõyla yapõlan re’sen veya ikmalen tarhiyatlarda vergi aslõ ile buna ilişkin cezalardan da sorumlu olacaklardõr.
Bu çerçevede işverenler, özel gider indirimi dolayõsõyla tevkif suretiyle kesilen vergilerin eksik beyanõndan sorumludurlar.
Ancak, ücretlilerin sahte veya muhteviyatõ itibariyle yanõltõcõ belge kullandõklarõnõn sabit olmasõ halinde, işverenlerin ücretlilerin bu belgelerine dayanarak eksik ödedikleri gelir vergisi için adlarõna ikmalen veya re’sen tarh edilen vergi aslõ, ceza ve gecikme faizi, genel hükümler çerçevesinde ücretlilere yansõtõlabilecektir.
Diğer taraftan, ücretlilerin ücretlerinden kesilerek beyanõ gereken gelir vergisinden mahsup edilen vergi farkõnõn, mahsup işleminin yapõldõğõ ayda ücretliye nakden ödenmesi gerekir. Aksi takdirde, ücretliye nakten ödenmeyen vergi farkõ, işverenler tarafõndan haksõz yere yapõlan bir mahsup işlemi niteliği taşõyacak ve tevkif suretiyle kesilen verginin bu tutar kadar olan kõsmõ, muhtasar beyanname ile eksik beyan edilmiş olacaktõr. Eksik beyan edilen bu vergiler hakkõnda cezalõ tarhiyat işlemi yapõlacaktõr.
5) Özel Gider İndiriminden Doğan Vergi Farkõnõn En Son Mahsup Edileceği Süre
Özel gider indiriminden doğan vergi farklarõ, ücretlilerden kesilen vergilerden mahsup edilmek suretiyle hak sahiplerine ödenecektir.
Mahsup işleminin çeşitli nedenlerle takvim yõlõnõn son ayõna kadar yapõlamamasõ halinde, kalan tutar, Aralõk ayõna ait muhtasar beyanname üzerinden mahsup edilecektir. Aralõk ayõna ait tevkif suretiyle kesilen vergilerin özel gider indiriminden doğan ve mahsubu yapõlamayan vergi farkõnõ karşõlayamamasõ halinde, kalan tutarõn tamamõ Aralõk ayõna ait muhtasar beyannamede gösterilerek mahsuplar sonunda ortaya çõkan tutar, vergi dairelerince işverenlere nakden iade edilecektir.
VII Özel Gider İndirimi Kapsamõna Giren Ya da Girmeyen Harcamalar Özel Gider İndirimine konu olan harcamalar türlerine göre aşağõda yer almaktadõr:
Eğitim
Kabul Edilen Harcamalar
• Eğitim ve öğretim kurumlarõ
• Anaokulu, kreş ve dersaneler
• Kurs ücretleri, kitap ve kõrtasiye alõmlarõ
• Eğitim amaçlõ araç ve gereçler
• Özel ders veren öğretmenlerin giderler (Makbuz karşõlõğõ olmak koşulu ile)
• Okul servisleri, sürücü kurslarõ
• Üniversite ve özel okul giriş sõnavlarõna hazõrlõk
• Yabancõ dil kurslarõ, bunlarla ilgili dergiler Kabul Edilmeyen Harcamalar
• Günlük gazeteler ve dergiler
• Müzik eğitimi için alõnan enstrümanlar
• Okul aile birliği veya okul koruma derneklerine yapõlan bağõşlar
• Yabancõ ülkelerde eğitim veren kurumlara yapõlan ödemeler
• Üniversite eğitim harçlarõ ile Milli Eğitim Bakanlõğõ’na bağlõ okullara yapõlan bağõşlar
Sağlõk
Kabul Edilen Harcamalar
