HÜCRE
Dicle ArasHücre Bölünmesi
Hücre bölünme ve çoğalması iki şekilde gerçekleşir.
Vücut soma hücrelerinin bölünme ve çoğalma biçimi Mitoz
(mitosis),
Erkek ve kadın üreme hücrelerinin çoğalma biçimi Mayoz
Hücre Bölünmesi – Mitoz Bölünme
İnsan organizmasında intrauterin yaşamda zigot oluştuktan sonra başlar.
Organizma belli bir büyüklüğe erişinceye kadar tüm soma hücrelerinde ve kemik iliği gibi bazı hücrelerde ise ömür boyu
devam eder.
Hücre Bölünmesi – Mitoz Bölünme
Mitoz bölünme ile yaralanan veya yaşlanan hücreler yerine
yenileri yapılır.
Büyüme ve yaraların onarılması mitoz bölünme ile gerçekleşir.
Mitoz bölünme kalıtsal devamlılığın sağlanması açısından
Hücre Bölünmesi – Mitoz Bölünme
Mitoz bölünmede eski hücrenin işlevsel ve yapısal tüm
özellikleri yeniye aktarılır.
Mitoz bölünmenin fazları vardır (interfaz, profaz, metafaz,
Hücre Bölünmesi – Mayoz Bölünme
Hücrede kromozom sayısının yarıya indirgenmesi için yapılan bölünmeye mayoz veya redüksiyon bölünme denir.
Üreme hücrelerinde görülür.
Hücre Bölünmesi – Mayoz Bölünme
Mayoz bölünmenin 1. kısmının faz isimleri mitoz bölünmeninkiyle aynıdır (interfaz, profaz, metafaz, anafaz ve
telofaz).
Mayoz bölünmenin 2. kısmının ise gerçekleşme şekli mitoz bölünmenin neredeyse aynısıdır. Bu kısımda profaz, metafaz,
Hücrede Madde Alışverişi
Hücrenin ihtiyaç duyduğu organik ve inorganik maddeler hücre zarından molekülerinin büyüklüklerine göre farklı şekillerde geçerler.
Bazı geçişlerde enerji ihtiyacı ortaya çıkar. Enerji ihtiyacı olup olmamasına bağlı olarak hücrede madde alışverişi iki başlık
Hücrede Madde Alışverişi – Pasif Taşıma
Enerji gerektirmez.
Sıvı veya gaz maddeler yoğunluğu fazla ortamdan az olan ortama doğru hareket ettikleri için kinetik enerjiye sahiptirler.
Kinetik enerji kullanıldığından ATP harcanmaz.
Hücrede Madde Alışverişi – Pasif Taşıma
Difüzyon
Hücre zarından geçebilen moleküllerin yüksek yoğunluktan düşük yoğunluğa hareketleridir.
Geçme işlemi tamamlandığında iki taraftaki molekül dağılımı neredeyse eşit olmaktadır.
Hücrede Madde Alışverişi – Pasif Taşıma
Hücrede Madde Alışverişi – Pasif Taşıma
Osmoz
Su moleküllerinin seçici geçirgen bir zardan difüzyonudur.
Bir çözeltideki partikül sayısının yaptığı basınca osmotik basınç
Hücrede Madde Alışverişi – Pasif Taşıma
Hücrede Madde Alışverişi – Pasif Taşıma
Hücrenin içinde bulunduğu toplam üç çeşit ortam vardır. Bunlar;
İzotonik ortam (isotonic)
Hücrede Madde Alışverişi – Pasif Taşıma
İzotonik ortam
Hücre içi ve dışındaki çözünmüş madde yoğunlukları eşittir.
Hücre yaşamını sürdürebilir.
Hücrede Madde Alışverişi – Pasif Taşıma
Hücrede Madde Alışverişi – Pasif Taşıma
Hipertonik ortam
Hücrenin kendi madde yoğunluğundan daha yoğun bir ortamda su kaybettiği ortamdır.
Hücrede Madde Alışverişi – Pasif Taşıma
Hücrede Madde Alışverişi – Pasif Taşıma
Hipotonik ortam
Çözünmüş madde yoğunluğu hücrenin kendi madde yoğunluğundan düşüktür.
Hücrede Madde Alışverişi – Pasif Taşıma
Hücrede Madde Alışverişi – Pasif Taşıma
Filtrasyon
Mekanik basınç yoluyla, maddelerin zar arasından geçmesidir.
Hücrede Madde Alışverişi – Aktif Taşıma
Enerji harcaması gerektirir. Geçiş düşük konsantrasyondan yüksek konsantrasyona doğrudur.
