Kırşehir Seyfe Gölü Sürdürülebilir Turizm Gelişme Çalışması

(1)

T.C. AHİLER KALKINMA AJANSI (AHİKA)

TR 71 BÖLGESİ SEYFE GÖLÜ

SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM GELİŞME ÇALIŞMASI

BELDA LTD

2016

(2)

i

İÇİNDEKİLER

1. SEYFE VE KIRŞEHİR’E İLİŞKİN ÖZELLİKLER ... 2

1.1. Alt –Coğrafya Beşeri Coğrafyası, ... 2

1.2. Topografik Özellikler, Yükseklikler ... 2

1.3. İklim ve Meteorolojik Özellikler ... 2

1.4. Ulaşım ve Bağlantılar Sistemi ... 3

1.5. Su Kaynakları ve Seyfe Gölünün Hidrolojik Beslenmesi ... 3

1.6. Vejetasyon... 5

1.7. Biyolojik Özellikler ... 7

1.8. Sosyo-Ekonomik Özellikler ... 8

2. SEYFE GÖLÜ SULAK ALAN YÖNETİM PLANI’NIN DEĞERLENDİRİLMESİ ... 12

2.1 Sorun Analizi ...12

2.2 İdeal Hedef, Uygulama Hedefleri, Faaliyetler ve Faaliyet Planları ...14

2.2.1 Eko-Turizmle İlgili Öngörüler ve Gelişmeler ...16

2.2.2 Yönetim Planı Uygulamasına İlişkin Değerlendirmeler ...17

2.2.2.1 Günümüze Dek Gerçekleştirilen Faaliyetler ve Etkileri ...17

2.2.2.2 Devam Eden Faaliyetler ve Gelinen Durum, ...20

2.2.2.3 Gerçekleşen/Sürdürülen ve Gerçekleştirilemeyen Faaliyetlerin Hedeflerin Başarılmasına Olan Katkıları ...25

2.2.2.4 Gerçekleşmeyen Faaliyetler Nedeniyle Ortaya Çıkan veya Çıkması Muhtemel Olumsuz Sonuçlar ve Öneriler ...33

3. SEYFE GÖLÜ SULAK ALAN YÖNETİM PLANI ÇERÇEVESİNDE TURİZM ODAKLI KALKINMA MODELİNİN BELİRLENMESİ VE PROJELENDİRİLMESİ ... 34

3.1. Yaklaşımın Ana Hatları ...34

3.2. Eko-Turizm Gelişmesinin Temel Eksenleri...34

3.2.1. Turizm Odaklı Kırsal Kalkınma Modelinin Kurulması ...35

3.2.2. Öncü Turizmci Programları ...35

3.2.3. İnsan Kaynaklarını Geliştirme ve Kapasite Artırımı ...36

3.2.4. Mekansal Gelişme Öngörüleri ...39

3.2.4.1. Ayrıntılı Mekansal Düzenleme Plan ve Proje Öngörüleri ...39

3.3. Eylem Planı ve Ayrıntılı Açıklamalar ...44

EKLER ... 55

EK 1- Seyfe Gölü Yönetim Planı Alt Projesi- Seyfe Gölü Ramsar Alanı Sorun Ağacı Analizi ... 56

EK 2- Seyfe Gölü Yönetim Planı Alt Projesi-Sulak Alan Koruma Bölgeleri Haritası .. 61

EK 3 Seyfe Gölü Eko-Turizm Olanaklarının Kırşehir İli Turizm Potansiyel ve Ürünleri ile Bütünleşmesi ... 62

EK 4 - Seyfe Gölü Mekansal Düzenlemelerinde Kullanılması Öngörülen Yol Kaplamaları ve Mobilya Detayları ... 65

FOTOĞRAFLAR DİZİNİ

Fotoğraf 1. 1: Halofitik Vejetasyon Örneği ... 6

Fotoğraf 1. 2: Halofitik Vejetasyon Örneği ... 6

Fotoğraf 1. 3: Step Vejetasyon Örneği ... 7

(3)

ii

Fotoğraf 1. 4: Çayır Vejetasyonu Örneği ... 7

Fotoğraf 2. 1: Seyfe Gölü ve Çevresi ...18

Fotoğraf 2. 2: Seyfe Gölü ve Çevresi ...19

Fotoğraf 2. 3: Kuş Gözlem Kulesi ...19

Fotoğraf 3. 1: Bir Örnek Olarak Doğal Çevre ve Yaya Yolu ...41

Fotoğraf 3. 2: Bisiklet Parkına Bir Örnek ...42

Fotoğraf 3. 3: Seyfe Gölü Kıyıları ...43

GRAFİKLER DİZİNİ

Grafik 1. 1: Mucur İlçesi 1965-2015 Yılları Arası Nüfus Değişimi ... 9

Grafik 1. 2: Seyfe Gölü Çevresindeki Köylerin Nüfus Değişimleri ...10

Grafik 2. 1: 2013, 2014 ve 2015 Yılları Seyfe Gölü’nü Ziyaret Eden Kişi Sayıları ...21

Grafik 2. 2: 2013, 2014 ve 2015 Yılları Seyfe Gölü’nü Ziyaret Eden Araç Sayıları ...21

ŞEKİLLER DİZİNİ

Şekil 2. 1: Seyfe Gölü Tanıtım Kitapçık Kapağı ...22

Şekil 2. 2: Seyfe Gölü Tanıtım Broşürü ...23

Şekil 3. 1: Seyfe Gölü Batısı Gölet Kenarı Yaya ve Bisiklet Yolu Önerisi ...40

Şekil 3. 2: Seyfe Gölü için Öngörülen Yaya ve Bisiklet Yolu Güzergahı ...40

Şekil 3. 3: Seyfe Gölü için Öngörülen Yaya ve Bisiklet Yolu Güzergahı ...41

TABLOLAR DİZİNİ

Tablo 1. 1: Seyfe Kaynağı Yıllara Göre Debi Değerleri (lt/sn) ... 3

Tablo 1. 2: Horla Kaynağı Yıllara Göre Debi Değerleri (lt/sn) ... 4

Tablo 1. 3: Yenidoğanlı Kaynağı Yıllara Göre Debi Değerleri (lt/sn) ... 4

Tablo 1. 4: Horla Kaynağı 2015 Yılı Debi Değerleri ... 5

Tablo 1. 5: Seyfe Kaynağı 2015 Yılı Debi Değerleri ... 5

Tablo 1. 6: Mucur İlçesi 1965-2015 Yılları Arası Nüfus Değişimi ... 8

Tablo 1. 7: Seyfe Gölü Çevresindeki Köylerin Nüfus Değişimleri ... 9

Tablo 2. 1: Seyfe Gölü Ziyaretçi İstatistikleri ...20

Tablo 2. 2: Yönetim Planı Öngörüsü Hedef ve Faaliyetlerin Gerçekleşme Durumu ...26

Tablo 3. 1: Tanıtım Konusunda Yapılması Öngörülenler ...45

Tablo 3. 2: Fiziki Yatırım Konusunda Yapılması Gerekenler ...46

Tablo 3. 3: Kamuoyu Bilinçlendirme, Kapasite Artırımı Programları ve Eğitim Programları ...47

Tablo 3. 4: Tanıtım Konusunda Başarı Ölçümü ...50

Tablo 3. 5: Tanıtım Konusunda Başarı Ölçümü ...51

Tablo 3. 6: Fiziki Yatırımlar Konusunda Yapılması Gerekenler ...51

Tablo 3. 7: Kamuoyu Bilinçlendirme, Kapasite Artırımı Programları ve Eğitim Programları ...52

Tablo 3. 8: Risk Değerlendirmesi ve Yönetimi ...53

(4)

1

GİRİŞ

17.05.1994 tarih ve 21937 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren Ramsar Sözleşmesi (Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi) uyarınca ülkemiz, sınırları dahilinde bulunan bütün sulak alanların doğal yapısını ve ekolojijk dengesini korumayı, geliştirmeyi ve uygun bir şekilde yönetmeyi taahhüt etmiş bulunmaktadır. Bu doğrultuda ülkemizdeki uluslararası öneme sahip sulak alanların korunması, kirliliğin önlenmesi ve yönetim planlarının biran önce hazırlanmalarını öngören 24.07.2000 tarih ve 2000/1028 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı alınmış ve 24.08.2000 tarih ve 24150 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.

Seyfe Orta Anadolu’da doğal güzellikleri ve sahip olduğu kuş popülasyonu nedeniyle kuş cenneti olarak tanımlanan bir göldür.

