TEST 01. Tarih ve Zaman. 1. Tarih; çevremizi saran ve bizi meşgul eden günümüz. 4. Bir tarihçi herhangi bir tarihî olayı incelerken olayın

(1)

TEST 01

TÜMLER YAYINLARI

Tarih ve Zaman

1.

Tarih; çevremizi saran ve bizi meşgul eden günümüz kaygı, sıkıntı ve sorunları adına geçmiş zamanın sor- gulanmasından başka bir şey değildir.

Fernand Braudel Bu tanıma göre tarih biliminin;

I. geçmiş, II. bugün, III. gelecek

zaman dilimlerinden hangilerini kapsadığı savu- nulabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

2.

Tarihî olayların, doğru ve güvenilir bir şekilde de- ğerlendirilmesi ve sonuca ulaşılabilmesi için yapılan araştırma planına yöntem denir. Tarih bilimi de kendine özgü bilimsel özellikleri ve yöntemleri olan bir bilimdir.

Buna göre tarih biliminin, araştırmalarında aşağıda- ki yöntemlerden hangisini kullandığı söylenemez?

A) Kaynak araştırması yapmak B) Yer ve zaman tespit etmek C) Nesnel davranmak

D) Neden-sonuç bağlantısı kurmak E) Olayları yerinde gözlemlemek

3.

Başkomutan Enver Paşa, Güney Kafkasya ve Kuzey İran’a girip Rusları abluka altına almak için 150.000 kişilik bir kuvvetle taarruza geçmiştir. Bu taarruz 19 Ocak 1915’e kadar devam etmişse de yüksek dağ- ların aşılamaması, soğuk, açlık ve tifüs gibi hastalık- ların ortaya çıkması sebebiyle Türk kuvvetleri 90.000 kayıp vermiştir.

Buna göre yüksek dağların aşılamaması ve iklim koşulları gibi durumlardan hareketle tarihî olayların değerlendirilmesinde aşağıdaki unsurlardan hangi- sinin önemine vurgu yapıldığı söylenebilir?

A) Coğrafya B) Olgu C) Belge

4.

Bir tarihçi herhangi bir tarihî olayı incelerken olayın yaşandığı zamanın koşullarını gözönünde bulundur- malıdır ve olayı yaşandığı zamanın koşullarına göre değerlendirmelidir. Çünkü uzun yıllar önce yaşanmış bir olayın bugünün bakış açısı ve değer yargılarıyla ele alınması doğru değildir.

Bu bilgilerde tarihçinin düştüğü hatalardan hangi- sine vurgu yapıldığı söylenebilir?

A) Objektif olma B) Kaynak eksikliği C) Zaman yanılgısı

D) Bağlantı kurma zorunluluğu E) İnançlara bağlılık

5.

12 HAYVANLI TÜRK TAKVİMİ

Yukarıda Türklerin oluşturduğu 12 hayvanlı Türk takvimi ile ilgili bir görsel verilmiştir.

Bu görselden hareketle,

I. Türkler astronomi alanında çalışmalar yapmıştır.

II. Hayvancılık Türklerin geçim kaynakları arasında yer almıştır.

III. Türkler zamanla göçebelikten yerleşik hayata geçmiştir.

yorumlarından hangileri yapılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III

6.

Bu yılda yağmurlar çok yağar ve nimetler bollaşır.

İnsanlar iyilik ve hayra eğilimli olurlar. Bu yılda gerçi fitne ve karışıklık çıkarsa da çabukça sükûn ve asa- yiş yerine gelir. Bu yılın ilk yarısında doğanlar güzel yüzlü, rızkı bol; ortasında doğanlar, vefasız, sonunda doğanlar ise cahil olur.

Bu metindeki bilgilere ulaşmak için tarih biliminin aşağıdaki yardımcı bilimlerden hangisi ile yakın ilişki içerisinde olması beklenir?

A) Etnografya B) Filoloji C) Epigrafya

(2)

2

Tarih ve Zaman

7.

“Tarih, bir olayın sadece filan tarihte olduğunu bilmek değil, geçmişte meydana gelen olayları değerlendir- mek ve bu olaylardan ders almaktır.”

Ahmet Cevdet Paşa Bu tanımdan;

I. geçmişteki olaylardan ders alınması gerektiği, II. tarihî olayların günümüz değer yargılarına göre

değerlendirilmesi gerektiği,

III. milliyetçi tarih anlayışının öne çıkarılması gerektiği çıkarımlarından hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız l B) Yalnız ll C) l ve ll D) ll ve lll E) l, ll ve lll

8.

“Tarih, hakikatte meydana gelmiş olaylarla ilgilidir.

Gerçeğin ne olduğu belgelerde saklıdır ve gerçek ancak belgelerin eleştirisiyle ortaya çıkar. Belge yoksa tarih de yoktur.”

Leopold von Ranke Ranke’nin bu sözündeki altı çizili kelimeden hare- ketle gerçeğin ortaya çıkarılması durumu aşağıda- ki tarihe yardımcı bilimlerden hangisinin gereklili- ğine dayandırılmıştır?

A) Nümismatik B) Arkeoloji

C) Coğrafya D) Felsefe

E) Etnografya

9.

Ali Öğretmen öğrencileri ile şu bilgileri paylaşmıştır:

“Hafızasını ve kimliğini kaybeden milletlerin varlı- ğını devam ettirmesi beklenemez.”

Buna göre Ali Öğretmen’in aşağıdakilerden han- gisine vurgu yaptığı söylenebilir?

A) Tarih öğrenmenin önemine B) Ordunun geliştirilmesine

C) Kültürel çalışmaların engellenmesine D) Ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilmesine E) Uluslararası ittifakların kurulmasına

10.

“Türk milletinin tarihi, şimdiye kadar sanıldığı gibi yal- nız Osmanlı tarihinden ibaret değildir. Türk’ün tarihi çok daha eskidir. Büyük devletler kuran ecdadımız büyük ve şümullü medeniyetlere de sahip olmuştur.

Bunu aramak, tetkik etmek, Türklüğe ve cihana bildir- mek bizler için bir borçtur.”

Mustafa Kemal’in bu sözünün aşağıdakilerden hangisiyle ilgili olduğu söylenebilir?

A) Tarih öğreniminin gerekliliği B) Millî egemenliğe sahip çıkılması C) Saltanatın kaldırılması

D) Farklı özelliklere sahip anayasaların oluşturulması E) Bağımsızlık mücadelesinin zorluğu

11.

Millî birlik ve beraberliği güçlendirmek isteyen devletlerin tarih öğrenimine önem vermeleri gerekir.

Bu durum aşağıdaki kavramlardan hangisiyle iliş- kilendirilebilir?

A) Sözlü kültür B) Politika C) Ulusal irade D) Çok seslilik E) Dayanışma

12.

Bir millete mensup olan herhangi bir bireyin elde ede- ceği geçmiş bilgisi onun sorumluluk ve vatandaşlık duygusunu geliştirir.

Düşüncelerini bu şekilde dile getiren bir araştır- macının aşağıdakilerden hangisine değer verdiği söylenebilir?

A) Tarih bilgisinin elde edilmesine B) Pozitif bilimlerin geliştirilmesine C) Halkın refah seviyesinin yükseltilmesine D) Eğitim-öğretimin birleştirilmesinin faydalarına E) Her durumda ulusal çıkarların korunmasına

1. C 2. E 3. A 4. C 5. D 6. A 7. A 8. D 9. A 10. A 11. E 12. A

(3)

İnsanlığın İlk İzleri Yazının Gelişimi

İlk Çağ’da Başlıca Medeniyet Havzaları ^TEST 02

1.

Tarih öncesi çağlar her bölgede aynı zaman dilimi içerisinde yaşanmamıştır. Savaşlar, göçler ve ticaret toplumları etkilemiş bu durum tarih öncesi çağların sı- rasıyla yaşanmamasına neden olmuştur.

Buna göre;

Demir Tunç Bakır Yeni Taş Orta Taş Eski Taş

I. Demir

Tunç Yeni Taş Eski Taş II.

Demir Yeni Taş Orta Taş Eski Taş III.

yerleşim yerlerinden hangileri herhangi bir etkile- şime girmeyerek kendine özgü gelişmiştir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I ve III

2.

MISIR AKDENİZ

KARADENİZ

AKAD ELAM Mezopotamya

$ İlk Çağ’da Mezopotamya ve Mısır Medeniyeti

Haritada Mezopotamya’nın kuzeyi “Yukarı Mezo- potamya”, güneyi ise “Aşağı Mezopotamya”; Mı- sır’ın kuzeyi “Aşağı Mısır” güneyi ise “Yukarı Mısır”

olarak adlandırılır.

Mezopotamya ve Mısır’da yerleşim yerlerinin bu şekilde adlandırılmasında etkili olan temel unsur aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ekonomik uğraşlar B) Enlem farkı C) Nehirlerin akış yönü D) Tarihî gelenekler

3.

Sümerlerde, tüm ekonomik uğraşlar topluca yapıl- maktaydı. Elde edilen ürünler tapınaklarda toplan- maktaydı. Tapınaktaki görevliler gelen malları say- mak ve kayıt altına almak zorundaydı.

