Anatomik Pozisyon

(1)

Anatomik Pozisyon

Ayakta dik duran, baş dik, yüz karşıya dönük,

kollar iki yanda sarkık,

(2)

Anatomik Düzlemler

1. Sagital düzlem (planum sagittale)

 Önden arkaya, yukarıdan aşağıya doğru olan düzlemdir.

(3)

Anatomik Düzlemler

2. Frontal düzlem (planum frontale, koronal)

 Sağdan sola veya soldan sağa, yukarıdan aşağıya doğru olan düzlemdir.

(4)

Anatomik Düzlemler

3. Transvers düzlem (planum transversum, horizontal)  Yere paralel uzanan düzlemdir.

(5)

(6)

Anatomik Eksenler

1. Vertikal eksen (axis verticalis)

(7)

Anatomik Eksenler

2. Sagital eksen (axis sagittalis)

(8)

Anatomik Eksenler

3. Transvers eksen (axis transversalis)

(9)

(10)

Anatomik Bölgeler

I. Kaput (caput, baş)

II. Kollum (collum, boyun)

III. Trunkus (truncus, gövde)

I. Toraks (thorax, göğüs kafesi)

II. Dorsum (dorsum, sırt)

III. Abdomen (abdomen, karın)

(11)

Anatomik Bölgeler

IV. Regio membri süperioris

I. Omos (omuz)

II. Brachium (kol)

III. Antebrchium (önkol)

IV. Manus (el)

V. Regio membri inferioris

I. Gluteus (kalça)

II. Femur (uyluk)

III. Crus (bacak)

(12)

(13)

Anatomik Boşluklar

 İç organların yerleştiği boşluklara kavitas (cavitas) denir.

 İki ana vücut boşluğu vardır. Bunlar;

 Cavitas dorsalis (arka boşluk)

(14)

Anatomik Boşluklar – Cavitas dorsalis

 Birbiriyle bağlantılı iki boşluk halindedir.

 Kafatası içinde kalan kısmı cavitas cranii (kavitas krani, kafatası boşluğu)’dir. Burada beyin bulunur.

(15)

(16)

Anatomik Boşluklar – Cavitas ventralis

 Gövdenin ön kısmında bulunur. Diyafragma ile üst ve alt olarak ikiye ayrılmıştır.

 Üst boşluğa cavitas thoracis (kavitas torasis, göğüs boşluğu) alt boşluğa ise cavitas abdominalis (kavitas abdominalis, karın boşluğu) denir.

 Karın boşluğunun altında da cavitas pelvis

(17)

(18)

Anatomik Boşluklar – Cavitas ventralis

 Cavitas thoracis’de akciğerler, kalp, yemek borusu, soluk borusu ve büyük damarlar,

(19)

Anatomik Boşluklar – Cavitas ventralis

(20)

Yer ve Yön Bildiren Anatomik Terimler

Superior (üst,üstte)

_{Anterior (ön, önde)}

Medial (orta hatta yakın)

Internal (hacmin

içindeki)

Dextra (sağ)

_{Superficial (yüzeyel)}

Proximal (gövdeye yakın

üst uç)

Inferior (alt, altta)

_{Posterior (arka, arkada}

Lateral (orta hatta uzak)

External (hacmin

dışındaki)

Sinistra (sol)

_{Profundus (derin)}

Distal (gövdeye uzak alt

(21)

Yer ve Yön Bildiren Anatomik Terimler

Medianus (tam ortadaki)

_{Intermedius (iki oluşum}

arasındaki)

Visceralis (iç organlarla

ilgili)

Centralis (merkezdeki)

_{Periphericus (uzaktaki)}

Peripheralis (çevresel)

Ventralis (karın tarafında)

Dorsalis (sırta ait)

_Thorocalis _(göğüs

kafesinde)

Abdominalis (karın

içinde)

Margo (kenar)

Cranialis (başa ait, baş

tarafında)

Corpus (cisim)

(22)

Yer ve Yön Bildiren Anatomik Terimler

Caudalis (ayak ucuna

yönelik, bir organın altında)

Planta (ayak tabanı)

Palma (el ayası)

Collum (boyun)

_{Facies (yüz)}

Truncus (gövde)

Sagitalis (oksal, ok yönü)

(23)

Yer ve Yön Bildiren Anatomik Terimler

Ipsilateralis (aynı tarafta)

_{Contralateralis (karşı} tarafta) Longutudinalis (boyuna) _{Nukleus (çekirdek)} Nukleolus (çekirdekçik) _{Arteria (atardamar)} Vena (toplardamar) Ligament (bağ) Articulatio (eklem)

_{Ductus (boru, kanal)}

(24)

(25)

Hareket Bildiren Anatomik Terimler

Flexion (fleksiyon): Eklem açısının küçüldüğü bükme hareketi.

Hiperfleksiyon aşırı bükülme demektir.

