1
1. ÜNİTE
TARİH VE ZAMAN 1. 1. Tarih Nedir?
TARİH 9
YARDIMCI KAYNAK KİTAP
1. KAZANIMIN KONULARI
1. TARİH NEDİR?
2. TARİH BİLİMİNİN ARAŞTIRMA YÖNTEMİ NASILDIR?
3. TARİHE YARDIMCI BİLİM DALLARI VE DİĞER BİLİM DALLARINDAN FARKLIĞI
NELER ÖĞRENECEĞİZ?
Bir araştırma alanı ve bilim dalı olarak tarihin konusunu, kapsamını ve diğer bilim dallarıy- la ilişkisini,
Tarihin konusunun zaman içindeki insan faaliyetleri ve bu faaliyetler sonucunda ortaya çıkan eserler ve değişimleri olduğunu,
Tarih biliminin diğer beşerî ve sosyal bilimler ile fen bilimlerinden farklılıklarını öğrenece- ğiz.
https://dersdunyasi.net/
2
1. TARİH NEDİR?
Her ne kadar bazılarına göre tarih yazının bulunuşuy- la başlatılsa da dünyadaki insanlık tarihi gerçekte insa- nın dünyaya gönderilmesiyel başlamaktadır.
İlk insanın dünyaya ayak basmasından günümüze gelinceye kadar insanlık sürekli gelişme göstermiştir.
Bütün bu gelişmeler tecrübe birikimlerinin bir sonraki nesillere aktarılmasıyla gerçekleşmiştir.
Geçmiş ve gelecek bilincine sahip olarak yaratılan in- san geçmişte yaşanan olaylardan ve tecrübelerden fay- dalanarak şimdiki zaman ve gelecekle ilgili planlar kurar.
Geçmişte yaşananları öğrenmek için de tarih bilimine ihtiyaç duyar.
Tarih: İnsan topluluklarının geçmişteki yaşayışlarını, kültür ve uygarlıklarını, sosyo–ekonomik yapılarını ne- den–sonuç ilişkisi içerisinde, yer ve zaman göstererek inceleyen, elde ettiği bulguları, belgelere dayanarak ob- jektif bir şekilde açıklayan sosyal bilim dalına denir.
Bir diğer tanımı da şöyledir:
Toplumları, milletleri, kuruluşları etkileyen hareketler- den doğan, olayları zaman ve yer göstererek anlatan, bu olaylar arasındaki ilişkileri, daha önceki ve sonraki olaylarla bağlantılarını, karşılıklı etkilenmeleri, her mille- tin kurduğu medeniyeti inceleyen bilime tarih denir.
TARİHLE İLGİLİ GÖRÜŞ, DÜŞÜNCE VE SÖZLER
“Tarih yazmak, tarih yapmak kadar önemlidir. Yazan, yapana sadık kalmalıdır” Mustafa Kemal Atatürk (1881- 1938).
“Tarih, insanların ve insan topluluklarının başlarından geçenleri kaydetme yoluyla edinilen bilgidir” Herodotos (Herodot) (MÖ 484-425).
Tarihi bir mekanı gezdiniz mi? Neler hissettiniz?
DÜŞÜNÜYORUM/SÖYLÜYORUM:
Tarih denilince ne anlıyorsunuz? Tarihin tanımını yapabilr misiniz? Aklınıza tarih deni- lince ilk gelenleri düşününüz ve tarihin bir tanımını yapmaya çalışınız. Düşündüklerinizi ve bulduğunuz tanımı/tanımları arkadaşlarınızla paylaşınız.
Yazının kullanılmaya başlaması
Tekerleğin icadı ve günümüzde geldiği nokta
Mustafa Kemal Atatürk
Tarih biliminin babası Herodotos https://dersdunyasi.net/
3
“Tarih, gerçeği araştırmak ve olayların sebeplerini bulup ortaya koymaktır. Olayların ilkeleri incedir, nitelik ve sebep- leri hakkındaki bilgi derindir” İbn-i Haldun (1334-1406).
“Tarih bir olayın sadece filan tarihte olduğunu bilmek de- ğil geçmişte meydana gelen olayları değerlendirmek ve bu olaylardan ders almaktır” Ahmet Cevdet Paşa (1822-1895).
Yukarıdaki sözlerden de anlaşılacağı üzere farklı za- manlarda tarih hakkında farklı görüşler ve düşünceler orta- ya çıkmıştır. Aslında bu tanımlar ve yorumlar tarih konusu- nun ne kadar tartışmaya açık, geniş ve kapsamlı olduğunu göstermektedir. Bu da tarih biliminin insanların hayatında ayrılmaz bir parça olduğunu işaret eder.