Bir Ramsar Alanı olarak Seyfe Gölü’nün korunması ve Ramsar ilkelerine göre planlaması gerekmektedir. Bu planlama kapsamında Seyfe Gölü’nde sosyo-ekonomik kalkınma projeleri ortaya konup uygulamaya geçmeden önce mevcut durumunun ortaya konması gerekmektedir.

Seyfe Gölü Sulak Alan Yönetim Planı çerçevesinde; 2011-2015 yıllarını kapsayan durum analizleri detaylı bir şekilde yapılmıştır. Bu çalışma çerçevesinde bu durum analizi değerlendirilmiş ve sosyo-ekonomik yapıya ilişkin analizler büyük ölçüde yenilenmiştir. Bu bağlamda; ayrıca, alanın devreye alındığı tarihten bu yana yaşanan gelişmeler ya da ilerlemeler de değerlendirilmiştir.

Bu değerlendirmelerin ışığı altında; Seyfe Gölü ve yakın çevresinin eko-turizm açısından nasıl ele alınabileceği üzerinde çalışılmış ve öneriler geliştirilmiştir.

(5)

2

1. SEYFE VE KIRŞEHİR’E İLİŞKİN ÖZELLİKLER 1.1. Alt –Coğrafya Beşeri Coğrafyası,

İç Anadolu Bölgesi'nin Orta Kızılırmak Bölümü’nde yer alır. Yüzölçümü 6665 km²’dir. Kabaca bir paralel kenarı andıran ilin toprakları ülke topraklarının binde 8'i, İç Anadolu Bölgesi topraklarının yüzde 2,9'u kadar olup, yüzölçümü büyüklüğü bakımından 53. sıradadır. İlin matematiksel konumu, 38°50'-39°50' Kuzey enlemleri, 33°30'-34°50' Doğu boylamları arasındadır.

1.2. Topografik Özellikler, Yükseklikler

İl toprakları güney ve güneybatıda Kızılırmak, batı ve kuzeybatıda Kılıçözü Deresi, kuzey ve kuzeydoğuda Delice Irmağı, doğuda Seyfe Gölü çöküntü alanı ile çevrilidir.

Kırşehir, ortalama yüksekliği 1000 metreye ulaşan geniş bir yayla görünümündedir. Kırşehir Masif'i olarak da adlandırılan bu plato; bir kaç dağ kültesi ile engebeleşmiş, Kızılırmak, Delice ırmak ve kolları tarafından yarılmış dalgalı bir düzlüktür. Bu plato üzerinde Seyfe Gölü kapalı havzası yer alır. Yüksekliği 1500 metreyi aşan dağların sayısı oldukça azdır. İl topraklarının; % 64,5'i plato, % 17,2'si dağlık alan, % 18,3 ova ile kaplıdır.

Başlıca Dağları: Çiçekdağı Sıradağları, Kervansaray Dağları, Baranlı Dağları, Kargasekmez Dağı, Armutlu, Köpekli, Kızıldağ’dır.

Başlıca Ovaları: Malya Ovası’dır.

Başlıca Akarsuları: Kızılırmak, Kılıçözü Çayı, Sıddıklı Deresi, Değirmenözü, Delice Irmağı, Acıöz Çayı’dır.

Başlıca Gölleri: Seyfe Gölü, Hirfanlı Baraj Gölü, Çoğun Baraj Gölü’dür.

1.3. İklim ve Meteorolojik Özellikler

Kırşehir’de İç Anadolu Bölgesi’nde hakim olan tipik kara iklimi hüküm sürmektedir. Kışları soğuk ve sert, yazları sıcak ve kurak geçer. İlkbahar yağmurlu, sonbahar az yağmurludur. İç Anadolu’yu çeviren Toroslar ve Kuzey Anadolu sıradağları, Akdeniz’in ve Karadeniz’in ılıman iklimini iç kesimlere sokmamaktadır. Bu nedenle bölgede Doğu Anadolu Bölgesi’nde ki gibi (sürekli olmasa da) kara iklimi özellikleri görülür. Kışları soğuk ve yağışlı, yazları sıcak ve kuraktır. Gece ile gündüz, yaz ile kış arasında sıcaklık farkları büyüktür. İldeki yıllık sıcaklık ortalaması 11,3 °C, yıllık yağış miktarı ise 400 mm’den azdır.

(6)

3

1.4. Ulaşım ve Bağlantılar Sistemi

Kırşehir, bulunduğu konum itibariyle ülkemizin tam ortasında ulaşım yolları üzerinde ve Kapadokya Bölgesi’nin giriş kapısı durumundadır.

İç Anadolu Bölgesi’nin ortasında yer alan Kırşehir, doğudan batıya, kuzeyden güneye giden ülke ana karayolu ulaşım ağının üzerinde bulunması nedeniyle kolay ulaşılabilen bir ildir. İlin içerisinden geçen, doğu batı bağlantısını sağlayan, Kapadokya Bölgesi'nin girişini oluşturan Ankara-Kayseri Karayolu önemli arterlerden birisidir.

Kırşehir iline en yakın havalimanı 60 km mesafedeki Nevşehir Kapadokya havaalanıdır.

Kırşehir iline en yakın demiryolu 70 km mesafedeki Yerköy Yozgat hattıdır.

1.5. Su Kaynakları ve Seyfe Gölünün Hidrolojik Beslenmesi

Mucur ilçesinin kuzeyindeki Seyfe Gölü doğal bir göldür. Gölün beslenimi batı ve kuzeybatısındaki kaynaklar, dip kaynakları, drenaj alanındaki yüzeysel akış ve göl alanına düşen yağışlarla olmaktadır. Gölü besleyen önemli kaynaklar Seyfe, Horla ve Yenidoğanlı Kaynakları’dır.¹ Yenidoğanlı Kaynağı daha sonra niteliğini kaybetmiş olup, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Etüt, Planlama ve Tahsisler Dairesi Başkanlığı Rasatlar Şube Müdürlüğü verilerine göre 2010 tarihinden itibaren kaynakta ölçüm yapılmamıştır.

Seyfe Gölü Yönetim Planı çalışmalarında Seyfe Gölü kaynakları için debi değerleri Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Etüt, Planlama ve Tahsisler Dairesi Başkanlığı Rasatlar Şube Müdürlüğü’nden temin edilmiştir. Bu değerlerin yıllık ortalamaları aşağıdaki tablolarda verilmektedir. Yıllık ortalamalar hesaplanırken yıl içinde ölçülen debi değerlerinin toplamı 12’ye bölünmüştür. Yıl içinde 12’den fazla ölçüm yapıldığı durumlarda yıl içindeki toplam debi değeri toplam ölçüm sayısına bölünerek hesaplanmıştır.

Tablo 1. 1: Seyfe Kaynağı Yıllara Göre Debi Değerleri (lt/sn)

Seyfe Kaynağı

1969 1970 1971 1972 1973 1974

373,17 268,42 184,92 167,00 74,50 48,67

1975 1976 1977 1978 1979 1980

67,83 90,17 117,83 - 126,25 97,33

1981 1982 1983 1984 1985 1986

- - - - - -

1987 1988 1989 1990 1991 1992

- 157,25 167,58

1993 1994 1995 1996 1997 1998

16,92 9,75 29,00 60,17 183,56

1999 2000 2001 2002 2003 2004

212,43 226,86 50,07 33,73 41,86 10,17

2005 2006 2007 2008

6,83 1,29 0,92 0,75

Kaynak: DSİ Genel Müdürlüğü Etüt, Planlama ve Tahsisler Dairesi Başkanlığı Rasatlar Şube Müdürlüğü, 2016

1 Bu hususta ayrıntılı açıklamalar (http://www.turkiyesulakalanlari.com/seyfe-golu-kirsehir/ sitesinde bulunmaktadır.

(7)

4 Seyfe Kaynağı’nda debi değerleri ortalaması 1969 yılında 373,17 lt/sn’dir. Bu değerler sürekli dalgalı bir seyir izlemiştir. 2008 yılında ise bu değer 0,75 lt/sn olarak ölçülmüştür.

Uzun süreli debi ölçülerine göre 1968 Ağustos ile 2008 Eylül ayları arasında ölçülen maksimum debi 562lt/ sn, minimum debi 1 lt/sn’dir.

