• Sonuç bulunamadı

İhtilat ve Tokalaşma Hakkında Meseleler ve Hükümleri

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "İhtilat ve Tokalaşma Hakkında Meseleler ve Hükümleri"

Copied!
13
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

1 1 11

İhtilat ve Tokalaşma Hakkında Meseleler ve Hükümleri

ﻣ ﴿

 ﻞﺋﺎﺴ ﺔﺤﻓﺎﺼﻟﻤ ﻼﺘﺧﻻ ﻓﻲ ﻜﺎﺣ

[ Türkçe – Turkish – ﻛﻲﺮﺗ ]

Bir Grup Âlim

Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin

2010 - 1431

(2)

2 2 22

ﺔﺤﻓﺎﺼﻟﻤ ﻼﺘﺧﻻ ﻓﻲ ﻜﺎﺣ ﻞﺋﺎﺴﻣ ﴿

ﻟ ﺔﻐﻠﻟﺎﺑ » ﺔﻴ&ﺘﺮ «

)ﺎﻤﻠﻌﻟ ﺔﻋﻮﻤﻣﺠ

ﺔﺟﻤﺮﺗ ﺪﻤﻣﺤ :

ﻴﻦﻫﺎﺷ ﻢﻠﺴﻣ

ﺔﻌﺟﺮﻣ ﻴﻦﻫﺎﺷ ﺎﺿ9 ﻠﻲﻋ :

2010 - 1431

(3)

3 3 33

Soru:

Müslüman kadının, erkek akrabaları ile tesettüre uygun bir şekilde oturması ve onlarla dînî veya genel konularda konuşması (sohbet etmesi) câiz midir?

Cevap:

Evet. Müslüman kadının, nasihat etmek veya konuşulması gereken bir konuda, kadının saygınlığına aykırı davranmamak ve erkekleri fitneye düşürmemek kaydıyla erkek akrabalarıyla oturmasında, örneğin kadının, kocasının erkek kardeşleri (kayınbiraderleri), kızkardeşlerinin kocaları (enişteleri), amcasının çocukları (kuzenleri) veya buna benzer akrabalarıyla ev ile veya nasihat ile ilgili konularda veyahut da onlarla konuşma gereği duyduğu konularda, -onlardan birisiyle başbaşa kalmamak, açılıp saçılmamak ve hicabını terketmemek kaydıyla- oturup konuşmasında hiçbir sakınca yoktur. Aksine şer'î hicaba uygun olarak yüzünü ve bedenini örtmesi, onlardan hiç kimseyi fitneye düşürmemesi ve cilveli konuşmaması şartıyla normal bir şekilde onlarla güzellikle konuşması gerekir.

Nitekim Allah Teâlâ bu konuda şöyle buyurmuştur:

{

{

{

]\[ZYXWVUTSRQ {

]\[ZYXWVUTSRQ

]\[ZYXWVUTSRQ

]\[ZYXWVUTSRQ

edcba`_^

edcba`_^

edcba`_^

edcba`_^

z z z z

ﻮﺳ ]

ﺰﺣﻷ

: ﺔﻳﻵ

[ 

"Ey Peygamber hanımları! Siz

"Ey Peygamber hanımları! Siz

"Ey Peygamber hanımları! Siz

"Ey Peygamber hanımları! Siz,,,, (fazîlet ve makam bakımından) kadınlardankadınlardankadınlardan herhangi kadınlardanherhangi herhangi herhangi biri gibi değilsiniz.

biri gibi değilsiniz. biri gibi değilsiniz.

biri gibi değilsiniz. Eğer Eğer Eğer Eğer (Allah'a itaat etmek ve O'na karşı gelmemek sûretiyle O'ndan) sakınırsanız

sakınırsanızsakınırsanız

sakınırsanız, , , , (yabancı erkeklerle) cilveli konuşmayın,cilveli konuşmayın,cilveli konuşmayın,cilveli konuşmayın, yoksa kalbinde yoksa kalbinde yoksa kalbinde yoksa kalbinde (haram şehvet konusunda) bir hastalık bulunanlar kötü şeyler umarlar.bir hastalık bulunanlar kötü şeyler umarlar.bir hastalık bulunanlar kötü şeyler umarlar.bir hastalık bulunanlar kötü şeyler umarlar. Ve hep Ve hep Ve hep (şüpheden uzak ve Ve hep şeriatın reddetmediği) ma'ruf söz söylema'ruf söz söylema'ruf söz söyleyinma'ruf söz söyleyinyin."yin."."."1111

Müslüman kadın için meşrû olan; içinde yakışıksız, cilve, kırıtma, edâlı, müstehcen, kaba-saba ve sert olmayan, fakat bunların dışında ma'ruf söz söylemesidir.

Soru:

Müslüman kadının, âilesinin bulunduğu bir ortamda kız kardeşinin kocasıyla oturması ve onunla konuşması câiz midir?

1 Ahzâb Sûresi: 32

(4)

4 4 44

Cevap:

Müslüman kadının, kocası veya kendi annesi veyahut da başka birisinin bulunması, fitneye sebep vermemesi ve başbaşa kalmaması kaydıyla tesettürüyle kız kardeşinin kocası veya kocasının erkek kardeşi (kayını) veya başka erkeklerle oturmasında bir sakınca yoktur.Yani içinde fitne olmayan bir yolla, cilvesiz, hafife almadan ve fesada götüren kelimeler olmadan normal bir şekilde konuşmalıdır.Bütün bunlar, kocasının veya kocasının annesi veya kadının kardeşi veyahut da başka birisinin orada olması ve başbaşa kalmamak kaydıyla kızkardeşinin kocası veya kocasının erkek kardeşi (kayını) ile oturmasında ve onunla konuşmasında bir sakınca yoktur.Fakat bu konuşmanın, faydasız boş şeylerden bahseden, kötülük veya kötülüğe çağıran sözler olmaması, normal bir konuşma olması gerekir.

Soru:

Müslüman kadının, üzerinde bütün bedenini örten cilbabı olduğu halde, kocasının erkek kardeşiyle (kayını) veya kocasının amcasıyla oturması tesettürüyle oturması câiz midir?

Cevap:

Evet. Müslüman kadının, şüpheli olmayan üçüncü bir şahsın bulunması halinde kocasının erkek kardeşi veya kocasının amcasıyla oturabilir. Kocasının amcası veya kocasının erkek kardeşiyle başbaşa kalmasına gelince, hayır, onlarla başbaşa kalamaz.

