MUSTAFA KAFA / 8. SINIF TAM ÖĞRENME – CÜMLE ÇEŞİTLERİ (Anlamına Göre)
KONU : CÜMLE ÇEŞİTLERİ
Cümleler; yüklemlerinin türüne göre, yüklemlerinin yerine (öğe dizilişine) göre, anlamlarına göre ve yapısına göre dört grupta incelenir.
C. ANLAMINA GÖRE CÜMLELER
1. Olumlu Cümle
Yükleminde olumsuzluk ekinin veya olumsuzluk ifade eden herhangi bir sözcüğün bulunmadığı cümlelerdir.
👉İşe geç kalmamak için erken kalkmalıyım.
👉Babaannesi geçtiğimiz Cuma günü vefat etti.
2. Olumsuz Cümle
Yükleminde olumsuzluk ekinin bulunduğu veya olumsuz anlam İfade eden sözcüğün bulunduğu cümlelere denir.
Olumsuz cümlelerde genellikle "-ma / -me, -maz / -mez, - sız / -siz, yok, değil" ek ve sözcükleri bulunur.
👉 Dünki toplantıda seni görmedim.
👉 Bu çocuğun problemleri bitmez.
👉 Yine her zamanki gibi parasızdı.
Bazı cümleler yapıca olumsuz olduğu hâlde anlamca olumludur.
👉 Seni anlamıyor değilim. (Seni anlıyorum)
Bazı cümleler, olumsuzluk eki almadığı hâlde anlamca olumsuzdur.
👉 Bizi ne aradı ne sordu.
3. Soru Cümlesi
Soru anlamı taşıyan, karşılığında cevap beklenen cümlelere denir.
👉 Bu saatte nereden geliyorsun?
👉 Beni arayan kimdi?
4. Ünlem Cümlesi
Sevinç, korku, özlem, şaşırma anlamı taşıyan cümlelerdir.
Ne kadar güzel bir gün!
👉 Bunu böyle yapma demedim mi?
👉 İmdat! Düşüyorum kurtarın beni.
: ALIŞTIRMA
Aşağıdaki cümleleri anlamlarına göre inceleyerek boşluklara anlamına göre çeşidini yazınız.
Buralarda eskiden kiraz bahçeleri vardı.
*……….…………
Bugün gözlerim pazarda hep seni aradı.
*……….…………
Ev aldığımız müteahhit iflas etmiş.
*……….…………
Yaptığın bu davranış çok zamansızdı.
*……….…………
Umudunu kaybedip pes etmek olmaz.
*……….…………
Hayatın bize lütfettiklerinin hakkını veremedik.
*……….…………
Arkadaşımın maç oynayacak bir ayakkabısı bile yok.
*……….…………
Mahalleye yapılan market ne zaman açılıyor?
*……….…………
Bunu yaptığınıza göre siz akılsız değilsiniz.
*……….…………
Sizin nasıl çalıştığınızı hiç bilmez miyim.
*……….…………
Çocuğun hâlini görsen sen de acırsın.
*……….…………
Hey, biraz buraya bakın!
*……….…………
İnsan, her şeyi olan annesini sevmez mi.
*……….…………
Ne sen kalırsın ne de ben bu dünyada.
*……….…………
Bunun için ben size kızar mıyım.
*……….…………
Yaa, sen bunu neden yaptın?
*……….…………
Bu göl olmuş sokaktan geç geçebilirsen.
*……….…………
Niçin baktın bana öyle?
*……….…………
Beklediğimiz misafir bu akşam gelmiyormuş.
*……….…………
Kimi gördüğünü söylemedi.
*……….…………
CÜMLE ÇEŞİTLERİ (Anlamına Göre)
ETKİNLİK :
Aşağıdaki fiili verilen cümle anlamını oluşturacak şekilde cümle içinde kullanınız.
Hatırla-
Olumlu Cümle:
……….
