LABORATUVARDA VERİ KAYDI veLABORATUVARDA İLETİŞİM

(1)

LABORATUVARDA VERİ KAYDI LABORATUVARDA İLETİŞİM ve

Doç. Dr. Hilâl Özdağ

GÜVENLİ VE ETKİN

LABORATUVAR UYGULAMALARI

111-546

(2)

VERİ KAYDI

(3)

LAB DEFTERİ

• Laboratuvarın en temel resmi evrakı.

• YANGINDA İLK KURTARILACAK OLAN!

• Laboratuvardaki hiçbir şey ham verileriniz kadar değerli olamaz.

• Laboratuvar defteri bir “bilim adamı”

olarak sizin kimliğinizi ortaya koyar.

(4)

DEFTER FORMATI

TİPİ AVANTAJ DEZAVANTAJ

CİLTLİ/SPİRALLİ Sayfalar kaybolmaz, koparıldığı belli olur.

Deney yaptıkça yazıldığı için proje deneyleri bütünlük arzetmez.

Sahteciliğe karşı sağlam delil teşkil eder.

KLASÖR Deneyleri gruplamak

mümkündür.

Sayfalar kaybolabilir.

Deney sırasında verileri kaydetmek kolaydır.

Orijinal olduğunu ispatlamak zordur.

BİLGİSAYAR/EXCEL Okuması kolaydır. Veri kaybı olabilir.

Hesap yapmayı kolaylaştırır.

Orijinal olduğunu ispatlamak zordur.

(5)

CİLTLİ DEFTER

• Kareli

• Metod

• Ciltli olduğu için aradan sayfa çıkartıldığında belli olur.

• Sayfaları numaralı olmalı veya numaralanmalı.

• Bulabiliyorsanız çift sayfalı (karbon kopya

özellikli) defterler kendinize bir kopya

almak, dosyalamak için kullanışlıdır.

(6)

DEFTER KURALLARI

• Yalnızca tükenmez kalem kullanılacak.

• Defterin kapağına veya ilk sayfasına adınız ve defteri kullanmaya başladığınız tarih yazılacak (Defter bittiğinde bitiş tarihi eklenecek).

• Defterin ilk 10-12 sayfası “içindekiler”

kısmı için ayrılacak. Bu kısım 3 kolona ayrılacak: Tarih, Deney adı, Sayfası.

• Tarih atılacak.

(7)

DEFTER KURALLARI

• Deney ismi girilecek.

• Deneyin amacına değin

• Her yeni günde yeni bir sayfaya başlanacak.

• Deneyle ilgili bütün bilgiler girilecek.

(8)

DENEYLE İLGİLİ BÜTÜN BİLGİLER

• Protokol (ilk defasında bütün basamaklar yazılır sonrasında bu protokole refere edilebilir.)

• Protokolde kullandığınız reaktif ve kimyasalların marka ve katalog numaraları (Bu malzemelerin bilgi kağıtları protokol dosyasına konmalı).

• Deney sırasında yaşanan beklenmedik herhangi

bir değişiklik veya gelişme not edilmelidir.

(9)

DENEYLE İLGİLİ BÜTÜN BİLGİLER

• Deney ile ilgili bütün hesaplamalar deftere girilmelidir. Aksi takdirde olası hatalar saptanamaz.

• Olan veya olmayan her şey veridir, kaydedilmelidir.

• Deftere sığabilecek resim, çıktı gibi materyeller deftere yapıştırılmalıdır.

• Büyük ebatlı resim ve çıktılar dosyalanmalı,

deftere ilgili not düşülmelidir.

(10)

HERŞEYİ KAYDET

Herşeyi hatırlayamayabilmeniz muhtemeldir .

• Serum lot numarası

• Antikor titresi

• Deneye iştirak edenler

• Santrifüj model, hız ve ısısı

• Inkübasyon süresi

• Yıkama sayısı

• Tüp tipi ve boyutu

(11)

HERŞEYİ KAYDET

Herşeyi hatırlayamayabilmeniz muhtemeldir .

• İnkübasyon, yıkama ve muamele

sürelerinde beklenmedik gecikmeler.

• Kullanılan besiyeri

• Tampon çözeltinin pHsı

• Hesaplamalar

• Başlangıç hücre miktarı

• Kültürün kaçıncı pasaj olduğu

• Agaroz veya akrilamidin yüzdesi

(12)

Devamlılığı Sağlamak

• Deneyleri deftere kaydetmek için bekleme.

• Deneyi yaptıkça kaydet. İş yoğunluğu bahane etme.

• Kaydetmek geciktikçe, kaydedilecek veri

miktarı artar ve sıkıntı halini alır. Eksik ve

yanlış veri giriş riski artar. Ufak kağıtlara

alınmış notlar kaybolur. Hafıza yeterli

olmaz.

(13)

Devamlılığı Sağlamak

• Haftalık olarak defterini kontrol et.

• Bütün resim ve çıktıları boyut el verdiği ölçüde defterine yapıştır (otoradyogramları dosyada tutmak incelenmelerini kolaylaştırır).