Bilim tarihini değiştiren filozof İbn-i Haldun
Devlet adamı, hukukçu, tarihçi, sosyolog, şair ve “MECELLE”- nin müellifi Ahmet Cevdet Paşa
YORUMLUYORUM:
“Gerçek bir tarih için kaynaklara gitmek, kaynakları iyi tenkit edip değerlendirmek gerekir” Halil İnalcık (1916-2016)
Yakın zamanda kaybettiğimiz ünlü tarihçi Halil İnalcık’ın yukarıdaki sözünden ne anlıyorsunuz? Düşününüz ve yorumla- yınız. yorumlarınızı arkadaşlarınızla paylaşınız.
TARİHİN KONUSU
Tarihin konusu aslında insanın kendisidir. Çünkü bütün olaylar insanın etrafında gelişmektedir. İnsan ve insan top- luluklarının başından geçen olaylar zaman ve yer belirtile- rek anlatılır. Bu olayların sebepleri ve sonuçları ile arasında nasıl bir ilişki olduğu bulunmaya çalışılır. Bu yönüyle tarih bir sosyal bilim dalıdır. Tarih billimi delile ve kaynaklara da- yanarak yorumlanması şeklinde bir yönetm kullanır. Şimdi- ki zaman da dahil geçmişte yaşanmış olaylar ve tecrübeler tarihin konusu alanına girmektedir.
İnsan ve insan faaliyetlerinin etkisi ve sonucu ile ortaya çıkan eserler de yine tarihin konusu içine girmektedir. Yine kainatta meydana gelen doğa olayları insanları doğrudan etkilediği için tarih alanında değerlendirilir.
Mesela; Nuh Tufan’ı sonucunda, nesli kesilen insanlarla gemiyle kurtulan insanlar ve canlılarla kurulan yeni dünya tarihin konuları arasında yerini almaktadır.
Tarihi kaynaklarıyla öğrenmek gerekir
Hz. Musa’nı İsrailoğullarını Firavun’un zulmünden kurtar-
ması ve denizden geçirmesi
Sultan Ahmet ve Ayasofya Camisi Nuh Tufanı
https://dersdunyasi.net/
4 ETKİNLİK:
Aşağıdaki tabloya tarihin konusuyla ilgili birer örnek bulunuz.
Dini Olay Mimari Eser Siyasi Gelişme
Askeri Zafer ya da Yenilgi Soyal Durum
Kültürel Etkinlikler Ekonomik Faaliyet
DÜŞÜNÜYORUM / ARAŞTIRIYORUM:
Yakın zamanda yaşanmış olaylardan hangilerinin tarihi bir değeri ol- duğunu düşününüz. Bu olayların bilinmesinin ilerideki insanlara ne gibi katkıları olduğunu araştırınız.
Bulduğunuz sonuçları arkadaşlarınızla paylaşınız.
ŞİMDİ SIRA SİZDE
Aşağıya tarih ve tarih bilimi hakkında bildiklerinizi özetleyerek yazı- nız.
...
...
...
...
...
...
...
...
...
5
BUNLARI DA BİLELİM
Asırlar ve zamanların tarih vasıtasıyla birbiriyle görüş- mesi fikir alışverişi bütün insanlığın ilerlemesine, gelişme- sine ve fenlerin esaslarının ortaya çıkmasına vesile olmuş- tur.
İlk insan olarak yaratılan Hz. Adem’in ve eşi Havva’nın dünyaya gönderilmesinden sonra insan nesli dünyada ya- yılmış ve halen yaşadığımız noktaya gelmiştir.
Bazılarına göre tarihin başlangıcı yazının icadı ve kul- lanılmaya başlaması olarak alınsa da aslında Hz. Adem’in ilk Peygamber olarak gönderildiğini Ku’an- Kerimden öğ- reniyoruz. Rivayetlere göre de Hz. Adem’e suhuf yani ilahi emirleri bildiren sayfalar verildiği belirtilmektedir. Dolayısıy- la o önemdeki insanların okuma ve yazma bildiği sonucuna ulaşılabilir. Fakat günümüzde nasıl okuma yazma bilme- yenler varsa zamanla insanlar bunları unutmuş veya Nuh Tufanı ve milletleri yok eden felaketlerle bunlar kaybolmuş olabilir.
Kur’an- Kerim de zaten bu eski milletlerin hikayeleri an- latılarak aslında tarih biliminden faydalanmak gerektiğini vurgulamakta ve ibret almaya ve ders çıkarmaya davet et- mektedir.
“Yeryüzünde gezip de kendilerinden önce yaşamış olan- ların âkıbetlerini görmezler mi? Onların sayısı bunlardan daha çoktu, daha güçlülerdi, yeryüzündeki eserleri de daha sağlamdı. Ne var ki yine de kazandıkları onları kurtarama- dı” (Mü’min : 82).
“Halen yurtlarında gezip dolaştıkları, kendilerinden ön- ceki nice nesilleri yok etmiş olmamız, onların doğru yolu görmelerini sağlamadı mı? Bunlarda elbette ibretler var.