Tablo 1. 2: Horla Kaynağı Yıllara Göre Debi Değerleri (lt/sn)

Horla Kaynağı

1969 1970 1971 1972 1973 1974

88.08 61.42 49.00 52.08 22.33 13.92

1975 1976 1977 1978 1979 1980

37.67 24.33 48.75 - 27.75 13.42

1981 1982 1983 1984 1985 1986

- - - - - -

1987 1988 1989 1990 1991 1992

- - - - - -

1993 1994 1995 1996 1997 1998

- - - - - -

1999 2000 2001 2002 2003 2004

- - 17.00 33.17 13.00 23.83

2005 2006 2007 2008

17.08 12.58 11.83 12.50

Horla Kaynağı’nda debi değerleri ortalaması 1969 yılında 88,08 lt/sn’dir. Bu değerler Seyfe kaynağına benzer biçimde dalgalı bir seyir izlemiştir. 2008 yılında debi 12,50 lt/sn olarak ölçülmüştür. Uzun süreli akım ölçülerine göre 1968 Ağustos ile 2008 Eylül ayları arasında ölçülen maksimum debi 227 lt/ sn, minimum debi 3 lt/sn’dir.

Tablo 1. 3: Yenidoğanlı Kaynağı Yıllara Göre Debi Değerleri (lt/sn)

Yenidoğanlı Kaynağı 2002 2003 2004

24.75 18.00 -

Yenidoğanlı kaynağı 2004 yılından 2008 yılına kadar kuru olarak ölçülmüştür. DSİ Genel Müdürlüğü Etüt, Planlama ve Tahsisler Dairesi Başkanlığı Rasatlar Şube Müdürlüğü’nden alınan verilere göre Yenidoğanlı kaynağında 2010 yılından itibaren ölçüm yapılmamaktadır.

Seyfe ve Horla kaynaklarının 2015 yılı debi değerleri aşağıdaki tablolarda yer almaktadır.

(8)

5 Tablo 1. 4: Horla Kaynağı 2015 Yılı Debi Değerleri

Tarih Debi (lt/sn) Ölçü Değeri

09.12.2015 0 çok iyi (%2)

06.11.2015 0 çok iyi (%2)

08.10.2015 0 çok iyi (%2)

04.09.2015 0 çok iyi (%2)

17.08.2015 0 çok iyi (%2)

09.07.2015 16 çok iyi (%2)

01.06.2015 26 çok iyi (%2)

20.05.2015 16 çok iyi (%2)

07.05.2015 18 çok iyi (%2)

21.04.2015 29 çok iyi (%2)

01.04.2015 5 çok iyi (%2)

12.03.2015 0 çok iyi (%2)

09.02.2015 0 çok iyi (%2)

13.01.2015 0 çok iyi (%2)

Tablo 1. 5: Seyfe Kaynağı 2015 Yılı Debi Değerleri Tarih Debi (lt/sn) Ölçü Değeri

09.12.2015 0 çok iyi (%2)

06.11.2015 0 çok iyi (%2)

08.10.2015 0 çok iyi (%2)

04.09.2015 0 çok iyi (%2)

17.08.2015 0 çok iyi (%2)

09.07.2015 7 çok iyi (%2)

01.06.2015 1 çok iyi (%2)

20.05.2015 2 çok iyi (%2)

07.05.2015 1 çok iyi (%2)

21.04.2015 0 çok iyi (%2)

01.04.2015 0 çok iyi (%2)

12.03.2015 0 çok iyi (%2)

09.02.2015 0 çok iyi (%2)

13.01.2015 0 çok iyi (%2)

Seyfe Kaynağı’nın 2015 yılı debi değeri ortalaması 0,78 lt/sn olarak hesaplanmıştır. Horla Kaynağı’nın ise 2015 yılı debi değeri ortalaması 7,85 lt/sn’dir. Her iki kaynağın da debi değerleri geçmiş yılların debi ortalamalarına göre azalmaktadır.

Bu bilgilerin yanı sıra alan içerisinde sulamada kullanmak veya drenaj amaçlarıyla kazılarak açılmış birçok adi kuyunun bulunduğu arazi çalışması sırasında tespit edilmiştir. Seyfe Gölü civarında ve beslenme havzası içerisinde adi kuyu sayılarının binlerle ifade edildiği yerel yetkililer tarafından dile getirilmiştir.

1.6. Vejetasyon

Bu bölüm oluşturulurken, Seyfe Gölü Yönetim Planı (2011-2015) çalışmasından yararlanılmıştır.

(9)

6 Seyfe Gölü ve çevresinde 3 baskın vejetasyon tipi bulunmaktadır. Bunlar aşağıda açıklanmaktadır.

1. Halofitik Vejetasyon: Halofitler toprakta az veya çok bulunan tuz yoğunluğuna karşı dayanıklı, donuk renkli, otsu yaprak tipine sahip bitkilerdir.

2. Step Vejetasyonu: Seyfe Gölü kuzeyinde yer alan Malya Devlet Üretme Çiftliği sahasının büyük bir kısmında step vejetasyonu mevcuttur.

3. Çayır Vejetasyonu, Bu vejetasyon tipi Karaçayır mevkiinde eğimsiz ve geniş sulak alanda yer almaktadır.

Fotoğraf 1. 1: Halofitik Vejetasyon Örneği

Kaynak: Seyfe Gölü Yönetim Planı (2011-2015), BELDA LTD, Ankara

Fotoğraf 1. 2: Halofitik Vejetasyon Örneği

(10)

7 Fotoğraf 1. 3: Step Vejetasyon Örneği

Fotoğraf 1. 4: Çayır Vejetasyonu Örneği

1.7. Biyolojik Özellikler

Bu bölüm oluşturulurken, Seyfe Gölü Yönetim Planı (2011-2015) çalışmasından yararlanılmıştır.

Flora Analizi

Seyfe Gölü Yönetim Planı arazi çalışmalarında 65 familyaya ait 237 cins, 385 tür, 3 alt tür ve 2 varyete tespit edilmiştir. Bunlardan 52’si endemik bitki türü olup, toplanan bitkiler, Hacettepe Üniversitesi Hasan Peşmen Herbaryumunda koruma altına alınmıştır.

(11)

8 Fauna Analizi

Seyfe Gölü ve çevresinde yaşayan İkiyaşamlılar (Amphibia), Sürüngenler (Reptilia), Kuşlar (Aves) ve Memeli hayvanlar (Mammalia) sınıflarına bağlı türler bu başlık altında özet olarak açıklanmaktadır.

İkiyaşamlılar (Amphibia)

Seyfe Gölü ve çevresinde 2 amfibi türü tespit edilmiştir.

Sürüngenler (Reptilia)

Seyfe Gölü ve çevresinde 8 sürüngen türü tespit edilmiştir.

Kuşlar

Seyfe Gölü barındırmış olduğu kuş türlerinin sayılarının fazla olması nedeniyle büyük önem taşımaktadır. Son dönemlerde su ile ilgili yaşanan problemler Seyfe Gölü’nün bu özelliğini yitirmesine yol açmaktadır.

Memeliler

Seyfe Gölü ve çevresinde 11 memeli hayvan türünün yaşamakta olduğu belirlenmiştir.

Bunlardan 5’i kemirgen, 3’ü yırtıcı memeli, 1’i tavşan, 1’i kirpi ve 1’i de çift toynaklı türüdür.

1.8. Sosyo-Ekonomik Özellikler

Seyfe Gölü Mucur ilçe sınırlarında, Mucur ilçe merkezinin 25 km kuzeyinde yer almaktadır.

En yakın yerleşim yerleri çevresinde bulunan Seyfe, Gümüşkümbet, Yazıkınık, Budak, Kızıldağ ve Eskidoğanlı köyleridir.

Mucur ilçe merkezi ve gölün çevresinde bulunan yerleşimlerin nüfuslarına ait tablo ve grafikler aşağıda yer almaktadır.