• Ücretlilerin kendileri, eş ve çocuklarõnõn yaptõğõ ilaç masraflarõ
• Sağlõk malzemesi, hastane giderleri
• Muayene, tahlil, ameliyat, fizik tedavi ve diş protez ödemeleri
• Gözlük ve lens alõmõ
• Steril pamuk, diş macunu ve sabun
• Sakat ve malul arabasõ Kabul Edilmeyen Harcamalar
• Temizilik ve makyaj malzemeleri (Doktor raporu ile zorunlu olarak kullanõlan maddeler hariç)
• Spor merkezlerine üyelik bedelleri
• İsteğe bağlõ sigorta prim ödemeleri
• Sağlõk Bakanlõğõ veya üniversite hastanelerine yapõlan ödemeler
Gõda
Kabul Edilen Harcamalar
• Her türlü yiyecek ve içecek
• Lokanta, kafeterya, kantin, otel gibi yerlerde yiyecek içecek için yapõlan harcamalar
• Kurbanlõk koyun alõmõ Kabul Edilmeyen Harcamalar
• Sigara
• Alkollü içkiler
• Evlerde beslenen hayvanlar için alõnan yem, mama ve benzeri gida giderleri
• Hal komisyoncularõndan alõnan faturalar
• Düğün, ziyafet ve iftar yemekleri
Giyim
Kabul Edilen Harcamalar
• Kumaş,hazõr giyim, ayakkabõ, şapka, iç çamaşõrõ, çorap, kemer gibi her türlü giyim eşyasõ
• Giyim eşyalarõnõn dikim ve onarõmõ ile yün ve tuafiye gibi giyime mütealik harcamalar
• Giyim eşyalarõnõn boyanmasõ
• Gelinlik
Kabul Edilmeyen Harcamalar
• Kuru temizleme
• Giyim eşyalarõ ile ilgili temizlik maddeleri
Özel gider indirimi kapsamõ dõşõnda tutulan muhtelif harcamalar ise aşağõdaki gibidir.
• İkamet edilen konuta ait yakacak giderleri (odun, kömür, fuel-oil, gazyağõ alõmõ) ile bunlarõn nakliyesi için yapõlan giderler,
• Vekalet ücretleri
• Makul ve olağan ölçüler dõşõnda yapõldõğõ iddia edilen tüketim harcamalarõ
• Dayanõklõ tüketim malõ alõmlarõ (mobilya, mefruşat, halõ, kilim, yatak ve örtüsü, yorgan, yastõk, battaniye, yer muşammasõ, müzik aletleri, tabanca, av ve deniz malzemesi, radyo, televizyon, video, bilgisayar, buzdolabõ, çamaşõr ve bulaşõk makinasõ, ütü gibi elektrikli ev aletleri, duvar, masa ve kol saati, dürbün, telsiz, telefon makinesi, fotoğraf makinesi, resim tablolarõ, daktilo ve benzeri nitelikteki alõmlar ile 1 yõlõ aşkõn süre ile kullanõlabilen sair dayanõklõ tüketim mallarõ için yapõlan harcamalar)
• Ticari, zirai ve mesleki kazanca ilişkin olarak yapõlan harcamalar
• Otomobil ve benzeri araç alõmlarõ ile bunlarõn bakõm, onarõm ve yakõt (LPG dahil), park, oto yol geçiş ve kiralama giderleri
• Gayrimenkul alõmlarõ
• İnşaat malzemesi alõmlarõ
• Yolcu ve yük taşõma giderleri (hava, deniz ve ve demir yolu ile yapõlan)
• Otel, motel ve pansiyonlara ödenen konaklama ücretleri;
• Tiyatro, sinema, konser salonu, plaj, yüzme havuzu giderleri (eğlence-dinlenme giderleri)
• Ziynet ve süs eşyalarõ, ayna
• Temizlik madde ve malzemesi alõmlarõ,
• Her türlü kadõn ve erkek tuvalet ve õtriyat madde ve malzemesi alõmlarõ,