Hâlâ kulak vermeyecekler mi?” (Secde : 26)
“Yeryüzünde gezip de kendilerinden öncekilerin sonu ne olmuş görmezler mi? Onlar kendilerinden çok daha kud- retliydiler; toprağı iyice işlemişler, yeryüzünü bunların imar ettiğinden daha fazla imar etmişlerdi. Onlara da peygam- berleri nice açık kanıtlar getirmişti. Şu halde Allah onlara asla zulmetmiş değildir, asıl onlar kendilerine zulmetmiş- lerdir” (Rûm : 9).
Buradan şu sonucu çıkarabiliriz: Bilinmelidir ki gerçek olayları kaydeden tarih gerçekliğe en doğru şahitlerdir.
Güneş sistemi
İnsanlar
Sümerler
Ad kavmi kalıntıları
Mısır Firavunlarının yaptırdığı piramitler
6
İnsanlık tarihi düzenli bir şekilde ancak M.Ö. 3000 yılına kadar gidebilmektedir. Bu kısa ve eksik tarih bakış açısıyla Hz. İbrahim’in zamanından öncesi doğru olarak bilinememektedir. Ya hurafevari yani uydurma, ya inkar edercesine, ya da çok kısa özet olarak bah- sedilmektedir.
Tarih yalan söylemez ve tarihe yalan söylettirilmemelidir. Ger- çekler olduğu gibi aktarılmalıdır. Gerçekler ortaya konulduktan son- ra onun yorumlanması, ders çıkarılması ve ibret alınaması insanla- rın akıllarına, kalplerine ve vicdanlarına bırakılmalıdır. Tarihi olaylar bir hakaret sebebi yapılmamalıdır.
İnsanlık tarihi ve kutsal kitapların ittifakla ve kesin bilgilerle haber verdikleri en önemli olaylar Peygamberler (aleyhimüsselam) ile on- lara karşı çıkan kavimler ya da yöneticilerin uğradıkları felaketlerdir.
Bu olaylarda Peygamberlerin harika bir şekilde kurtulmaları ve gay- bi görünmedik bir şekilde yardım gelmesi ve düşmanlarına yüzler- ce olayda yeryüzü ve gökyüzü felakatleriyle başlarına bela gelmesi bu dünya ve kainatı idare eden, kainata ve insanlara hükmeden, adaletli, yardımsever, ikram edici, büyük, düşmanaları kahredici bir tasarruf edici, bir terbiye edici Rableri olduğunu gösterir.
Nuh, İbrahim, Musa, Hud, Salih gibi (Aleyhimüsselam) birçok Peygambere harika bir şekilde tarihi ve geniş olaylarla zafer ve kur- tuluş verilmiş; Semud, Ad, Firavun kavimleri gibi gibi çok zalimlere ve Allah’ı ve Peygamberi inkar edenlere isyanlarına karşılık olarak dünyada da ceza olarak başlarına dehşetli semavi musibetler indir- miştir.
Bu durum Kur’an-ı Kerimde birçok yerde defalarca anlatılmıştır:
“Ey kavmim! Sakın bana karşı muhalefetiniz sizi, Nûh kavminin veya Hûd kavminin yahut Sâlih kavminin başlarına gelenlerin ben- zeri bir musibetin başınıza gelmesine sebep olacak günahlar işle- meye sürüklemesin! Lût kavmi zaten sizden uzak değildir” (Hûd : 89).
“Bunlardan önce Nûh kavmi, Âd kavmi, kazıklı Firavun, Semûd kavmi, Lût kavmi ve Eyke halkı, bütün bu topluluklar ısrarla gerçeği yalanlamışlardı” (Sâd : 12).
“Şayet seni yalancılıkla itham ediyorlarsa bilesin ki senden önce Nûh, Âd ve Semûd kavimleri, İbrâhim’in kavmi, Lût’un kavmi ve Medyen halkı da (peygamberlerinin bildirdiklerini) yalan saymış- lardı. Aynı şekilde Mûsâ da yalancılıkla itham edilmişti. Ben ise o inkârcılara biraz süre tanıdım ve sonra onları kıskıvrak yakaladım.
Hadlerini bildirişim nasıldı bir bilsen!” (Hac : 42).
“Bunlara kendilerinden öncekilerin, Nûh, Âd ve Semûd toplumla- rının, İbrâhim’in kavminin, Medyen halkının ve yıkılıp giden beldeler ahalisinin haberleri gelmemiş miydi? Onlara peygamberleri apaçık delillerle geldiler. Demek ki Allah onlara zulmetmiş değildi, asıl on- lar kendilerine zulmetmişlerdi” (Tevbe : 70).
Hz. İbrahim dönemi Nemrut Dağı kalın-
tıları
Semud kavmi kalın- tıları
Kızıldeniz’de boğulan ve secde eder vaziyet-
te çıkarılan firavun cesedi
Nuh Tufanı’nda boğu- lanlar
Fil Vakası