Zirâ Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- bu konuda şöyle buyurmuştur:

))

َ

 ﻻ

َﻮ ُ ﻠ ْ َ

ٌ ﻳﺨ ﻞ ُ

ﺟ  َ ٍ

َ

َﺮ ْ

 ﻣﺎِﺑ ﻻِ&

ﺎ َ ﻬ َ

ﻌ َ ﻣَ*

*

ُ

ٍ,َﺮ ْ َ + ((. ﻣﺤ

ﻪﻴﻠﻋ ﻖﻔﺘﻣ ] [

""""Bir erkek, yanında mahremi olmayan yabancı bir kadınla başbaşa kalmasın!"Bir erkek, yanında mahremi olmayan yabancı bir kadınla başbaşa kalmasın!"Bir erkek, yanında mahremi olmayan yabancı bir kadınla başbaşa kalmasın!"Bir erkek, yanında mahremi olmayan yabancı bir kadınla başbaşa kalmasın!"1111

Müslüman kadının onlarla başbaşa kalması câiz değildir.Fakat kadının babası veya annesi veyahut da kardeşlerinin bulunduğu bir ortamda kocasının erkek kardeşi veya amcasıyla oturmasında bir sakınca yoktur.Haram olan; kadının onlarla başbaşa kalmasıdır.

Soru:

Müslüman kadının, evde çocukları ve kızkardeşi bulunduğu bir ortamda kız kardeşinin kocasıyla yemek sofrasına hicabı olmadan oturması câiz midir?

Cevap:

Hayır. Müslüman kadının, yabancı bir erkekle yemek sofrasında veya başka bir yerde hicabı olmadan oturması câiz değildir.Aksine kadının örtünmesi ve onunla aynı sofrada yemek yememesi gerekir.Çünkü aynı sofrada onunla yemek yemesi, onun

1 Buhârî ve Müslim

(5)

5 5 55

kendisinin yüzünü ve ellerini görmesine, dolaysıyla fitneye sebep olabilir.Dolayısıyla kadının bunu yapması câiz değildir.Aksine bu kadının, fitneye sebep olmaması ve yabancı erkeğe karşı örtmesi gereken bazı yerlerinin görünmemesi için yalnızca kadınlarla yemesi gerekir. Erkeklerin de yalnızca erkeklerle birlikte yemeleri gerekir.

Soru:

Müslüman bir kızın, âilesinin bulunduğu bir ortamda amcasının erkek evlâtlarıyla, sadece yüzü açık bir şekilde tesettürüyle oturması câiz midir?

Cevap:

Müslüman kadının, kahve veya çay içmek için toplanılan bir mecliste amcasının erkek evlâtları veya akrabalarıyla oturmasında bir sakınca yoktur.Fakat kadının, saygınlık ve hicaba uygun olması, fitneye sebep olmaması gerekir.Yüzü örtmek ve onu açmamak da hicabın bir gereğidir. Eğer toplu bir halde olurlarsa bunda bir sakınca yoktur.Ama tek başına olursa, câiz değildir.

Zirâ Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- bu konuda şöyle buyurmuştur:

))

َ

 ﻻ

َﻮ ُ ﻠ ْ َ

ٌ ﻳﺨ ﻞ ُ

ﺟ  َ ﺎ َ

ﻤ ُ ﻬ َ

ِﻛﺨﺎ َ ﺛ َ

ﺎ َ ﻄ ْ

ﻴ  ﺸﻟ 

ِﺈ َ ﻓ >ٍ َ

َﺮ ْ ((. ﻣﺎِﺑ

ﺪﺣﻤ A* ] [

"Bir erkek,

"Bir erkek,

"Bir erkek,

"Bir erkek, (yanında mahremi olmayan yabancı) bir kadınla başbaşa kalmasın! bir kadınla başbaşa kalmasın! bir kadınla başbaşa kalmasın! bir kadınla başbaşa kalmasın!

Çünkü o ikisinin üçüncüsü, şeytandır."

Çünkü o ikisinin üçüncüsü, şeytandır."Çünkü o ikisinin üçüncüsü, şeytandır."

Çünkü o ikisinin üçüncüsü, şeytandır."1111

Müslüman kızın, amcasının erkek evlâtlarından birisiyle veya mahremi olmayan başka bir erkekle başbaşa kalamaz.Fakat âilesiyle birlikte veya kız kardeşlerinin kocalarıyla veyahut da kocasının erkek kardeşleriyle, fitneden uzak, kadının saygınlığına ve tesettürüne uygun, yüzünü ve bedenini örtmüş bir şekilde toplu bir halde birbirleriyle selâmlaşmak ve konuşmak için oturursa, bunda bir sakınca yoktur.Fakat kadının zînetini göstermemesi ve fitneyi çağrıştıran söz konuşulmaması, içinde dînen sakıncalı olmayan normal bir konuşma olması gerekir.

Soru:

Müslüman bir erkeğin, amcasının veya dayısının veya kardeşinin ve akrabalarından birisinin karısıyla başbaşa kalması câiz midir?

Onlarla çarşı ve pazara veya başka bir yere gitmesi câiz midir?

Cevap:

Müslüman bir erkeğin, kardeşinin veya dayısının veya amcasının veyahut da mahremi olmayan başka bir kadınla başbaşa kalması câiz değildir.

1 Buhârî ve Müslim

(6)

6 6 66

))

َ

 ﻻ

َﻮ ُ ﻠ ْ َ

ٌ ﻳﺨ ﻞ ُ

ﺟ  َ ٍ

َ

َﺮ ْ

 ﻣﺎِﺑ ﻻِ&

ﺎ َ ﻬ َ

ﻌ َ ﻣَ*

*

ُ

ٍ,َﺮ ْ َ + ((. ﻣﺤ

ﻪﻴﻠﻋ ﻖﻔﺘﻣ ] [

"Bir erkek, yanında mahremi olmayan yabancı bir kadınla başbaşa kalmasın!"

"Bir erkek, yanında mahremi olmayan yabancı bir kadınla başbaşa kalmasın!"

"Bir erkek, yanında mahremi olmayan yabancı bir kadınla başbaşa kalmasın!"