Buna göre malları sayma ve kayıt altına alma iş- leminin;

I. ay takvimi, II. çivi yazısı, III. kum saati

icatlarından hangilerine zemin oluşturduğu söy- lenebilir?

4.

Sözlü kültür örnekleri, toplumsal hafızanın kuşaktan kuşağa aktarılmasında ve korunmasında önemli bir işleve sahiptir.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi sözlü kültür ögeleri arasında yer almaz?

A) Sav B) Destan

C) Efsane D) Kitabe

E) Mit

5.

Anadolu’da Alişar kültür bölgesinde yapılan kazılar sonucunda elde edilen buluntular şunlardır:

• Çömlekler

• Kerpiç evler

• Oraklar

• Altın ve gümüş süs eşyaları

Buna göre Alişar kültür bölgesi ile ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

A) Sanatsal uğraşlarda bulunulduğu B) Madenlerin işlendiği

C) Yerleşik yaşama geçildiği D) Tarımsal faaliyetlerin görüldüğü

E) Monarşik yönetim biçiminin benimsendiği

(4)

4

İnsanlığın İlk İzleri Yazının Gelişimi

İlk Çağ’da Başlıca Medeniyet Havzaları

6.

Tarih öncesi dönem insanları sözlü geleneklerini şe- killendirirken çevrelerinde olup biten ve kendilerini et- kileyen olay ve unsurlara da yer vermişlerdir.

Bu durumun aşağıdakilerden hangisine katkı sağ- laması beklenir?

A) Devletler arası savaşların yaşanmasına B) Tek tanrılı din anlayışının ortaya çıkmasına C) Tarihî devirlerin dönemlere ayrılmasına D) Yerleşik yaşamın benimsenmesine E) Tarihî olaylarla ilgili bilgilerin artmasına

7.

Tarihin çeşitli dönemlerinde toplumlar arası kültürel etkileşimin yaşandığı görülmüştür.

Buna göre toplumlar arasında etkileşimlerin ya- şanmasında;

I. savaş, II. ticaret, III. göç

unsurlarından hangilerinin etkili olduğu söylene- bilir?

A) Yalnız ll B) Yalnız lll C) l ve lll D) ll ve lll E) l, ll ve lll

8.

Çin uygarlığının dünya kültür mirasına katkılarından bazıları şunlardır:

• Pusula

• Barut

• Kâğıt

• Matbaa

• Mürekkep

Bu buluşlardan hangilerinin kültürel alanla ilgili olduğu söylenebilir?

A) Pusula – kâğıt

B) Barut – mürekkep – kâğıt C) Pusula – mürekkep

D) Kâğıt – mürekkep – matbaa E) Matbaa – pusula

9.

Persler, uzun bir dönem Anadolu’da hâkimiyet kur- muş olmalarına rağmen Anadolu uygarlıklarını etkile- yememişlerdir. Aksine Persler, Anadolu uygarlıkların- dan etkilenmişlerdir.

Bu parçadan aşağıdaki çıkarımlardan hangisine ulaşılamaz?

A) Perslerin yayılmacı bir anlayışla hareket ettiği B) Perslerin hâkimiyet sahalarını genişlettiği C) Perslerin farklı kültürlerle etkileşime geçtiği D) Anadolu’da, Pers kültüründen daha üstün bir kül-

türün olduğu

E) Perslerin, ulusal bir anlayışa sahip olduğu

10.

Anadolu uygarlıklarından İyonyalılar, şehir devletleri hâlinde örgütlenmistir. İyonya şehir devletleri önceleri krallıkla yönetilmiş, ardından da bu şehir devletlerinde oligarşik bir yönetim anlayışı hâkim olmuştur.

Bu parçada İyonyalılarla ilgili;

I. siyaset, II. askerlik, III. sanat

alanlarından hangileriyle ilgili bilgi verilmiştir?

A) Yalnız l B) Yalnız ll C) Yalnız lll D) l ve ll E) l ve lll

11.

^Sümerler,

• Zigguratların en üst katını rasathane olarak kul- lanmışlardır.

• Ay’ı 30, yılı da 360 güne bölmüşlerdir.

Buna göre Sümerlerin aşağıdaki alanlardan han- gisinde geliştikleri söylenebilir?

A) Tarım B) Adalet

C) Astronomi D) Askerlik

E) Siyaset

12.

Babil uygarlığı, Mezopotamya uygarlıklarından biri olan Sümerlerin oluşturduğu kanunları bir araya ge- tirmiş ve Hammurabi Kanunları’nı oluşturmuşlardır.

Bu parçada Babil uygarlığının aşağıdaki alanlar- dan hangisiyle ilgili çalışmalarına değinilmiştir?

A) Astronomi B) Tarım

C) Ticaret D) Hukuk

E) Edebiyat

1. A 2. C 3. B 4. D 5. E 6. E 7. E 8. D 9. E 10. A 11. C 12. D

(5)

TEST 03

İnsan ve Göç Kabileden Devlete Kanunlar Doğuyor

1.

İlk Çağ toplumlarında dinsel inançlar toplumu siyasi, kültürel ve ekonomik yönlerden etkilemiş ve itici güç görevi görmüştür.

Buna göre aşağıdakilerden hangisinde dinin eko- nomik hayat üzerindeki etkisinden söz edilebilir?

A) Hititlerin tanrıları adına anal denilen yıllıklar oluş- turması

B) Friglerde Tanrı Kibele’nin bereketi simgelemesi C) Urartularda kazanılan zaferlerin tanrı Haldi’ye su-

nulması

D) Büyük İskender’in tanrı Amon’un oğlu kabul edilmesi

E) Mısır’da firavunların tanrı-kral olarak kabul edilmesi

2.

MÖ III. binde Sami kökenli olan Akadların, Suriye’den Fırat Nehri’ni izleyerek Sümer ülkesine doğru yavaş yavaş gerçekleştirdiği harekete Akad Göçü denir.

Bu göç hareketlerinin aşağıdakilerden hangisine ortam hazırlaması beklenir?

A) Site şehir devletlerinin ortaya çıkmasına B) İlk kanunların oluşturulmasına

C) Kültürel etkileşimin yaşanmasına

D) Düzenli ordu teşkilatlarının ortaya çıkmasına E) Hukuk kurallarının katı kurallara dayandırılmasına

3.

Hristiyanlığın ilk yılları, puta tapan Roma Devleti’nin ağır baskıları altında geçmiş bu da Hristiyanları büyük şehirlerden kayalık ve gizli alanlara kaçmaya yönelt- miştir.

Buna göre Roma İmparatorluğu ile ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

A) Diplomatik alanda güçlü yapısını korumuştur.

B) İnanç özgürlüğüne karşı çıkmıştır.

C) Farklı etnik yapıları hâkimiyeti altına almıştır.

D) Hukuk alanında kısas esasını benimsemiştir.

E) Disiplinli ve düzenli bir ordu kurmuştur.

4.

İlk Çağ medeniyet alanlarına bakıldığında Mısır’da

“nom”, Sümerlerde “site”, İyon ve Dorlarda “polis” adı verilen şehir devletleri kurulmuştur.

Buna göre Mısır, Sümer, İyon ve Dor uygarlıklarının ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Merkezî otoritenin zayıf olması B) Siyasi birliğin sağlanması C) Etnik çeşitliliğin görülmesi D) Çok tanrılı dine inanılması E) Ahiret inancının görülmesi

5.

İlk Çağ’da hüküm sürmüş devletlerden bazıları farklı ırkları, milletleri ve kültürleri yönetimleri altında birleş- tirmişlerdir.

Buna göre sözü edilen devletlerin aşağıdaki siyasi yapılardan hangisine sahip olduğu söylenebilir?

A) Teokrasi B) Oligarşi

C) Cumhuriyet D) Aristokrasi E) İmparatorluk

6.

İçerisinde çeşitli etnik unsurları barındıran bir devlet modeli ile ilgili olarak,

I. Konuşulan dil sayısı fazladır.

II. Kültürel yapı çok çeşitlidir.

III. Farklı milletler varlık göstermiştir.

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

(6)

6

İnsan ve Göç Kabileden Devlete Kanunlar Doğuyor

7.

İlk Çağ’da varlık gösteren devletlerde gücün meşruiyet kaynağı tanrısaldır.

Buna göre İlk Çağ devletleri ile ilgili olarak, I. Yönetim, dine dayandırılarak güçlendirilmek is-

tenmiştir.

II. Teokratik yönetim anlayışını terk etmişlerdir.

III. Tanrılarını insan şeklinde tasvir etmişlerdir.

yargılarından hangilerine ulaşılamaz?

A) Yalnız l B) Yalnız lll C) l ve lll D) ll ve lll E) l, ll ve lll

8.

“İlk Devletlerde Gücün Meşruiyet Kaynağı” adlı ko- nunun işlendiği bir derste öğretmen, öğrencileriyle şu bilgileri paylaşmıştır:

“İlk Çağ Yunan medeniyetinin temellerinin atıldığı Girit Adası’nda halk, soylular ve kral tarafından yö- netilirdi.”

Bu bilgiden hareketle aşağıdaki yargılardan han- gisine ulaşılamaz?