Tablo 1. 6: Mucur İlçesi 1965-2015 Yılları Arası Nüfus Değişimi

Yerleşim Yeri 1965 1970 1975 1980 1985 1990 2000 2007 Mucur Merkez 5.683 8.004 9.398 9.205 10.545 11.119 14.676 11.984 Yerleşim Yeri 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Mucur Merkez 12.197 12.276 12.321 12.402 12.444 12.498 12.782 12.741 Kaynak: TÜİK, 2016

(12)

9 Grafik 1. 1: Mucur İlçesi 1965-2015 Yılları Arası Nüfus Değişimi

1965 1970 1975 1980 1985 1990 2000 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Nüfus 5,683 8,004 9,398 9,205 10,545 11,119 14,676 11,984 12,197 12,276 12,321 12,402 12,444 12,498 12,782 12,741 -

2,000 4,000 6,000 8,000 10,000 12,000 14,000 16,000

Kişi Sayısı

Mucur İlçe Merkezi Nüfus Değişimi

Tablo 1. 7: Seyfe Gölü Çevresindeki Köylerin Nüfus Değişimleri

Yerleşim Yeri 1965 1970 1975 1980 1985 1990 2000 2007

Budak 494 403 362 358 396 341 206 122

Eskidoğanlı 417 453 435 405 442 374 343 271

Gümüşkümbet 574 513 500 415 425 338 243 175

Kızıldağ 1.049 1.233 1.350 1.395 1.481 1.375 2.194 1.111

Seyfe 238 265 215 231 248 193 144 115

Yazıkınık 541 356 362 289 265 213 157 142

Yerleşim Yeri 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Budak 133 120 123 122 119 133 131 131

Eskidoğanlı 258 227 219 213 201 204 203 203

Gümüşkümbet 199 188 176 178 173 174 171 180

Kızıldağ 1.049 1.035 1.013 962 927 915 855 826

Seyfe 137 130 135 130 117 116 121 126

Yazıkınık 125 134 118 99 103 137 140 125

Kaynak: TÜİK, 2016

(13)

10 Grafik 1. 2: Seyfe Gölü Çevresindeki Köylerin Nüfus Değişimleri

1965 1970 1975 1980 1985 1990 2000 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Budak 494 403 362 358 396 341 206 122 133 120 123 122 119 133 131 131

Eskidoğanlı 417 453 435 405 442 374 343 271 258 227 219 213 201 204 203 203

Gümüşkümbet 574 513 500 415 425 338 243 175 199 188 176 178 173 174 171 180

Kızıldağ 1,049 1,233 1,350 1,395 1,481 1,375 2,194 1,111 1,049 1,035 1,013 962 927 915 855 826

Seyfe 238 265 215 231 248 193 144 115 137 130 135 130 117 116 121 126

Yazıkınık 541 356 362 289 265 213 157 142 125 134 118 99 103 137 140 125

- 500 1,000 1,500 2,000 2,500

Kişi Sayısı

Seyfe Gölü Çevresindeki Köylerin Nüfus Değişimi

Seyfe Gölü çevresindeki köylerin tamamında nüfus azalmaktadır. Mucur ilçe merkezi nüfusu ise yalnızca Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi’ne geçilen 2007 yılında düşmüş, bunun dışındaki yıllarda daima artmıştır.

Seyfe Gölü Yönetim Planı Alt Projesi çalışması için yapılan araştırmalar ile Seyfe Gölü çevresinde yaşayanların sosyo-ekonomik özellikleri, yönetim planına ilişkin görüşleri ile göl ve çevresine ilişkin düşüncelerinin tespiti için anket yapılmış, çok sayıda kişinin görüşleri alınmıştır.

Anket yapılan hanelerde yaşayan nüfusun büyük çoğunluğunun çalışma çağında olduğu, eğitim yönünden ise ilkokul mezunlarının % 52,6 ile en yüksek orana sahip olduğu belirlenmiştir. Okuma yazma bilmeyenlerin oranının ise % 3,1 olduğu görülmüştür.

Seyfe Gölü ile ilgili Seyfe Gölü Yönetim Planı kapsamında bulunan sorunlar aşağıdaki şekildedir:

 Göl çevresindeki kurutma kanalları,

 Kaçak yeraltı kuyuları,

 Göllerin su kaynaklarıyla yeterince beslenememesi

 Göllerin beslenme kaynaklarının önünün kesilmesi (Tahliye kanalları içine pancar sulaması için yığma set ve bentlerin yapılması),

 Göl suyunda kirliğin meydana gelmesi,

 Yeraltı suyunun aşırı ve bilinçsiz kullanımı,

 Kuraklık,

 Eskidoğanlı köyündeki ruhsatlı kuyulardan pancar zamanı aşırı su çekilmesi,

 Göl çevresindeki alanların tarım alanlarına dönüştürülmesi,

 Göldeki su miktarının azalması, buna bağlı olarak nemin azalması ve bu durumun tarımsal verimi azaltması,

 Alternatif ürün bulmadaki sorunlar,

 Hayvancılıktan elde edilen gelirin az olması,

(14)

11

 Bilinçsiz gübre ve ilaç kullanımı,

 Katı atıkların vahşi depolanması,

 Yöre halkının çevre bilinci konusunda bilinçsizliği ve eğitimsizliği ve

 Biyolojik çeşitlilikte kayıplardır.

Bu çalışmanın yanı sıra Ahi Evran Üniversitesi Çevre Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürlüğü Seyfe Gölü mevcut durumu ile ilgili bir basın açıklaması yapmıştır. Bu açıklamada Seyfe Gölü’nü tehdit eden etmenlerin başında sulak alanın kullanım şekline bağlı hataların yer aldığı belirtilmiştir. Gölün mevcut durumunun bütünsel olarak korunması için belirlenen sorunlar Seyfe Gölü Yönetim Planı’nda belirlenen sorunlara benzer olup, aşağıdaki görüşler oluşturulmuştur.

1. Çok su kullanımını gerektiren geleneksel sulama yöntemlerinin yerine daha ekonomik sulama sistemleri ile daha az su gerektiren tarım ürünleri teşvik edilmesi,

2. Gölün doğal güzelliklerinden, özellikle de kuş potansiyelinden yararlanılarak doğa turizmi, kuş turizmi veya daha genel anlamda eko-turizm alanlarında alternatif gelir kaynakları oluşturulması,

3. Suyun kaçak kullanımının önlenmesi, gölün farklı kaynaklardan beslenmesi, göle su ulaştıran kanalların temizlenmesi, kuyu suyu açma alışkanlığının ivedilikle terkedilmesi, daha fazla kirlenmenin önüne geçilmesi, alternatif içme suyu kaynaklarının bulunması, ürün deseninde ve sulama yöntemlerinde değişikliğe gidilmesi vb. hususlarda kararlar alınarak uygulamaya konulması gerekliliği belirtilmiştir.

Bunlara ek olarak; “TR 71 Bölgesi Seyfe Gölü Sürdürülebilir Turizm Gelişme Çalışması”

kapsamında Göl ve yakın çevresi pek çok kez ziyaret edilmiş, Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürlüğü yetkilileri ve görevlileri başta olmak kamu kesimi yetkilileri, Sivil Toplum Kuruluşları ve yöre halkı ile son gelişmeler ve beklentiler görüşülmüştür. Eko-turizm öngörüleri bu görüşler doğrultusunda hazırlanmıştır.

(15)

12

2. SEYFE GÖLÜ SULAK ALAN YÖNETİM PLANI’NIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Bu bölümde yer alan açıklama ve değerlendirmeler büyük ölçüde Seyfe Gölü Yönetim Planı (2011-2015) çalışmasından alınmıştır. Bunun temel nedeni bu çalışmanın eko-turizmi geliştirme çalışmalarında kullanılması gereken ana kaynak olması ve Seyfe Gölünü tüm bileşenler itibarıyla bütüncül olarak ele almasıdır. Diğer bir önemli neden Teknik Şartnamenin Yönetim Planının ayrıntılı biçimde değerlendirilmesini istemesidir.

Bu bağlamda Mevcut Sulak Alan Yönetim Planı; Teknik Şartname beklentileri doğrultusunda ve aşağıdaki hususları kapsayacak biçimde değerlendirilmiştir.

 Günümüze dek gerçekleştirilen faaliyetler ve etkileri,

 Devam eden faaliyetler ve gelinen durum,

 Gerçekleşen faaliyetlerin hedeflerin başarılmasına olan katkıları,

 Gerçekleştirilemeyen faaliyetler ve nedenleri

 Gerçekleşmeyen faaliyetler nedeniyle ortaya çıkan ya da çıkması muhtemel olumsuzlar.

Değerlendirme plan dâhilindeki ideal hedefin ve uygulama hedeflerinin başarılma durumları ve bu hedeflerin başarılması için planlanan faaliyetlerin gerçekleştirilme düzeylerini kapsamıştır.

2.1 Sorun Analizi

İlgi gruplarıyla yapılan görüşmeler sonucunda yaşadıkları sorunlar belirlenmiş, farklı çıkarlara sahip ilgi gruplarının ayrıntılı analizi yapılmış ve sorunların bileşenleri saptanmıştır.

Bunlara bağlı olarak alanda yaşanan sorunlar sınıflandırılmıştır.

Alanda ilgi grupları (paydaş) ile yapılan anketler, derinlemesine mülakatlar ve odak grup toplantıları sonucunda ortaya çıkan sorunlar, proje ekibi tarafından mevcut verilerle karşılaştırılıp tespitler yapılmıştır. Bu tespitler sonucu birbiri ile iç içe olan sorunlar, paydaşların aktardığı şekilde, sektörler başlığı altında incelenerek sınıflandırılmıştır. Yapılan sınıflandırmada kök nedene gidilerek oluşturulan faaliyetlerin temelden çözüme ulaşması amaçlanmıştır. Bu yöntemler sonucunda ortaya çıkan veriler, sorun analizi tablosunda verilmiştir.