(26)

(27)

Hareket Bildiren Anatomik Terimler

Plantar flexion: Ayak tabanına doğru yapılan bükme hareketidir. Ayak ucu yukarı hareket eder.

(28)

(29)

Hareket Bildiren Anatomik Terimler

Extantion (ekstantiyon): Eklem açısının büyüdüğü germe hareketi.

Hiperekstansiyon aşırı germe anlamına gelir.

(30)

(31)

Hareket Bildiren Anatomik Terimler

Abduction (abduksiyon): Orta hattan uzaklaşma hareketidir.

(32)

(33)

Hareket Bildiren Anatomik Terimler

Rotation (rotasyon): Bir eklemin kendi ekseni etrafında yaptığı dönme hareketidir.

Dönme hareketi mediale doğru oluyorsa buna iç rotasyon denir.

(34)

Hareket Bildiren Anatomik Terimler

Başı ve boynu sağa-sola çevirme hareketine sağa-sola rotasyon

denir.

Önkoldaki iç rotasyona pronation (pronasyon), dış rotasyona ise

(35)

(36)

Hareket Bildiren Anatomik Terimler

Circumduction (sirkumdiksiyon): Bir nokta etrafında yapılan dairesel dönme hareketidir.

Opposition (oppozisyon): El baş parmağının diğer parmaklara yaklaşma hareketidir.

(37)

(38)

Hareket Bildiren Anatomik Terimler

Inversion (inversiyon): Ayağın ön kısmını aşağı ve içe döndüren, küçük parmak tarafına yatma hareketidir. Ayak tabanı mediale döner.

(39)

(40)

(41)

(42)

Hücre

(43)

Hücre Yapısı

Hücreler organizmanın yapısal ve fonksiyonel birimleridir.

Hücre içerisinde belirli görevleri olan yapılar vardır. Bunlara

(44)

Hücre Yapısı - Organeller

Organeller hücre sitoplazmasında dağınık halde bulunurlar.

Her biri ayrı bir zar

(45)

Hücre Yapısı

Bazı hücrelerin hücre yüzeylerinden silia’ları ve flagella denilen kuyrukları vardır.

Hücre iskeleti ise mikroflamentler, mikrotübüller ve ara flamentlerden oluşmuştur.

(46)

Hücre Yapısı – Hücre Kuramı

1. Hücre canlıların yapıtaşı ve işlev birimidir.

2. Canlılar bir veya daha fazla hücrenin birleşmesiyle oluşmuştur.

3. Hücrelerin bölünme özellikleri vardır.

(47)

Hücre Yapısı – Hücre Şekilleri

 Hücrenin biçimi; sitoplazmanın akıcılığına, yüzey gerilimine ve

(48)

Hücre Yapısı – Hücre Şekilleri

 Hücre sitoplazmasının %75’i su olduğundan hücreler genellikle yumuşaktır.

 Sert hücreler derinin epidermis tabakasındaki hücrelerdir.

 Hücreler çoğunlukla renksizdir. Bazı pigment içeren hücreler

(49)

Hücre Yapısı – Yapısal Özellikleri

1. Kalıtsal bilgiler DNA içinde saklanır.

2. Genetik kod temelde aynıdır.

3. Bilgi DNA’dan proteine RNA aracılığıyla geçer.

4. Proteinler ribozomlar tarafından yapılır.

5. Proteinler hücrenin fonksiyon ve yapısını düzenler.

(50)

Hücre Yapısı – Yapısal Özellikleri

 Hücre üç temel kısımdan oluşmuştur. Üçünden biri olmadığında

hücre canlı kalamaz. Bunlar;

 Hücre zarı plasmalemma,

 Hücre çekirdeği nucleus ve

(51)

Hücre Yapısı – Hücre Zarı

 Membrana cellularis adı da verilir. Görevleri;

1. Hücreye şekil verir.

2. Hücreyi dış etkenlerden korur.

3. Hücrenin sitoplazma organellerini sarar.

4. Organel ile sitoplazma arasındaki madde alışverişini düzenler.

(52)

Hücre Yapısı – Hücre Zarı

6. Osmotik dengeyi düzenler.

7. Hücre zarı hücrelerin birbirini tanımasını sağlar. Glikoproteinler ile yabancı proteinleri tanır.

8. Her hücre zarının kendine özgü özellikleri, özelleşmiş görevleri vardır.

9. Hücrelerin birbirlerine tutunmalarında rol oynar.

10. Hücrenin uyarılmasını sağlar. Hücrenin elektrik dengesini organize eder.

(53)

Hücre Yapısı – Hücre Zarı

 Akıcı mozaik zar modeli’ne göre hücre zarı; lipit, protein ve

karbonhidrat moleküllerinin diziliminden meydana gelmektedir.

 Lipitler hücre zarında fosfolipit şeklindedir ve zarın yapısında bir çift fosfolipit tabaka bulunur.

 Protein ve karbonhidrat molekülleri fosfolipit tabakaya gömülüdür.