"Bir erkek, yanında mahremi olmayan yabancı bir kadınla başbaşa kalmasın!"1111 Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- yabancı bir kadınla başbaşa kalmayı yasaklayarak şöyle buyurmuştur:

))

َ

 ﻻ

َﻮ ُ ﻠ ْ َ

ٌ ﻳﺨ ﻞ ُ

ﺟ  َ ﺎ َ

ﻤ ُ ﻬ َ

ِﻛﺨﺎ َ ﺛ َ

ﺎ َ ﻄ ْ

ﻴ  ﺸﻟ 

ِﺈ َ ﻓ >ٍ َ

َﺮ ْ ﻣﺎِﺑ ((.

ﺪﺣﻤ A* ] [

"Bir erkek,

"Bir erkek,

"Bir erkek,

"Bir erkek, (yabancı) bir kadınla başbaşa kalmasın! Çünkü o ikbir kadınla başbaşa kalmasın! Çünkü o ikbir kadınla başbaşa kalmasın! Çünkü o ikbir kadınla başbaşa kalmasın! Çünkü o ikisinin üçüncüsü, isinin üçüncüsü, isinin üçüncüsü, isinin üçüncüsü, şeytandır."

şeytandır."şeytandır."

şeytandır."2222

Başka bir hadiste şöyle buyurmuştur:

َ )) ﻳ َ B ﻻ

َ ﻤ ُ ﻬَ ِﻛﺨﺎ َ

ﺛ َ

 َ ﻛﺎ 

ﻻِ& ٍ َ َﺮ ْ

ﻣﺎِﺑ ٌ ﻞ ﺟَ ُ 

َﻮ ُ ﻠ ْ B ﺨ

ُ ﺎ َ ﻄ ْ

ﻴ  ﺸﻟ ﺎ

((.

ﻊﻣﺎﻟﺠ ﺢﻴﺤﺻ ﻓﻲ kﺎﻛﻷ ﻪﺤﺤﺻ* Mﺬﻣﺘﺮﻟ A* ] [

""""Bir erkekle Bir erkekle Bir erkekle Bir erkekle (yabancı) bir kadın başbaşa kalmasın ki onlabir kadın başbaşa kalmasın ki onlabir kadın başbaşa kalmasın ki onların üçüncüsü şeytan bir kadın başbaşa kalmasın ki onların üçüncüsü şeytan rın üçüncüsü şeytan rın üçüncüsü şeytan olmasın."

olmasın."olmasın."

olmasın."3333

Başka bir rivâyette şöyle buyurmuştur:

ِﷲﺎِﺑ ُﻦِﻣ ْﺆُﻳ َ َﻛﺎ ْﻦَﻣ )) B َ

ﻳ َ ﻼB َ

ﻓ ِﺮBِﺧ ْ

ﻵ ِ,ْﻮBَ ْ Vَ*

ﺎB َ B ﻬ َ

ﻌ َ ﻣ َ

ﺲ ْ ﻴB َ

ﻟ ٍ َ َﺮ ْ

ﻣﺎBِﺑ 

َﻮ ُ ﻠ ْ ﺨ

َ ﻣ *

ُ

B + ﺎ َ

ﻬ ْ

ﻨِﻣ ٍ,َﺮ ْ ﺤ

َ >

ﻤ ُ ﻬ َ

ِﻛﺨﺎ َ ﺛ 

ِﺈ َ B ﻓ

ُ ﺎ َ ﻄ ْ

ﻴ  ﺸﻟ ﺎ (( .

Bﻟﺤ ﻪﺤﺤBﺻ* ﺪBﺣﻤ A* ] ﺒﻲBﻫ] ﻪBﻘﻓ** ﻢﻛﺎ

,ﺮﻟﻤ ﺔﻳﻟﺬ ﻓﻲ kﺎﻛﻷ ﻪﺤﺤﺻ*

[

""""Allah'a ve âhiret gününe îmân eden, Allah'a ve âhiret gününe îmân eden, Allah'a ve âhiret gününe îmân eden, Allah'a ve âhiret gününe îmân eden, yanında mahremi olmayan yanında mahremi olmayan yanında mahremi olmayan yanında mahremi olmayan (yabancı) bir bir bir bir kadınla başbaşa kalmasın.

kadınla başbaşa kalmasın.kadınla başbaşa kalmasın.

kadınla başbaşa kalmasın. Zira onların üçüncüsü şeytan olur."Zira onların üçüncüsü şeytan olur."Zira onların üçüncüsü şeytan olur."Zira onların üçüncüsü şeytan olur."4444

Yabancı bir kadınla başbaşa kalmak, kesinlikle câiz değildir. Kardeşin, dayının ve amcanın eşleri, yabancı kadın hükmündedir. Çarşı ve pazara gitmek, onunla başbaşa kalmayı içeriyorsa, bu câiz değildir. Eğer onunla beraber kendisinde şüphe bulunmayan başka birisi varsa, bunda bir sakınca yoktur.

Müslüman, Allah Teâlâ'nın haram sınırlarını çiğnememekle emrolunmuştur. İnsanlar bu sınırları çiğneseler bile, kendisinin bu sınırları çiğnememesi gerekir. Aksine müslüman, gücü yettiği kadarıyla iyiliği emretmek ve kötülükten alıkoymakla emrolunmuştur. Yoksa insanların kötülüğü (münkeri) işlemeleri, kendisinin de aynı kötülüğe düşmesini ve onu

1 Buhârî ve Müslim

2 Buhârî ve Müslim

3 Tirmizî rivâyet etmiş, Elbânî de "Sahîhu'l-Câmi'; hadis no: 2165'de hadis sahihtir, demiştir.

4 Ahmed rivâyet etmiş, Hâkim hadisin sahih olduğunu söylemiş, Zehebî ona muvafakat etmiştir. Elbânî de Ğâyetu'l-Merâm; s:

180'de hadisin sahih olduğunu söylemiştir.

(7)

7 7 77

işlemesini haklı çıkarmaz. Bu sebeple her müslümana nasihatimiz, kalbini fitnelerden - özellikle de kadının fitnesinden- etkilenmekten uzak tutmaya gayret etmesidir.