• Kozmetik maddelerinin alõmlarõ,
• Çiçek alõmlarõ,
• Kuaför ve berberlere ödenen ücretler,
• Fotoğraf filmi ve tab ücreti,
• Ampul, flüoresan ampul ve pil alõmlarõ,
• Plak, teyp ve video kaset alõmlarõ ile bunlarõn kiralanmasõ karşõlõğõnda ödenen ücretler,
• Konutlarõn boya ve badana giderleri ile duvar kağõdõ giderleri, asansör, kalorifer, güneş enerjisi ve benzeri nitelikteki tesisat ve bunlara ait bakõm ve onarõm giderleri ile kapõcõ ücretleri,
• Hayvanlarõn sağlõk ve beslenmesi için yapõlan harcamalar,
• Derneklere ve kuruluşlara yapõlan bağõşlar,
• PTT ve noter masraflarõ,
• Elektrik ve su tesisatõ için yapõlan ödemeler,
• Billuriye, züccaciye,
• Çocuk oyuncaklarõ,
• Havlu, çarşaf, nevresim alõmlarõ,
• Plastik eşya alõmlarõ,
• Çanta, valiz alõmlarõ,
• Tüpgaz giderleri
VIII Özel Gider İndiriminden Doğan Vergi Farkõnõn Hesaplanmasõna İlişkin Örnek (X) A.Ş.’de çalõşan ücretli (A)’nõn 2003 yõlõnda elde ettiği ücret gelirine ilişkin bilgiler aşağõdaki gibidir;
Toplam vergi matrahõ :15,000,000,000 TL
Toplam tevkif suretiyle kesilen vergi : 2,900,000,000 TL Özel Gider İndirimine konu olan harcamalar tutarõ : 12,000,000,000 TL Bu bilgiler doğrultusunda, ücretli (A) için hesaplanan, özel gider indiriminden doğan vergi farkõ aşağõda yer almaktadõr.
Harcamalarõn özel gider indirimine esas olacak
tutarõ (12,000,000,000 / 3) : 4,000,000,000 TL 2002 yõlõ matrahõna göre özel gider indirimi
azami sõnõrõ (15,000,000,000 x %35) : 5,250,000,000 TL Özel Gider İndirimi tutarõ : 4,000,000,000 TL Vergi matrahõnõn özel gider indiriminden sonra
kalan kõsmõ (15,000,000,000 – 4,000,000,000) : 11,000,000,000 TL Özel gider indirimi düşüldükten sonra kalan
matrahõn gelir vergisi : 1,950,000,000 TL Nakden veya hesaben iade edilecek gelir vergisi farkõ : 950,000,000 TL (2,900,000,000 – 1,950,000,000)
Muhtasar beyanname vermek zorunda olan (X) A.Ş. 950,000,000 TL olarak hesaplanan gelir vergisi farkõnõ, 01.02.2004 tarihinden itibaren ücretli (A)’nõn ücretinden tevkif edeceği vergiden mahsup edecektir. Diğer bir ifade ile işveren, 01.02.2004’den itibaren ödeyeceği ücretten mahsup edeceği vergi tutarõnõ ücretli (A)’ya o ay içinde nakten ödeyecektir.
İşveren, ücretlinin Şubat ayõ ücretinin gelir vergisinden mahsup ettiği vergiyi, ücret bordrosunda ayrõca gösterecektir. Mahsuba rağmen arta kalan kõsõm, müteakip aylarõn ücretinden kesilecek vergiden mahsup edilecektir. Mahsup edilen bu tutar da o ay içinde ücretliye nakten ödenecektir.
IX Özel Gider İndiriminden Doğan Vergi Farkõnõn Muhasebe Kayõtlarõ
Yukarõdaki örnekte yer alan ücretli (A)’nõn Şubat 2004 dönemindeki gelir vergisi matrahõ 2,000,000,000 TL ve bu ayda ücretinden kesilmesi gereken gelir vergisi 300,000,000 TL’dir.