Elde edilen verilerin doğruluğu tekrar alana gidilerek kontrol edilmiştir. Ulaşılan sonuçlar doğrultusunda da “Sorun Ağacı” oluşturulmuştur.

Sorun Analizine ilişkin Tablolar EK:1’de, Yönetim Planı ise EK:2’de gösterilmiştir.

“Kök Nedenler” de ayrı bir tablo halinde hazırlanmıştır. Kök nedenlerin ayrıntısı “Nedenler”

başlığı altında ele alınmış ve nihayet “Sorun”un kendisi tanımlanmıştır. Bunlar aşağıda sıralanmıştır.

(16)

13 Ana Sorun:

Seyfe Yönetim Planı’nda ana sorun tanımı aşağıdadır.

Sulak Alan Ekosisteminin Bozulması Kök Nedenler

Sulak alan ekosisteminin bozulması sorununun kök nedenleri aşağıda verilmiştir.

 Havza içerisindeki drenaj ve kurutma kanalları,

 Yöre halkının tarımsal sulamada yeterli bilgiye sahip olmaması,

 Su kaynaklarının tek elden yönetilmemesi,

 Avcılığı denetleyecek mekanizmanın yeterli olmayışı,

 Avcıların bilinçsiz olması,

 Bilinçsiz zirai ilaç kullanımı,

 Altyapıya yeterli kaynak aktarılmaması,

 Göl alanı içerisinde yeni tarım alanlarının açılması,

 Tarım topraklarının miras yoluyla paylaşımı,

 Tarımsal faaliyetlerin giderek azalması,

 Tarımsal sulamadaki düzensizlik ve

 Tarımsal sulamada yanlış su yönetimidir.

Nedenler

Sulak alan ekosisteminin bozulması sorununun nedenleri aşağıda gösterilmiştir.

 Mikroklimatik özelliğin bozulması (Yağış azlığı, kuraklık),

 Doğal su akış rejiminin bozulması,

 Su kullanım dengesinin bozulması,

 Geleneksel ve adi sulama yöntemlerinin kullanımı,

 Yeraltı sularının kaçak kullanımı,

 Yerleşimlerin gölü besleyen kaynaklardan ve beslenme alanından aşırı miktarda su çekmesi,

 Kaçak ve kontrolsüz avcılık,

 Tarımsal kirliliğin etkisinin artması,

 Havza içerisindeki yerleşimlerin atık su arıtma sistemlerinin olmaması,

 Göl alanının giderek azalması,

 Yöre halkının göle dayalı doğrudan ekonomisinin olmaması,

 Yöre halkının koruma alanı hakkında yeterli bilgiye sahip olmaması,

 Köyler arasında kaynak kullanımında yaşanan eşitsizlikler,

 Yöre halkının gölü yeterince sahiplenmemesi,

 Tarımsal gelirin azalması,

 İşgücü potansiyelinin farklı alanlara kayması ve

 Alternatif geçim kaynaklarının olmamasıdır.

Sorunlar

Farklı konu ve sektörlere ilişkin sorunlar başlıklar olarak aşağıdadır.

 Suyun giderek azalması,

(17)

14

 Biyolojik çeşitliliğe müdahale,

 Suyun kirlenmesi,

 Sulak alan ekosistemine yönelik tahribat,

 Göle doğal kaynak olarak bakılmaması ve

 Sosyo-ekonomik yapının değişmesidir.

2.2 İdeal Hedef, Uygulama Hedefleri, Faaliyetler ve Faaliyet Planları

Yönetim Planı’nda yukarıdaki sorun ağacı analizleri dikkate alınarak saptanan ideal hedef, uygulama hedefleri ve bunlara bağlı faaliyetler aşağıda sistematik olarak sıralanmıştır.

Yönetim Planı 5 yıllık bir süre için hazırlanmıştır. Planın Ulusal Sulak Alan Komisyonu’nun onay tarihinden itibaren 5 yıllık bir süre için geçerli olacağı ve tarihlere göre 2015 yılı içerisinde gözden geçirilerek gerekli düzenlemeler yapılacağı ve 2. Beş Yıllık Plan ortaya çıkacağı planda belirtilmiştir. Seyfe Gölü Sulak Alan Koruma Bölgeleri ise Ulusal Sulak Alan Komisyonu’nca revize edilmediği sürece geçerli olacaktır.

Bilimsel çalışmalar ile elde edilen veriler ve yöre halkı ile yapılan toplantılar neticesinde alanın yönetilmesine ilişkin 1 ideal hedef, 5 uygulama hedefi ve bu hedeflere erişmek üzere 34 faaliyet belirlenmiştir.

İdeal Hedef

Seyfe Gölü’nün (Çevresindeki Sulak Alan Ekosistemleri İle Birlikte) Kendine Özgü Yaban Hayatı İle Yeniden Dünya Çapında Dikkat Çeken Zengin Bir Sulak Alan Haline Gelmesi

Uygulama Hedefi 1

2015 yılı Nisan ayı sonu itibarı ile Seyfe Gölü’nde su seviyesinin 1.114 m kotunda olmasının sağlanması,

Uygulama Hedefi 2

2015 yılı sonuna kadar alanda tarım, hayvancılık, rekreasyon gibi sosyo-ekonomik faaliyetlerin alanla uyumlu ve biyolojik çeşitliliği koruyacak şekilde yapılmasının sağlanması,

Uygulama Hedefi 3

2015 yılı sonuna kadar Seyfe Gölü sulak alan ekosistemindeki kuş çeşitliliğinin, popülasyonunun ve yaşam ortamlarının sürekliliğinin sağlanması,

Uygulama Hedefi 4

2015 yılına kadar alanın ulusal ve uluslararası ortamda tanınır bir alan haline gelmesinin sağlanması ve

Uygulama Hedefi 5

Yönetim Planı sürecinde katılımcı mekanizmaları güçlendirerek yöre halkının karar süreçlerine dahil edilmesinin sağlanmasıdır.

Uygulama Hedefi 1 2015 yılı Nisan ayı sonu itibarı ile Seyfe Gölü’nde su seviyesinin 1.114 m kotunda olmasının sağlanması için belirlenen faaliyetler aşağıda maddeler halinde verilmektedir:

(18)

15 Faaliyetler

1.1 2012 yılı sonuna kadar Gölü besleyen kaynakların her biri için su kullanım planını (mevcut içme suyu kullanımı ve sulama suyu kullanımı) hazırlamak,

1.2 Seyfe Gölü Sulak Alan Koruma Bölgeleri içinde yer alan keson kuyuları kapatmak, 1.3 Seyfe Gölü Sulak Alan Koruma Bölgeleri içinde yer alan ruhsatlı kuyulardan DSİ’nin öngördüğü miktardan daha fazla su kullanılmamasını sağlamak,

1.4 Seyfe Gölü Sulak Alan Koruma Bölgeleri içinde yer alan ruhsatsız kuyuların kapatılmasını sağlamak,

1.5 Seyfe Gölü Sulak Alan Koruma Bölgeleri içinde yeni kuyu açılmasını önlemek,

1.6 Mucur ve Karacaören Belediyelerinin İçme suyu temini için alternatif su kaynakları araştırmak,

1.7 Göl’ü besleyen kaynakların Göl’e ulaşımını sağlayabilmek için gerekli önlemleri almak, 1.8 Tarımsal faaliyetlerde kullanılan yerçekimi ile yapılan yüzey (salma, tava, vb.) sulama yöntemlerinin yerine basınçlı sulama sistemlerinin (yağmurlama, damlama) tercih edilmesini sağlamak,

1.9 Tahliye kanallarındaki suların Göl’e ulaşmasını sağlayacak proje ve uygulama olanaklarını araştırmak ve

1.10 Tahliye kanalları üzerine yapılan yığma set ve bentlerin kaldırılmasını sağlamak.

Uygulama Hedefi 2 2015 yılı sonuna kadar alanda tarım, hayvancılık, rekreasyon gibi sosyo-ekonomik faaliyetlerin alanla uyumlu ve biyolojik çeşitliliği koruyacak şekilde yapılmasının sağlanması için belirlenen faaliyetler aşağıda maddeler halinde verilmektedir:

Faaliyetler

2.1 Seyfe Gölü çevresinde iyi tarım uygulamalarını teşvik etmek,

2.2 Seyfe Gölü Çevresinde Toprak İşlemesiz Tarım Uygulamalarını teşvik etmek,

2.3 Seyfe Gölü yakınındaki hazine arazilerinin Çevre ve Orman Bakanlığına tahsis edilerek orman vasfına dönüştürülmesini sağlamak,

2.4 Çiftçiye tarımsal eğitim-yayım desteğini yaygınlaştırmak,

2.5 Tarımsal Kalkınma Kooperatifini eğer uygunsa etkin-işler hale getirmek, aksi durumda Sanayi ve Ticaret Bakanlığına bağlı yeni bir kooperatif kurulmasını sağlamak,

2.6 Havzadaki çiftçileri ÇATAK (Çevre Amaçlı Tarım Arazilerinin Korunması) Projesi konusunda bilinçlendirmek, verilen teşvikleri arttırma olanaklarını araştırmak ve Proje alanını genişletmek,

2.7 Yöre halkının ürettiği ürünlerin gelen ziyaretçilere pazarlanması amacı ile var olan kooperatifi etkin hale getirmek veya yeni bir kooperatif kurmak,

2.8 Yöre halkından tespit edilecek olanlara eko-turizm ve ev pansiyonculuğu konularında eğitim vermek, evlerde fiziksel iyileştirmeler yapmak ve

2.9 Göl çevresindeki kullanılmayan köy okullarının onarılarak köy konuk evlerine dönüştürülmesini sağlamak.

Uygulama Hedefi 3 2015 yılı sonuna kadar Seyfe Gölü sulak alan ekosistemindeki kuş çeşitliliğinin, popülasyonunun ve yaşam ortamlarının sürekliliğinin sağlanması için belirlenen faaliyetler aşağıda maddeler halinde verilmektedir:

(19)

16 Faaliyetler

3.1 Yönetim Planı süresince Seyfe Gölü ve çevresinde koruma ve kontrol mekanizmasını güçlendirmek,

3.2 Yönetim Planı süresince gerek yerel halkı gerekse avcıları bilinçlendirmek ve kaçak avcılığa engel olmak,

3.3 Seyfe Gölü Sulak Alan Koruma Bölgeleri içerisinde kalan doğal alanlarda yeni tarım alanı açılmasını önlemek ve

3.4 Yaralı ve hasta kuşlar için Yaban Hayatı Kurtarma ve Rehabilitasyon Merkezi kurulmasını sağlamak.

Uygulama Hedefi 4 2015 yılı sonuna kadar alanın ulusal ve uluslararası ortamda tanınır bir alan haline gelmesinin sağlanması için belirlenen faaliyetler aşağıda maddeler halinde verilmektedir:

Faaliyetler

4.1 Seyfe Gölü’nün tanıtımı için web sitesi kurmak ve işletmek,

4.2 Seyfe Gölü’nün tanıtımı için tanıtıcı materyaller (broşür, poster, kısa metrajlı film vb.) hazırlamak ve dağıtmak,

4.3 Sulak Alan kongresi düzenlemek,

4.4 “Seyfe Gölü Havzası Eko-turizm Faaliyet Planı” hazırlamak,

4.5 Seyfe Gölü’ne ilişkin e-kitaplık ve dokümantasyon merkezi kurmak,

4.6 Her yıl Kırşehir ve ilçelerini kapsayacak şekilde Seyfe Gölü konulu resim, şiir kompozisyon, fotoğraf, vb. yarışmalar düzenlemek ve

4.7 Her yıl Haziran ayında Seyfe Gölü Festivali düzenlemek.

Uygulama Hedefi 5 Yönetim Planı sürecinde katılımcı mekanizmaları güçlendirerek yöre halkının karar süreçlerine dahil edilmesi için belirlenen faaliyetler aşağıda maddeler halinde verilmektedir:

Faaliyetler

5.1 Seyfe Gölü Yönetim Planı Yürütme Komitesi kurmak ve görevlerini tanımlamak,

5.2 Yıllık ve 5 yıllık değerlendirme ve izleme konularında Yürütme Komitesi üyelerine eğitim vermek,

5.3 Seyfe Gölü ile ilgili bilgilerin toplandığı ve bu bilgilerin paylaşıldığı bir mekanizma kurmak 5.4 Yönetim Planı uygulamalarını 4 ayda bir ve yıl sonunda olmak üzere yürütme komitesi tarafından değerlendirmek.

2.2.1 Eko-Turizmle İlgili Öngörüler ve Gelişmeler

Bu uygulama hedeflerinden ve buna bağlı faaliyetlerden eko-turizmle ilgili olanları aşağıda gösterilmiştir.

(20)

17 Uygulama Hedefi 2

2015 yılı sonuna kadar alanda tarım, hayvancılık, rekreasyon gibi sosyo-ekonomik faaliyetlerin alanla uyumlu ve biyolojik çeşitliliği koruyacak şekilde yapılmasının sağlanması

Faaliyet 2.8 Yöre halkından tespit edilecek olanlara eko-turizm ve ev pansiyonculuğu konularında çalışmalar yapılması

Uygulama Hedefi 4

2015 yılı sonuna kadar alanın ulusal ve uluslararası ortamda tanınır bir alan haline gelmesinin sağlanması

Faaliyet 4.4 “Seyfe Gölü Havzası Eko-turizm Faaliyet Planı” hazırlamak

Bu hedef ve faaliyetlerde belirtilen tarihler, Yönetim Planı’nda belirtilen biçimde verilmiştir.

Uygulama hedefleri ve faaliyet bağlamında gerçekleşmeler aşağıda gösterilmiştir.

2.2.2 Yönetim Planı Uygulamasına İlişkin Değerlendirmeler

Genel bir ifade ile Yönetim Planı’nın su kaynaklarının ve biyo-çeşitliliğin korunması, tanıtım, çevre bilinci artırımı, sosyo-ekonomik yapıda iyileştirmeler ve eko–turizmin desteklenmesi gibi biyolojik ve toplumsal yapıya ilişkin öneriler büyük ölçüde gerçekleşmemiştir.

2.2.2.1 Günümüze Dek Gerçekleştirilen Faaliyetler ve Etkileri, Bunların Eko- turizm Açısından Değerlendirilmesi

Günümüze dek Seyfe Gölü kıyılarında ve yakın çevresinde özellikle mekansal düzenlemeler bağlamında olumlu adımlar atılmıştır.



Alan Düzenlemeleri

Alan düzenlemesi Seyfe Gölü ve çevresinde kaydedilen önemli uygulamalardan birisidir.

Seyfe Gölü’nde bulunan ziyaretçi merkezi önünde alan düzenlenmesi yapılmıştır. Bu uygulamalarla Göle gösterilen özen kamuoyuna açıklanmakta ve Sulak Alanının önemi daha anlatılmaktadır.

(21)

18 Fotoğraf 2. 1: Seyfe Gölü ve Çevresi

Kutu 1: Seyfe Gölü Ziyaretçi Merkezi önünde bir düzenleme yapılmıştır. Bu alanda yollar, kameriyeler, sıcak piknik için ocak ve maltızlar yerleştirilmiş, alan çimlendirilmiştir. Bu kesim yöre halkının ilgisini çekmiştir.

Buna benzer düzenlemelerin Seyfe köyünden başlamak üzere; diğer kırsal kesimlerde yapılmasının olanaklı olduğu değerlendirilmektedir. Köy sakinlerinden ev ve bahçesi uygun olanların, basit düzenlemelerle piknik alanları düzenleyebilecekleri, yerel yemekleri servis edebilecekleri düşünülmektedir.

Bu faaliyetleri gerçekleştirmek isteyen köy sakinlerine ziyaretçi ağırlama ve ikram/servis konularında eğitim verilmelidir.

Kutu 2: Benzer düzenlemeler, ikinci aşamada diğer kırsal yerleşmelerde yapılabilir.

Seyfe uygulaması bir örnek teşkil edecektir. Gelişmelere göre; Göl yakınlarında bulunan yerleşmelerde günübirlik, piknik amaçlı etkinlikler artabilir ve bir tür kırsal ve agro-turizm etkinliği görülebilir.

(22)

19 Fotoğraf 2. 2: Seyfe Gölü ve Çevresi



Kuş Gözlem Kulesi

Seyfe Gölü’nde Kuş Gözlem Kulesinin yapılması sonuçlandırılan bir diğer faaliyettir Gölün tanıtımı ve bilinirliğinin artırılması bağlamında önemli bir donatıdır.