Nitekim Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- kadının fitnesi hakkında şöyle buyurmuştur:

 ))

ِc َ* >ٌBَ ِﻀﺮَﺧ ٌَﻮ ْ ﻠ ُ

ﺣ ﺎ َ ﻴ ْ

ﻏُّg 

ِ&

َ ﷲ

َ ﻒB ْ ﻴ َ

ﻛ ُﺮB ﻈ ُ ﻨَﻴ ْ َ

ﻓ ﺎBَﻬﻴِﻓ ْﻢُﻜ ُ

ﻔِﻠ ﺨَﺘB ْﺴُﻣ ْ َ ْﺳﺮِ& ِﻨﻲB َ

ﺑ ِﺔB َ ﻨ ْ ﺘِﻓ َ

p* َ 

ِﺈB َ

ﻓ >َqﺎB ﺴ َ ِّ

ﻨﻟ ﻮB ُ ﻘ 

ﻳَ* ﺎB َ ﻴ ْ

ﻏُّg ﻮ ُ ﻘ 

ﻳﺎ َ ﻓ > ﻮ َ ُ

ﻠَﻤ ْ ﻌ َ

ْ ﻳ ﺖB َ

ﻧ َ ﻛﺎ َ

ﻞBﻴِﺜ

ِqﺎ َ ﺴ ِّ

ﻨﻟ ِﻓﻲ (( .

ﻢﻠﺴﻣ A* ]

[

"Şüphesiz ki dünya, güzel ve

"Şüphesiz ki dünya, güzel ve

"Şüphesiz ki dünya, güzel ve

"Şüphesiz ki dünya, güzel ve tatlıdır, yumuşak ve sevimlidir. tatlıdır, yumuşak ve sevimlidir. tatlıdır, yumuşak ve sevimlidir. (Renk ve lezzetiyle tatlıdır, yumuşak ve sevimlidir.

insanları fitneye düşürür).... Allah Teâlâ, kendisine itaat edipAllah Teâlâ, kendisine itaat edipAllah Teâlâ, kendisine itaat edip----etmediğinizi görmek için sizi Allah Teâlâ, kendisine itaat edip etmediğinizi görmek için sizi etmediğinizi görmek için sizi etmediğinizi görmek için sizi dünyada önceki ümmetlere h

dünyada önceki ümmetlere hdünyada önceki ümmetlere h

dünyada önceki ümmetlere halifeler kılmıştır.alifeler kılmıştır.alifeler kılmıştır.alifeler kılmıştır. Dünyadan Dünyadan Dünyadan (âhirette size yardımcı olacak Dünyadan kadarının fazlasını talep etmekten) sakının.sakının.sakının.sakının. Kadınların hîlesinden de sakının.Zirâ Kadınların hîlesinden de sakının.Zirâ Kadınların hîlesinden de sakının.Zirâ Kadınların hîlesinden de sakının.Zirâ İsrâiloğullarını fitneye düşüren ilk şey, kadınlar olmuştur."

İsrâiloğullarını fitneye düşüren ilk şey, kadınlar olmuştur."İsrâiloğullarını fitneye düşüren ilk şey, kadınlar olmuştur."

İsrâiloğullarını fitneye düşüren ilk şey, kadınlar olmuştur."1111

Yine, her müslümanın, insanı bir günahtan ondan daha büyük günaha çekmek için şeytanın prensip edindiği bu gibi yerlerden uzak durması gerekir. Şüphesiz olarak inanmamız gerekir ki, kim Allah Teâlâ'ya tevekkül ederse, Allah Teâlâ o kimseye yeter ve kim O'ndan gereği gibi korkarsa, Allah Teâlâ onun için bir çıkış yolu yaratır.

Nitekim Allah Teâlâ bu konuda şöyle buyurmuştur:

{ { { {

 

vutsrqponmlkj

vutsrqponmlkj

vutsrqponmlkj

vutsrqponmlkj

 

z z z z

ﻴﻦﺘﻳﻵ ﻦﻣ zﻼﻄﻟ ﻮﺳ ]

 : – [ 

"Kim Allah'tan gereği gibi korkarsa, Allah ona bir çıkış yolu yaratır ve ona hiç

"Kim Allah'tan gereği gibi korkarsa, Allah ona bir çıkış yolu yaratır ve ona hiç

"Kim Allah'tan gereği gibi korkarsa, Allah ona bir çıkış yolu yaratır ve ona hiç

"Kim Allah'tan gereği gibi korkarsa, Allah ona bir çıkış yolu yaratır ve ona hiç ummadığı

ummadığı ummadığı

ummadığı (hesaplamadığı) yerden rızık verir."yerden rızık verir."yerden rızık verir."yerden rızık verir."2222

Bu sebeple müslümanın, erkeklerin kadınlarla aynı ortamda bulunduğu yerlerden uzak bir yerde iş aramaya çalışması ve gayret etmesi gerekir. Eğer bu şekilde bir iş bulamazsa, gücü yettiği kadarıyla Allah Teâlâ'dan korksun. Bu ise, gözünü harama bakmaktan esirgemekle ve ihtiyaç dışında kadınlarla konuşmaktan sakınmakla mümkün olur. Veya konuşmanın karşılıklı gülüşmeye ve şakalaşmaya götürmesinden sakınmakla veyahut da başbaşa kalmaktan sakınmakla mümkün olur. Çünkü ateşin başlangıcı, küçük kıvılcımdan olmuştur.

1 Müslim

2 Talak Sûresi: 2-3

(8)

8 8 88

Soru:

Bazı âilelerde birçok erkek, karısının veya kızının veyahut da kız kardeşinin, kendi cemaati, dostları ve iş arkadaşları gibi, mahrem olmayan (yabancı) erkeklerin önlerine çıkmasına, onlarla oturmasına ve konuşmasına -mahrem erkeklere izin verdiği gibi-, izin vermektedir.

Onlara nasihat ettiğimizde, bunun kendilerinin ve atalarının gelenek ve görenekleri olduğunu söylemektedirler. Bu kimseler; kalplerinin temiz olduğunu iddiâ da etmektedirler.

Onlardan kimisi bu konudaki hükmü bildiği halde büyüklenip inat etmekte, kimisi ise hükmünü bilmemektedir? Onlara neyi tavsiye edersiniz?

Cevap:

Her müslümanın, gelenek ve göreneklere bağlı kalmaması gerekir.Aksine bu gelenek ve görenekleri, temiz İslâm şeriatına götürmesi gerekir.Bunlardan İslâm'ın kabul edip onayladığını yapması câizdir, kabul edip onaylamadığını alması câiz değildir.