Olumsuz Cümle:
……….
Soru Cümlesi:
……….
Ünlem Cümlesi:
……….
Olumsuzluk Eki Almamış Olumsuz Cümle:
……….
Aşağıdaki cümlelerden olumlu olanları işaretleyiniz.
[ ] Ne zaman geleceğini tahmin edebiliyorum.
[ ] Kitabımı nereye koyduğumu hatırlamıyorum.
[ ] Nerede oturduğunu kimse bilmiyor.
[ ] Daha önce de dergi çıkarmamış değilim.
[ ] Bizim oralarda aradığınız gibi bir ev var.
[ ] Sabah denize girdiğimi bilmeyen yok.
[ ] İlkbahar geldikçe hava daha erken aydınlanıyor.
Aşağıdaki bilgileri yanlış ve doğru olarak değerlendiriniz.
“Arkadaşın gelmedi mi?” Cümlesi olumsuz cümledir. [….]
“Çalışmamış değilsin.” Cümlesi olumlu bir cümledir. [.…]
Olumsuz cümleler mutlaka olumsuzluk eki almalı. [.…]
“Eyvah, anahtarı unuttum!” Ünlem cümlesidir. [….]
Ölmüş. Anlamca olumsuz bir cümledir. [….]
Bazı cümleler olumsuzluk eki almasa da olumsuzdur. [….]
“Ne konuşmuş, ne sorusormuş?” Olumsuz cümledir. [.…]
“Meraklıdır.” Cümlesi “ma” eki ile olumsuz yapılır. [….]
: TEST
1. Aşağıdakilerden hangisi anlamca olumludur?
A) Birbirlerinin ellerini hiç bırakmıyorlardı.
B) Onunla tartışmanın yararı yok.
C) Dün aldığım kıyma taze değildi.
D) işler bensiz yürümüyor değil.
2. Aşağıdakilerden hangisi biçimce ve anlamca olumlu cümledir?
A) Kendi düzeyine uygun soruları çözemedi.
B) Soruya cevap vermek için epey uğraştı.
C) Hiçbir çocukta kötülük duygusu yoktur.
D) Uyanamadığından sınava yetişemedi.
3. Aşağıdaki çocuklardan hangisinin cümlesi biçimce olumsuz anlamca olumludur?
A) Ayhan, bu sitemlerinde hiç de haksız değil.
B) Yine de, bize karşı bu kadar sert olmamalıydı.
C) Biz, onun kötülüğü için bir şey yapmadık.
D) Onun iyiliğini düşündüğümüzü bir türlü anlamıyor.
4. Aşağıdaki cümlelerden hangisi anlamca olumsuzdur?
A) Bunlar içimde derin bir sır olarak kaldı.
B) Elindeki kısmeti kaçıran birini hiç görmedim.
C) Mendilini ıslatıp kafasına koydu.
D) Bu zelzele, bütün kenti altüst etti.
5. Aşağıdaki cümlelerden hangisi anlamca olumsuzdur?
A) Tehlikeyi hisseder hissetmez ileri atıldı.
B) Bu serçecik sabahları benden yem ister.
C) Ne dilenecek hali, ne zekat verecek malı var.
D) Yorgun insanlar dinlenir bu çeşmenin başında.
6. Arkadaşımızı parkın önündeki ağacın altına bekliyoruz.
Saat on üç gibi burada olacağını söyledi. Saatimize bakmıyor değiliz. Fakat ortalıkta kimse yok.
Yukarıdaki metindeki kaçıncı cümle olumlu bir anlamda değildir?
A) 1 B) 2 C)3 D) 4
7. Aşağıdaki ifadelerden hangisi anlamca olumlu biçimce olumsuz bir ifadedir.
A) Kimseyi görmüyor değilim.
B) Kimse buraya gelmiş değil.
C) Ne buraya geliyor ne bizi arıyor.
D) Arkadaşımında arabası yok.