Bu veriler dikkate alõndõğõnda yapõlmasõ gereken muhasebe kayõtlarõ aşağõdaki gibi olacaktõr.
1) Ücretli (A) için hesaplanan özel gider indiriminden doğan gelir vergisi farkõnõn ilk kaydõ;
__ ____ / ________________________
136 Diğer Çeşitli Alacaklar 950,000,000 (Vergi Dairesi'nden Alacaklar)
336 Personele Diğer
Çeşitli Borçlar 950,000,000 _____ / ____________________________
2) 2,000,000,000 TL’lik matrah üzerinden hesaplanan Gelir Vergisi tahakkuku:
_____ / _____________________________
770 Ücret Gideri 300,000,000
360 Ödenecek Gelir
Vergisi Tevkifatõ 300,000,000
_____ _ / __________________________
3) Şubat ayõnda ücretlinin ödeyeceği gelir vergisini aşmamak kaydõyla ücretliye yapõlmasõ gereken iade tutarõ
___ __ / _____________________________
336 Personele Diğer Çeşitli
Borçlar 300,000,000
100 Kasa 300,000,000
___ _ / _____________________________
4) Ödenecek Gelir Vergisi Tevkifatõ'na istinaden vergi dairesinden olan alacaklarõn azaltõlmasõ:
____ / ______________________________
360 Ödenecek Vergiler 300,000,000
136 Diğer Çeşitli Alcaklar 300,000,000
____ / _____________________________.
Örnekten de anlaşõlacağõ üzere, ücretliye iadesi gereken 950,000,000 TL'lik özel gider indirimi tutarõnõn, Şubat ayõnda ancak 300,000,000 TL'lik kõsmõ iade edilebilmektedir.
Kalan kõsmõn iadesinin takip eden aylarda yapõlmasõ gerekmektedir.
YENİ YILINIZI KUTLAR, SAĞLIK VE BAŞARI DOLU BİR YIL GEÇİRMENİZİ DİLERİZ.
PwC Türkiye Vergi ve Mali Hukuk Hizmetleri Bölümü hakkõnda daha detaylõ bilgi edinmek için aşağõdaki linki tõklayabilirsiniz
PricewaterhouseCoopers Türkiye Vergi ve Mali Hukuk Hizmetleri
ÖZEL GİDER İNDİRİMİNE ESAS BELGENİN ÖZEL GİDER İNDİRİMİNE ESAS BELGENİN Sõra
No Tarihi No’su Kimden Alõndõğõ Tutarõ TL
Sõra
No Tarihi No’su Kimden Alõndõğõ Tutarõ TL
1 27
2 28
3 29
4 30
5 31
6 32
7 33
8 34
9 35
10 36
11 37
12 38
13 39
14 40
15 41
16 42
17 43
18 44
19 45
20 46
21 47
22 48
23 49
24 50
25
26
TOPLAM TOPLAM
GENEL TOPLAM
Not : Zarfõn bu yüzü doldurulmadan önce harcamaya esas belgeler, harcama türleri itibariyle (eğitim, sağlõk, gõda, giyim ve kira olarak) gruplandõrõlacaktõr.
Aynõ harcama belgesinde birden fazla harcama çeşidi var ise bu belge miktar itibariyle en fazla tutarõ ihtiva eden gruba dahil edilecektir.
Bir bildirimin kolonlarõ kafi gelmediği takdirde, bu yaprak numara verilmek suretiyle birden fazla kullanõlabilir.
Birden fazla yaprak kullanõldõğõnda, bu yapraklar zarfõn içine konulacak ve genel toplam zarfõn bu yüzünde gösterilecektir.