İnsanların alışkanlık haline getirip yaptıkları bir şey, onun helal olduğuna delil teşkil etmez.Dolayısıyla insanların kendi ülkelerinde ve kabilelerinde alışkanlık haline getirdikleri bütün gelenek ve görenekleri, Allah Teâlâ'nın kitabına ve elçisi Muhammed -sallallahu aleyhi ve sellem-'in sünnetine götürmeleri, Allah Teâlâ ve elçisinin mübah kıldığı şeyi mübah kabul etmeleri ve Allah Teâlâ'nın nehyettiği şeyi de -insanların gelenek ve görenekleri olsa dahi- terk etmeleri gerekir.İnsanlar, yabancı kadınla başbaşa kalmayı veya mahremi olmayan erkeklere kadının yüzünü açmasını hafife alırlarsa, bu, terk edilmesi gereken bâtıl gelenek ve göreneklerdir. Eğer insanlar, zinâyı veya eçcinselliği veyahut da sarhoşluk veren içeceği içmeyi alışkanlık haline getirmişlerse, onlara düşen görev; bunu terk etmeleridir. Çünkü gelenek ve görenek, bu konuda onlar için bir mazeret olamaz.Aksine İslâm şeriatı, hepsinin üstündedir. Buna göre, Allah Teâlâ'nın İslâm ile hidâyet verdiği kimsenin, içki, zinâ, hırsızlık, anne-babaya itaatsizlik, akrabalık bağını kesmek gibi Allah Teâlâ'nın haram kıldığı amellerden uzak durması ve Allah Teâlâ'nın kendisine farz kıldığı şeylere bağlı kalması gerekir.

Aynı şekilde âilenin de Allah Teâlâ ve elçisi Muhammed -sallallahu aleyhi ve sellem-'in emrine saygı göstermesi ve Allah Teâlâ ve elçisi Muhammed -sallallahu aleyhi ve sellem-'in haram kıldığı şeylerden uzak durması gerekir. Eğer bu kimselerin gelenek ve göreneklerinde, kadınlar,mahrem olmayan erkeklerin yanında yüzlerini açıyorlar veya onlarla başbaşa kalıyorlarsa, bunu terk etmeleri gerekir.

Bir kadının amcasının oğlu,kız kardeşinin kocası, kocasının erkek kardeşleri, kocasının amcaları veya dayılarının yanlarında yüzünü açamaz.Aksine kadının, mahremi olmayan erkeklerin yanında yüzünü, başını ve bedeninin hepsini örtmesi gerekir.

(9)

9 9 99

Kadının,tesettürlü olması ve başbaşa olmaktan uzak durması kaydıyla,onun selamını almasında ve onunla konuşmaya başlamasında bir sakınca yoktur.

Zirâ Allah Teâlâ bu konuda şöyle buyurmuştur:

{ { { ... { ... ...

 ...

»º¹¸¶µ´³²±°

»º¹¸¶µ´³²±°

»º¹¸¶µ´³²±°

»º¹¸¶µ´³²±°

½¼

½¼

½¼

½¼ ...

...

...

z ...

z z z



ﺔﻳﻵ ﻦﻣ ﺰﺣﻷ ﻮﺳ ] { :

[

"...

"...

"...

"... Peygamber'in eşlerinden bir şey istediğinizdePeygamber'in eşlerinden bir şey istediğinizdePeygamber'in eşlerinden bir şey istediğinizdePeygamber'in eşlerinden bir şey istediğinizde,,,, onu perde arkasından ionu perde arkasından ionu perde arkasından ionu perde arkasından isteyin.steyin.steyin.steyin. BuBuBuBu,,,, sizin kalbleriniz için de, onların

sizin kalbleriniz için de, onların sizin kalbleriniz için de, onların

sizin kalbleriniz için de, onların kalpleri için de daha temizdir..."kalpleri için de daha temizdir..."kalpleri için de daha temizdir..."kalpleri için de daha temizdir..." 1111 Başka bir âyette şöyle buyurmuştur:

{ {

{ {

]\[ZYXWVUTSRQ

]\[ZYXWVUTSRQ

]\[ZYXWVUTSRQ

]\[ZYXWVUTSRQ

edcba`_^

edcba`_^

edcba`_^

edcba`_^

z z z z

ﻮﺳ ]

ﺰﺣﻷ

: ﺔﻳﻵ

[ 

"Ey Peygamber hanımları! Siz

"Ey Peygamber hanımları! Siz

"Ey Peygamber hanımları! Siz

"Ey Peygamber hanımları! Siz,,,, (fazîlet ve makam bakımından) kadınlardankadınlardankadınlardan herhangi kadınlardanherhangi herhangi herhangi biri gibi değilsiniz.

biri gibi değilsiniz. biri gibi değilsiniz.

biri gibi değilsiniz. Eğer Eğer Eğer Eğer (Allah'a itaat etmek ve O'na karşı gelmemek sûretiyle O'ndan) sakınırsanız

sakınırsanızsakınırsanız

sakınırsanız, , , , (yabancı erkeklerle) cilveli konuşmayın,cilveli konuşmayın,cilveli konuşmayın,cilveli konuşmayın, yoksa kalbinde yoksa kalbinde yoksa kalbinde yoksa kalbinde (haram şehvet konusunda) bir hastalık bulunanlar kötü şeylbir hastalık bulunanlar kötü şeylbir hastalık bulunanlar kötü şeylbir hastalık bulunanlar kötü şeyler umarlar.er umarlar.er umarlar.er umarlar. Ve hep Ve hep Ve hep (şüpheden uzak ve Ve hep şeriatın reddetmediği) ma'ruf söz söyleyinma'ruf söz söyleyinma'ruf söz söyleyin."ma'ruf söz söyleyin."."."2222

Allah Teâlâ, kalbinde şehvet hastalığı bulunan kimsenin kötü şeyler ummaması ve bu işe râzı olduğunu zannetmemesi için Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-'in hanımlarını, cilveli ve edâlı konuşmaktan yasaklamıştır.Aksine sert ve cilveli olmayan orta yollu konuşmasını emretmiştir.