 _{Fosfolipit tabaka} _{sürekli hareket} _ettiğinden _protein _ve _karbonhidrat

(54)

Hücre Yapısı – Hücre Zarı

 Fosfolipit molekülleri hidrofilik (suyu seven) ve hidrofobik (suyu sevmeyen) olarak iki uca sahiptir.

 Hidrofilik uç dışta, hidrofobik uç içte yer alır.

(55)

Hücre Yapısı – Hücre Zarı

 Hücre zarı seçici-geçirgen özelliktedir. Hücre zarından;

 küçük moleküller büyüklere göre daha kolay,

 nötr atomlar iyonlara göre daha kolay ve

(56)

Hücre Yapısı – Hücre Zarı

 Hücre zarından kolayca geçebilen bazı maddeler;

 Oksijen, karbondioksit, karbonmonoksit, azot ve amonyak gibi gazlar,

 A, D, E, K gibi yağda çözünen vitaminler,

 Enzimler, hormonlar, tükürük ve gözyaşı gibi maddeler,

 Metabolik artıklar,

(57)

Hücre Yapısı – Hücre Çekirdeği

 Nukleus hücre içindeki tüm biyokimyasal olayları yöneten ve hücre bölünmesini

sağlar. Görevleri;

1. Hücrenin kalıtsal bilgisini depolar.

2. Hücrenin büyümesi, gelişimi, farklılaşması ve çoğalması olaylarını denetler.

3. Metabolik aktiviteleri düzenler.

4. DNA sentezler.

(58)

Hücre Yapısı – Hücre Çekirdeği

 Çekirdeğin şekli genellikle hücre ile uyumludur.

 _{Nukleus hücrede} _{sentrik yerleşmiş}_tir.

 Bazı hücreler (karaciğer, leyding) çok çekirdekli (polikaryosit) olur.

 Nukleus çift katlı bir membran ile sarılır. Bu membranda çok sayıda

por bulunur.

(59)

Hücre Yapısı – Hücre Çekirdeği

 İç nukleus membranı düzdür.

 Dış nukleus membranına ribozomlar tutunmuştur.

 Çekirdek sıvısı nukleoplazma, kromatin ağı ve nukleolus

(çekirdekçik) arasındaki boşlukları doldurur.

 Homojen görünümlü bir sıvıdır.

(60)

Hücre Yapısı – Hücre Çekirdeği

 Kromatin (chromatin);

 DNA ve ona bağlı proteinlerden oluşmuştur.

 Bu iplikçikler hücre bölüneceği zaman kromozomları meydana getirirler.

 DNA ve proteinler Nukleus’daki kromozomların içinde bulunurlar ve en önemli görevleri genleri taşımalarıdır.

 Kromozomun kendini eşlemesiyle oluşan iki iplik birleşimine kromatit

(61)

Hücre Yapısı – Hücre Çekirdeği

 İnsanda 23 çift (46) kromozom vardır (22 çift otozom (somatik) 1 çift gonozom

(eşeysel) - kXX, eXY).

 Gonozom dişide x, erkekte ise x – y kromozomu olabilir.

 Y kromozomu testis kromozomudur ve erkek cinsiyetinin belirleyicisidir.

 Dişiye ait x ile erkeğe ait x birleşmişse bebek xx yani kız, dişiye ait x ile erkeğe ait y birleşmişse bebek xy yani erkek olur.

(62)

Hücre Yapısı – Hücre Çekirdeği

 Deoksiribonukleit asit (DNA)

 Dört farklı nukleotit bazından oluşur.

(63)

Hücre Yapısı – Hücre Çekirdeği

 DNA, hücredeki tüm proteinlerin nasıl yapılacağının genetik bilgisini

içerir.

 Bilgi nukleusdadır ancak proteinler sitoplazmada sentezlenir.

 Bu nedenle bilginin sitoplazmaya aktarılması gerekir ve bu amaçla

DNA kalıbından RNA üretilir.

 RNA, sitoplazmaya geçer ve ribozomlara protein sentezi için gerekli

(64)

Hücre Yapısı – Hücre Çekirdeği

 Ribonukleit asit (RNA)

 Ribonükleotitlerin birbirine bağlanması ile oluşan tek zincirli nükleit asitlerdir.

 Boyları DNA’lardan kısadır. Hemen hemen tüm hücrelerde fazlaca bulunurlar.

 RNA’lar üç ana gruba ayrılırlar;

 Messenger (haberci) RNA (mRNA),

 Ribozomal RNA (rRNA),

(65)

Hücre Yapısı – Hücre Çekirdeği

 Nukleolus (çekirdekçik)

 Sayı ve büyüklüğü hücreye göre farklılık gösteren, nukleoplazma içine yerleşmiş küçük, daire şeklinde yapılardır.

 Ribozomlar, RNA, DNA ve proteinler nukleusda nukleolus olarak

depolanır.

 _Nukleolusun _{hücre zarı yok}_{tur ve} _{hücre bölünmesi} _sırasında