• Örnek veya verileri girerken tablo ve grafikler kullanmaya özen göster.

• Yaptığın deneyleri “içindekiler” kısmına da ilave et.

• DENEYLERİNİN SONUÇ VE KALİTESİNİ PATRONLA TARTIŞ!

(14)

ETİK

• Lab defteri sizin değil laboratuvarın malıdır.

• Lab’daki bir diğer kişinin lab defterine o kişinin iznini almadan bakmamak gerekir.

• Lab defterlerine defteri tutan kişi ve hoca bakabilir.

• Lab defterlerinin en azından 5 yıl

saklanması yasal gerekliliktir.

(15)

ETİK

• Lab defteri kayıtlarını düzgün ve doğru tutmak araştırıcının sorumluluğudur.

• Verilerdeki hata düzeltilmezse sonraki deneyler hatalı veriler üzerine kurulacağı için zaman, emek ve maddi kayıpla sonuçlanacaktır.

• Bir veriyi yok kabul etmek/göz ardı etmek

de veride sahtecilik yapmak demektir.

(16)

ETİK

• Hocanın o sonucu istiyor olması o sonucun her ne şartta olursa çıkartılması gerektiği anlamına gelmez.

• Çıkmış olan verinin birincil sorumluluğu

deneyin altında imzası olan kişiye aittir.

(17)

ETİK

(18)

LABORATUVARDA İLETİŞİM

(19)

İLETİŞİM

• Eğer iletişim kuramıyorsanız verinizi de aktaramazsınız.

• Seminerler, makale saatleri, proje teklifleri…..

• Hayatta kalmak istiyorsanız iletişim

kurmayı öğrenmek durumundasınız.

(20)

LABDA İLETİŞİM

• Genelde etrafta olmayan/ulaşılamayan hoca: Bir yolunu bulup hocaya ulaşmak öğrencinin görevidir.

• Tezgah komşunuz: Deney sonuçlarınızı ilk paylaştığınız kişi. Sonuçları ilk tartışıp, görüş alabileceğiniz kişi olabilir. En kolay yardım alabileceğiniz kişidir. Mesafeyi ve diyaloğu iyi ayarlamalısınız.

• İşbirliği/Yayın ortaklığı: Olası değişikliklerdeki

anlaşmazlıkların çözümü hocanın sorumluluğudur. Siz

tartışmaların ortasından uzak durun

(21)

LABDA İLETİŞİM

• Yüzleşme: Yerine getirilmeyen sorumluluklar, bozulmasına neden olunan cihazlar, başkasının reaktiflerini kullanıp bitirmek…. çok sık rastlanan

“arıza”lardır. Bu tip “arızaları” çıkartanlarla hemen yüzleşmekte fayda vardır. Ancak olay kişiselleştirilmemelidir. “Arızayı” siz çıkardıysanız hemen itiraf edip, telafi yoluna gidin. Lab atmosferinin bozulması herkesin işini aksatacaktır.

Fikir hakları mülkiyetlerine uymama

durumlarında yüzleşme durumunda hocanın

müdahalesini istemek yerinde olacaktır.

(22)

LABDA İLETİŞİM Son Tarihler

• Verilen tarihlere kayıtsız şartsız uyun!

• Kendiniz için de “son tarihler” belirleyin.

• Son tarihlere uyma alışkanlığınız sizin

güvenililirliğinizin bir göstergesi olarak

algılanacaktır.

(23)

LABDA İLETİŞİM Zor Patronlar!

• Kendinize bir lab ararken patronun tarz ve tavrını onunla beraber çalışanlardan

mümkün olduğunca öğrenin. Tarzlarınızın uyup uymayacağını değerlendirin.

• Yaptığınız herşeyi belgelendirin.

• Patronu yaptığınız herşeyle ilgili olarak

bilgilendirin (eposta en iyi yoldur. Patron

ilgili durumun doğrudan muhattabı değil

ise bilgi için/cc opsiyonunu kullanın).

(24)

LABDA İLETİŞİM

Kendinizi Kimseyle Kıyaslamayın!

• Labda çalışan kimin neyi ne kadar yaptığı,

• Kimin ne kadar çalıştığı,

• Kimin neye layık olup olmadığının

değerlendirilmesi sizin işiniz DEĞİLDİR!

• Odaklanmanız gereken kendi işinizdir.

• Siz yalnızca işinizi layıkıyla yapın.

• İşinize odaklanmanız sizi “rahatsız eden”

konuları düşünmemenizi sağlayacaktır.

(25)

LABDA İLETİŞİM

• Kalabalık mekanlarda dedikodu olur. Böyle furyalara kapılmayın, dedikodu demek dezenformasyon demektir.

• Lab tarafından organize edilen lab dışı

faaliyetlere mutlaka katılın. Çalışırken çok

sevimli bulmadığınız bir arkadaşınızın

sosyal çerçevede çok farklı bir insan

olduğunu görebilirsiniz.

(26)