Yine, Allah Teâlâ, hicabın, erkek ve kadın, herkes için daha temiz olduğunu şöyle haber vererek şöyle buyurmuştur:

{

{ {

utsrqponm {

utsrqponm utsrqponm utsrqponm



xwv

xwv

xwv

xwv

¥¤£¢¡~}|{zy

¥¤£¢¡~}|{zy

¥¤£¢¡~}|{zy

¥¤£¢¡~}|{zy z

z z z

ﺔﻳﻵ ﺰﺣﻷ ﻮﺳ ] {| :

[

"Ey Peygamber!"Ey Peygamber!"Ey Peygamber!"Ey Peygamber! Eşlerine, kızlarına ve mümin kadınlara söyle: Ev dışına çıktıkları Eşlerine, kızlarına ve mümin kadınlara söyle: Ev dışına çıktıkları Eşlerine, kızlarına ve mümin kadınlara söyle: Ev dışına çıktıkları Eşlerine, kızlarına ve mümin kadınlara söyle: Ev dışına çıktıkları zaman dış elbisel

zaman dış elbiselzaman dış elbisel

zaman dış elbiselerini erini erini erini (cilbablarını) üzerlerine salıversinler.üzerlerine salıversinler.üzerlerine salıversinler.üzerlerine salıversinler.Böyle yapmaları onların Böyle yapmaları onların Böyle yapmaları onların Böyle yapmaları onların tanınmaları

tanınmaları tanınmaları

tanınmaları (hür kadınları oldukları, köle kadınlar olmadıkları bilinmeleri) ve kendilerine ve kendilerine ve kendilerine ve kendilerine

1 Ahzâb Sûresi: 53

2 Ahzâb Sûresi: 32

(10)

10 10 1010

sarkıntılık edilerek incitilmemeleri yönünden en uygun bir davranıştır. Allah çok sarkıntılık edilerek incitilmemeleri yönünden en uygun bir davranıştır. Allah çok sarkıntılık edilerek incitilmemeleri yönünden en uygun bir davranıştır. Allah çok sarkıntılık edilerek incitilmemeleri yönünden en uygun bir davranıştır. Allah çok bağışlayıcıdır

bağışlayıcıdırbağışlayıcıdır

bağışlayıcıdır, , , , çok çok çok çok merhamet merhamet merhamet edicidir."merhamet edicidir."edicidir."edicidir."1111

Cilbab; kadının, başından aşağıya elbisesinin üzerine onunla başını ve bedenini örttüğü bir elbisedir.

Allah Teâlâ bu konuda şöyle buyurmuştur:

{

{

{

ihgfedcba` {

ihgfedcba`

ihgfedcba`

ihgfedcba`



xwvutsrqponmlkj

xwvutsrqponmlkj xwvutsrqponmlkj

xwvutsrqponmlkj

¦¥¤£¢¡~}|{zy

¦¥¤£¢¡~}|{zy

¦¥¤£¢¡~}|{zy

¦¥¤£¢¡~}|{zy

±°¯®¬«ª©¨§

±°¯®¬«ª©¨§

±°¯®¬«ª©¨§

±°¯®¬«ª©¨§



µ´³²

µ´³²

µ´³²

µ´³²

ÅÄÃÂÁÀ¿¾½¼»º¹¸¶

ÅÄÃÂÁÀ¿¾½¼»º¹¸¶

ÅÄÃÂÁÀ¿¾½¼»º¹¸¶

ÅÄÃÂÁÀ¿¾½¼»º¹¸¶

ÓÒÑÐÏÎÍÌËÊÉÈÇÆ

ÓÒÑÐÏÎÍÌËÊÉÈÇÆ

ÓÒÑÐÏÎÍÌËÊÉÈÇÆ

ÓÒÑÐÏÎÍÌËÊÉÈÇÆ

ÕÔ

ÕÔ

ÕÔ

ÕÔ z

z z z

ﺔﻳﻵ ﻮﺠ ﻮﺳ ]

~ :

[

""""(Ey Peygamber!) Mü’min kadınlara söyle:Mü’min kadınlara söyle:Mü’min kadınlara söyle:Mü’min kadınlara söyle: Gözlerini Gözlerini Gözlerini Gözlerini (harama bakmaktan) esirgesinler ve ırzlarını

esirgesinler ve ırzlarını esirgesinler ve ırzlarını

esirgesinler ve ırzlarını (Allah’ın haram kıldığı şeylerden) korusunlar.korusunlar.korusunlar.Görünen kısmı korusunlar.Görünen kısmı Görünen kısmı Görünen kısmı müstesnâ olmak üzere, zînetlerini

müstesnâ olmak üzere, zînetlerini müstesnâ olmak üzere, zînetlerini

müstesnâ olmak üzere, zînetlerini (yabancı erkeklere) göstermesinler.göstermesinler.göstermesinler.göstermesinler. Başörtülerini,Başörtülerini,Başörtülerini,Başörtülerini, (başlarından) göğüslerigöğüslerigöğüslerigöğüslerinin üzerine nin üzerine nin üzerine nin üzerine (kadar) örtsünler. Kocaları, babaları, kocalarının örtsünler. Kocaları, babaları, kocalarının örtsünler. Kocaları, babaları, kocalarının örtsünler. Kocaları, babaları, kocalarının babaları, kendi oğulları, kocalarının oğu

babaları, kendi oğulları, kocalarının oğubabaları, kendi oğulları, kocalarının oğu

babaları, kendi oğulları, kocalarının oğulları,erkek kardeşleri, erkek kardeşlerinin oğulları, lları,erkek kardeşleri, erkek kardeşlerinin oğulları, lları,erkek kardeşleri, erkek kardeşlerinin oğulları, lları,erkek kardeşleri, erkek kardeşlerinin oğulları, kız kardeşlerinin oğulları, kendi

kız kardeşlerinin oğulları, kendi kız kardeşlerinin oğulları, kendi

kız kardeşlerinin oğulları, kendi (mü’min) kadınları, ellerinin altında bulunanlar kadınları, ellerinin altında bulunanlar kadınları, ellerinin altında bulunanlar (köleleri), kadınları, ellerinin altında bulunanlar , , , erkeklerden âilenin kadınına şehvet duymayan

erkeklerden âilenin kadınına şehvet duymayan erkeklerden âilenin kadınına şehvet duymayan

erkeklerden âilenin kadınına şehvet duymayan (başkalarının yardımına muhtaç olan saf kimseler gibi) tâbi kitâbi kitâbi kimseler veya tâbi kimseler veya mseler veya mseler veya henüz kadınların kadınlık hallehenüz kadınların kadınlık hallehenüz kadınların kadınlık hallehenüz kadınların kadınlık hallerinin farkında olmayan rinin farkında olmayan rinin farkında olmayan rinin farkında olmayan (henüz şehvet duymayan) çocuklardan başkasına çocuklardan başkasına çocuklardan başkasına (gizli) zînetlerini göstermeçocuklardan başkasına zînetlerini göstermezînetlerini göstermesinler.zînetlerini göstermesinler.sinler.sinler. (Yolda yürürken) gizlemekte oldukları zînetleri anlaşılsın diye ayaklarını yere vurmasınlar.gizlemekte oldukları zînetleri anlaşılsın diye ayaklarını yere vurmasınlar.gizlemekte oldukları zînetleri anlaşılsın diye ayaklarını yere vurmasınlar. Ey gizlemekte oldukları zînetleri anlaşılsın diye ayaklarını yere vurmasınlar. Ey Ey Ey mü’minler!

mü’minler! mü’minler!

mü’minler! (Size emretmiş olduğu bu güzel sıfatlara ve övülen hasletlere) toptan Allah'a toptan Allah'a toptan Allah'a toptan Allah'a (itaat etmek sûretiyle) dönün dönün dönün dönün (ve câhiliye toplumunun üzerinde bulunduğu kötü ahlâk ve sıfatları terkedin) ki ki ki ki (dünya ve âhirette) kurtuluşa eresiniz.kurtuluşa eresiniz.kurtuluşa eresiniz.kurtuluşa eresiniz."""" 2222

Müslüman kadının,bu âyette zikredilenlere zînetini göstermesinde bir sakınca yoktur.

