Zeka
Gelişimi
Zeka Nedir?
Ondokuzuncu yüzyılda W. Wundt’un laboratuarı, dönemi içinde otorite olarak değerlendirilecek bir kurum olmuştur.
1832-1920
Kültüre Bağımlı Testler
Alfred Binet 1857 - 1911
David Wechsler 1918-1990
Binet’in zeka kavramı şu özellikleri içerir:
a) Anlamak;
b) Hüküm vermek;
c) Akıl yürütmek;
d) Düşünceye belli bir yön vermek ve bunu devam ettirmek;
e) Düşünceyi amacın gerçekleşmesi doğrultusunda intibak ettirmek;
f) Kendi kendini eleştirebilmek.
6 yaş civarında IQ daha önceki yaşlarda olduğundan daha istikrarlı bir hale gelmektedir. IQ
ve akademik başarıdaki artış arasında genellikle ,50 ile ,60 arasında olmak üzere, orta
düzeyde bir korelasyon vardır. Daha yüksek IQ puanlarına sahip olan çocukların
büyüdüklerinde, daha üst kademelerde eğitim almaları ve daha prestijli mesleklere sahip
olma olasılıkları daha fazladır (Brody, 1997; Deary ve ark., 2007). IQ okul başarısını ve
eğitim düzeyini yordadığı (etkilediği) için, eğitimsel kararlar alınırken genellikle göz önünde
bulundurulur.
Neredeyse tüm zeka testleri, çeşitli zihinsel yetenekleri ölçen ayrı puanların yanı sıra, genel zekayı ya da akıl yürütme yeteneğini temsil eden genel bir puan (IQ) verirler. Ancak zeka, tamamı günümüzde kullanılmakta olan testlerde yer almayan pek çok yeteneğin bir bileşimidir (Carroll, 2005; Sternberg, 2005). Test tasarlayan uzmanlar, faktör analizi adı verilen bir istatistiksel tekniği, zeka testlerinin ölçtüğü çeşitli yetenekleri saptamak için kullanırlar. Bu analiz, test maddelerinden hangilerinin aynı grupta kümelendiğini belirler.
Böylece, bir kümedeki bir maddeyi doğru yapan kişi aynı kümedeki diğer maddeleri de büyük ihtimalle doğru yapacaktır. Kümelerin her biri faktör adını alır ve bir yeteneği temsil eder.
Zekanın Tanımlanması ve
Ölçülmesi
Sınıflarda zaman zaman uygulanan zeka testleri, grup zeka testleridir. Bu testler çok sayıdaki öğrenciyi bir defada test etme olanağı sağlar ve öğretim planlamasında faydalıdır. Bu testlerin bir faydası da bireysel olarak uygulanan zeka testleri aracılığıyla detaylı bir değerlendirme gerektiren çocukların saptanmasıdır.
Alfred Binet’in ilk başarılı zeka testinin günümüzdeki temsilcisi, Stanford Binet Zeka Testi’nin beşinci baskısıdır. Bu test, 2 yaşından itibaren yetişkinlik dönemine kadar uygulanabilir. Genel zekanın yanı sıra, beş ayrı zeka faktörünü de ölçmektedir: genel bilgiyi, sayısal akıl yürütme, görsel-mekânsal işlem yeteneği, çalışma belleği ve basit bilgi işleme yeteneği (bilgiyi analiz etme hızı gibi). Faktörlerden her biri hem sözel olan hem de sözel olmayan bir biçimde ölçüm yapmakta ve böylece ortaya 10 tane alt test çıkmaktadır.
Sözel olmayan alt testler, konuşma dili kullanımını gerektirmez ve testin yapıldığı dili az bilen, işitme engeli veya iletişim bozukluğu olan bireylerin değerlendirilmesinde özellikle yararlıdır. Bilgi ve sayısal akıl yürütme faktörleri kültüre bağlı ve gerçeğe dayalı bilgilere, mesela sözcük dağarcığı ve matematik problemleri gibi, yöneliktir.
6-16 yaş arasında sıklıkla kullanılan bir testin dördüncü versiyonudur. Bu testin 2 yaş 6 aylıktan, 7 yaş 3 aylığa kadar
kullanılan uzantısı Wechsler Okul Öncesi ve Birincil Zeka Ölçeğidir.
(WPPSI)