Bazı özel durumlarda organik veya inorganik maddelerin
yoğunluğu düşük ortamdan yüksek ortama geçirilmesi
gerekmektedir.
Hücrede Madde Alışverişi – Aktif Taşıma
Aktif taşıma canlı hücrelerde görülür.
Bu hücrelerde mitokondri sayısı fazladır.
Böbrek tübüllerinden suyun geri emilimi, sinir hücrelerindeki
Hücrede Madde Alışverişi – Aktif Taşıma
Sitosis
Aktif bir ileti şeklidir.
Organik ve inorganik maddelerin hücre içine alınmasına
Hücrede Madde Alışverişi – Aktif Taşıma
Endositoz
Hücre zarında değişiklik yaparak hücreye madde alınmasına
denir. İki şekli vardır;
Hücrede Madde Alışverişi – Aktif Taşıma
Fagositoz (phagocytosis, yeme)
Hücre bakteri, besin gibi katı maddelerin etrafını sitoplazmik
Hücrede Madde Alışverişi – Aktif Taşıma
Pinositoz (pinocytosis, içme)
Hücrede Madde Alışverişi – Aktif Taşıma
Eksositoz
Hücre içi vesiküllerin ve granüllerin yıkımı, sindirim atıklarını taşıyan koful ile hücre zarı kaynaşarak artıkları dışarı atılır.
Hücrede oluşan enzim, hormon, çeşitli proteinler, bitki hücrelerindeki reçine ve eterli yağlar gibi maddeler golgi
Hücre - Hücre Metabolizması
Hücrede meydana gelen yapım ve yıkım işlerinin tümüne (tüm kimyasal işlemlere) metabolizma denir.
Hücredeki metabolizma olayları iki başlık altında incelenir;
Hücre - Hücre Metabolizması
Anabolik reaksiyonlar
Hücrede yeni moleküllerin sentezlenmesine anabolizma denir. Metabolizmanın yapıcı ve birleştirici safhasıdır.
Besinler sindirimle amino asitlere, glikoza, yağ asitlerine ve
Hücre - Hücre Metabolizması
Anabolik reaksiyonlar
Bu reaksiyonlar için enzimler ve ATP kullanılır.
Anabolizma ile hücreler büyür, çoğalır, yaralanan ve yıpranan yerler onarılır.
Hücre - Hücre Metabolizması
Anabolik reaksiyonlar
Fazla protein ile azotlu atık maddelerin miktarı çoğalır.
Hücre - Hücre Metabolizması
Katabolik reaksiyonlar
Anabolizma sonucu meydana gelen maddelerin enerji üretmek için yıkımına katabolizma denir. Metabolizmanın bozma
evresidir.
Hücre çevresinden aldığı veya yapısında bulunan karbonhidrat,
Hücre - Hücre Metabolizması
Katabolik reaksiyonlar
Katabolik reaksiyonlar hayati işlemler için gereken enerjiyi sağlar.
Besinlerin sitoplazma veya mitokondride
oksidasyonu sonucu ısı ve enerjinin açığa çıkmasına
hücresel solunum denir.
Hücre - Hücre Metabolizması
Katabolik reaksiyonlar
Enerji sağlamada ilk olarak karbonhidratlar kullanılır.
Hücre - Hücre Metabolizması
Katabolik reaksiyonlar
Organizmada aynı anda hem katabolik hem anabolik olaylar görülür.
Katabolik olaylarla hücre hem enerji hem de küçük yapı taşları
Hücre - Hücre Metabolizması
Besin maddelerinin hücreye alınmasından metabolizma sonucu oluşan artık maddelerin atılmasına kadar geçen olaylar
şunlardır;
1. Hücre zarından difüzyon ve aktif taşıma ile geçen besin
Hücre - Hücre Metabolizması
2. Hücre zarından difüzyonla geçemeyen besin maddeleri
endositozla hücre içine taşınır.
3. Hücreye alınan besin maddeleri lizozomdaki sindirim
enzimlerinin etkisiyle koful içinde sindirilir.
4. Sindirilen besinlerden ayrıştırılan amino asit, yağ asidi ve glikoz
Hücre - Hücre Metabolizması
5. Atık maddeleri taşıyan koful sitoplazmanın hareketi ile hücre zarına doğru hareket eder.
6. Besin kofulunun parçalanmasıyla sindirilmemiş atıklar
ekzositozla hücre dışına atılır.
7. Sitoplazmaya geçen besinlerden amino asitler ribozomlarda
