Değerli öğrenciler, TYT Türkçe 5. dersle birlikteyiz. Bu dersimizde zamirleri hatırlayacağız. Zamirler, isim olmadıkları halde, ismin yerine kullanılan kelimelerdir.
*Adların aldıkları çekim eklerini alabilirler.
Ahmet, bakkaldan ekmek aldı.
O, oradan onu aldı.
*Tamlama kurabilirler. (Benim kalemim, öğrencilerin çoğu)
*Zamirler, daha önce sözü edilen şeylerin yerini de tutabilirler.
Ali, eve yeni geldi. Buraya yeni geldi.
A) SÖZCÜK BİÇİMİNDEKİ ZAMİRLER 1) Kişi (Şahıs) Zamiri
2) Soru Zamiri 3) Belgisiz Zamir 4) İşaret Zamiri
B) EK BİÇİMİNDEKİ ZAMİRLER 1) İyelik Ekleri (İyelik Zamirleri) 2) İlgi Zamiri
A) SÖZCÜK BİÇİMİNDEKİ ZAMİRLER 1) Kişi (Şahıs) Zamiri
*Kişi adlarının yerini tutan zamirlerdir. Ben, Sen, O, Biz, Siz, Onlar Ben, sana demedim mi?
Siz yine bildiğinizi yapıyorsunuz.
Not: Ben ve sen kişi zamirleri ek alarak ses değişimine uğrayabilir.
Ben-e (Bana), Sen-e (Sana)
Not: Kişi zamiri, ad tamlaması kurar ve yalnızca tamlayan olur.
Benim elbisem, senin çantan
*Dönüşlülük Zamiri
*“Kendi” kelimesi dönüşlülük zamiri olarak kabul edilmektedir.
*Kişi zamiriyle benzeşir. Farkı, iyelik eki alabilmesidir.
Arabayı kendi sürüyordu.
Bu tabloyu kendin mi yaptın?
2) İşaret Zamiri
*İsimlerin yerini işaret yoluyla tutan zamirlerdir. Bu, Şu, O, Bunlar, Şunlar, Onlar, Öteki, Beriki, Bura, şura, Ora.
Bu, bizim en büyük idealimiz.
Şunu hala almadılar.
Onlarda düzensizlikler var.
Not: İşaret zamirinden sonra isim gelirse, işaret sıfatı olur.
Bu maç berabere biter. (İşaret sıfatı)
Not: O ve Onlar kelimeleri insan için kullanılırsa, “Şahıs zamiri”; İnsan dışında varlıklar için
kullanılırsa, “İşaret zamiri” olur.
Onlar memleketlerine gittiler. (Şahıs zamiri)
Onlar yıkanmadan salataya doğranmaz. (İşaret zamiri) O, lavabo açmaya yarayan bir alettir. (İşaret zamiri) O, profesyonel bir sporcuydu. (Şahıs zamiri)
3) Belgisiz Zamir
*Yerini tuttuğu ismin özelliklerini tam olarak karşılayamayan (belirsiz bir şekilde karşılayan zamirlerdir. Herkes, Kimi, Kimse, Kimisi, Biri, Birçoğu, Tümü, Çoğu, Azı, Hepsi, Bazısı, Birazı, Başka, Şey.
Herkes, onun yaptıklarına güldü.
Kimisi tatlıyı sevmez.
Alınanların birçoğu telef olmuştu.
Tümünün içleri doldurulacak.
Öğrencilerin hepsi bu yarışmaya katılacak.
Başkaları bu işi daha iyi yapardı.
Not: Belgisiz zamirden sonra isim gelirse belgisiz sıfat oluşur.
Bazı insanlar espriyi sevmez.
Çoğu öğrenci kolay yoldan sınıf geçmeye çalışır.
4) Soru Zamiri
*Soru yoluyla isimlerin yerini tutan sözcüklerdir.Soru zamirleri cevap olarak isim ya da isim soylu sözcükleri buldurur. Kimi, Kim, Neye, Nerede, Nereden, Hangisi, Kaçı, Ne, Kaça…
Pazardan ne aldın?
Dün akşam nereye gittiniz?
Arkadaşın nerede oturuyor?
Bunu sana kim yaptı?
Öğrencilerin kaçı iyi aldı?
Hangisi bizimle gelecek?
Not: Soru zamirinden sonra isim getirilirse soru sıfatı olur.
Ne konuda yardımcı oldu?
Kaç elbisen var?
Bu kazak kaç lira eder?
Not: “Ne” kelimesi niçin anlamında kullanılırsa soru zarfı olur.
Ne geldin, buralara?
B) EK BİÇİMİNDEKİ ZAMİRLER
1) İyelik Ekleri (İyelik Zamirleri): Bir varlığın ya da kavramın kime, neye, kaçıncı kişiye ait olduğunu bildiren eklere iyelik zamiri denir.