1 Ahzâb Sûresi: 59

2 Nur Sûresi: 31

(11)

11 11 1111

Bütün müslüman kadınların, Allah Teâlâ'dan korkmaları ve Allah Teâlâ'nın gösterilmesini helal kılmadığı kimselere zînetlerini göstererek kendilerine haram kıldığı şeylerden sakınmaları gerekir.

Soru:

Yabancı bir kadınla tokalaşmanın hükmü nedir? Bu kadın yaşlı olsa bile hüküm aynı mıdır?

Ellerine eldiven giyen bir kadının, yabancı bir erkekle tokalaşması câiz midir?

Cevap:

Mahrem olmayan kadınlarla tokalaşmak, toplumsal âdetlerin, Allah Teâlâ'nın toplum için koyduğu şeriatı çiğnediği durumlardan birisidir. İnsanların bâtıl âdet ve gelenekleri, Allah’ın hükmünün üzerine çıkmış, öyle ki; birine şeriatın konuyla ilgili görüşünü söylesen, delilleri getirip açıklasan, seni gericilikle, dîni zorlamakla, akrabalık ilişkilerini kesmekle ve iyi niyetler hakkında şüpheci olmakla suçlar. Amca, hala, dayı ve teyzenin kızlarıyla, kardeşin hanımı, amcanın hanımı ve dayının hanımıyla tokalaşmak, toplumumuzda su içmekten daha kolay bir hale gelmiştir. Oysa insanlar, şer’i açıdan olayın tehlikesine bakmış olsalar, böyle yapmazlar.

Mahrem olmayan kadınlarla tokalaşmak, kesinlikle câiz değildir.Tokalaşan kadın, ister genç olsun, isterse yaşlı olsun, hüküm aynıdır.Aynı şekilde tokalaşan erkek, ister genç olsun, isterse çok yaşlı olsun, hüküm aynıdır. Çünkü bu davranış, her iki taraf için de büyük fitnedir.

Nitekim Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- bu konuda şöyle buyurmuştur:

))

َ َ ﻷ

ْ



ُ

ْ ﻓ

َ ﻄ

َ ﻌ ِﻓﻲ ﻦ

َ 

ْ

ِ

€

َ َ

ِﺪ ﺣ

ُ ﻛ

ْ ﻢ

ِ ﺑ ِﻤ

ْ

َ

ٍﻂ ﻴ ِﻣ

ْ

َ ﺣ ٍﺪﻳ ِﺪ

َ

ٌ ْ ﺧ ﻴﺮ

ƒ ُ َ ِﻣ

ْ

َ ْ



َ

B ﻓ

َ



ْ ﻣ

َ

َ ً



َ ﻻ

َ

ﺗ ِﺤ B

ُّ ﻞ

ƒ ُ َ ((.

ﻊﻣﺎﻟﺠ ﺢﻴﺤﺻ ﻓﻲ kﺎﻛﻷ ﻪﺤﺤﺻ* ﻘﻲﻬﻴﻛ* kﺒﺮﻄﻟ A* ] [

"Sizden birinizin başına demirden bir iğne batırılması, kendisine helal olmayan

"Sizden birinizin başına demirden bir iğne batırılması, kendisine helal olmayan

"Sizden birinizin başına demirden bir iğne batırılması, kendisine helal olmayan

"Sizden birinizin başına demirden bir iğne batırılması, kendisine helal olmayan (yabancı) bir kadına dokunmasından daha hayırlıdır."bir kadına dokunmasından daha hayırlıdır."bir kadına dokunmasından daha hayırlıdır."bir kadına dokunmasından daha hayırlıdır."1111

Şüphe yok ki namahrem bir kadınla tokalaşmak, elin zinâsıdır.

Nitekim Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- bu konuda şöyle buyurmuştur:

ِﻳﻰ ْﺰَﻳ ُ‰ْﺮَﻔْﻟَ* >ِﺎَﻴِﻏْﺰَﺗ ِ َ )) ﻼ ْ

ﺟِّﺮﻟَ* > ِﺎ َ ﻴِﻏْﺰ َ

ﺗ ِ َﺪَ ْVَ* >ِﺎَﻴِﻏْﺰَﺗ ِﺎَﻨْﻴَﻌ ْ ﻟ َ

 (( .

kﺎﻛﻷ ﻪﺤﺤﺻ* ﺪﺣﻤ A* ]

[

1 Taberânî ve Beyhakî, Ma'kal b. Yesar'dan rivâyet etmiş, Elbânî de 'Sahîhu'l-Câmi'; hadis no: 5045'de hadis sahihtir, demiştir.

(12)

12 12 1212

""""İki göİki göİki göİki göz zinâ eder, iki el zinâ eder, iki ayak zinâ eder, ferc z zinâ eder, iki el zinâ eder, iki ayak zinâ eder, ferc z zinâ eder, iki el zinâ eder, iki ayak zinâ eder, ferc (cinsiyet uzvu) zinâ eder.z zinâ eder, iki el zinâ eder, iki ayak zinâ eder, ferc zinâ eder.zinâ eder.zinâ eder.""""1111 Muhammed -sallallahu aleyhi ve sellem-'den daha temiz kalpli birisi var mıdır?

Buna rağmen o şöyle buyurmuştur:

َqﺎ ﺴ َ ِّ ))

ﻨﻟ ُﺢِﻓﺎ َﺻ ُ َ

ﻻ ِّ

kِ&

(( .