A) Yunan medeniyeti, birçok yönden Girit uygarlığını etkilemiştir.

B) Yunan medeniyetinde eşitlik anlayışından uzak uygulamalar görülmüştür.

C) Yunan uygarlığında monarşik yönetim anlayışı benimsenmiştir.

D) Girit Adası’nda toplum, çeşitli sıfatlara ayrılmıştır.

E) Yunan medeniyeti, Girit Adası’nda ortaya çıkmıştır.

9.

İlk Çağ’da Yunan uygarlığında yöneticilerin, din adına söz sahibi olduğu görülmüştür.

Buna göre İlk Çağ’da Yunan uygarlığında aşağıdaki yönetim biçimlerinden hangisinin uygulandığı söy- lenebilir?

A) Oligarşi B) Meşrutiyet

C) Teokrasi D) Cumhuriyet

E) Feodalite

10.

Büyük İskender, Doğu’nun gizemli dinlerinden et- kilenmiş ve Mısır’da Amon-Ra rahipleri tarafından tanrı-kral ilan edilmiştir. Yine Batı Anadolu’da Didim Apollon Tapınağı kâhini tarafından “Zeus’un oğlu”

olarak adlandırılmıştır.

Buna göre Büyük İskender ile ilgili olarak aşağı- daki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

A) Gücünü meşrulaştırmaya çalışmıştır.

B) Doğu kültürlerinin etkisinde kalmıştır.

C) Hükümranlığını dinî uygulamalarla güçlendirmeyi amaçlamıştır.

D) Laik yönetimin ilk uygulamasını ortaya koymuştur.

E) Yönetimdeki etkinliğini dinî unsurlarla arttırmak istemiştir.

11.

Asurlularda kral, zorla başa geçse bile kendinden ön- ceki krallarla bir akrabalık kurma gayreti içine girerdi.

Bu uygulama;

I. soy anlayışına önem verilmesi,

II. teokratik yönetim anlayışının benimsenmesi, III. farklı etnik grupların yönetime katılması durumlarından hangileriyle ilişkilendirilebilir?

12.

Hamurabi Kanunları’nda “Bir adamın gözünü çıkaranın gözü çıkarılır.” maddesine yer verilmiştir.

Bu madde;

I. kısas esasının uygulandığı,

II. dinin, hukuk kurallarını şekillendirdiği, III. cezalarda tazminat esasının uygulandığı durumlarından hangileriyle ilgilidir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III

1. B 2. C 3. B 4. A 5. E 6. E 7. D 8. A 9. C 10. D 11. A 12. A

(7)

TEST 04

İlk Çağ’da Siyasi Yapılar Tarımdan Ticarete Ekonomi

1.

İlk Çağ’da Mezopotamya’da yaşayan topluluklar ya- şanan kıtlıkları önlemek amacıyla artı ürüne ihtiyaç duymuşlardır.

Bu durumun bölgedeki;

I. sulama kanallarının kurulması, II. hayvancılığın geri plana itilmesi, III. tahıl depolarının oluşturulması

çalışmalarından hangileriyle aşıldığı söylenebilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III

2.

Feodal yönetimin hüküm sürdüğü bölgelerde hiç kimse tam anlamıyla hükümran değildi. Bu yüzden kral, lord ve vassallar arasındaki mücadeleler, Orta Çağ Avru- pa’sında uzun süren karışıklıklara neden olmuştur.

Bu gelişmenin sonuçları arasında;

I. Siyasi yapılar arasında savaşların yaşanması, II. Ülke bütünlüğünün sağlanamaması, III. Ekonomik faaliyetlerin artması

durumlarından hangilerinin yer alması beklenir?

A) Yalnız l B) Yalnız ll C) Yalnız lll D) l ve ll E) l, ll ve lll

3.

Moğol İmparatorluğu’nun merkezî konumundaki İç Asya’da iklim şartları tarım için elverişli değildi.

Bu durumun Moğollarda aşağıdakilerden hangisi- nin ortaya çıkmasına ortam hazırladığı söylenemez?

A) Konargöçer bir yaşam tarzının benimsenmesine B) Sürekli otlak arayışının yaşanmasına

C) Hayvancılığın, temel geçim kaynakları arasında yer almasına

D) Ticari hayatın sönük geçmesine E) Sert hukuk kurallarının yapılmasına

4.

Aşağıda, Orta Çağ’da; Anadolu, Balkanlar, Mısır, Su- riye, Filistin ve Kuzey Afrika coğrafyasında etkili olan Bizans İmparatorluğu ile ilgili harita verilmiştir.

Bu haritadan Bizans İmparatorluğu ile ilgili olarak, I. Farklı kıtalarda varlık göstermiştir.

II. Farklı kültürler iç içe yaşamıştır.

III. Doğu Akdeniz havzasını hâkimiyeti altına almıştır.

A) Yalnız lll B) l ve ll C) l ve lll D) ll ve lll E) l, ll ve lll

5.

Moğollarda Büyük Şaman, Temuçin’in Gök Tanrı ta- rafından seçildiği şeklinde kehanette bulunmuştur. Bu kehanetinde “Temuçin’le çocuklarına dünyanın bütün topraklarını bağışladım ve kendisine Cengiz Han is- mini verdim.” şeklinde Gök Tanrı’nın kendisine haber verdiğini söylemiştir.

Moğollarla ilgili bu bilgilerden hareketle aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

A) Cengiz Han ve nesli, ilahi soya dayandırılmıştır.

B) Şamanlar, toplum ve idareciler üzerinde etkili bir güce sahip olmuştur.

C) Cengiz Han’dan sonra devletin başına geçecek kişilere meşruluk kazandırılmıştır.

D) Orta Asya’da ilk imparatorluk, Cengiz Han tarafın- dan oluşturulmuştur.

E) Cengiz Han ve soyu, kutsal bir niteliğe kavuşmuş- tur.

(8)

8

İlk Çağ’da Siyasi Yapılar Tarımdan Ticarete Ekonomi

6.

• Moğol ordusu, kendisinden yaklaşık on beş asır önce kurulan Asya Hun Devleti hükümdarı Mete Han’ın geliştirdiği onlu teşkilata uygun olarak on, yüz, bin ve on bin şeklinde bölümlere ayrılmıştır.

• Moğol ordusu hafif süvari birliklerinden oluşmuştur.

Bu bilgilerden Moğollarla ilgili,

I. Hareket kabiliyetine sahip olup birlikler hâlinde harekete geçmişlerdir.

II. Ordunun sevk ve idaresini kolay yapmayı amaçla- mışlardır.

III. Orta Asya’da ilk düzenli ordu teşkilatı özelliğine sahip olmuştur.

A) Yalnız l B) Yalnız ll C) Yalnız lll D) l ve ll E) ll ve lll

7.

Aşağıda Moğol İmparatorluğu sınırlarını gösteren bir harita verilmiştir.

MOĞOL İMPARATORLUĞU

Anadolu

Çin

AVRUPA ASYA

AFRİKA 0 1.000 km

Bu haritadan Moğollarla ilgili aşağıdaki yargılar- dan hangisine ulaşılabilir?

A) Denizcilik alanında komşu devletlere göre daha ileri bir seviyede olmuşlardır.

B) Geniş bir coğrafyada varlık göstermişlerdir.

C) Yaşadıkları dönemde askerî alanda Avrupa’nın gerisinde kalmışlardır.

D) Anadolu’da ticari faaliyetleri geliştirmişlerdir.

E) Teokratik bir yönetim anlayışına sahip olmuşlardır.

8.

Aşağıda Sasani Devleti ile ilgili bazı bilgilere yer veril- miştir.

I. Tarımsal üretim ile ilgilenen gruplar için çeşitli ya- salar çıkarmışlardır.

II. Tarihteki ilk eyalet uygulamasını başlatmışlardır.

III. Köprü, liman ve konaklama yeri gibi yapılar inşa etmişlerdir.

Bu bilgilerden hangilerinin Sasanilerin ticari faali- yetleri geliştirmek istediğinin kanıtıdır?

A) Yalnız ll B) Yalnız lll C) l ve lll D) ll ve lll E) l, ll ve lll

9.

Asya Hun Devleti ile ilgili ilk bilgiler MÖ 318 tarihli bir Çin kaynağında yer almıştır. MS 216 yılında tarih sahnesinden çekilen bu devletle ilgili elde edilen bilgilerden biri de Kut (devleti yönetme yetkisinin Gök Tanrı tarafından verildiğine inanılma- sı) inancının kabul edilmesidir.

BİLGİ

1206 yılında düzenlenen bir kurultayda Cengiz Han’ın ve neslinin ilahi soya dayandırılması Şa- manlar tarafından sağlanmıştır.

BİLGİ

Bu bilgilerden,

I. Gücün meşruiyet kaynağı dine dayandırılmıştır.

II. Orta Asya devletlerinde devlet yönetiminde ben- zer uygulamalara yer verilmiştir.

III. Tarihte bilinen teşkilatlı ilk devlet yapısını Asya Hunları oluşturmuştur.

A) Yalnız l B) Yalnız ll C) l ve ll D) ll ve lll E) l, ll ve lll

10.