*Bu ekler “benim, senin, onun, bizim, sizin, onların” kelimelerinin anlamını karşılar.
Örnek: Kalem-im,-in,-i,-imiz,-iniz,-leri
*Bu ekler aynı zamanda tamlanan ekleridir.
Bizim arabamız daha yeni.
Kalemim yazmaz oldu.
Eviniz çok güzelmiş.
Not: İyelik ekleri ile tamlama kurulduğunda eğer anlam belirsizliği olmuyorsa, tamlayan durumundaki zamir düşürülebilir.
(Benim) Elbisem kirlendi.
(Onun, Kendi, Ali'nin vs.) Kardeşi henüz bulunamadı.
2) İlgi Zamiri (-ki)
*Adların yerini tutan –ki ekidir. Bu ek, isim tamlamasında, tamlanan ismin yerini tutarak, tamlayana eklenen ek durumundadır.
Örnek: Benim tişörtüm kirli, seninkini giyebilir miyim?
(-ki=tişört)
Örnek: Bizim tarlamız, sizinkinden daha geniş.
(ki=tarla)
Not: Bu eki sıfat yapan –ki ve bağlaç olan ki eki ile karıştırmamak gerekir.
Yarınki toplantıda görüşürüz. (Sıfat yapan –ki bitişik yazılır)
Çalış ki sen de iyi bir bölümü kazanasın. (Bağlaç olan ki) Çoğu zaman ayrı yazılır.
Bitişik yazıldığı durumlar: (Halbuki, çünkü, mademki, oysaki, belki…)
2 SORU ÇÖZELİM
1-Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kişi zamirine örnek oluşturacak bir kelime vardır?
A) Herkes Küçük Ağa diyordu son zamanlarda.
B) Asıl bunun için istiyorum ya...
C) Bundan sonra artık ağzından kelimeler miskalle çıkacaktı.
D) İnşallah Recep’le benim dilim sürçmez de sana Hoca Efendi deyivermeyiz ikide bir.
E) İnşallah bundan böyle hepimiz yeni bir dostluk kazanmış oluruz.
(I) Karşısındakilerin hiçbirini sevmiyor, onların da kendisini sevmediklerini biliyordu. (II) Gene de her akşam beraberce otururlar orada bulunmayanları çekiştirirlerdi. (III) Çekiştirilen kimse pasajın kapısında görünürse eğer çekiştirme hemen onun da katılmasıyla bir başkasına yöneltilirdi. (IV) Oradakilerin hepsi iyi, hepsi değerli, hepsi dosttu. (V) Değersiz, kötü olanlar işlerine dalıp da o akşam pasaja gelmeyenlerdi.
2-Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde kelime hâlinde zamir yoktur?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
Cevaplar: 1-D 2-E
Test 18-CEVAPLAR: 1. A 2. C 3. B 4. D 5. C 6. B 7. E 8. A 9. E 10. E 11. D 12. E
http://odsgm.meb.gov.tr/kurslar/
MEB 2018 - 2019 ● Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü
9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı
Zamir 1. Aşağıdaki dizelerin hangisinde ayraç içinde belirtilen
türde bir zamir yoktur?
A) Gurbet elde bir hâl geldi başıma Derman ararken derde düş oldum (belgisiz)
B) Ölenler yeniden doğarmış, gerçek Tabut değildir bu, bir tahta kundak (işaret)
C) Bеn sаnа mеcburum bilеmеzsin Adını mıh gibi аklımdа tutuyorum (iyelik)
D) Sana yerden gökten büyük nasihat Gördüğün ört, görmediğin söyleme (kişi)
E) Kişinin kendine ettiğini Edemez kişiye hiçbir fani (dönüşlülük)
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kişi zamiri kullanıl- mamıştır?
A) Bugün bana gelen ikinci e-postaydı bu.
B) Biz kırk kişiyiz, birbirimizi biliriz.
C) Ne ekersen onu biçersin.
D) İşe giderken onu da okuluna bırakacağım.
E) Ne verirsen elinle, o gider seninle.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sözcük veya ek bi- çiminde zamir kullanılmamıştır?
A) Ağaca çıkanlardan hiçbiri, dalın ucundaki elmaya uzanamamıştı.
B) Sultandan üç istekte bulunmuş Keloğlan.
C) Şuradakilere de bakmanı öneririm.
D) Evet, o kalemi sana aldım.
E) Tüm hazırlıklarda kendisinin birikiminden faydalan- dık.
4. Bizde nakış olarak da adlandırılan ve kendine has bir
I II
uygulama tekniği olan minyatürlerin hepsinin ortak özel- III
likleri: Mesafelerin belirtilmemesi, şahısların ve başka IV şekillerin birbirini kapatmayacak şekilde dizilmesi, arka
V
plandaki figürlerin, sayfanın üstünde gösterilmesi, ışık ve gölge oyunlarına yer verilmemesidir.