Fotoğraf 2. 3: Kuş Gözlem Kulesi

Kutu 3: Seyfe Gölü önemli bir kuş cennetidir. Göl son yıllarda bu özelliğini değerlendirecek donatılara sahip olmuştur. Kuş Gözlem Kulesi bunlardan birisidir. Bu donatıların tanıtılması, doğaseverler tarafından etkin kullanımı önem taşımaktadır.

(23)

20

2.2.2.2 Devam Eden Faaliyetler ve Gelinen Durum,

Eko Turizmle İlgili Gelişmeler

Doğa Koruma ve Milli Parklar Kırşehir Şube Müdürlüğü ve Kırşehir il Kültür ve Turizm Müdürlüğü gibi kamu kuruluşlarının yanı sıra; Sivil Toplum Kuruluşları bu bağlamda;

SEYGED Faaliyetleri ile kırsal turizmi desteklemektedir. Bu bağlamda çalışmalar halen sürmektedir. Özellikle Seyfe köyünde bazı olumlu sonuçlar alındığı SEYGED tarafından açıklanmıştır. Özellikle Ziyaretçi Merkezi ziyaretçiler tarafından daha sık ziyaret edilmekte, bahçesinde piknik yapılmaktadır.

Seyfe Gölü’nü ziyaret eden kişi sayısı ve araç sayıları 2013-2015 yılları arasında dalgalı bir seyir izlemiştir. Ziyaretçi Merkezine gelen kişi sayısı 2013 yılında 4.853 iken bu sayı 2014 yılında 2.296 olmuştur. 2015 yılı sonuna kadar tutulan istatistiklere göre 4.726 kişi Seyfe Gölü’nü ziyaret etmiştir.

Seyfe Gölü’nü ziyaret eden araç sayıları ise 2015 yılında 2013 ve 2014 yıllarına oranla önemli bir artış göstermiştir.

Etkin bir tanıtımla bu sayıların artacağı değerlendirilmektedir.

Tablo 2. 1: Seyfe Gölü Ziyaretçi İstatistikleri

Aylar 2013 2014 2015 *

Kişi Sayısı Araç Kişi Sayısı Araç Kişi Sayısı Araç

Ocak 815 165 22 Yok Yok Yok

Şubat 870 180 25 Yok 58 17

Mart 895 185 131 Yok 162 55

Nisan 895 185 280 Yok 313 93

Mayıs 895 185 488 84 1.377 410

Haziran 50 Yok 424 99 582 247

Temmuz 45 Yok 163 45 592 173

Ağustos 35 Yok 500 133 753 293

Eylül 30 Yok 150 42 559 156

Ekim 30 Yok 113 23 271 101

Kasım 250 Yok Yok Yok 59 23

Aralık 43 Yok Yok Yok Yok Yok

Yıllık Toplam 4.853 900 2.296 426 4.726 1.568

Kaynak: Doğa Koruma ve Milli Parklar Kırşehir Şube Müdürlüğü Kayıtları

(24)

21 Grafik 2. 1: 2013, 2014 ve 2015 Yılları Seyfe Gölü’nü Ziyaret Eden Kişi Sayıları

- 500 1,000 1,500 2,000 2,500 3,000 3,500 4,000 4,500 5,000

2013 2014 2015

Kişi Sayısı 4,853 2,296 4,726

Kişi Sayısı

Yıllara Göre Seyfe Gölü'nü Ziyaret Eden Kişi Sayısı

Grafik 2. 2: 2013, 2014 ve 2015 Yılları Seyfe Gölü’nü Ziyaret Eden Araç Sayıları

- 200 400 600 800 1,000 1,200 1,400 1,600

2013 2014 2015

Araç Sayısı 900 426 1,568

Araç Sayısı

Yıllara Göre Seyfe Gölü'nü Ziyaret Eden Araç Sayısı

Tanıtımla ve Halkla İlişkiler Konusunda Gelişmeler

Tanıtım konusunda en önemli araç Seyfe Gölü Ziyaretçi Merkezi ve bu merkez kanalıyla yapılan tanıtım faaliyetleridir. Ayrıca; Kırşehir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün bazı

(25)

22 gurupları özel günlerde Seyfe Gölüne yönlendirmesi, geziler düzenlemesi tanıtım ve halkla ilişikler konusunda atılan adımlardır.

Benzer bir çalışma olarak; SEYGED kanalıyla, toplantı organizasyonu, yöneticilerin davet edilmesi biçiminde kısıtlı bir tanıtım ve halkla ilişkiler faaliyeti de ayrıca sürdürülmektedir.

Öte yandan, bazı okulların Ziyaretçi Merkezi’ne gelmeleri ve Göl hakkında aydınlatıcı bilgi almaları da bir diğer tanıtım faaliyetidir.

Doğa Koruma ve Milli Parklar Kırşehir Şube Müdürlüğü ile Kırşehir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün; broşür hazırlanması ve bastırılması, web sitesi konusunda önemli çalışmaları bulunmaktadır.

Ayrıca Ahiler Kalkınma Ajansı’nın (AHİKA) bir ihale kapsamında bu rapora konu olan çalışmaları bulunmaktadır.

Şekil 2. 1: Seyfe Gölü Tanıtım Kitapçık Kapağı

(26)

23 Şekil 2. 2: Seyfe Gölü Tanıtım Broşürü

(27)

24

(28)

25 Diğer Faaliyetler, Kırsal Gelişme ve Tarımsal Faaliyetler, Çevre ve Sulak Alan Koruma Faaliyetleri

Yönetim Planının esasını teşkil eden Çevre Koruma ve Sulak Alana ilişkin faaliyetler sürdürülmektedir.

Çiftçiye tarımsal verilmesi, eğitim-yayım desteğinin yaygınlaştırma faaliyetlerine devam edilmektedir. Benzer biçimde, kırsal ve toplumsal kalkınma faaliyetleri de sürdürülmeye çalışılmaktadır. Bunların bir kısmında önemli aşamalar kaydedilmiş, bir kısmında ise öngörülen gerçekleşme ve başarı düzeyine erişilememiş veya kısmen erilmiştir.

Bu hususta ayrıntılı bir değerlendirme Tablo formatında aşağıda yer almaktadır.

2.2.2.3 Gerçekleşen/Sürdürülen ve Gerçekleştirilemeyen Faaliyetler ve Hedeflerin Başarılmasına Olan Katkıları

Gerçekleştirilen faaliyetler Seyfe Gölü’nün tanıtımına ve bir Kuş Cenneti olarak ziyaretçi çekmesine olumlu katkılarda bulunmaktadır. Bununla birlikte gerçekleştirilen ve gerçekleştirilmekte olan faaliyetler Yönetim Planı öngörülerinin az bir kısmını kapsamaktadır.

Gerçekleştirilemeyenlerin başında; Seyfe Gölü öngörülen su seviyesine ulaşılamaması ve bunun altına düşülmemesi, gölü besleyen su kaynaklarının korunması, su miktarının azalmaması, su bütçesinin yapılması gibi hidroloji ağırlıklı konulardır.

Görece gelişme kaydedilen konuların başında ise; Gölün ziyaretçilere açılması, kıyıda bazı düzenlemelerin yapılması, donatıların artırılması ve eko-turizm ağırlıklı ziyaretlerin artmasıdır. Tanıtım konusunda da çalışmalar yapılmıştır ve halen sürmektedir.

Tarımsal faaliyetler ve kırsal kalkınma konusundaki çalışmalar da farklı birimlerce sürdürülmektedir.

Hidroloji konusundaki çalışmaların yetersizliği, Göldeki su seviyesinin düşmesi, su bütçesinin yapılamaması, aşırı su çekimi en büyük risklerdir. Bunlar iklim değişikliği ile bu risk daha artmaktadır.

Buna karşılık turizm ve tanıtım konusunda yapılanalar daha olumlu ve Yönetim Planının öngörülerine uygundur. Ziyaretçi sayısının artması ile Seyfe Gölünün daha iyi korunacağına inanılmaktadır.

Aşağıdaki Tablo: 2.2’de Seyfe Gölü Yönetim Planı’nda öngörülen Eylemlerin gerçekleşme durumlarına ilişkin ilişkin bir değerlendirme bulunmaktadır.