Fazla ürün yani “artı ürün”ün elde edilmesi ve de- polanmasında topluluğun yaşadığı bölgenin;

I. iklim özelliği, II. sanat anlayışı, III. dinî inanç

unsurlarından hangilerinin etkili olduğu söylene- bilir?

1. D 2. D 3. E 4. E 5. D 6. D 7. B 8. B 9. C 10. A

(9)

TEST 05

Orta Çağ’da Ordu Kanunlar Gelişiyor

1.

İlk Çağ’da güçlü imparatorluklar ortaya çıkmıştır. Bu güçlü imparatorlukların askerî teşkilata yönelik çalış- malar yaptığı görülmüştür. Bu çalışmalardan biri de ordunun, yeni oluşturulan “piyade birlikleri” ile güçlen- dirilmesi olmuştur.

Buna göre piyade birliklerin oluşturmasında, İlk Çağ siyasi yapılarının hangi özelliğinin etkili oldu- ğu söylenebilir?

A) Yerleşik yaşam tarzına sahip olmaları B) Hukuk alanında çalışma yapmaları C) Eğitim ile ilgili faaliyetlerde bulunmaları D) Çok tanrılı bir inanç sistemini benimsemeleri E) Çeşitli uygarlıklarla kültürel etkileşime girmeleri

2.

Konargöçer toplumların özellikleri:

Askerî alanda yerleşik unsurlara göre daha ileri bir seviyededirler. Saldırı gücüne sahip ordular oluşturmuşlardır. Konargöçer yaşama bağlı olarak ihtiyaçlarını karşılamakta yetersiz kalmışlardır.

İhtiyaçlarını yerleşik unsurlardan karşılamaya ça- lışmışlardır. İhtiyaçların karşılanması durumu bazı dönemlerde barış yöntemiyle bazı dönemlerde de askerî faaliyetlerle gerçekleşmiştir.

Yerleşik toplumların özellikleri:

Üretim faaliyetleri ile ihtiyaçlarını karşılamışlardır.

Ayrıca üretim alanında konargöçer topluluklardan ileri bir seviyededirler. Savunmaya önem vermiş- lerdir.

Bu bilgilerden aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

A) Konargöçer toplulukların sahip olduğu imkânlar, çevre uygarlıklarla mücadele etmelerine neden olmuştur.

B) Yerleşik unsurlar, tarımsal üretim faaliyetlerinde bulunmuşlardır.

C) Konargöçer topluluklar, sınırlı imkânlara sahip ol- muşlardır.

D) Yerleşik unsurların hukuk anlayışı, süvari birlikle- rinin ortaya çıkmasında etkili olmuştur.

E) Konargöçer topluluklar, askerî alandaki üstünlük- lerini, ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kullanmış- lardır.

3.

Konargöçer topluluklarda ordu, ayağa kalkmış bir halk, yürüyen bir ulustur. Konargöçer topluluklarda kadınlar da zaman zaman savaşlara katılmışlardır.

Buna göre konargöçer topluluklarla ilgili aşağıdaki çıkarımlardan hangisine ulaşılabilir?

A) Askerî alanda onluk sistem kullanılmıştır.

B) Savaşlarda hafif silahlarla mücadele edilmiştir.

C) Ordu millet anlayışı benimsenmiştir.

D) İkili teşkilat anlayışı uygulanmıştır.

E) Askerî alanda farklı uygarlıkların etkisinde kalın- mıştır.

4.

İlk Çağ’da varlık gösteren bazı siyasi yapılarda ba- ğımsız ve ücretli hür savaşçı topluluklar yerine krala itaat eden düzenli ve disiplinli ordular kurulmuştur.

Bu bilgilerden aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

A) Merkezî idarenin, askerî teşkilat üzerindeki dene- timinin arttığına

B) Ücretli asker uygulamasının İlk Çağ’ın sonlarında sona erdiğine

C) İlk Çağ topluluklarında ordu millet anlayışının be- nimsendiğine

D) Askerî teşkilat içerisinde yer alan unsurların çeşit- lendirildiğine

E) Piyade birliklerden zamanla süvari birliklere geçil- diğine

5.

• Hayvancılık, temel geçim kaynakları arasında yer alır.

• Yaşamlarını belirli bir bölgede sürdürmemişlerdir.

• Atı, bir savaş unsuru olarak kullanmışlardır.

Bu özelliklere sahip bir topluluk ile ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

A) Temel ihtiyaçlarının karşılanmasında hayvancılık faaliyetleri katkı sağlamıştır.

B) Yerleşik bir yaşam tarzını benimsememişlerdir.

C) Farklı toplulukların etkisi altında kalmışlardır.

D) Askerî teşkilatları içerisinde süvari birlikleri yer al- mıştır.

E) Hayvanları evcilleştirmişlerdir.

(10)

10

Orta Çağ’da Ordu Kanunlar Gelişiyor

6.

Magna Charta’da “Kral, kanunlara uygun hareket edecektir.” maddesine yer verilmiştir.

Bu maddeden aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

A) Kanun üstünlüğü esas alınmıştır.

B) Monarşik yönetimler sona ermiştir.

C) Toplumsal alanda laiklik ilkesine önem verilmiştir.

D) Halkın yönetime katılımı amaçlanmıştır.

E) Siyasi alanda birlik sağlanmıştır.

7.

Justinianus döneminde, 12 Levha Kanunları ve tüm Roma kanunları bir araya getirilmiş, içinde bulunulan dönem ve toplumun ihtiyaçları doğrultusunda yeniden düzenlenmiştir.

Bu parçaya göre aşağıdaki amaçlardan hangisi- nin benimsendiği söylenebilir?

A) Modern kanunlar oluşturmak

B) Laik anlayışa uygun bir hukuk sistemi oluşturmak C) Kanunları yazılı hâle getirmek

D) Sosyal alanda eşitliği sağlamak

E) Caydırıcılığı yüksek kanunlar oluşturmak

8.

Justinianus Kanunları’nda suç ve ceza ile ilgili bilgilerden bazıları şunlardır:

• Suçlu kişiyi arındırma amacının yanında korkutma amacı da vardır.

• Bu kanunlarda hapis cezası uygulamasına yer verilmemiştir.

• Hapis cezası yerine kişinin manastıra kapatılması uygulamasına yer verilmiştir.

Bu bilgilerden aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

A) Justinianus Kanunları’nın, diğer Roma kanunlarına göre daha demokratik olduğu

B) Roma İmparatorluğu’nun monarşi bir anlayışla yö- netildiği

C) Justinianus Kanunları’nın, suçluların topluma ka- zandırılmasını amaçladığı

D) Kişi hak ve özgürlükleri ile ilgili ilk çalışmaların Roma İmparatorluğu döneminde gerçekleştirildiği E) Sosyal devlet anlayışının Justinianus döneminde

daha fazla gelişme gösterdiği

9.

Justinianus döneminde hazırlanan kanunlarda aile, kişi ve miras gibi konularla ilgili düzenlemeler yapılmıştır.

Buna göre Justinianus Dönemi'nde aşağıdakilerden hangisiyle ilgili çalışmalar yapıldığı söylenebilir?

A) Medeni kanun B) Sosyal yapı C) Ekonomik yapı D) Dinî hayat

E) Yönetim biçimi

10.

“... borçlu olan kişi, borçlu olduğu kişi tarafından köle olarak satılabilir.”

On İki Levha Kanunları’nda yer alan bu madde- den,

I. Roma İmparatorluğu’nda kişi haklarına önem ve- rilmemiştir.

II. Roma İmparatorluğu hazırladığı On İki Levha Kanunları ile modern Batı toplumlarındaki hukuk sisteminin temelini oluşturmuştur.

III. Roma İmparatorluğu’nda toplum, çeşitli sınıflara ayrılmıştır.

IV. Roma İmparatorluğu’nda eşitlik anlayışından uzak uygulamalar görülmüştür.

A) Yalnız l B) Yalnız ll C) Yalnız lV D) l ve lll E) ll ve lV

11.

Patricilerin uygulamalarına karşı çıkan pleplerin ayak- lanmaları ile 12 Levha Kanunları oluşturulmuştur. Bu ayaklanmaları bastırmak amacıyla kanunlar ıslah edilerek ilk defa yazılı hâle getirilmiştir. Bu kanunlarla Roma halkının görev ve sorumlulukları, halk arasın- daki ilişkiler gibi pek çok konuya açıklık getirilmiştir.

Bu bilgilerden;

I. sosyal alanda yaşanan sorunların hukuk alanını etkilediği,

II. yapılan hukuk kurallarının çeşitli alanları kapsadığı, III. yazılı ilk hukuk kurallarının Romalılar tarafından

oluşturulduğu

durumlarından hangilerine ulaşılabilir?

1. A 2. D 3. C 4. A 5. C 6. A 7. A 8. C 9. A 10. B 11. B

(11)

TEST 06

Avrasya’da İlk Türk İzleri Boylardan Devlete

1.