ﻻ ﻪﺤﺤﺻ* ﺪﺣﻤ A* ] kﺎﻛ

[

""""Şüphesiz ben, kadınlarla musafaha etmem/tokalaşmam."Şüphesiz ben, kadınlarla musafaha etmem/tokalaşmam."Şüphesiz ben, kadınlarla musafaha etmem/tokalaşmam."Şüphesiz ben, kadınlarla musafaha etmem/tokalaşmam."2222 Yine, o şöyle buyurmuştur:

ِqﺎ ﺴ َ ِّ ))

ﻨﻟ Mِﺪ ْ ﻳ َ

ﺲَﻣ ُّ َ َ

ﻻ ِّ

kِ&

(( .

kﺎﻛﻷ ﻪﺤﺤﺻ* ﻴﺮﺒﻜﻟ ﻓﻲ kﺒﺮﻄﻟ A* ] [

""""Ben, kesinlikle kadınların eline dokunmam.Ben, kesinlikle kadınların eline dokunmam.Ben, kesinlikle kadınların eline dokunmam.Ben, kesinlikle kadınların eline dokunmam.""""3333

Âişe’den -Allah ondan ve babasından râzı olsun- rivâyet olunduğuna göre o şöyle demiştir:

َ* َ ))

ِŒِﷲ ﻻَ*

ِpﻮ ُ ﺳ  َ ُ

ﺪ َ ﻳ ْ

ﺖ 

ﺴ َ ﻣ ﺎ َ

ﻣ >

 ِﷲ

ﻦ ُ ﻬ ُ

ﻌِﻳﺎB َ ﺒ ُ

ﻓ ُ ﻪB 

ﻧ َ ﻛ َ ْ

ﻴﺮB َ ﻟ ُّ

ﻂB َ ﻗ ٍ َ

َﺮB ْ ﻣ َ

ﺪB َ ﻳ

ِ, َ َ ﻜﻠﺎ ْ

ﻟﺎِﺑ (( .

ﻢﻠﺴﻣ A* ]

[

""""Hayır! Allah’a yemîn olsun ki, Rasûlullah Hayır! Allah’a yemîn olsun ki, Rasûlullah Hayır! Allah’a yemîn olsun ki, Rasûlullah Hayır! Allah’a yemîn olsun ki, Rasûlullah ----sallallahu aleyhi sallallahu aleyhi sallallahu aleyhi sallallahu aleyhi ve sellemve sellemve sellem----'in eli ve sellem'in eli 'in eli 'in eli (mahremi olmayan) bir kadının eline kesinlikle dokunmamıştır. O, kadınlarla sadece sözlü bir kadının eline kesinlikle dokunmamıştır. O, kadınlarla sadece sözlü bir kadının eline kesinlikle dokunmamıştır. O, kadınlarla sadece sözlü bir kadının eline kesinlikle dokunmamıştır. O, kadınlarla sadece sözlü olarak beyatleşirdi.

olarak beyatleşirdi.olarak beyatleşirdi.

olarak beyatleşirdi.""""4444

Erkek kardeşleriyle tokalaşmamaları halinde saliha eşlerini boşamakla tehdit eden insanlar, Allah’tan korksunlar!..

Şunu da bilmek gerekir ki (eldiven giymek gibi) araya engel koymak ya da elbisenin altından tokalaşmak, bir şey değiştirmez.Her iki şekilde de musafaha/tokalaşma haramdır.

Soru:

Yabancı bir kadınla haram olan başbaşa kalma şekli nasıldır? Bir erkeğin, insanların gözlerinden uzakta yabancı bir kadınla bir evde başbaşa kalması mıdır? Yoksa bir erkeğin, insanların gözleri önünde de olsa yabancı bir kadınla başbaşa kalması mıdır?

1 Ahmed Müsned: 1/412; Bkz. "Sahîhu’l-Câmi'", hadis no: 4126.

2 Ahmed Müsned: 6/357; Bkz. Sahihu’l-Cami: 2509.

3 Taberânî, el-Mu'cemu'l-Kebir: 24/342; Bkz. "Sahîhu’l-Câmi'", hadis no: 7054 ve el-İsâbe: 4/354 (Dâru’l-Kitabil-Arabî Baskısı)

4 Müslim: 3/1489.

(13)

13 13 1313

Cevap:

Dînen haram olan başbaşa kalma hali, bir erkeğin, bir evde insanların gözlerinden uzakta, yabancı bir kadınla sadece başbaşa kalması değildir. Aksine bir erkeğin, yabancı bir kadınla tek başına kalması hali; kadının erkeğe, erkeğin de kadına fısıldaşması, aralarında konuşmaların cerayan etmesi, konuşmalarını işitmeseler bile insanların gözleri önünde başbaşa kalmalarıdır. Bu olay, ister havada, ister otomobilde, ister evin terasında olsun, farketmez.Çünkü bir erkeğin, yabancı bir kadınla başbaşa kalmaktan yasaklanması, bu durumun zinâya sebep olmasından dolayıdır. Dolayısıyla bu anlam bulunan her başbaşa kalma, randevu almak için bile olsa, insanlardan uzakta olan başbaşa kalma hükmündedir.





                     

Referanslar

Benzer Belgeler

davranıştır, doğru bir tokalaşma biçimi değildir... Samimi

Hattuşili bir tür soylular meclisi olan Pankuş’ un üyelerine, önce evlat edinerek veliaht ilan ettiği ve iyiliği için her şeyi yaptığı (kendisi ile aynı adı taşıyan)

Afyon, Emirdağ’da yakın zamana kadar kullanılan ve bir örneği müze için satın alınan topakev, bin yılı aşkın bir süredir Türklerle Mo­ ğolların

Yapılan istatistiksel analizde yaş ile AP yöntemi kullanma durumu arasında istatistiksel olarak önemli fark olduğu, 18-27 yaş grubunda olan erkeklerin yöntem kullananlar arasında

Bu amaçla yap›lan iki çal›flmada evre I,II küçük hücre d›fl› akci¤er kanserin- de (KHDAK) patolojik tan› ile operasyon aras›nda geçen sürenin k›sa ve uzun

Asıl ismi Mehmet Ziya olan Gökalp 1876 da doğdu, idadiyi bitirdikten sonra amcası Habib efendiden arapça ve farsça, kendi kendine de fransızca

Kimileri de «Fikret Muallâ, modasına» uyarak bir tabloya sahip ol­ m ak merakı içinde mutlu

Bu çalışmada, klasik dönem Osmanlı eğitim sistemi, Tanzimat dönemi reformlarının eğitime yansımaları, Osmanlı Devleti‘nde kız öğretmen okulları