Bu parçadaki numaralanmış sözcüklerden hangisi zamir görevinde kullanılmamıştır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tamlamayı oluştu- ran sözcüklerin tamamı zamir görevindedir?
A) Bu semtin kedileri insanlardan kaçmıyor.
B) O kişi beni de birkaç kez aradı.
C) Onlardan bazılarını tanıyorum?
D) Bu şehir o eski İstanbul mudur?
E) Bu bisikletlerden hangisi senin?
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük di- ğerlerinden farklı türdedir?
A) Bu sınıftaki öğrencilerimin çoğu iki isimli.
B) Bu saatte kasabadaki birçok dükkân kapalı olur.
C) Bazılarını iskele tarafında buldum.
D) Kiminin parası kiminin duası...
E) Ankara’nın neresindensiniz?
18
Zamir
Cevap anahtarına ulaşmak için karekodu okutunuz.
MEB 2018 - 2019 ● Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü
9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı
18
7. (I) Suflör kişilikler bazen ana baba, bazen mühendis, ba- zen herhangi biri olup bizlere sadece birtakım alışkanlık- ları fısıldarlar. (II) Bu dogmaların dışına çıkabilenler, olay- lara alışılmışın dışında bakabilenler, bilimde ve sanatta yeni ufuklar açarlar. (III) Örneğin yüzyıllar boyunca insan- ların hepsi havada bıraktıkları cisimlerin aşağıya düştü- ğünü söylediler. (IV) Bu, son derece doğal ve basit bir şeydi ve elbette ki her şey aşağıya düşerdi. (V) Günün bi- rinde Newton çıkıp bu olaya yeni bir bakış tarzı getirerek
“Havada bırakılan bir cisim aşağıya mı düşmüyor yoksa dünyaya doğru mu çekiliyor?” dedi.
Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdaki- lerden hangisi söylenemez
A) Birinci cümlede birden çok zamir kullanılmıştır.
B) İkinci cümlede herhangi bir zamir yoktur.
C) Üçüncü cümlede bir tamlamanın tamlananı zamirdir.
D) Dördüncü cümlede işaret zamiri yer almaktadır.
E) Beşinci cümlede soru anlamı bir zamirle sağlanmak- tadır.
8. Gevherî güzeller gitti yabana Lale gibi çıktı o mah meydana
Bu cihana benim gibi merdane Ne geldi ne gelir ne gelse gerek
(yaban: aile ocağından uzak olan yer, mah: ay)
Bu dizelerdeki altı çizili sözcüklerden kaçı zamir gö- revinde kullanılmıştır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
9. Aşağıdaki dizelerin hangisinde farklı türde zamirler bir arada kullanılmıştır?
A) Ben güzelim diye havadan uçma İndirirler seni el yaman olur B) Kimi ufak kimi iri
Her biri tutmuş bir yeri C) Nuşirevan-ı Âdil nerede tahtı Süleyman rnührünü kime bıraktı D) Onların, yani sizin hayatınıza
Şarkılar girmiş, şarkısız edemiyorsunuz E) Kendimi kendi akrostişime adadım Kendimi gerekçesiz oralara buralara
10. Tuhaf, siste yürümek!
Her çalı ve taş bir başınadır I II
Hiçbir ağaç diğerini görmez III IV
Herkes yalnızdır.
V
Bu dizelerdeki altı çizili sözcüklerden hangileri zamir görevinde kullanılmıştır?
A) I ve II. B) I ve III. C) II ve IV.
D) III ve V. E) IV ve V.
11. (I) Duyuruncaya dek bastım en üstteki isimsiz zile. (II) Bu kadar kat aşağıdan zil duyulmuyordu (III) Derken araba- lar geçmeye başladılar arkamdaki yoldan. (IV) Kediler, köpekler sağda solda görünür oldu. (V) Birden zilinkini bastıran cızırtılı bir ses yankılandı sabahın sessizliğinde.
Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde ek hâlinde zamir kullanılmıştır?
A) I ve II. B) I ve III C) II ve IV.
D) III ve V. E) IV ve V.
12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zamir yüklem göre- vinde kullanılmıştır?
A) Şikâyet ettiğiniz yaşam belki de başka birinin hayalidir.
B) Hiç kimse, hiçbir şey söylemeyen karıncadan daha iyi öğüt veremez.
C) Dürüstlük ağacının meyvesi güvendir.
D) Bir çivi bir nаlı, bir nаl bir аtı, bir аt bir insаnı, bir insаn dа bir ülkeyi kurtаrır.
E) Bir çiçeğin kokusu neyse bir insanın kişiliği de odur.