Ötüken

Anav

ÇİN

HİNDİSTAN ANAV KÜLTÜRÜ

KARASUK KÜLTÜRÜ ANDRONOVA KÜLTÜRÜ

AFANESYEVO KÜLTÜRÜ

TAGAR KÜLTÜRÜ Orta Sibirya Platosu

Umman Denizi

Büyük Okyanus Baykal Gölü

Aral Gölü Hazar Denizi

Tanrı Dağları Karanlık Dağları

0 550 km

Tahtaya bu görseli yansıtan Arif Öğretmen’in işle- yeceği konu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yaşanılan Coğrafyanın Siyasi Hayata Etkisi B) Orta Asya Kültür Merkezleri

C) İlk Türk Devletlerinde Devlet Yönetimi

D) Orta Asya Türk Topluluklarının Komşuları ile Olan Ticari İlişkileri

E) Çin’in Orta Asya’ya yönelik Faaliyetleri

2.

Kaşgarlı Mahmut Olgunluk Çağı

Çin Kaynakları Miğfer

Wambery Türeyen, Çoğalan

Ziya Gökalp Kanunlu, Nizamlı

Araplar Terk edilmiş

Buna göre Türk adının tarihin çeşitli dönemlerin- de farklı anlamlar kazanmasında;

I. farklı topluluklarla ilişki kurmaları, II. türklerin, kendi alfabelerini oluşturmaları, III. yerleşik hayata erken geçmeleri

durumlarından hangilerinin etkili olduğu savunabilir?

3.

“Atalarımızdan işittiklerimiz Roma İmparatorluğu’nun elçilerinin bu topraklara ayak basması dünyayı fethe- deceğimizin göstergesidir.”

Kök Türk yöneticilerinden İstemi Yabgu’nun bu sözüne göre, Türklerde aşağıdaki düşüncelerden hangisinin var olduğu söylenebilir?

A) Kut anlayışı B) İkili yönetim C) Cihan hâkimiyeti D) Sosyal devlet

E) Teokratik yapı

4.

Mete Han Çin imparatoriçesine yazdığı mektubun bir yerinde kendi hayatının ilk dönemleriyle ilgili olarak şöyle demiştir. “Irmaklar ve göller arasında doğdum, geniş yaylalarda sığırlar ve atlar arasında büyüdüm, kendimi sık sık sınır boylarında buldum.”

Bu ifadelere göre Hunlarla ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?

A) Hayvancılıkla uğraştıkları B) Gök Tanrı’ya inandıkları C) Yerleşik yaşamı benimsedikleri D) Hukuk alanında çalışma yaptıkları E) Sanat alanında çalışmalar yaptıkları

5.

Orhun Kitabeleri’nden; “Türk milleti için gece uyuma- dım, gündüz oturmadım ondan sonra Tanrı irade etti- ği ve lütfettiği için talih ve kısmetim olduğu için ölecek milleti diriltip kaldırdım, çıplak milleti giydirdim, fakir milleti zengin ettim, nüfusu az milleti çok ettim.” ifade- leri geçmektedir.

Bu ifadelere göre Kök Türkler’de aşağıdakilerden hangisinin varlığından söz edilemez?

A) Kut anlayışı B) Sosyal devlet yapısı C) Ulusçuluk düşüncesi D) Halk yararının gözetilmesi E) Federatif devlet yapısı

6.

Türklerde devleti yönetme yetkisinin kağana, Gök Tengri tarafından verildiğine inanılırdı.

Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşı- labilir?

A) Türklerde yönetme gücünün kaynağı ilahi bir özellik taşımıştır.

B) Türk kağanları, kutsal varlık olarak kabul edilmiştir C) Orta Asya Türk devletlerinde kağan, tanrı-kral ka-

bul edilmiştir.

D) Türk devlet yönetiminde farklı kültürlerden etkile- nilmiştir.

E) Orta Asya Türk devletlerinde düzenli bir veraset anlayışı olmamıştır.

(12)

12

Avrasya’da İlk Türk İzleri Boylardan Devlete

7.

Türk tarihinde tam olarak ilk yerleşik yaşama geçen, ilk tarımsal faaliyetleri geliştiren, ilk matbaayı kullanan, ilk kalıcı mimari eserleri veren ve Çin’in etkisine bağlı olarak ilk defa Gök Tanrı inancının dışında başka bir din benimseyen Türk devleti Uygurlardır.

Buna göre Uygurlarla ilgili olarak aşağıdaki yargı- lardan hangisine ulaşılamaz?

A) Üretim faaliyetlerinde bulunmuşlardır.

B) Kültürel hayatın gelişmesini sağlamışlardır.

C) Farklı toplulukların etkisinde kalmışlardır.

D) Kendisinden önceki Türk topluluklarından ayrılan özelliklere sahip olmuşlardır.

E) Çin’in etkisine bağlı olarak yönetimde ikili teşkilatı benimsemişlerdir.

8.

^{Türk adı;}

• Çin kaynaklarına göre “miğfer”,

• Kaşgarlı Mahmut’a göre “olgunluk çağı”,

• A. Wambery’e (Vambrey) göre “türeyen”,

• Ziya Gökalp’a göre “kanun ve nizam sahibi”

anlamına gelmektedir.

Bu bilgilerden hareketle,

I. Türkler, savaşcılık özellikleriyle tanınmıştır.

II. Türk adına, farklı araştırmacılar tarafından farklı anlamlar yüklenmiştir.

III. Türk adı ile ilgili en geniş çalışmayı Ziya Gökalp gerçekleştirmiştir.

A) Yalnız lI B) Yalnız lll C) l ve ll D) l ve lll E) ll ve lll

9.

Orta Asya’nın en eski kültür bölgesi olan Anav’da ya- pılan araştırmalarda seramik kaplar, tuğladan evler, yerleşim bölgelerinin yakınlarında koyun sığır gibi hayvan iskeletlerine rastlanmıştır.

Bu duruma göre Anav bölgesinde yaşayanlarla ilgili;

I. ateşi kullandıkları, II. yerleşik yaşama geçtikleri, III. hayvanları evcilleştirdikleri

çıkarımlarından hangilerine varılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III

10.

?

“Orta Asya Türk Devletlerinde Sosyal Yapı” Konu- sunun işlendiği bir derste “?” ile gösterilen yere aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır?

A) Oguş B) Urug C) Boy

D) Bodun E) İl

11.

Orta Asya Türk devletlerinden Hunlarda Tu-ku, Kök Türklerde Aşina ve Uygurlarda Yağlakâr ailelerine Gök Tanrı tarafından kut verildiğine inanılmıştır.

Orta Asya Türk devletleri ile ilgili bu bilgilerden aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

A) Veraset usulü, ilk kez Hunlarda uygulanmıştır.

B) Teokratik bir hukuk anlayışı benimsenmiştir.

C) Hanedancı bir anlayış benimsenmiştir.

D) Yönetim alanında farklı kültürlerin etkisinde kalın- mıştır.

E) Türkler, farklı coğrafyalarda varlık göstermiştir.

12.

II. Kök Türk Hükümdarı Bilge Kağan’ın, Çinlilerin etkisinde kalarak Budizm’i benimseme isteği, Türklerin yaşam tarzına uymadığı gerekçesiyle kurultay tara- fından reddedilmiştir.

Kök Türkler’le ilgili bu bilgilerden aşağıdaki yargı- lardan hangisine ulaşılabilir?

A) Yerleşik yaşam tarzı benimsenmiştir.

B) Tarım, Türk devletlerinin ekonomik faaliyetleri arasında yer almıştır.

C) Kök Türkler’in sosyal yaşamı, devletin yönetim bi- çimini etkilemiştir.

D) Kök Türkler’de, kağan sınırsız yetkilere sahip ol- mamıştır.

E) Kök Türkler, toplumsal alanda tabakalaşmanın oluşmasını engellemiştir.

1. B 2. A 3. C 4. A 5. E 6. A 7. E 8. A 9. E 10. A 11. C 12. D

(13)

TEST 07

Türklerde Coğrafya ile Oluşan Yaşam Tarzı Kavimler Göçü İlk Türk Devletleri ve Komşuları

1.

HİNDİSTAN ÇİN O R T A A S Y A

Orta Sibirya Platosu Kuzey Sibirya

Doğu Avrupa

Tibet Platosu İran Platosu

Anadol Mısır u

İran

Tanrı Dağları

Türklerin Orta Asya göçlerini gösteren bu harita- ya göre, göçler sonrasında hangi bölgeye giden Türk toplulukları daha güçlü ve uzun süreli dev- letler kurmuşlardır?

A) İran, Anadolu B) Hindistan, Çin C) Mısır, Filistin D) Kuzey Sibirya

E) Doğu Avrupa

2.

400 350 300 250 200 150 100 50 0

40 30 20 10 0 –10 –20 –30 –40 O Ş M N M H T A E E K A

Yağış (mm) Sıcaklık (°C)

Orta Asya ile ilgili verilen yağış ve sıcaklık grafi- ği dikkate alındığında bölgede yaşayan halkların ekonomik faaliyetleri arasında;

I. küçükbaş hayvancılık, II. tahıl tarımı,

III. dericilik

alanlarından hangilerinin yer alması beklenir?

A) Yalnız l B) Yalnız ll C) l ve lll D) ll ve lll E) l, ll ve lll

3.

Orta Asya’da kıyılarında, çok eski uygarlıkların yerleş- tiği nehirlerden kuzeyde Yenisey ve Baykal Gölü’nü besleyen zengin sular ile güneyde Sarı Irmak bulunur.