Sõra No Ücretlinin (1)
Yõl İçindeki
Gelir Vergisi Matrahõ 1/1/2002- 31/12/2002
(2) Yõl İçindeki
Tevkif Suretiyle
Kesilen Gelir Vergisi
(3) Özel Gider İndirim ine Konu
Olan Toplam Harcama
(4) Harcamalarõn
Özel Gider İndirimine Esas Olacak
Tutarõ (3x1/3)
(5) Matrahõn Özel Gider
İndirimi Yapõlabilecek
Kõsmõ (1x %35)
(6) Özel Gider
İndirimi Tutarõ (4 veya 5'ten küçük
olanõ)
(7) Vergi Matrahõnõn Özel Gider İndiriminde n Sonra
Kalan Kõsmõ (1-4)
(8) 7'deki Matrahõn
Gelir Vergisi
(9) Nakden
veya Hesaben
İade Edilecek
Gelir Vergisi
(2-8)
Özel Gider İndirimin
den Doğan Mahsup Edilecek Gelir Vergisi
Adõ Soyadõ Ünvanõ ŞUBAT MART NİSAN MAYIS
TOPLAM
ÖZEL GİDER İNDİRİMİNE AİT BİLDİRİM
(Ücretleri Gerçek Usulde Tespit Edilen ve Vergisi Tevkif Yolu İle Kesilen Ücretlilere Ait)
İŞVERENİN Adõ, Soyadõ
Veya Ünvanõ Ait Olduğu Dönem
…./…./20… - …./…./20...
Adresi
ÖZEL GİDER İNDİRİMİNDEN FAYDALANANIN
Soyadõ Kurum Sicil No.
Adõ
İkametgah Adresi ve Telefon No.
ADINA BELGE ALINMIŞ İSE
Özel Gider İndiriminden Faydalananõn Eşi ve 18 Yaşõnõ Aşmamõş Çocuklarõ (*) Adõ Soyadõ Doğum Tarihi Yakõnlõk Derecesi
ÖZEL GİDER İNDİRİMİ HESAPLAMA TABLOSU Harcamalarõn
Cinsi
Belge Adedi Tutarõ
1 Eğitim 2 Sağlõk
Toplam Harcamalarõn Özel Gider İndirimine Esas Olacak Tutarõ
(6 x 1/3) 3 Gõda
4 Giyim 5 Kira 6 Toplam
Işbu bildirim ile beyan ettiğim eğitim, sağlõk, gõda, giyim ve kira için ekli ……….
adet belge karşõlõğõ yapmõş olduğum harcama tutarõ ………TL’dir (**).
Bu belgelerin ve belgelerde yer alan harcamalarõn doğruluğunu beyan ile belgeler ve harcamalarõn gerçeği yansõtmamasõ nedeniyle doğacak vergi ve cezalardan sorumlu olduğumu taahhüt ve kabul ederim.
Not : (*) Tahsilde olsalar dahi, 18 yaşõnõ aşan çocuklara ait gider belgeleri, özel gider indirimine dahil edilmeyecektir.
(**) Bu boşluklar yazõ ile doldurulacaktõr.
Bu bildirim örneğine uygun olarak 23 x 32,5 cm. Ebadõndaki torba zarf şeklinde çoğaltõlõp kullanõlabilir.
PricewaterhouseCoopers Türkiye Ofisleri:
İstanbul
Süleyman Seba Cad. BJK Plaza No.48 B-Blok Kat: 9 34357 Akaretler, Beşiktaş, İSTANBUL Tel: (90-212) 326 6060
Faks: (90-212) 326 6050 Büyükdere Cad. No.111 K.2-5 34394 Gayrettepe, İSTANBUL Tel: (90-212) 355 5858
Faks: (90-212) 355 5850 Ankara
Paris Cad. No.12/4 06540 Kavaklõdere, ANKARA Tel: (90-312) 410 4545 Faks: (90-312) 410 4550 İzmir
Hürriyet Bulvarõ, No:4/1 Kavala Plaza K.6/605 35210 Alsancak, İZMİR Tel: (90-232) 497 7070
Faks: (90-232) 497 7050
www.pwc.com/tr www.vergiportali.com