(29)

26 Tablo 2. 2: Yönetim Planı Öngörüsü Hedef ve Faaliyetlerin Gerçekleşme Durumu

UYGULAMA HEDEFİ-FAALİYET

ÇÖZÜM ORTAKLARI

GERÇEKLEŞME DURUMU *

GERÇEKLEŞMEME BAŞLANMAMA SEBEBİ/SEBEPLERİ *

GÖRÜŞ VE AÇIKLAMALAR * KİM YAPACAK KİMİNLE YAPACAK

1. 2015 yılı Nisan ayı sonu itibarı ile Seyfe

Gölü’nde su

seviyesinin 1.114 m.

kotunda olmasının sağlanması

1.1. 2012 yılı sonuna kadar Göl’ü besleyen kaynakların her biri için su kullanım planı ve bütçesi (mevcut içme suyu kullanımı ve sulama suyu kullanımı) hazırlamak

DSİ XII. Bölge Müdürlüğü

Ahi Evran Üniversitesi, YSAK,

Yerel sulama

organizasyonları (Gümüşkümbet-Seyfe Köyü Sulama Kooperatifi, Eskidoğanlı Sulama Kooperatifi)

Devam Ediyor

Göl’ü besleyen kaynakların her biri için su kullanım planı ve bütçesi (mevcut içme suyu kullanımı ve sulama suyu kullanımı) hazırlanması konusu DSİ XII.

Bölge Müdürlüğüne 09/07/2012 tarih ve 2562 sayılı yazı ile gönderilmiştir. Henüz çalışma gerçekleşmemiştir.

Alternatif olarak su bütçesinin

oluşturulmasına ait, 2015 yılında 2015/1 nolu MSAK kararları 2’de; “Seyfe Gölü yeraltı suyu ve göl su bütçesinin hazırlanması için İl Özel İdaresi veya Ahiler Kalkınma Ajansı aracılığı ile proje finansmanının sağlanması, konunun takibinin Ahi Evran Üniversitesi tarafından yapılması ve yürütülmesi” şeklinde karar alınmış olup ilgili üniversite tarafından çalışmalar devam etmektedir.

1.2.Seyfe Gölü Sulak Alan Koruma Bölgeleri içinde yer alan keson kuyuları kapatmak

YSAK

DSİ XII. Bölge Müdürlüğü, İl Özel İdaresi,

İl Mülga Çevre ve Orman Müdürlüğü,

Jandarma, Muhtarlar, Kır-Çed, SEY-GED, Bozkır

Devam Ediyor

Keson ve sondaj kuyular için DSİ 12.Bölge ve Orman 9. Bölge Müdürlüğü tarafından oluşturulan komisyon aracılığıyla tespitler yapılmış ve DSİ’den ruhsat durumları incelenerek ruhsatsız olanların kapatılması talep edilmiştir.

D.S.İ. 12.Bölge Müdürlüğünün korunan alanlarda daha aktif ve etkin denetim yapması gerekmektedir. Eylemin Gerçekleştiği söylenememektedir.

1.3. Seyfe Gölü Sulak Alan Koruma Bölgeleri içinde yer alan ruhsatlı kuyulardan DSİ’nin öngördüğü miktardan daha fazla su kullanılmamasını sağlamak

YSAK

DSİ XII. Bölge Müdürlüğü, Jandarma,

Muhtarlar, MEDAŞ,

Gümüşkümbet-Seyfe Köyü Sulama Kooperatifi,

Eskidoğanlı Sulama Kooperatifi

Başlanmadı

6111 sayılı yasa ile kuyulara sayaç takılması yasaya bağlanmış ve Seyfe’den başlayarak uygulama talep edilmiş ancak; Seyfe Havzasının yasada belirtilen ekli listede bulunmadığı belirtilmiştir.

Kuyulara sayaç uygulamasının hayata geçirilmesi gerekmektedir. . Eylemin gerçekleştiği söylenememektedir.

1.4. Seyfe Gölü Sulak Alan Koruma Bölgeleri içinde yer alan ruhsatsız kuyuların kapatılmasını sağlamak

YSAK

DSİ XII. Bölge Müdürlüğü, İl Özel İdaresi,

Jandarma, Muhtarlıklar, MEDAŞ,

Gümüşkümbet-Seyfe Köyü Sulama Kooperatifi,

Eskidoğanlı Sulama Kooperatifi,

Kır-Çed,SEY-GED

Devam Ediyor DSİ tarafından denetim ve çalışmalar yürütülmektedir.

DSİ’nin daha etkin denetleme yapması gerekmektedir.. Eylemin gerçekleştiği söylenememektedir.

(30)

27 UYGULAMA HEDEFİ-FAALİYET

ÇÖZÜM ORTAKLARI

GERÇEKLEŞME DURUMU*

GERÇEKLEŞMEME BAŞLANMAMA SEBEBİ/SEBEPLERİ*

GÖRÜŞ VE AÇIKLAMALAR*

KİM YAPACAK KİMİNLE YAPACAK

1. 2015 yılı Nisan ayı sonu itibarı ile Seyfe

Gölü’nde su

seviyesinin 1.114 m.

kotunda olmasının sağlanması

1.5 Seyfe Gölü Sulak Alan Koruma Bölgeleri içinde yeni kuyu açılmasını önlemek

YSAK DKMPGM

DSİ XII. Bölge Müdürlüğü Jandarma,

İl Mülga Çevre ve Orman Müdürlüğü

MEDAŞ,

İl ve ilçe Tarım Müdürlükleri, Gümüşkümbet-Seyfe Köyü Sulama Kooperatifi,

Eskidoğanlı Sulama Kooperatifi, Muhtarlar

Gerçekleşti

Sulak Alanların korunması yönetmeliği çerçevesinde; korunan alanda yeni kuyu ruhsat taleplerinin tamamına Orman ve Su İşleri’nden olumsuz cevap verilerek yeni kuyu açılması engellenmiş olup Kaymakamlıklara alana sondaj kuyusu açma makinalarının girmemesi hususunda Valilikçe talimat verilmiştir.

Uygulama sıkı şekilde devam etmektedir.

1.6 Mucur ve Karacaören Belediyelerinin içme suyu temini için alternatif su kaynakları araştırmak

Mucur Belediyesi Karacaören Belde Belediyesi

İl Özel idaresi,

DSİ XII. Bölge Müdürlüğü, İller Bankası Genel Müdürlüğü

Devam Ediyor

D.S.İ. raporunda, alternatif veya ikame su temini sağlandığı halde Mucur Belediyesi Seyfe Gölünü besleyen Seyfe kaynağı yakınındaki pompaj binalarını ve kuyularını iptal etmemiştir. Karacaören Kasabasının ise mevcut nüfusunun 1500 kişi civarında olduğu, ortalama içme suyu ihtiyacının 2/3 lt./sn. olarak tespit edildiği ve Seyfe Gölü su bilançosuna bir zararının olmadığı, ayrıca Karacaören Kasabasına başka yerleşim yerlerinden su getirme imkanının da bulunmadığı”

belirtilmektedir.

DSİ tarafından Mucur Şatıroğlu mahallesi mevkiinde alternatif su kaynağı verilebileceği konusu gündeme gelmiş olup ilgili Belediyenin yeni kaynak

konusunda ikna edilmesi gerekli görülmektedir. . Eylemin

gerçekleştiği söylenememektedir.

1.7 Göl’ü besleyen kaynakların Göl’e ulaşımını sağlayabilmek için gerekli önlemleri almak

YSAK

DSİ XII. Bölge Müdürlüğü, Jandarma,

Muhtarlıklar,

Mülga Bayındırlık İl Müdürlüğü

Gerçekleşti

DSİ tarafından alanda 2013 yılından itibaren çalışmalar yapılarak göle su ulaşımı sağlanmış olup; 2016 yılı Temmuz Ağustos aylarında yeniden çalışma yapılması MSAK ta karar bağlanmıştır.

Valilik İl Su Yönetimi komisyonunda da bu konuda karar çıkarılmış olup takibi devam etmektedir.

1.8 Tarımsal faaliyetlerde kullanılan yerçekimi ile yapılan yüzey (salma, tava, vb.) sulama yöntemlerinin yerine basınçlı sulama sistemlerinin

(yağmurlama, damlama) tercih edilmesini

sağlamak

DSİ XII. Bölge Müdürlüğü, İl Mülga Tarım Müdürlüğü, Mülga Mucur ve Boztepe İlçe Tarım Müdürlükleri,

Gümüşkümbet-Seyfe Köyü Sulama

Kooperatifi,

Eskidoğanlı Sulama Kooperatifi

Mucur ve Boztepe

Kaymakamlıkları,

Mucur ve Boztepe Belediyeleri, İl Özel idaresi,

Ahi Evran Üniversitesi, Muhtarlıklar

Gerçekleşti

Tarım İl Müdürlüğü konu hakkında bölgede yoğun bir çalışma sergilemektedir. Malya DÜÇ de

damlama sulama yapması

konusunda MSAK ta karar alınarak takibi sürdürülmektedir

-