Birçok uygarlık bu su kaynakları civarında kurulmuştur.

Orta Asya coğrafyası ile ilgili bu bilgiden hareket- le aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

A) Orta Asya’da sert iklim koşullarının yaşandığına B) Orta Asya’da yer alan coğrafi unsurların yerleşim

yerlerinin belirlenmesinde etkili olduğuna

C) Orta Asya’da görülen ekonomik faaliyetlerin, akarsulardan yararlanmayı zorunlu kıldığına D) Orta Asya’nın yerleşik yaşama uygun bir coğrafya

olmadığına

E) Orta Asya’da hayvancılığın zorunlu bir geçim kay- nağı olduğuna

4.

Avrasya’da yaşayan bütün Türkler, konargöçer bir hayat tarzı sürdürmemiştir. Türk boylarından bazıla- rı, uygun tarım alanlarında hem tahıl hem de mey- ve-sebze yetiştirmiştir.

Bu bilgilerden;

I. Türklerin bir kısmının yerleşik bir yaşam tarzına sahip olduğuna

II. Orta Asya Türklerinin, üretim alanında faaliyetlerde bulunduğuna

III. Orta Asya Türklerinin, farklı topluluklardan uzun bir dönem etkilenmediğine

A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

5.

Türk topluluklarının Orta Asya’dan göç etmesinde;

• nüfusun artması nedeniyle otlakların yetersiz kalması,

• kuraklık, aşırı sıcaklar ve soğuklar,

• ağır kış şartları yüzünden kıtlık yaşanması etkili olmuştur.

Buna göre Türk topluluklarının Orta Asya’dan göç etmesinde;

I. siyasi, II. askerî, III. ekonomik

alanlardan hangilerinin etkili olduğu söylenemez?

(14)

14

Türklerde Coğrafya ile Oluşan Yaşam Tarzı Kavimler Göçü

İlk Türk Devletleri ve Komşuları

6.

Orta Asya Türk devlet ve toplulukları başka milletlerin egemenliğini kabul edip istiklalden mahrum kalmak- tansa bölgeyi terk etmeyi ve göç etmeyi tercih etmiş- lerdir. Bu durum çeşitli topluluklarla karşılaşmalarına neden olmuştur.

Bu bilgiden Orta Asya Türk devlet ve toplulukları ile ilgili olarak çıkarılamayacak yargı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bağımsız yaşama arzusuna sahip olmuşlardır.

B) Farklı bölgelere göç etmeleri birçok kültürle etkile- şime girmelerine ortam hazırlamıştır.

C) Orta Asya’dan yapılan Türk göçleri yazının bulun- masıyla azalma göstermiştir.

D) Geniş bir bölgede varlık göstermişlerdir.

E) Türk kültürünün dışında başka kültürlerle ilgili bilgilerin elde edilmesine katkı sağlamışlardır.

7.

İlk Türk devlet ve topluluklarında eli silah tutan herkes asker sayıldığı için ordularında, Hazar Devleti hariç, ücretli asker yer almamıştır.

Buna göre ilk Türk devletleri ile ilgili, I. Ordu-millet anlayışını benimsemişlerdir.

II. Ortak özellikler taşımamışlardır.

III. Vatansever bir anlayışla hareket etmişlerdir.

8.

Bir Türk icadı olan üzengi, eyerin iki yanında asılı bu- lunan ve ata binildiğinde ayakların basılmasına yara- yan binicinin, at üzerinde dengeli durmasını sağlayan demirden alettir.

Bu parçadan Türklerle ilgili olarak;

I. madeni işledikleri,

II. atın savaşlardaki etkinliğini azalttıkları, III. hayvanları evcilleştirdikleri

çıkarımlarından hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız l B) Yalnız ll C) l ve ll D) l ve lll E) ll ve lll

9.

Kavimler Göçü’nün sonuçlarından bazıları şunlardır:

• Roma İmparatorluğu, Doğu ve Batı olmak üzere ikiye ayrılmıştır.

• Avrupa’da Avrupa Hun Devleti kurulmuştur.

• Avrupa’da feodalite güç kazanmıştır.

Bu sonuçlara bakılarak Kavimler Göçü’nün aşa- ğıdaki alanlardan hangisinde daha etkili olduğu söylenebilir?

A) Siyasi B) Askerî

C) Ekonomik D) Kültürel

E) Dinî

10.

Orta Asya’da varlık gösteren ilk Türk devlet ve top- lulukları, ekonomik alandaki gelirlerini arttırmak için ticaret yollarına hâkim olmak istemişlerdir. Bu çevre uygarlıklarla mücadele etmelerinde etkili olmuştur.

Buna göre Orta Asya Türk devlet ve toplulukla- rının;

I. İpek, II. Baharat, III. Kral

ticaret yollarından hangileri için çevre uygarlıklar- la mücadele etmeleri beklenir?

A) Yalnız l B) l ve ll C) l ve lll D) ll ve lll E) l, ll ve lll

11.

Orta Asya’da varlık gösteren Türk devletlerinden ba- zıları Çin’e canlı hayvan ihracatında bulunmuştur.

Bu bilgilere göre Orta Asya Türk devletleri ile ilgili olarak,

I. Hayvancılık, ekonomik faaliyetleri arasında yer almıştır.

II. Ticari faaliyetlerde bulunmuşlardır.

III. Çin’in baskısına maruz kalmışlardır.

A) Yalnız l B) Yalnız ll C) Yalnız lll D) l ve ll E) l ve lll

1. A 2. C 3. B 4. B 5. D 6. C 7. E 8. D 9. A 10. A 11. C

(15)

TEST 08

İslamiyet’in Doğduğu Dönemde Dünya İslamiyet Yayılıyor

1 ve 2. soruları parçaya göre cevaplayınız.

1. Bu metin, Resûlullah Muhammed tarafından Ku- reyşli ve Yesribli Müslümanlar ile bunlara tabi olanlar ve onlarla birlikte cihat edenler için düzen- lenmiştir.

13. Allah’tan hakkıyla korkan müminler, birbirlerine saldıranlara, haksızlık yapanlara, bir hakka teca- vüz edenlere veya inananlar arasında kargaşa çı- karanlara karşı olacaktır. Bu kimse onlardan birinin çocuğu bile olsa ona ayırıcalık tanınmayacaktır.

16. Yahudilerden, Müslümanlara tabi olanlar, zulme uğramayacaklar ve Müslümanlar aleyhinde iş bir- liği yapmadıkça yardım ve gözetime hak kazana- caklardır.

22. Bu sözleşmeyi kabul eden, Allah’a ve ahiret günü- ne inanan bir müminin bir katile yardım ve yataklık etmesi helal değildir. Kim ona yardım ve yataklık ederse bir tazminat ya da taviz kabul edilmeye- cektir.

25. Yahudilerin dinleri de Müslümanların dinleri de kendi kendilerinedir! Kim bir başkasına haksızlık eder ya da bir suç işlerse sadece kendine ve aile bireylerine zarar vermiş olacaktır.

33. Kurallara tam olarak uyulacak ve aykırı bir davra- nışta bulunmayacaktır.

47. Bu belge, haksız bir fiil ya da suç işleyen kişinin cezalandırılmasına engel değildir. Cihat amacıyla evinden çıkan kişi de şehirde kalan kişi de emni- yettedir. Ancak haksız bir fiil ya da suç işlenmesi durumu bu korumanın dışındadır. Allah ve Rasu- lü, bu maddelere tam bir sadakat ve titizlikle uyan kimselerin yardımcısıdır.

1.

Medine Sözleşmesi’ndeki bu maddelere göre, I. Bir anayasa niteliğindedir.

II. Sözleşme sadece Müslümanları kapsamamaktadır.

III. Kişi hakları güvence altına alınmıştır.

yorumlarından hangileri yapılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

2.

Medine Sözleşmesi’nin bu maddelerine göre aşa- ğıdaki ifadelerden hangisi kullanılamaz?

A) Yahudi hakları gözetilmiştir.

B) Kolektif cezalar uygulanmıştır.

C) Fitne hareketleri engellenmeye çalışılmıştır.

D) Putperestlere karşı düzenlenmiştir.

E) İnsan hakları önemsenmiştir.

3.

İslam öncesi dönemin, Cahiliye Dönemi olarak adlan- dırmasında etkili olan neden insanların okuma yazma bilmemesi değildir.

Bu dönemin “Cahiliye Dönemi” olarak adlandırıl- masında aşağıdakilerden hangisinin etkisinden söz edilemez?

A) Bedevi yaşam biçiminin benimsenmesi B) Putlara tapılması

C) Kadınlara kötü davranılması

D) Halkın bilgisizlik ve gaflet içinde olması E) İnsanların ticaretle uğraşması

4.

Hz. Osman döneminde ülke sınırlarının genişlemesi üzerine Kur’an-ı Kerim çoğaltılarak çeşitli merkezlere gönderilmiştir.

Bu uygulamanın,

I. fıkhi ve itikadi mezhep sayısını artırmak, II. inancın, kaynağından öğrenilmesini sağlamak, III. kültürel etkileşimi engellemek

amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söyle- nebilir?

5.

İslamiyet öncesi dönemde Arap Yarımadası’nda Ha- nif dinine mensup olanların dışında Araplar putlara tapmıştır. Her kabilenin kendisine ait bir putunun ol- masının yanında en büyük putları ise Kâbe’de bulu- nurdu.

Buna göre İslamiyet öncesi dönemde Arap Yarı- madası ve halkı ile ilgili olarak,

I. Kültürel alanda birlik sağlanmıştır.

II. Farklı dinî inanışlar görülmüştür.

III. Kâbe, dinî bir merkez konumuna sahip olmuştur.

(16)

16

İslamiyet’in Doğduğu Dönemde Dünya İslamiyet Yayılıyor

6.

Kadına değerin verilmediği, kölelik uygulamasının gö- rüldüğü İslamiyet öncesi Arap Yarımadası’nda varlık gösteren şehir devletlerinden bazıları şunlardır:

• Main

• Himyeri

• Tedmür

• Seba

• Nebat

Buna göre Arap Yarımadası ile ilgili çalışma ya- pan bir araştırmacı, aşağıdaki yargılardan hangi- sine ulaşamaz?

A) Eşitlik anlayışına aykırı uygulamalara yer veril- miştir.

B) Merkezî bir otorite kurulamamıştır.

C) Siyasi birlik sağlanamamıştır.

D) Çok tanrılı bir din anlayışı benimsenmiştir.

E) Toplumsal alanda sınıf farklılıkları yaşanmıştır.

7.

Bedir Savaşı’nda elde edilen ganimetler savaşa katı- lanlar arasında paylaştırılmıştır. Alınan esirlerin, fakir olup ödeme yapamayacak olanlarından okuma yazma bilenler, on Müslümana okuma yazma öğretmesi karşılığında serbest bırakılmıştır.

Bedir Savaşı ile ilgili bu bilgilerden hareketle;

I. İslam dininin eğitime önem verdiği, II. kararların istişareler sonucunda alındığı, III. savaşlara katılımın artırılmak istendiği ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız l B) Yalnız lll C) l ve ll D) l ve lll E) ll ve lll

8.

632 yılında Hz. Peygamber’in vefatının ardından ya- pılan görüşmeler neticesinde, Hz. Ebu Bekir halife seçilmiş ve halk ona biat etmiştir.

Bu bilgilere göre;

I. Devlet başkanlığı sorunu çözülmüştür.

II. Halife demokratik yollarla seçilmiştir.

III. Fetih hareketleri yavaşlamıştır.

9.

Suriye’nin fethine Hz. Ebubekir döneminde başlan- mıştı. Hz. Ömer döneminde ise devam edildi ve Ec- nadeyn Savaşı ile Bizans ordusu büyük bir bozguna uğratıldı. Bu savaştan sonra Suriye’de tutunamaya- cağını anlayan Bizans İmparatorluğu ordularını Suri- ye’den çekmiştir.

Bu parçadan hareketle,

I. Bizans’ın Orta Doğu’daki etkinliği azalmıştır.

II. İslam ordusu güç kazanmıştır.

III. Bizans ekonomik yükümlülükler altına girmiştir.

A) Yalnız l B) Yalnız ll C) l ve ll D) l ve lll E) ll ve lll

10.

Hz. Ömer devrinde,

• Fetihlerle genişleyen topraklarda eğitim kurumları açılarak buraya görevliler tayin edilmiştir.

• Hicret başlangıç kabul edilerek ilk hicri takvim dü- zenlenmiştir.

Buna göre Hz. Ömer dönemi ile ilgili olarak aşağı- daki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

A) Eğitime önem verilmiştir.

B) Ülkenin sınırları genişlemiştir.

C) İkta sistemi uygulanmıştır.

D) Astronomi ile ilgilenilmiştir.

E) Bilimsel çalışmalar yapılmıştır.

11.

Hz. Ömer döneminde fetih hareketleri sonucunda İs- lam Devleti’nin sınırları genişlemiştir.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi sınırların ge- nişlemesine bağlı olarak ortaya çıkan gelişme ve durumlar arasında yer almaz?

A) Teşkilatlanma çalışmalarında bulunulması B) Devlet hazinesinin genişletilmesi

C) Ülkenin yönetim birimlerine ayrılması D) Devlet hazinesinin oluşturulması E) Kur’an-ı Kerim’in kitap hâline getirilmesi

1. E 2. D 3. E 4. B 5. D 6. D 7. D 8. C 9. C 10. C 11. E

(17)

TEST 09

Emeviler Abbasi Devleti ve Türkler Bilim Medeniyeti

1.

Emeviler Dönemi’nde İslamiyet’in ilkelerini yeterince algılayamamış ve Arap ırkçılığının tesirinde kalmış bazı çevrelerde mevaliyi hakir gören bir anlayış ortaya çıkmıştır.

Bu durumun aşağıdakilerden hangisine neden oluşturduğu söylenemez?

A) İslam’ın yayılışının yavaşlamasına B) Yalancı peygamberlerin ortaya çıkmasına C) Ayrılık hareketlerinin görülmesine D) İslam’ın ilkelerinin dışına çıkılmasına

E) Arap uluslarının diğer Müslümanlardan üstün tu- tulmasına

2.

Dört halifenin seçiminde, danışma prensibi dikkate alınmışken Emevi Devleti’ni kuran Muaviye ise siyasi mücadele sonrasında halife olmuştur.

Bu bilgilerden,

I. Dört halife döneminde istişareye önem verilmiştir.

II. Dört halife döneminde demokratik uygulamalar yaşanmıştır.

III. Muaviye, daha önceki dönemden farklı bir şekilde başa geçmiştir.

3.

Emevi halifesi Ömer Bin Abdülaziz döneminde me- valilerden alınan cizye vergisi kaldırılmış, ayrımcılığa son verilmiş ve toplumun her kesimini kucaklayan bir yönetim sergilenmiştir.

Bu durumun;

I. birlik ve beraberliğin güçlenmesi, II. fetihlerin artması,

III. sınırların genişlemesi

gelişmelerinden hangilerinin yaşanmasına ortam hazırlaması beklenir?

A) Yalnız l B) l ve ll C) l ve lll D) ll ve lll E) l, ll ve lll

4.

Aşağıda Emevi Devleti’nin sınırlarını gösteren bir harita verilmiştir.

Antakya Tebriz Harezm

Talas Taşkent

Gazne Samarra

Bağdat Basra Şam Kudüs

Medine Mekke Trablusgarp

Cezayir Sardunya

Sicilya

Kıbrıs Girit Kurtuba

Gırnata

Merakeş

Kahire Kûfe

Kerbela

Semerkant Buhara

İRAN

YEMEN MISIR

MAĞRİB

BİZANS İMPARATORLUĞU FRANK

KRALLIĞI HAZAR

DEVLETİ

HİCAZ

HORASAN

Bu haritaya bakılarak aşağıdaki yargılardan han- gisine ulaşılamaz?

A) Emeviler Dönemi’nde Bizans İmparatorluğu’nun Kuzey Afrika’da etkinliği azalmıştır.

B) Emevilerin fetih hareketleri Bizans İmparatorluğu ile Frank krallığının ittifakları sonucunda azalmıştır.

C) Emevi Devleti, farklı kıtalarda varlık göstermiştir.

D) Emeviler, kültürel çeşitliliğe sahip bir devlet ol- muştur.

E) Emevi topraklarında farklı diller konuşulmuştur.

5.

Abbasiler Dönemi’nde yaşanan gelişmelerden bazıları şunlardır:

• Halife Mansur Dönemi’nde, Arap ve mevali ara- sındaki fark ortadan kalkmıştır.

• İranlılar, devlet içinde etkin hâle gelmiştir.

• Abbasi halifeleri, Sasanilerin yönetim yapısını ör- nek alarak vezirlik kurumunu kurmuştur.

• Mansur Dönemi’nde Anadolu’ya akınlar yapılmış ve Halife Mehdi Dönemi’nde Bizans vergiye bağ- lanmıştır.

Bu bilgilerden çıkarılamayacak yargı aşağıdaki- lerden hangisidir?

A) Mansur Dönemi’nde sosyal alana yönelik çalış- malar yapılmıştır.

B) Abbasiler Dönemi’nde farklı kültürlerin etkisinde kalınmıştır.

C) Abbasiler Dönemi’nde devlet yönetimi kolaylaştı- rılmak istenmiştir.

D) Gaza ve cihat politikası doğrultusunda faaliyetlerde bulunulmuştur.

E) Abbasiler Devleti, en parlak dönemini Halife Mansur Dönemi’nde yaşamıştır.

(18)

18

Emeviler

Abbasi Devleti ve Türkler Bilim Medeniyeti

6.

Endülüs Emevileri Dönemi’nde Batılılar, Arapça eserleri kendi dillerine çevirmeye başlamıştır. Bunun sonucunda Sicilya ve İspanya; Arapça yazılmış ilmî ve felsefi eserlerin Latinceye çevrildiği merkezler hâline gelmiştir.

Bu parçadan,

I. Toplumlar arası kültürel etkileşim yaşanmıştır.

II. İslam medeniyeti, Avrupa kültürünü etkilemiştir.

III. Avrupalılar, Arap kültürünün etkisiyle tercüme faaliyetlerinde bulunmuşlardır.

7.

Pirinç, şeker kamışı ve pamuğu İspanya’ya ve dola- yısıyla öteki Avrupa ülkelerine ilk tanıtanlar Endülüs Müslümanları olmuştur.

Bu bilgiden aşağıdaki yargılardan hangisine ula- şılamaz?

A) İslam medeniyeti, Avrupa’yı tarım alanında etkile- miştir.

B) Avrupalılar, İslam medeniyetinin etkisiyle üretim alanında daha etkin hâle gelmiştir.

C) İslam medeniyetinin etkisiyle İspanya’da ilk yerle- şim yerleri oluşturulmuştur.

D) İslam medeniyeti, farklı kıtalarda varlık göstermiş- tir.

E) Toplumlar arası kültürel etkileşim yaşanmıştır.

8.

Orta Asya’yı hâkimiyeti altina almak isteyen Çin İm- paratorluğu’na karşı Müslümanlarla Türk toplulukla- rından bazıları ittifak kurmuştur. Bu ittifak sonucunda Çinliler yenilerek geri çekilmişlerdir.

Aşağıdakilerden hangisi bu durumun sonuçları arasında yer alır?

A) Bizans İmparatorluğu’nun Türklere karşı Avru- pa’dan yardım istemesi

B) Orta Asya'daki Çin egemenliğinin önüne geçilmesi C) Ticaret yollarının Türklerin eline geçmesi D) Türklerin İslam dinine girmelerinin engellenmesi E) Abbasilerin, Orta Asya’daki tüm siyasi güçleri or-

tadan kaldırması

9.

1031 yılında İspanya’da Endülüs Emevi Devleti ku- rulmuştur. Endülüs Emevileri günümüzdeki bütün İspanya ve Portekiz topraklarına hâkim olmuştur. Bu dönemde, İspanya’ya Müslüman göçleri yaşanmış, ayrıca sonraki dönemlerde bölge halkından İslam dinine geçenler olmuştur.

Aşağıdakilerden hangisi bu durumun sonuçları arasında yer alır?

A) Avrupa kıtasında Müslüman nüfusu artmıştır.

B) Müslümanlar arasındaki birlik bozulmuştur.

C) Avrupa kıtasında görülen feodal yönetim biçimi sona ermiştir.

D) Avrupa’da kültürel alandaki faaliyetler azalmıştır.

E) Papa’nın, İspanya’daki etkinliği artmıştır.

10.

Abbasi Devleti tarafından Mısır’a naib olarak gönde- rilen Tolunoğlu Ahmed, Türklerden oluşan bir ordu ile 868 yılında Mısır’a hâkim olmuş ve kendi adıyla bilinen devletin temellerini atmıştır.

Bu bilgiden aşağıdaki çıkarımlardan hangisine ulaşılamaz?

A) Abbasilerin merkezî otoritesi zayıflamıştır.

B) Mısır’da Türk İslam devleti kurulmuştur.

C) Türkler, halifeliğin koruyuculuğunu üstlenmiştir.

D) Abbasiler içinde varlık gösteren Türkler, siyasi faaliyetlerde bulunmuştur.

E) Abbasiler, Türklere devlet yönetiminde görev ver- miştir.

11.

Fethedilen bölgelerde İslam’ın yayılması; dinin nasıl ve hangi araçlarla anlatılacağı, toplumsal hayatın na- sıl yaşanacağı gibi meseleleri gündeme getirmiştir.

Bu durumun;

I. Kur’an’ın incelenmesi,

II. Hz. Muhammed’in söz ve davranışlarının tespit edilmeye çalışılması,

III. Mekke’den Medine’ye hicretin gerçekleştirilmesi gelişmelerinden hangilerinin yaşanmasında etkili olması beklenir?

A) Yalnız l B) Yalnız lll C) l ve ll D) l ve lll E) l, ll ve lll

1. B 2. E 3. A 4. B 5. E 6. E 7. C 8. B 9. A 10. C 11. C

(19)

TEST 10

Türklerin İslamiyet’i Kabulü ve İlk Türk İslam Devletleri

1.

Tarihe pek meraklı olan Napolyon 1798’de Mısır’ı iş- gal ettiğinde daha önce burada kurulmuş devletlerin tarihlerini inceler, Tolunoğulları’nın az bir zamanda tarihe kazandırdıklarını gördüğü zaman hayret eder.

Mısır’ın idaresini emanet ettiği General Kleber’e şöyle der: “Hiç bir şey değil, Tolunoğulları’nın yapabilecek- lerini başarabilirsen yeter. O zaman Fransa’nın izi bu topraklardan silinmez olur.”

Bu bilgilere göre Tolunoğulları’yla ilgili, I. Etkileri uzun yıllar devam etmiştir.

II. Hristiyan toplumları asimile etmişlerdir.

III. Tarihe iz bırakmışlardır.

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III

2.

Handan Öğretmen öğrencilerine “Türkler İslam’ı hangi coğrafyalara yaymışlardır.” diye sormuştur.

Handan Öğretmen’in sorusuna aldığı dönütlerden hangisinin doğru olduğu söylenemez?

A) Anadolu B) Balkanlar

C) Orta Asya D) Hindistan

E) Arabistan

3.

Türkler İslam inancını benimsedikten sonra da eski Türk geleneklerini devam ettirmişlerdir.

Bu ifadelere aşağıdakilerden hangisi örnek olarak gösterilemez?

A) Hükümdarın ölmeden önce ülkeyi çocukları ara- sında paylaştırması

B) Karahanlıların ülkeyi Doğu-Batı olarak yönetmesi C) Kut anlayışının varlığını sürdürmesi

D) Türk töresi ile İslam hukukunun örtüştürülmesi E) Devlet meselelerinin divanda karara bağlanması

4.

Kaşgarlı Mahmut, Divanü Lugati’t-Türk adlı eserinde Türklerle ilgili “Tanrı’nın devlet güneşini Türk burçla- rından doğurmuş olduğunu ve onların mülkleri üzerin- de göklerin bütün dairelerini döndürmüş bulunduğunu gördüm. Tanrı onlara Türk adını verdi ve onları yeryü- züne hükümdar yaptı.” demiştir.

Kaşgarlı Mahmut’un bu ifadelerine bakılarak Türklerde İslam sonrası dönemde aşağıdaki an- layışlardan hangisinin devam ettiği söylenebilir?

A) İkili yönetim B) Cihan hâkimiyeti C) Sosyal devlet D) Veraset anlayışı

E) Ahiret inancı

5.

Türkler İslam inancını benimsemelerinin ardından bu dinin en büyük savunucusu olarak büyük hizmetlerde bulunmuşlardır.

Türklerin İslam’a hizmetleri arasında aşağıdaki- lerden hangisi gösterilemez?

A) İslam’ı geniş kitlelere yaymışlardır.

B) İslam dünyasını saldırılara karşı korumuşlardır.

C) Misyonerlik faaliyetlerini tamamen önlemişlerdir.

D) İslam ülkelerini bayındır hâle getirmişlerdir.

E) İslam kültür uygarlığını geliştirmişlerdir.

6.

Aynı zaman dilimi içerisinde yaşayan devletler çağ- daş devletler olarak anılmaktadır.

Buna göre 963-1187 yılları arasında yaşamış olan Gaznelilerin;

I. Büyük Selçuklu, II. Karahanlı, III. Osmanlı

devletlerinden hangileriyle çağdaş olduğu söyle- nemez?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III

TEST 01. Tarih ve Zaman. 1. Tarih; çevremizi saran ve bizi meşgul eden günümüz. 4. Bir tarihçi herhangi bir tarihî olayı incelerken olayın

TEST 01

Tarih ve Zaman

1.

2.

3.

4.

5.

6.

Tarih ve Zaman

7.

8.

9.

10.

11.

12.

İnsanlığın İlk İzleri Yazının Gelişimi

İlk Çağ’da Başlıca Medeniyet Havzaları TEST 02

1.

2.

3.

4.

5.

İnsanlığın İlk İzleri Yazının Gelişimi

İlk Çağ’da Başlıca Medeniyet Havzaları

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

TEST 03

İnsan ve Göç Kabileden Devlete Kanunlar Doğuyor

1.

2.

3.

4.

5.

6.

İnsan ve Göç Kabileden Devlete Kanunlar Doğuyor

7.

8.

9.

10.

11.

12.

TEST 04

İlk Çağ’da Siyasi Yapılar Tarımdan Ticarete Ekonomi

1.

2.

3.

4.

5.

İlk Çağ’da Siyasi Yapılar Tarımdan Ticarete Ekonomi

6.

7.

8.

9.

10.

TEST 05

Orta Çağ’da Ordu Kanunlar Gelişiyor

1.

2.

3.

4.

5.

Orta Çağ’da Ordu Kanunlar Gelişiyor

6.

7.

8.

9.

10.

11.

TEST 06

Avrasya’da İlk Türk İzleri Boylardan Devlete

1.

2.

3.

4.

İlk Çağ’da Başlıca Medeniyet Havzaları ^TEST 02